Kranenburgia

English

home - lexicon - links - forum - anglahall - contact

Anglicana
 

Anglicana C-G

Alles over de Angelen. Mensen, taal, cultuur, roots, etc. // Everything about the Anglish. People, language, culture, roots, etc.
 
Tot circa 450 nC wonen de verre voorouders van de Kranenburgs~ uit Bleiswijk in Holland in Angle, een regio in continentaal Noord-West Europa. Zij komen van daar via Engeland en Vlaanderen. // Till about 450 AD the faraway ancestors of the Kranenburgs~ from Bleiswijk in Holland live in Angle, a region in continental North Western Europe. They came from there via England and Flanders.



C::

CABA: Centraal Anglisch Bestuur in Angelland
650vC-470nC: Koning + Witan op kasteel Haithabu (Heideburg) in Haithabu aan de monding van de Slei in Angeln.
300-500nC: In de periode 300-500nC stijgt het water van de Noordzee en de Oostzee steeds hoger. Zware stormen teisteren de kustgebieden. Grote gebieden worden langdurig overstroomd of verdrinken. Mensen vluchten naar de hoge zandgronden in NO Nederland en NW Duitsland. Door de langdurige natte periode gaat de vegetatie enorm woekeren. Het land wordt steeds moeilijker te bewerken. Mensen migreren daarom massaal naar Brittannia, waar de omstandigheden beter zijn. > M35
450-500nC: Tijdens de massamigratie in 450-550nC zijn circa 2.980.232 Angelen vanaf het Continent gemigreerd naar Brittannia. Dat zijn gemiddeld 29.803 Angelen per jaar. Dit grote aantal geeft aan hoe dringend de nood was. In deze periode heerst grote chaos en valt het centraal bestuur in Angelland steeds verder weg. > Engelandvaarders
470nC: In 470nC migreert ook prins Icel van Angeln met groot gevolg naar Brittannia. Haithabu houdt op te functioneren als centraal bestuurspunt voor Angelland.
550-700nC: Angelland is ernstig verzwakt door de massamigratie en het verlies van grote delen van het land door de grote natheid van 300-500nC. Desondanks blijft het tot 700nC bestaan. Kennelijk is het nog voldoende weerbaar, althans het wordt niet onderworpen aan vreemd gezag. Of er een nieuwe CABA bestaat, is niet met zekerheid bekend. Mogelijk fungeert Hof Englandi te Beekbergen bij Apeldoorn als zodanig. > Engeland Beekbergen
700nC: Rond 700nC komt Angelland durend onder bestuur van vreemde machten. (> Anglische Identiteit) Denkbaar is:
- dat Hof Englandi blijft fungeren als CABA, maar dan onder controle van de vreemde overheerser; Hof Englandi bestaat vrij zeker al rond 750nC.
- of dat niet lang na 700nC elders een soort CABA ontstaat, maar dan eventueel als geheime organisatie; een optie kan zijn Coevorden, waar al ruim bevoor 1024 AD een motte staat waaruit later kasteel Coevorden wordt gebouwd. Coevorden ligt zowat centraal in het resterend Angelland tussen de Elbe, de Rijn en de Noordzee. > Coevorden
1501-1514: Saxische troepen teisteren Noord Groningen. #CVF
1515++: Ommelanden onder gezag van Karel van Gelre. #CVF
** ABA, HAVA, HIZA, HACA, Pax Anglorum, HHA, Coevorden, NOVL, Landbestuur, LACA, Telecom

CAEA/: Concentratie Anglische Elementen in Angelland

CAEA/AR: architectuur
NO Nederland: hoog > AAA, Huizen & Hoeven, Wolfdaken
NW Nederland: matig
Zuid Nedeland: matig
Vlaanderen: matig

CAEA/AV: archeologische vondsten
per 14.2.2011
NWDuitsland 4:
-50nC: Vondsten in Thorsberg/Angeln > Thorsberg
150nC: Runenstenen in Angeln vanaf 2e eeuw nC > Thorsberg
235nC: Wapens, spijkers, etc Slag bij Harzhorn > Oldenrode
350nC: Ankland op runesteen in Angeln > Ankland
Groningen 5:
100vC: Vondsten in Garmerwolde > Garmerwolde
125nC: Wodanmunt van Gronigen > H12E
750nC: Urn, dobbelsteen, etc Aalsum/Groningen > Aalsum
1327: Codex Oldamptis > CFO, Oldambt
1327: Anglische Mark -- Fivelingo/Oldambt/Groningen > Anglische Mark, CFO
Friesland 2:
-50nC: Ossenhoorns (blaasmuziek) in N.Nederland > Ossenhoorn
300nC: Dobbelstenen in Baard > Dobbelen
Drente 6:
300vC: Hoeve Hijken/MiddenDrente > Hijken
325vC: Vondsten in Zweeloo/Drente > Zweeloo, Prinses van Zweeloo
-10nC: Meisje van Yde > Yde, Veenlijken
100nC: Loper maalsteen te Westerveld/Drente > Westerveld, Maalstenen
450nC: Prinses van Zweelo (ZA)
450nC: Bevertand Zweeloo van Anglische beverjager > Zweeloo
Petgaten (ZA)
Overijssel 3:
300nC: nederzetting in Colmschate > Colmschate
850nC: bouw Hunenborg Volthe (ZA)
1050n: Anglische adelaar stadszegel Deventer > Deventer, Adelaar
Gelderland 12:
200vC: Wekerom: waterput + raatakkers > Wekerom
250vC: Anglische nederzetting in Didam > Didam
150vC: Welputten + goten, etc in Angelheem > Angelheem
-50nC: Angelen bouwen schans Duno bij Heveadorp > ARV
100nC: Urn van Engbergen/Achterhoek > Engbergen
300nC: Dobbelstenen Didam en NieuwWehl > Dobbelen
550nC: Resten van huizen en grafveld van Angelen in Aalten > Aalten
1250n: Aldenhaeve Zelhem (ZA)
1281n: Ahave Aalten > Aalten
1378n: Aldekoninck Velswijk > Aldenhaeve Zelhem
Heggen (ZA)
Veldnamen > Harreveld
NoordHolland 1:
100vC: Grafresten in Haarlem (A*) > Haarlem
ZuidHolland 3:
365nC: Dorp bij Katwijk/ZH > ZuidHolland
365nC: Aardewerk bij Katwijk/ZH > ZuidHolland
365nC: Grafheuvels Katwijk-Rijnsburg-Monster > ZuidHolland
Divers: 1
Anglische Maten & Gewichten > Pint

- saldi toppers av: Groningen 5x, Drente 6x, Overijssel 3x, Gelderland 12x.

CAEA/BL: bizondere Anglische locaties in Angelland
Groningen 4x, Drente 8x, Overijssel 5x, Gelderland 11x, NBrabant 1x, NWDuitsland 1x > BALA

CAEA/FN: familienamen
Hieronder een overzicht van Anglische familienamen in Angelland dd 14.2.2011. De namen zijn a-select gekozen uit verschillende bronnen en vormen slechts een klein percentage van alle namen die kunnen worden beschouwd als van Anglische herkomst. In volgorde van prioriteit zijn de namen exclusief toegekend aan de regio:
1: waar ze het meest voorkomen
2: waar ze vermoedelijk naar zijn vernoemd (R)
3: waar ze het eerst zijn genoemd
E.e.a. gebeurt overeenkomstig het zgn Patrilocalisme (ZA). Achter elke provincienaam is aangegeven:
- hoeveel Anglische namen (A) in die provincie zijn geregistreerd
- de oppervlak (OV) van de provincie in Km2
- de gemiddelde oppervlak per A = OA = xA/OV
- de rangorde naar kleinte van OA: hoe kleiner OA, hoe meer Anglische namen in de provincie

- Groningen (32A; 2405Km2; 1A/75Km2)
Appingedam: Clevering, Snakenburg/Van
Delfzijl: Dalling, Dore/Van*
DeMarne: Boerhave
Garrelsweer: Engelborg/R
Gro/Stad: Akkerman, Beverwijk/Van, Ebbinge, Eppes, Horlings, Iwema, Koning, Luth, Sissing, Smid, Stel, Zweep/VanDer
Kolham: Coldham/R
Leek: Duste
Pekela: Wortelboer
Sappemeer: Sap
Stadskanaal: Greven/Van, Wallage
Suxwort: Suxworth
Veendam: Brongers, Hoetman
Vlagtwedde: Engelkes
Warffum: Bredeburg
Wirdum: Werdum/Van/R
Xx: Iwsum/Van

- Friesland (3A)
Heerenveen: Heida, Holtrop
Lemsterland: Coehoorn

- Drente (27A; 2685Km2; 1A/99Km2)
Borger/Odoorn: Rosing
Coevoren: Abbing, Coevorden/R
DeWolden: Bork, Luten, Thissing, Waning
Emmen: Hidding, Mensing, Wesseling
Hoogeveen: Zwiep
Hunzeland: Deuring, Dilling, Dost, Hoving, Hughing, Meursing, Oving
Meppel: Stelling
MiddenDrente: Benthem/Van, Eefting, Popping
Noordenveld: Douwes
Swinderen: Swinderen/Van/R
Westereld: Bolding, Ekkels, Have/Ten,VanDer

- Overijssel (78A; 3927Km2; 1A/52Km2)
Almelo: Becke, Bellinghave, Tusveld
Beckum: Asbroek/RH, Beckhem/Van/R, Beckum/Van/R, Derking/R, Sticke
Bentelo: Gorsveld/R
Borne: OudeKamphuis
Dalfsen: Brinkgreve
Delden: Trutmans
DeLutte: Beverborg
Denekamp: Harwich/R
Arning, Kolkman, Oxevoorde/Van/R, Rietman, Stegeman
Diepenheim: Weldam/Van/R
Dinkelland: Ekkelboom, Kamphuis, Postel, Veldhuis
Enschede: Bosman, Bult/VanDer, Heegde/Ter
Haaksbergen: Gesing, Grootheide/R, Lansing
Hardenberg: Harding/R, Kelder, Sickman
Hengelo: Assing, Asveld, Holthuis, Keizer, Morsman, Vollenbroek
HofVanTwente: Morsing, Tibbe
Kampen: Riesebos
Kotwik/Goor: Cottwick/R
Markelo: Adeling, Broking, Folkerding, Koeting, Landing, Luding, Menreding, Rengering, Snellinges, Wanneking, Wymering
Oldenzaal: Barteling, Engelberting, Laak/Ter,VanDer, Pleyhuse
OlstWijhe: Klumper
Ommen: Dunnewind, Hemstede/Van, Rekveld/R
Raalte: Koerkamp, Legebeke, Tibben, Venneman
Rijssen/Holten: Pasop
Steenwijk: Pit
Tubbergen: Demmer, Fortkamp, Groothuis
Twenterand: Ekkel, Eshuis
Wierden: Janning, Pley
Zwartwaterland: Hoekman
Zwolle: Havers, Thorbecke

- Gelderland (77A; 5125Km2; 1A/76Km2)
Aalten: Bellinge/Van, Demming, Epping, Sicking
Apeldoorn: Apeldoorn/Van/R, Brink/Ten,VanDer, Broekhuis, Mandemaker, Oxener, Schut, Snakenbroek
Arnhem: Arnhem/Van/R, Buckhorst
Barneveld: Hakvoort/R
Beekbergen: Engeland
Beltrum: Goorman/R
Berkelland: Arfman, Dijkman, Havickhorst, Meulenkamp, Meulenveld
Beusichem: Engelrode/Van/R
Bredevoort: Bredevoort, Breevoort
Bronckhorst: Bronkhorst/Van/R, Fokking, Veenhuis, Wassing, Wolsing, Wulling
Brummen: Bredeveld, Leusveld
Doetinchem: Hesseling
Ede: Hulstein, Hunteler, Kelderman, Pol/VanDe~, Vlastuin
Eibergen: Eibergen/Van/R
Elburg: Lokhorst/Van
Harreveld: Harreveld/Van/R
Hengeveld: Hengeveld/R
Heusden: Engelen/Van
Lingeweer: Hoedemaker
Lochem: Brunsveld, Nettelhorst/Van
Montferland: Bolk, Ebbing, Horsting, Polman, Welling
Neede: Harper
Nunspeet: Haverkamp
Nijmegen: Boekhoorn
Oldenbroek: Wolf
OostGelre: Kolkman, Penterman, Spieker
Otterlo: Engeler, Engelaar
OudeYsselstreek: Wissing
Putten: Kieft/VanDer
Ravenswaay: Ravenswaay/Van/R
Ruurlo: Crandall/R
Ulft: Lantford
Veenendaal: Bolderman
Vorden: Hakvoort/R
WestMaas&Waal: Rossum/Van
Westervoort: Westevoort/Van/R
Wichmond: Dolling/R
Winterswijk: Bleckenpoel, Brunting, Plekenpol
Xx: Sleddering
Zevenaar: Staring
Zieuwent: Isereef
Zutphen: Gelting

- Utrecht (5A; 1396Km2; 1A/297Km2)
DeBilt: Boshuis, Poelsbroek
Nieuwegijn: VanAngelen
Utr/Stad: Engelenburg/Van, Temming

- NoordHolland (16A; 2912Km2; 1A/182Km2)
Amsterdam: Angel, Angelbeek, Brouwer, Schipper, Stork, Visser
Bergen: Zwart
Beverwijk: Beverwijk/Van/R
Castricum: Liefting
Edam/Volendam: Veerman
Haarlemmermeer: Koolhaas
Langendijk: Waijboer
Waterland: Zeeman
Zaanstreek: Havicks, Strakenbroek, Thesing

- ZuidHolland (19A; 2934Km2; 1A/154Km2)
Alphen/Rijn: Brunt
DenHaag: Hessing, Nieuwenburg, Raaphorst/Van/R, Schneider, Stikvoort, Zandhorst/Van
Leiden: Hensing, Poelgeest/Van/R
OudeKerk: Lingen/Van
Rotterdam: Engelfriet, Engelman, Kranenburg/Van, Mastenbroek, Moerman, Slingeland, Vlasblom
Sliedrecht: Schild
Vlaardingen: Bot
Westland: Greve

- Zeeland (1A)
ZeeuwsVlaanderen: Blaecke

- NoordBrabant (5A)
Boekel: Kranenbroek
DenBosch: Theuling
Oss: Zandvoort/Van
Sevenum: Enckvort/Van
Veghel: Crommenacker/VanDen

- Limburg (2a)
Maastricht: Engelbert
Venlo: Engelbergh

- Vlaanderen (1A)
Xx: Bellingham/Van, Quickenborne/Van

- NWDuitsland (7A)
Angeln: VanAngelen/R
Beveroe/Angeln: Geling/Von/R
Eemsland: Angelsvel/R
Sleswig: Sleeswijk/R
Xx: Angely, Galling, Kieling

- saldo fn topprovincies
Overijssel 78
Gelderland 77
Groningen 32
Drente 27
ZuidHolland 19
NoordHolland 16
Utrecht 5

Bovestaande gegevens stroken vrij goed met de migratiestromen van de Angelen en de Anglische regionamen. Verder lijkt uit de tabel te mogen worden geconstateerd dat de migratie van Angelen naar Brittannia in 450-550nC mogelijk vooral gebeurde vanuit Groningen. De Angelen wonen daar namelijk al sinds circa 500vC. Daarna migreren ze geleidelijk verder naar het zuiden en zuidwesten. De aantallen Angelen in Angelland zullen derhalve zeker navenant zijn. In Groningen zullen dus rond 450nC meer Angelen wonen dan elders in Nederland. Aangezien dat vooralsnog niet blijkt uit bovenstaande tabel, zullen er dus mogelijk naar verhouding meer Angelen zijn gemigreerd naar Brittannia in 450-500nC dan vanuit andere streken in Nederland. Zeker in 475-500nC toen de kustgebieden langs de Noordzee geteisterd werden door zware stormen en overstromingen. In die tijd migreren daarom nogmaals vele Angelen naar Brittannia.
** AFNA, Angelland, ASA, Migratiestromen, M35
# Meertens Instituut, DAB, KBG

 
CAEA/GN: geonamen
Betreft Anglische geografische namen (A) van locaties, regio's, etc, vermeld onder item ASA (Angelsites in Angelland) per 14.2.2011.

Saldo gn's:
NWDuitsland 11
- Angeln 3
- Lunenburg 1
- Eemsland 7
Groningen 36
- Reiderland 2
- Oldambt 3
- Fivelingo 21
- Humsterland 7
- ZuidGroningen 3
Friesland 5
Drente 37
- NoordDrente 19
- Stellingwarf 4
- ZuidDrente 14
Overijssel 73
- NO.Overijssel 7
- Twente 40
- WestSalland 26
Gelderland 108
- Berkelland 25
- N.Veluwe 10
- Graafschap 19
- Slingeland 24
- Z.Veluwe 8
- Liemers 18
- Betuwe 4
Westfalen 15
Utrecht/Prov 1
N.Holland 7
Z.Holland 4
N.Brabant 6
Limburg 1
Vlaanderen 0
Z.Duitsland 4
Elzas 0

- saldo gn topprovincies
Groningen 36, Drente 37, Overijssel 73, Gelderland 108

- saldo gn topregio's
Twente 40, WestSalland 26, Berkelland 25, Slingeland 24, Fivelingo 21,
N.Drente 19, Graafschap 19, Liemers 18, Z.Drente 14

CAEA/TE: taalelementen
Resten Anglische taalelementen volgens item ATZA (1938):
- NO Nederland: hoog
- NW Nederland: ?; redelijk*
- Zuid Nederland: redelijk
- Limburg: redelijk
- Vlaanderen: redelijk
2010: ae-klank Stellingswarfs
** ATZA, Stellingwarf

CAEA/TO: totaal overzicht
per 14.2.2011
Regelwaarden: ar (architectuur), av (archeologische vondsten), fn (familienamen),
gn (geonamen), te (taalelementen), bl (bizondere locaties), sl ( ar+fn+gn+te+bl),
ow (oppervlakwaarde = 0.001Km2), rs (relatief saldo = sl/ow), vj (vestigingjaar)

regio
groningen
drente
overijssel
gelderland  
ar 
2
3
4
3
av 
 5
 6
 3
12
fn  
32
27
78
77
 gn   
 36
 37
 73
108
te  
10
10
10
10
bl   
 4
 8
 5
11
  sl   
 89
 91
173
221
ow  
24
27
39
51
rs  
4
3
4
4
  vj
550vC
300vC
250vC
200vC
 
¶ Interpretatie:
1: Te verwchten was dat de rs-waarden synchroon zouden lopen met de jaren van vestiging (vj). Dus van hoog (Groningen) naar laag (Gelderland). De bevolking groeit immers met de tijd en dus ook de daaraan gekoppelde waarden. De vestigingsjaren liggen echter relatief dicht bij elkaar. In de loop der eeuwen kunnen de verschillen dan veranderen door bepaalde factoren.
2: Door de ligging aan de Noordzee is Groningen kwetsbaar geweest voor de vele stormen en overstromingen. Voor de Angelen mogelijk een reden om relatief eerder en meer te migreren naar zuidelijke regio's of naar Brittannia, dan voor Angelen in de andere regio's. Hierdoor zakt de rs-waarde van Groningen en stijgen de rs-waarden van Drente, Overijssel en Gelderland.
3: Dat Overijssel relatief hoog scoort met Anglische familienamen, heeft vrij zeker te maken met de grote migratie van Drenters naar Twente, wegens de goede werkgelegenheid in de Twentse insdustrie. Voor Groningen geldt hetzelfde. Ook daar was meer werkegelegenheid voor Drenters dan in Drente zelf. Drente is door de eeuwen heen vooral een agrarische provincie.
4: Daar Gelderland wat later wordt bevolkt door Angelen, lijkt Gelderland relatief beter te scoren dan Overijssel. Dat heeft mogelijk te maken met de ijzerindustrie die zich al heel vroeg ontwikkelt in De Liemers. I.b. in de veengebieden van Ulft, Terborg, Yzervoorde en Laag Keppel. Daar is vele eeuwen lang veel mosiser (moerasijzer) gevonden en regionaal verwerkt. Daarvoor zijn vele arbeiders nodig. Deze ijzerindustrie bestaat tot diep in de 20e eeuw.
** Yzer
# KBG, DAB

 
Caedmon: (c 615-675nC)
Monnik en oudste Engelse schrijver/dichter in Northumbria, Engeland.
¶ De naam Caedmon lijkt afgeleid van Anglisch caedman = kademan, kadewerker = lader en losser van schepen. Een beroepsnaam dus.

Caesar: Gaius Julius; 100-44vC > ARV
Caitwick: > Kootwijk

Calthorne:
Buurtschap bij Kalteren in NW Drente. De naam lijkt afgeleid van Anglisch ceald (koud) + horn (hoekvormig stuk land). Gezien de historische migratiestromen zal het gebied rond 300vC kunnen zijn bevolkt door Angelen afkomstig uit de regio Midwolda.
** ASA, Groot Hezenland

Capellen tot den Pol, Joan Derk van der (1741-1784)
Geboren in Tiel. Heer van Appeltern, etc. Gaat 1769 wonen in Zwolle. Treedt toe tot de Ridderschap van Overijssel en wordt 1772 lid van de Staten van Overijssel.
¶ Joan Derk is een liberaal patriot pur sang. Hij is sterk beïnvloed door Engelse en Franse denkers uit zijn tijd. Hij strijdt daarom vurig voor democratisering van Nederland en is fel tegen het stadhouderschap en de drosten. In 1781 verspreidt hij een pamflet Aan het volk van Nederland. Dit pamflet maakt diepe indruk en zijn populariteit stijgt ongekend hoog. Verder zet hij zich sterk in voor de erkenning van de Verenigde Staten als soueverein land. Dat gebeurt in 1782. Daarna vecht hij verder voor democratische hervormingen in Nederland. Op 6 juni 1784 overlijdt hij.
# WP

Carpe Diem: (CDM:)
1940-45: Londen en andere grote steden in Engeland worden zwaar getroffen door meedogenloze Duitse bombardementen. De Britten weten deze vreselijke tijd te overleven mede dankzij Community Singing, dat hen mentaal enorm sterkt. Begeleid door een piano worden prachtige en vrolijke Britse liederen gezongen. Deze Britse mentaliteit heeft sterk bijgedragen tot de uiteindelijke overwinning. #DVB > PgAng/Zwarte Tijden
1941-45: Nederlandse gevangenen in de Japanse kampen op Sumatra in Nederlands-Indië worden zwaar mishandeld en ondervoed door de Jappen. Velen komen om in deze hel. Anderen proberen van elke dag iets leuks en nuttigs te maken ondanks alle verschrikkingen en ellende. O.a. door onderlinge solidariteit, zingen, voetbal en lezingen. Dat sterkt hen mentaal enorm. Velen van hen weten daardoor te overleven. #FRI
> PgAng/Zwarte Tijden
2015: Caldey is een eiland in de Keltische Zee tussen Zuid Ierland en Bretagne. Het eiland is 2 Km2. Fotografe Ilse Wolf verblijft daar twee maanden. Op het eiland wonen 12 monniken en 16 andere eilanders. Ondanks de serene rust ervaart Ilse haar verblijf daar als een rollercoaster. Soms is ze euforisch over de natuur en de leegte, soms ook erg eenzaam en alleen. Ze komt de eilanders zelden tegen. Meestal zijn ze bezig in en rond hun huis. Hout kappen, vissen, etcetera. Ze leert dat je niet alles in je leven onder controle hebt en naar je hand kan zetten. Bij slecht weer vaart de boot niet en blijf je op het eiland. Punt uit. Dat heeft iets heel rustgevends. Alles gebeurt weather permitting. Wereldnieuws gaat aan de eilanders gewoon voorbij. Maar als een boom omvalt, hebben ze het er dagen over. En dat vindt Ilse best lekker. Het grote wereldnieuws maakt je vaak kwaad, maar je heb er geen vat op. De monniken zingen savonds een mis. Heel prachtig. Monnik Titus komt uit Nederland. Hij woont al sinds 2004 op Caldey. Zijn credo is: genieten van elke dag.
#DeTelegraaf 19.2.2015
2017: Een vrouw van 94 jaar in Italië zegt dat je oud en gelukkig wordt door bij de dag te leven en ook te genieten van dit leven. #AVROTROStv 28.4.2017
¶ Pluk de dag eer de dag u plukt. Geniet van het leven zoveel als is gegeven. Mijdt ellende en onnodig lijden. De meester volgt de goede weg en ondergaat het onvermijdelijke lijden. Meer en beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Zie de vogels in het veld. Zij zaaien niet en maaien niet. En toch zorgt de Here onze God voor hen. #EVG
¶ Ligt een man onder een boom te genieten van de zon en de vogeltjes. Komt z'n vriend aan, schopt hem tegen een been en zegt: Moet je niet werken man? Werken vraagt de genieter? Waarom? Zegt z'n vriend: dan kan je centjes verdienen en later genieten van het leven! Maar dat doe ik nou toch al, zegt de genieter. #SRK
¶ Pluk de dag eer de dag u plukt. Neem de tijd eer de tijd u neemt. Geniet van het leven zoveel dat is gegeven. Maak van elke dag een mooie dag, want mooie dagen verrijken het leven. #SRK
¶ Maak van elke dag een leuke dag. Elke dag een steekske is een hemdsmouw in het jaar. Maak van elke dag een leuke dag. Elke dag een leuke dag maakt het leven waarlijk leuk. Maak van elke dag een leuke dag. Leuke dagen maken het leven de moeite waard. Wie de goede weg blijft volgen, zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen heeft weinig te vrezen. #SRK
¶ Pluk de dag eer de dag u plukt. Maak van elke dag iets leuks en nuttigs. Het is de enige weg van overleven ondanks alle ellende. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Maak van elke dag iets leuks en nuttigs, dan vaart u immer wel. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Maak van elke dag iets leuks en nuttigs. Wat u eenmaal heeft gehad, kan niemand u meer afpakken. #SRK
Elke dag leuke en nuttige dingen doen, maakt van het leven een waar feest. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Schildpadden kijken niet verder dan het Hier en Nu en worden heel oud. #FRI
Maak van elke dag iets leuks en nuttigs. Geniet van het leven zoveel is gegeven. Dat is de beste manier van overleven. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
Denk niet te veel aan narigheden. Pluk de dag en maak er iets leuks en nuttigs van. Beter kan een mens waarlijk niet doen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
Pluk de dag eer de dag u plukt. Geniet van het leven zoveel als is gegeven. Mijdt ellende en onnodig lijden. De meester volgt de goede weg en ondergaat in gelatenheid het onvermijdelijke lijden. Meer en beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
Maak van elke dag iets leuks en nuttigs en leven wordt een feest. #SRK
Wie lang en gelukkig wil leven, moet elke dag leuke en nuttige dingen doen. #SRK

Denk niet te veel, maar pluk de dag. #SRK
** Gemoed, Positivisme, Levensvreugde, Happiness

Ceasar: > Caesar

Cellesbroek:
Gebied onder Kampen. De regio wordt rond 50vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. De naam Cellesbroek lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Celle (mansnaam) + broc (broek, drasland). Dus: broekland van Celle.
** Mansnamen, ASA

Celtic Fields: > Raatakkers
CFO: btr Codex Fivelingo et Oldamptis > Lex Anglorum
Chaos: > Orde, Taoïsme

Chauken: (CHK:)
Anglisch: Gowcas. Germaanse volkstam tussen Eems en Elbe. De Chauki minores wonen ten westen van de Weser en de Chauki maiores ten oosten daarvan. Nooit duurzaam onderworpen door de Romeinen. Noch door Drusus (38-9vC), Tiberius (42vC-37nC) of Germanicus (15vC-19nC). Soms zijn ze schatplichtig aan Rome. Als keizer Claudius in 47nC de Rijn definitief tot grens maakt, strekt het rijk der Chauken zich uit tot de oostelijke oever van de Rijn. Uiteindelijk gaan de Chauken op in andere Germaanse volkstammen. #WP

600vC: kaart rechts:
Zuid Denemarken en Angeln 7e eeuw vC
geel      = woongebied Angelen
blauw    = woongebied Jutten
groen    = woongebied Sabalingi
felblauw = woongebied Chauken
De Angelen wonen in Angeln, Als en Zuid Funen. Als en Funen zijn Deense eilanden.
> Demografie, Angelen, Angelland
 
47vC++: De Romeinse historicus Plinius is in 47-57nC als officier in Germania. Bron LLZ/p25 (1937) citeert diens tekst over de Chauken, die dan wonen in op terpen in Eemsland (Groningen, OstFriesland). In modern Nederlands:
Daar stort de oceaan zich met twee tussenpozen per dag en snachts in een geweldige stroom over een onmetelijk land uit, zodat men bij deze eeuwige strijd in de gang van de natuur twijfelt of de bodem tot de aarde of tot de zee hoort. Daar leeft een armzalig volk op hoge heuvels of liever op door hen met de handen opgeworpen hoogten tot op het uit ervaring bekende peil van de hoogste vloed en daarop hebben zij hun hutten gebouwd, zeevaarders gelijk, als het water de omgeving bedekt, maar schipbreukelingen als de wateren teruggeweken zijn en zij rondom hun hutjes de vissen najagen, die met het water trachten weg te vluchten. Vee hebben ze niet en ze kunnen zich dus niet met melk voeden, zoals hun buren [Angelen] Evenmin lukt het hun een stuk wild te vangen, aangezien heinde en ver de zee elk struikgewas heeft weggespoeld. Van riet en biezen maken ze een soort touw, waarvan zij visnetten knopen. Aardkluiten, die zij met de handen uitsteken, laten zij meer nog in de wind dan in de zon drogen en branden die om hun eten te koken en hun door de noordenwind verstijfde leden te warmen.
Bron LLZ commenteert daarop met:
Hoe groot de verleiding ook is, wij mogen dit koppige en vrijheidlievende, terpen-bewonende volk maar niet zonder meer verrenzelvigen met de voorouders van onze Friezen in de eeuwen voor het begin van de jaartelling. Alleen wanneer archeologische vondsten -- waarover wij in deze bodem geen al te hoge verwachtingen mogen koesteren -- zekerder gegevens zouden verschaffen, mogen we aannemen, dat ook onze kusten al enige eeuwen voor de jaartelling bewoond werden door stammen, die later bleven hechten aan de grond, waar ze in die periode voor het binnendringen van de vloed betere tijden hadden gekend.
400nC++: Volgens bron NGE heten de Chauken oudtijds Humerki en wonen ze rond 400nC in Humsterland. Angel-Saxische bronnen zouden ze Hugen noemen, die wonen tussen de Hunze (Reitdiep) en Lauwers. Dit gebied zou dan heten Humerki = Marke der Hugen. Hoe en waarom de Humerki ineens de naam Chauken krijgen, is niet vermeld, laat staan aangetoond of aannemelijk gemaakt. Vooralsnog lijkt het daarom een vergissing. Deze visie wordt dan ook door diverse deskundigen volledig fout genoemd.
¶ Hans Kreijns schrijft in bron hanskreijns.blogspot.com 3.6.09 onder Viltaburg 24.12.2007 over "De pagus Humerchie":
Conclusie: De traditionele visie Kinheim in Kennemerland, Westrachi is de Friese Westergo en Humerki is Humsterland is niet juist. In feite zijn geen gegevens bewaard gebleven, die deze visie kunnen staven.
¶ Bron ijpelaan.nl 3.6.09 schrijft in "De historische mythe van Kennemerland":
Humerki is waarschijnlijk Valhuon vroeger als Hugonis Marca bekend.
¶ Op grond van een analyse van de plaatsnamen die voorkomen in tekst 493 WKO van Werenthina schrijft bron web.inter.nl.net dd 3.6.09 bij "De geschiedenis van Nederland in het eerste Millennium":
Humerki in de Batua (855) is Valhuon, op 7 km noord-oost van St. Pol. De plaats heette voorheen Urbs Hugonis.
¶ De Chauken bestaan dus zeker al ruim vóór Drusus, dus ruim vóór circa 10vC. Ook zijn ze genoemd op oude kaarten mbt de situatie in de Romeinse Tijd. Interessant is dat hun gebied zich in 47nC uitstrekt tot aan de oostoever van de Rijn. Hun gebied lijkt daarom samen te vallen met Angelland 300vC-100nC. Mogelijk zijn de Chauken dus opgenomen onder de Angelen, conform wat bron WP beweert. Na het jaar 700nC worden ze in ieder geval niet meer genoemd.
¶ Het Anglisch kent de woorden gawc (lomperik, dwaas) en gawcig (lomp, dwaas). Fonologisch lijken de woorden Chauk en gawc nagenoeg gelijk. Dit kan betekenen dat de Angelen de Chauken dwaze lomperts vinden.
** Claudius Civilis, Humsterland, Mega Angle
# WP, NGE (Humsterland), LLZ, DAB, KBG

 
Cherusken:
Germaans volk tussen Weser en Elbe in de Harz.
- 53vC genoemd door Caesar in zijn werk "De Bello Gallico" (boek 6.10)
- 12vC verslagen door Nero Claudius Drusus, Romeins veldheer
- 9vC idem
- 4nC gepacificeerd door Tiberius
- 9nC Arminius (Cherusk) verslaat met andere Germaanse stammen Publius Quintus Varus in een hinderlaag bij Kalkriese in het Teutoburger Woud (Slag in Teutoburge Woud); maakt daarmee eind aan Romeinse expansie richting Elbe.
- 10-16nC handhaven zich tegen Tiberius
- 18-20nC handhaven zich tegen de Marcomannen in Bohemia
- 19nC Arminius sterft
- 19-50nC verscheurd door interne twisten
- 50nC onderworpen door de Chatten
- 51nC++ opgenomen in andere Germaanse stammen
** Teutoburger Woud
# WP, DAB, KBG

Chettenheim:
WEW p80: Archief Fulda 944nC: vrml locatie in Fresia (Friesland), ligging onbekend.
NB Chatham in Kent, een regio die was bevolkt door Saxen en Juten.

China: (4000vC++)
3000vC: China en het Westen hebben al contacten bevoor de opening van de Zijderroute. Aldus Chinese archeologen in een documentaire van de BBC. Ze stellen dat het beroemde Terracottaleger van de eerste Chinese keizer Qin Huangdi (c 250vC) is gebaseerd op de Griekse beeldhouwkunst. De Chinese beeldhouwers zouden namelijk zijn onderwezen door Grieken. De Oude Grieken hebben inderdaad veel invloed in Centraal Azia sinds de veroveringen van Alexander de Grote (256-323vC). Hij sticht o.a. Kandahar in Afghanistan. Sindsdien settelen vele Grieken in o.a. Afghanistan en Kirgizia. Verder heeft de Griekse cultuur veel invloed op Pakistan en Noord India. De these van de Griekse invloed op China wordt gesterkt door de vondst van Westers DNA op diverse locaties in West China. #DeTelegraaf/pT17 13.10.2016
3000v-1450n Zijderoute: Constantinopel-CentraalAzië-China > Eurasie, Zijderoute
2000vC++: Oer Chinezen in Noord China, dat in latere tijd zich uitstrekt tot Centraal Azia. Volgens de Chinezen zelf zouden hun voorouders echter al enige tijd in de nabijgelegen gebieden hebben gewoond. (#WP, BBC2tv/China 4.2.2016) > PgGen/China
2000vC++ Noord Europa heeft contacten met Azia via Noord Syria > Syria, Eurasia
2000vC++ Draken: In Europa is de draak een mythologisch dier. Zo kennen de Angelen vele mythes over draken. Ook de Goten kennen draken. > Draken
--- 750vC: Aangezien de Angelen voortkomen uit de West Goten, lijkt het derhalve waarschijnlijk dat de Angelen al sinds hun ontstaan rond 750vC ook al kennis hebben van draken. Dit sterkt de these dat de Angelen mogelijk al vroeg contacten hebben met China.
750vC++: De Anglische Hagal lijkt nagenoeg identiek aan het Chinese teken op de Dragon Bone uit c 2000vC in Noord China. Ook lijken de filosofische en morele interpretaties van beide tekens sterk op elkaar. Mogelijk wijst dit op oude contacten van Angelen met China. Deze contacten zullen dan kunnen dateren van c 750vC. In die tijd wonen er al vele Angelen in Angeln. (> OBA) Deze Angelen hebben al vroeg vele handelscontacten met verre gebieden. > Hagal
650vC++: handel tussen Haithabu (Angelland) en Kreta > Kreta
650vC++: Angelen leren Grieks Schrift kennen via contacten met Kreta.
650vC++: Anglo-Oriëntale Relaties > AOR, Eurasia
300vC++: China en het Westen hebben al contacten bevoor de opening van de Zijderroute. Aldus Chinese archeologen in een documentaire van de BBC. Ze stellen dat het beroemde Terracottaleger van de eerste Chinese keizer Qin Huangdi (c 250vC) is gebaseerd op de Griekse beeldhouwkunst. De Chinese beeldhouwers zouden namelijk zijn onderwezen door Grieken. De Oude Grieken hebben inderdaad veel invloed in Centraal Azia sinds de veroveringen van Alexander de Grote (256-323vC). Hij sticht o.a. Kandahar in Afghanistan. Sindsdien settelen vele Grieken in o.a. Afghanistan en Kirgizia. Verder heeft de Griekse cultuur veel invloed op Pakistan en Noord India. De these van de Griekse invloed op China wordt gesterkt door de vondst van Westers DNA op diverse locaties in West China. #DeTelegraaf/pT17 13.`0.2016
300vC++: China bouwt de Chinese Muur van 8000 Km lang tegen invasies van barbaarse Mongolen.
--- Chinese Muur is 21.000 Km lang. Great wall kept traders on the Silk Road safe. #DiscoveryTV/20.2.2017
300vC++: Handel tussen Haitabu en China via Constantinopel en Zijderoute. > Zijderoute, Kloosters/Angale, Eurasia
300vC-1450nC Zijderoute: Constantinopel-Cntr.Azië-China > Zijderoute, Eurasia
90nC++ Tunesian Wall: Romeinen bouwe muur van 1500 miles tussen Tunesia en Sahara Woestijn tegen agressie rovers en ander volk uit zuiden. #BBCtv/Roman Empire/2*.8.2016
--- Het lijkt dat ze deze kunst hebben afgekeken van de Chinezen, die rond 300vC de Chinese Muur bouwen. Dit wijst mogelijk op oude contacten tussen Romeinen en China.
> Romeinse Rijk
100nC++: Tubanten uit Twente naar N.Yorkshire ivm bouw Hadrian Wall (> Tubanten) tegen invasies van de Picten en Scoten. In 300vC bouwt China de Chinese Muur tegen invasies van de barbaarse Mongolen. Het kan zijn dat de Romeinen deze kunst hebben afgekeken van de Chinezen. Dat wijst dan op mogelijke contacten van de Romeinen met China. En idem van de Angelen met China.
630nC++: Christendom in West China. #BBC2tv/28.1.2016
850nC++: China maakt en gebruikt cokes voor verwarming en koken.
1000++: China gebruikt cokes om ijzer te smelten en smeden wegens gebrek aan hout.
1260-69: Marco Polo in China > Marco Polo
1650++: Europa maakt en gebruikt cokes. Mogelijk heeft Europa cokes leren kennen via de Chinezen.
** Eurasia, ACR, AOR, Zijderoute, Syria, Hagal, Draken, Kloosters, Priestering

 

Christendom: (34nC++; CRD:)
350nC++: Anglisch cirice lijkt afkomstig van het Gotisch kiriko, kirko via Wulfila (311-371nC), bisschop van de Oost Goten in Zuid Rusland. Hij vertaalt de Bijbel in het Gotisch en ontwerpt daartoe een eigen Gotisch Alfabet, gebaseerd op het Griekse Alfabet.
360nC++: De Angelen in Angelland komen in contact met het christendom via het Arianisme. > Arianisme, Constantinopel
 
400nC: In Noord Nederland zijn twee Byzantijnse munten van goud gevonden uit circa 400nC. Eén munt zit gesoldeerd op een gouden ring. Dit wijst op contacten met Constantinopel, dat tot 330nC Byzantium heet.
601nC: Edwin van Northumbria (586*-633) bekeert zich in tot het christendom.
> PgBrit/Edwin van Northumbria
630nC++: Christendom in West China. #BBC2tv/28.1.2016
650nC++ Engeland: Angelen zijn uitstekende boeren, die veel landwerk doen. Zij fokken dieren die in deze tijd nog veel te zien zijn. Bijen houden gebeurt op grote schaal. Ze zijn uitstekende jagers, die gek zijn op honden en paarden. Valkenjacht is een populaire sport. Soms moeten ze vechten voor hun landheer. Thuis voelen ze zich echter het meest gelukkig. Hun vredelievende aard maakt hen later trouwe aanhangers van het Christendom. #WAB/p171
750nC++: Kerstening Angelland vanuit Engeland. > PgAng/Kerstening
750nC++: Bron ZWH/p10 schrijft:
Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. Het was op last van deze keizer Karel, dat Ludger het christendom ging prediken in de Achterhoek en Westfalen. Hier en daar stichtte hij een kerkje; het eerst in Zelhem, Groenlo en Winterswijk. De bekeringsmethoden waren, voor zo ver het keizer Karel betrof, hardhandig: er stond doodstraf op de weigering je te laten dopen en op het verbranden van doden (in die tijd werd cremeren als heidens beschouwd); op zondag was men verplicht om naar de kerk te gaan. Kortom, een bekering onder harde dwang. Daar er geen hof was, moesten de christenen zelf de economie regelen en belasting werd betaald aan de kerk.
800nC++: Door de toenemende macht van het christendom worden de rechten van vrouwen in heel Europa steeds verder teruggeschroefd op grond van teksten en opvattingen uit het Oude Testament. Sinds het begin van de 20ste eeuw komt daar echter in West Europa weer meer verbetering in, dankzij de vrouwenbeweging en de niet-religieuse groeperingen. > Vrouwen
965nC: Ibrahim Al Tartushi brengt een bezoek aan Haithabu in Angeln, NO Angelland. Hij schrijft dat de stad bekend is van Ysland tot Bagdad. Ibrahim is een Joodse Arabier uit Cordoba in Spanje. Bron WKP (25.11.07) citeert hem: Haithabu is een zeer grote stad aan het uiterste eind van de wereld oceaan... De bewoners aanbidden Sirius [de Hondster, de helderste ster aan de hemel], behalve de christelijke minderheid die een kerk heeft...
¶ Bron AKH/p145 schrijft over het christendom: Natuurlijk waren er ook mensen die juist aangetrokken werden door de zedelijke achtergrond van de nieuwe godsdienst, en niet in de laatste plaats door het gebod om de vijanden lief te hebben. Juist dit gebod echter werd door de Kerk in haat jegens de vijand omgezet, zodra zij de macht daartoe had verworven.
1194++: Christenen vervolgen en vermoorden op grote schaal en op gruwelijke wijzen afvalligen, heksen, hoeren en homo's. > Inquisitie, Keters, Heksen, Sex, Homovervolging, Brandstapel
1347++: Door de hardheden en wreedheden van de kerken groeit het verzet en verlaten steeds meer christenen de Roomse Kerk. Zo ontstaat het Humanisme die de mensen een nieuwe weg wijst naar een menswaardig leven waar ruimte is voor menslijkheid en happiness. > Humanisme
1400++ Reformatie: Door de aanhoudende misdadige vervolgingen van critici door de Roomse Kerk ontstaat massaal verzet en besluiten vele katholieken de Roomse Kerk te verlaten en zelf een nieuwe kerk te stichten los van Rome. > Reformatie
1431-1605: Duizenden Protestanten vermoord op de brandstapel tijdens vervolgingen door Roomse Inquisitie. > Brandstapel
1637++: Nederlandse Staten-Bijbel > Staten-Bijbel
2016 USA: Concervatieve christenen in Mississipi, Georgia, Virginia en North Carolina zijn tegen homo-huwelijk. Deze staten willen regels die ambtenaren het recht geven om te weigeren homo's te trouwen. #DeTelegraaf 8.4.2016
Opmerklijk is dat de hardheden en wreedheden van christenen jegens o.a. afvalligen, heksen, hoeren en homo's en hun rechten, zijn gebaseerd op teksten in het Oude Testament. Het was notabene Jezus die zich zo verzette tegen deze hardheden en wreedheden uit dat boek. Daarvoor offerde hij zelfs zijn leven. In hoeverre mogen deze vijanden van mensen zich dan nog christen noemen? Ze lijken meer op wolven in schaapskleren.
** Jezus, Bijbel, Kerstening, Kerken, OAK, Mazdeïsme, Amazdeïsme

Christenen: > Christendom
Christianisering: > Kerstening

Church Hill:
Hoogte in Heelsum bij Doorwerth aan de Rijn. Aangegeven op kaart GHG/1900.

Classic Anglish: > Klassiek Anglisch

Claudius Civilis (30*-90*) (CLD:)

Feitelijk: Gaius Iullius Civilis. Aanzienlijk Romeins burger en commandant afkomstig uit de stam der Batavieren.
Na de dood van keizer Nero ontstaat veel onrust in het Romeinse Rijk. Claudius en zijn broer Paulus worden gearresteerd en beschuldigd van verraad. Paulus wordt geëxecuteerd, maar Claudius weet te ontsnappen. Hij zweert wraak en verft zijn haren rood, naar oud Bataafs gebruik.
Bij de Batavieren heerst ondertussen veel onvrede over de gedwongen dienstplicht voor de Romeinen. Ze raken in verzet en Claudius wordt aanvoerder van de opstand tegen de Romeinen in 69-70 nC. Hij krijgt steun van de Kaninefaten en rukt op naar Castra Vetera bij Xanten. Deze stad kan hij pas innemen als de Gallische commandant Julius Classicus zich begin 70 aansluit bij de Bataafse opstand. Ook Keulen en Mainz worden ingenomen. Als Vespasianus keizer wordt van het Romeinse Rijk, keren orde en rust terug. Hij stuurt generaal Quintus Cerialis en uiteindelijk worden de Batavieren
en Galliers door de Romeinse legers teruggedreven naar de Rijndelta. Claudius wordt echter ook daaruit verdreven. De strijd gaat evenwel nog lang door. De Batavieren krijgen er echter genoeg van en beginnen te morren. In oktober 70 sluit Caludius daarom vrede met Cerialis. Wat er daarna gebeurt met hem is vooralsnog onbekend.
Tacitus, de beroemde Romeinse historicus, beschrijft Claudius Civilis als een éénogige Bataaf met lange, roodgeverfde haren en afkomstig uit een adellijk geslacht. Claudius spreekt Latijn en heeft jarenlang gediend als stafofficier in het Romeinse leger. Hij kent keizer Vespanianus, met wie hij in het Romeinse leger goed bevriend is en voor wie hij veel achting heeft.
In het Amsterdams Historisch Museum hangt een schilderij van Barend Wijnveld, gemaakt rond 1850. Op dit schilderij is Claudius te zien, die een eed aflegd in het heilige woud aan de vooravond van de Bataafse opstand in 69 nC.
Bovenstaande afbeelding stelt Claudius voor die de eed aflegt. Het is een uitsnede van een schilderij van Rembrandt.
Volgens een heel oude overlevering van het oorspronkelijke geslacht Van Wassenaar stammen zij in de verte af van deze Claudius Civilis. Aangezien het geslacht Kranenburg~ uit Zuid-Holland afstamt van deze Van Wassenaars, is Claudius Civilis derhalve volgens deze overlevering eveneens een oervader van hen.
# WP, N25 (d 1), DAB

Claudius Ptolemaeus (87-150): > Ptolemaeus

Clearings:
Een clearing is een uitgehakt stuk grond in een bos, bedoeld om er te wonen of te gebruiken voor landbouw of veeteelt. Een clearing heet in het Anglisch mogelijk hac, afgeleid van haccian = hakken. De term hac komen we nog tegen in:
- Hackfort, een oud kasteel te Vorden
- de familienamen Hackfort, Hakvoort, Hak, etc
- hakhout = hout bedoeld om weggehakt te worden

CLH: Collectief Geheugen > Vergeten

Coesfeld:
Stad in Westfalen. De naam is afgeleid van Anglisch coes (koeien) + feld (veld). Gezien de historische migratiestromen zal de regio circa 150vC kunnen zijn bevolkt door Angelen.
** ASA

Coevorden: (CVD:)
Alias Coeverd, Coeverden. Stad in ZO Drente gelegen aan een kruispunt van landwegen en waterwegen. Bron NOE2/p69 (1926) noemt Coevorden de overoude hoofdstad van Drente en zeer inheems i.e. zeer Drents, naar zeggen ontstaan uit een Romeinse legerplaats, waaraan de fraaie wallen met hoge bomen nog herinneren.
¶ Bron ALD/1p7 schrijft:

Vooral in tijden van strijd en oorlog had Drenthe veel te lijden omdat het het voorterrein was voor de verdediging van Friesland en Groningen, en het achterland van de vesting Coevorden.
Drente wordt hier genoemd het achterland van Coevorden. Het lijkt evenwel eerder dat Coevorden de strategisch functie had om het zgn achterland Drente te beschermen tegen invasies van Saxen uit Duitsland. > Drente
¶ Oudste vermeldingen: Cuvorde (1141), Koiforde (1148), Cuforde (1159). Op kaart KHS in 1000nC genoemd als Kuvorde. Deze kaart is een geografische reconstructie uit 1886, gemaakt door historici. (> KHS) Maw: volgens kaart KHS bestaat Coevorden zeker al in 1000nC.
¶ Genoemde namen van Coevorden zijn afgeleid van cu (koe) en forde (voorde = doorwaadbare plaats in rivier of beek). Beide naamdelen zijn exclusief uit de Anglische taal. (EWB) De naam Coevorden wordt door streekhistorici uitgelegd als: de voorde waardoor boeren hun koeien drijven naar andere weiden.
300vC: Gezien het voorgaande lijkt de bevolking overwegend Anglisch te zijn, hetgeen strookt met gegevens uit de naburige regio's. De regio Coevorden wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Midden Drente. > ASA
¶ Coevorden is ontstaan op de plek waar enkele beken samenvloeien in de Kleine Vecht. De locatie ligt zeer strategisch op de toegangsweg naar Drente, die tussen uitgestrekte veengebieden loopt. Hierdoor wordt Coevorden al snel een centrum voor verkeer en handel en later een vestingstad. # WP
¶ Door de ligging aan diverse waterlopen is Coevorden een historische beversite, waar veel op bevers werd gejaagd. Van Angelen is bekend dat ze heel actief waren in de beverjacht. (> Beversites)
405nC++ Motte: Mogelijk heeft prins Offa van Angeln (gb 380nC) rond 405nC een motte gebouwd op de locatie waar later kasteel Coevorden is ontstaan, als bolwerk tegen de Saxen, die hij eerder heeft verlsaan bij Bremen. Van Bremen trekt Offa naar Fiveldore in Noord Groningen waar hij de Swaefen verslaat. Van Fiveldore trekt Offa met zijn leger zuidwaards richting Nijmegen en de Waal. Mogelijk verblijft Offa onderweg enige tijd op de zandhoogte aan de noordkant van Coevorden, die later de naam Offehaar krijgt. (kaart HTN/19 1773). In Coevorden bouwt hij dan genoemde motte. > Offa van Angeln/Campagne

          
  
boven: schets van de motte volgens de beschikbare gegevens (© MC)
¶ Bron WAB/p37 stelt dat de Angelen in Brittannia al sinds hun aankomst daar landweren bouwen en die techniek hebben geleerd van hun vaders op het Continent. Aangezien de Angelen al in 450nC arriveren in Brittanna, beheersen de Angelen op het Continent zeker al rond 400nC de techniek van het bouwen van landweren. (> Landweren) Hetzelfde geld voor de bouw van een motte, een houten burcht op een zandhoogte. (> Motte) Het lijkt derhalve zeer wel mogelijk dat Offa van Angeln de bouwheer is van een motte in Coevorden, op de locatie waar later het kasteel is gebouwd.
500nC++ Kasteel: Oorspronkelijk een motte met toren omgeven door wallen van leem en zand. Alles in hout en omgeven door grachten. Gezien de constructie in hout kan de motte dateren van vóór 500nC. In de 6e eeuw wordt namelijk al gebouwd in zandsteen of natuursteen en sinds de 13e eeuw in baksteen. > Steenbouw, Motte


          

Boven: kasteel Coevorden na de restauratie in 2011. Rechts vooraan de oorspronkelijke motte. De andere onderelen zijn in latere tijden aangebouwd. Op de voorgrond de eerder genoemde wallen en (droge) gracht, die bij de oorspronkelijk motte horen. De wallen bestaan van aangestampte leemgrond, klei en zand, zoals in de oorspronkelijke aanleg ten tijde van de houten motte. In de gevel achter de motte zitten duivegaten wat duidt op bezit van zgn duivedrift ofwel het houden van duiven, een heerlijk recht dat van oudsher tot circa 1500nC alleen aan de hoogste adel werd verleend. (foto ©)
¶ Motten dateren al uit circa 100nC. De Burcht van Leiden was oorspronkelijk een motte, gebouwd rond 450nC door Engist van Angeln. De motte van Coevorden kan dus zeker al rond 500nC zijn gebouwd. > Leiden
¶ Bovengenoemde fraaie wallen met hoge bomen zouden volgens bron NOE2/p69 restanten zijn van een Romeinse legerplaats. Derhalve daterend van ergens uit 50-400nC. Mogelijk halfweg rond 225nC. Aangezien:
- de Romeinen vrij zeker niet verder kwamen dan de Rijn (> ARV),
- en de Saxen pas rond 785nC settelen op enkele stroken langs de grens met Duitsland,
- en tussentijds geen andere settlers bekend zijn,
>> zullen de wallen eerder te maken hebben met genoemde motte uit circa 500nC en zullen motte en wallen bouwsels zijn van Angelen, die zich rond 300vC in de regio hebben gesetteld. Mogelijk zijn de wallen gebouwd om de regio te beschermen tegen Saxen na de demografische verzwakking van de regio door de massamigratie van Angelen naar Brittannia. Deze oudste wallen zullen gelegen hebben in de binnenste ring van Coevorden, het dichts bij de oude motte, i.c. daar waar het huidige kasteel Coevorden staat.
803nC++: In 803nC is van heel Angelland alleen nog NO Nederland tamelijk vrij Anglisch gebied. (> Pax Anglorum) In dit gebied ligt Coevorden tamelijk centraal. De locatie ligt zeer strategisch op de toegangsweg naar Drente, die tussen uitgestrekte veengebieden loopt. Hierdoor wordt Coevorden al snel een centrum voor verkeer en handel en later een vestingstad. Rond 405nC staat er al de motte die mogelijk is gebouwd door Offa van Angeln. Deze locatie groeit in de eeuwen daarna uit tot een vesting. In deze optiek lijkt het denkbaar dat Coevorden sinds circa 803nC fungeert als een soort hoofdstad annex militair centrum van het resterend Anglisch Rijk, cq NO Nederland. (> Pax Anglorum) Temeer daar deze stad samen met Drente, Groningen en Gelderland zich later zo succesvol verzet tegen de opdringerige Friezen en Saxen. > HHA, Kranenburchten
1024: De bisschop van Utrecht stelt een burggraaf aan op de burcht van Coevorden. In dat jaar kreeg hij het graafschap Drente in schenking van keizer Hendrik II van het Heilig Roomse Rijk. De burcht is gebouwd uit een motte, die daar al ruim voordien moet hebben gestaan.
1024: Coevorden residentie Graven van Drente. #NOE2/p69
1141: Ludolf van Bierum benoemd tot burggraaf van Coevorden door zijn broer Harberth van Bierum, bisschop van Utrecht.
¶ Het adellijk geslacht Van Coevorden wordt gerekend tot de Anglische adel. Het geslacht komt voort uit het geslacht Van Bierum. Rudolf I (gb 1130) en Volker van Coevorden (gb 1135) zijn zoons van Ludolf van Bierum (gb 1105). > Bierum
1143: Leffard van Bierum (c 1102-1162) krijgt van broer Harberth (bisschop van Utrecht) in leen castrum Covordie et jurisdictionem Trente. (#Quedam/p98)
1150nC: Coevorden wordt centrum van een heerlijkheid, die in bezit komt van de bisschop van Utrecht. (# WP)
1150: Harberth van Bierum sterft. Binding tussen Coevorden en bisdom Utrecht verzwakt.
1159: castrum Cuforde genoemd in oorkonde paus (#Quedam/p97)
1165*: Rudolf I (gb 1130) en Volker (gb 1135) van Coevorden (Bierum) heren van Coevorden. Zij gedragen zich als onafhankelijke heren.
1182: Bisschop Boudewijn van Holland belegert kasteel Coevorden en verwoest delen van de stad. Boudewijn benoemd zijn broer Otto van Bentheim tot burggraaf van Coevorden.
1196-1230: Rudolf II van Coevorden Heer van Coevorden. Hij is een zoon van Rudolf I van Coevorden.
1227 28 juli Slag bij Ane: Rudolf II van Coevorden verzamelt een groot leger Drentse boeren bij Ane in Drente. Zij lokken Otto van Lippe, bisschop van Utrecht, met zijn leger ridders en soldaten naar een zgn wisselveen (Angl: wiscfen), dat vaak droog lijkt, maar feitelijk vaak nat en diep is. Die dag lijkt het een droge veen. De overmoedige Otto en zijn leger draven in vol galop richting Rudolf en de Drenten een halve mijl verder, aan de overkant van het wisselveen. De gevolgen zijn rampzalig. Otto en alle ridders, paarden en manschappen belanden in het veen. Door hun zware harnassen en wapens verdwijnen ze allen in de diepte. Rudolf en de Drenten hebben gewonnen. De macht van Bisdom Utrecht over het Noorden is definitief gebroken. Drente en Groningen zijn verlost. Met de slag van Ane verspeelt de bisschop zijn gezag in Drente en de rest van NO Nederland (West Angle). En met hem de hertog van Saxen, van wie immers het bisdom Utrecht deze gebieden in leen heeft. > West Angle, ASV2
¶ Bron Quedam Narracio ... (Vertelling over Groningen, de Drenten en andere zaken onder diverse Utrechtste bisschoppen) dd 1232 geeft een vrij gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen mbt de Slag om Ane. (#NGE) > Quedam
1229: Wilbrand van Oldenburg, bisschop van Utrecht, verovert kasteel en stad Coevorden. Wilbrand neemt Rudolf gevangen, martelt en vermoordt hem op kasteel Hardenberg te Hardenberg. Daarna verwoest Wilbrand het kasteel en de stad.
1231 juli: Verbond Drente-Fivelga tegen bisschop Utrecht (# Quedam/pXX)
1231 september: bisschop Utrecht verklaart Drente oorlog (Quedam/pXX)
1231-1233 Fries-Drentse oorlog: Het Drentse leger wordt aangevoerd door Rudolf II van Coevorden. De Friezen en hun aanvoerder Wilbrand van Oldenburg, bisschop van Utrecht, worden verslagen. > FDO
¶ Wilbrand had Rudolf II uitgenodigd voor onderhandelingen op kasteel Hardenberg. Rudolf II gaat accoord, maar wordt daar direct gevangen, gemarteld en door radbraking vermoord.
Waarom Wilbrand zijn wandaden pleegt, is niet duidelijk. Mogelijk heeft het te maken met een oeroude vete tussen de Denen en de Angelen. Wilbrand stamt uit het Huis Oldenburg-Wildehausen (1140-1388) uit Oldenburg in Ost-Friesland. Oldenburg heeft door de eeuwen heen nauwe banden met Denemarken en Saxenland (Lübeck). In 1100 krijgt het Huis Schauenburg de regio Sleswig als leen. In 1460 sterft dit huis uit en komt het leen aan Christian I van Denemarken uit het Huis Oldenburg. > ADR
¶ Denkbaar is dat Wilbrand met zijn daden een eind wilde maken aan de toenemende macht van de stad Coevorden en het geslacht Van Coevorden, dat gerekend wordt tot de oudste Anglische adel. Wilbrand sterft 26.7.1233 in Zwolle. Hij was bisschop in Paderborn en later in Utrecht.
¶ Historici weten ook niet waarom de Drentse boeren meedoen aan de strijd. Armoede of onderdrukking lijken geen reden. Meest reëel lijkt hun gevoel voor onafhankelijkheid. Opmerkelijk is dat de Friezen steun geven aan Wilbrand, hetgeen leidt tot de Fries-Drentse oorlogen. Deze lijken te liggen in het verlengde van de Anglo-Deense vete. Oldenburg ligt immers in Ost-Friesland. Het lijkt of de strijd een Fries-Deense zaak is tegen de Angelen, wier positie in Angelland ernstig is verzwakt na de massamigratie van Anglen naar Brittannia in 450-550nC. Sindsdien dringen Denen, Friezen en Saxen steeds verder Angelland binnen.
1275-1288: Hendrik van Borculo (gb 1240) heer van Coevorden. Het geslacht Van Borculo komt voort uit het geslacht Van Coevorden. Daarna blijft dit ambt in handen van het geslacht Van Borculo tot 1402 via Reinoud I tm IV.
1300++: Coevorden krijgt een belangrijke militaire betekenis Dit blijkt uit de bouw van twee bolwerken in Noordlaren te Groningen, die de weg naar Coevorden moeten bewaken. > Blankeweer
1303: Graaf Edsard van Ost Friesland bouwt in Noordlaren te Groningen een bolwerk met de naam Weerdenbras om de weg naar Coevorden te bewaken. > Blankeweer
1350-1450: Vetkopers en Schieringers > Vetkopers
1373*: Jan van Nassau (bisschop van Utrecht) geeft jurisdictie over Drente terug aan nakomeling Rudolf II van Coevorden. (Quedam/pXXII) Mogelijk is dat Hendrik van Borculo (1240-1300), burggraaf van Coevorden. E.e.a. getuigt van de macht van Coevorden.
1400: Bisschop Frederik van Blankenheim bouwt de sterkte Blankeweer in Noordlaren om de weg naar Coevorden te bewaken. > Blankeweer
1408: Coevorden krijgt stadsrechten. # WP
1408: Bouw stadsgracht + ronde wal met palissaden rond stad. #KND
1515*: Wapen van Karel van Gelre gemetseld in voorgevel kasteel Coevorden. Dit wapen is gelijk aan het wapen van hertogdom Gelre, c.q. wapen van huidige provincie Gelderland: links: op blauw een staande leeuw in goud, rechts gekeerd; rechts: op zwart een staande leeuw in goud, links gekeerd.
2011: Kasteel Coevorden gerenoveerd. De rode verflaag is verwijderd, waardoor de oude bakstenen weer zichtbaar zijn. In de muur van de voorgevel is het wapen van Karel van Gelre weer zichtbaar. (FRI)
** Ford, ASA, Beversites, Beverjacht, Motte, Oldenburg, CABA, Bierum, ADR, AFV, Borculo, Ane, Utrecht, Hulsvorde, Drente, HAVA, HIZA, HHA, NOVL
# plaatsengids.nl/coevorden 6.4.2010, EWB, DAB, KBG

Coevorden:: kasteel > Coevorden/motte etc

Coevorden:: Van
Adellijk geslacht afstammend van het geslacht Van Bierum.
1001-1061: Frederic van Coevorden -- landheer -- Coevorden
1130-1190: Rudolf I van Coevorden (ZA)
1135-1195: Volker van Coevorden -- burggraaf -- Coevorden > Bierum, Coevorden
1162-1222: Rudolf II van Coevorden (ZA)
1165-1225: Fredric van Coevorden -- xx -- Coevorden > Rudolf I van Coevorden
1167-1227: Godefrid van Coevorden -- xx -- Coevorden > Rudolf I van Coevorden
1171-1231: Volker van Coevorden -- xx -- Coevorden-Ansen/Ruinen* (ZA)
1192-1252: Eufemia van Coevorden -- xx -- Coevorden, Borculo
1200-1260: Volker van Coevorden -- xx -- xx > (ZA)
1265-1338: Reinoud I van Coevorden -- burggraaf -- Coevorden (ZA)
1300-1370: Reinoud II van Coevorden -- burggraaf -- Coevorden (ZA)
1313-1378: Reinald van Coevorden -- xx -- Coevorden-Borculo > Borculo
1330-1376: Reinoud III van Coevorden -- burggraaf -- Coevorden (ZA)
1350-1410: Reinoud IV van Coevorden -- burggraaf -- Coevorden (ZA)
1479-1539: Reinolt van Coevorden -- landheer -- DeEse/Goor (x)
** Bierum, Coevorden, Schuilenburg

Coherentie: > HACA

Cokes:
()A coce (koek, plak), coces (koeken, plakken), coces (kooks, steenkool)
¶ Cokes = steenkool ontdaan van schadelijke gassen en stoffen. Het wordt gemaakt door zuurstofarme verbranding van steenkool, identiek aan het maken van houtskool uit hout.
850nC++: China maakt en gebruikt cokes voor verwarming en koken.
1000nC++: China gebruikt cokes om ijzer te smelten en smeden wegens gebrek aan hout.
1650++: Europa maakt en gebruikt cokes.
1979: Bron TIWG (Twentse taal) schrijft:

KOOKS - cokes
'n Kolomkachel den as stokkert wöddn met kluuntjes torf en oopgezocht goeien kooks van 'n zendeldick =
De kolomkachel die gestookt werd met brokken turf en van op de sintelweg geraapte cokes.
Uit deze tekst lijkt cokes een wegwerp produkt, dat men zo van een sintelweg kan rapen.
** Steenkool

Colewee: > Coolewee
Collaps: (500-775nC) > Grote Collaps

Collendoorn:
Anno 1381 Calendoren genoemd. (#CAV/p117) Regio tussen Hardenberg en Slagharen in NO Overijssel. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Zuid Drente. (> ASA) Het gebied ligt wat hoger dan de omgeving, die voornamelijk bestond/bestaat uit drasland. De naam Collendoorn lijkt derhalve afgeleid van Anglisch cal (dam, haag*; ON kal) + dore (deur, doorgang, open vlakte). Collendoorn lijkt derhalve oorspronkelijk een doorgangsgebied te zijn tussen Zuid Drente en Noord Twente.
¶ Op kaart RZA/47 (1773) blijkt de geologie van de regio inderdaad te bestaan uit een groot en langerekt plateau tussen Coevorden, Hardenberg en NO Twente met aan weerszijden grote moerasgebieden. Een ideale doorgang dus tussen ZO Drente en NO Twente.
¶ Anno 2011 grenst Collendoorn aan de wijk Marslanden in Hardenberg. De naam Marslanden duidt dat aldaar vroeger moet hebben gelegen een zgn mars = Anglisch mars, mors, mersc = laag grasland dat vaak overstroomt; moeras; ON marsch. De overstromingen zullen zijn veroorzaakt door rivier de Vecht, die vlak langs Hardenberg stroomt.
** Apeldoorn, PgDix/dore

Colmschate:
Dorp bij Deventer met anno 2010 circa 20.000 inwoners. De oudste vermelding dateert van 1368. Daarin wordt genoemd Willem Douvelt, schout van Kolmenschate.
200vC: De regio Colmschate wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Kolmenschate lijkt derhalve afgeleid van Anglisch cole (kool) + mean (men, meente) + geat (gat). Volgens Anglische naamregels derhalve: het gat bij de meente waar kool wordt verbouwd. Met het gat wordt mogelijk bedoeld de Hoender Kolk (Heunder Kolck). Daaromtrent ligt namelijk de oudste bebouwing van Colmschate.
100vC: Colmschate ligt aan de Schipbeek, vroeger een lange, brede en druk bevaren beek die ontspringt in Westfalen en vandaar naar de Yssel bij Deventer slingert. De beek is al sinds circa 100vC van groot belang geweest voor het vervoer van ijzer en ijzerproducten van en naar de ijzerovens en -smederijen van Colmschate.
12vC++: Reeds in de Romeinse Tijd (12vC-450nC) wordt in Colmschate ijzer geproduceert. De grondstof is moerasijzer (ijzeroer), dat werd gewonnen in de omliggende beekdalen. I.b. de Schipbeek. Aldaar staat anno 1756 nog steeds een ijzergieterij.
300nC++: In Colmschate zijn archeologische vondsten gedaan die aantonen dat daar rond 300nC een Germaanse (Anglische) nederzetting is. De vondsten bestaan o.a. uit Romeinse munten, bronzen beslag van een gesp, bronzen beslag van paardetuig en een messing beeldje van Victoria, de Romeinse godin van de overwinning. Zij werd vereerd tot circa 400nC, toen het Christendom aan de macht kwam. Deskundigen menen dat de gevonden artefacten afkomstig zijn van Germaanse soldaten in dienst van de Romeinen. > Echt/Maas
¶ Aangezien in de regio Colmschate al rond 200vC wordt bevolkt door Angelen en er zeker tot 775nC geen andere Germaanse settlers zijn gekomen, zal het wel gaan om een Anglische nederzetting. Temeer daar nabijgelegen regio's ook al wijzen op Anglische bewoning. (> ASA) De gevonden artefacten zullen derhalve afkomstig zijn van Anglische soldaten in dienst van de Romeinen.
300nC++: Langs de weg Deventer-Colmschate zijn gevonden zes ijzerovens van circa 300nC. De vondst toont dat de locale bevolking in die tijd kennis had om uit moerasijzer ruw ijzer te winnen. De ovens waren klein en rond en hadden lemen wanden. Ze werden gestookt op houtskool. Vooralsnog zijn ze de oudste ijzerovens ooit gevonden in Nederland. (# Gem. Deventer 2011)
** Angelland, ASA, Yzer
# FRI, WKP 16.9.10, DAB, KBG

Commercie: > Handel

Communicatie: (COM:)
()A aerlicnis (eerlijkheid), aet spraece (ter sprake, aan het spreken), aetwitan (verwijten, berispen), andswarian (antwoorden), andswaru (antwoord), andword (antwoord), andwordan (antwoorden), andwortan (antwoorden), andwyrdan (antwoorden), anmodan (aanmoedigen), anraedan (aanraden, adviseren), ascian (eisen, vragen), ascufan (aanschuiven, vertrouwen), asmeagan (overleggen), astyrian (aansturen), aswaeman (weggaan), awendan (vertalen), awerian (verweren), beriht (bericht, mededeling), berihtan (berichten, mededelen), blabbaran (gezellig kletsen), blabla (blalbla, kul, kletskoek), bladdaran (roddelen, onzin praten), bladdarscit (kletskous), blagettan (schreeuwen), bod (bericht), bod don (bericht doen, berichten), boda (bode), bodian (aankondigen, preken), caetsan (kaatsen, terugkaatsten, sneren), ceas (berisping), ceasan (berispen), ceast (ruzie, woordewisseling), ceastan (ruziën), ceol (=A cul), ceolan (=A culan), ciffan (kiffen, kijven), ciftan (kiften, twisten, ruziën), cleppan (kleppen, kletsen, leuteren, roddelen), cosan (kozen, beminnen, strelen), cosan (vleien, vetrouwelijk spreken), craccel (krakeel, twist, ruzie), cracclan (ww krakelen, twisten, ruziën), cul (kul, kletspraat, onzin), culan (kullen, kletsen), cuyrian (kuieren = gezellig praten), cwesalan (kwezelen, zeuren), cwethan (kwetteren, spreken, zeggen, noemen, roepen), cwide (toespraak), cyddan (mededelen, bekend maken), cydde (mededeling, bekendmaking), cyssan (kussen), cythnes (kletspraat), ding (ding, twist, rechtszaak), dingan (dingen, bedingen, afkopen), dinghus (dinghuis, huis waar gedingd wordt, raadhuis, vergaderruimte), dingsdaeg (dingdag, dinsdag = dag waaop gedingt wordt), dingpleats (dingplaats), ecan (uiten), faethmian (omarmen), farewel (vaarwel), feohtan (feuten, pesten, vechten), flawceol (flauwekul), flayan (vleien), fleaman (vlemen, vleien), fleon (=A fleaman), forespreacan (voorspreken, voorzeggen), frian (vrijen), gabbelan (stiekem praten, fluisteren), gaebberan (gabberen, snateren, lachen), geomring (gejammer, klacht, klaagzang), gese [jes] (ja), giest (gast, bezoeker), gise (=A gese), god daeg! (goede dag!), god gan! (goede reis!, het beste!), god niht! (goede nacht!), grawan (grauwen, snauwen), gren (grijnz), grennian (grijnzen), gretan (groeten, aanspreken, aanvallen), grinn (grijnz), grinnian (grijnzen), groetan (groeten), hogh (=A hug), hoghan (=A hugan), holtrihter (voorzitter van een vergadering), holting (vergadering), hucan (schreeuwen, brullen), hug (knuffel, omarming), hugan (omarmen, blij maken), lac (gebrek, verwijt), lacan (laken, verwijten), leppan (stamelen), leppere (stamelaar), lispian (lispelen), lyteran (leuteren, kleppen), maelan (in een vergadering spreken, malen, dwaze taal spreken), maere (mare, tijding, gerucht), mare (=A maere), momlan (mompelen), naa (nee), naht (niet), nat (niet), nay (nee), nayan (ontkennen), nit (niet), niwes (nieuws), noa (nee), opennis (openheid), pargan (brommen, knorren, zeuren, kankeren), pargcop (zeurpiet, kankeraar, knorpot), pargetere (=A pargcop), plaegan (plagen), praetan (praten), preotan (praten), prumblan (mompelen, murmelen, onduidelijk spreken), rabatte (herrie), rabblan (rebbelen, wartaal spreken), raccan (plagen), rearan (loeien, schreewen), reattelan (ratelen, lang en snel praten), ruw (ruzie, herrie), ruw (ruuw, grof), ruwan (ruzie maken, ruziën, herrie maken), sceldan (schelden), scettaran (schetteren, schril en hard praten, trompetteren), scoffan (schofferen), screawan (schreeuwen), seman (zoenen, verzoenen), smeacc (smak, zoen, kus), smeaccan (ww smakken, zoenen, kussen), smeaccer (smakker, smakzoen), snear (sneer), snearan (sneren, afkatten), specan (spreken), spellian (spellen, spreken, verkondigen), spraddan (opscheppen, bluffen, brallen), sprecan (spreken), stomerian (stamelen), stutteran (stotteren), swaian (zwaaien), swigian (zwijgen), talan (=A talkan), talkan (praten, vertellen), talu (taal), thingian (=A dingan), tiding (tijding), utteran (uiten, zeggen), waefan (wuiven, groeten), warnian (waarschuwen), wearnian (waarschuwen), widheran (weerstaan, weerspreken, tegenspreken), windbule (opschepper), wordhord (woordenschat, woordenvloed)
1972: Een tijdschrift voor management schrijft:
- ontspan op tijd
- zoek een leuke hobby (wandelen, fietsen, schilderen, etc)
- mijdt onnodige taken en plichten
- beperk je tot het belangrijkste
- uit je irritaties, twijfels, onzekerheid en angsten
- vergeet vooral niet te genieten van het leven
2013 Vietnam: Een man van 82 en z'n zoon van 41 jaar zijn gevonden in een bos in Vietnam. Ze waren gekleed in een schamel lenddedoek en nauwelijks in staat tot communicatie. In 1973 werden z'n vrouw en dochter gedood door een landmijn. Vader en zoon vluchtten toen voor het oorlogsgeweld naar een bos waar ze 40 jaar lang verbleven. Ze leefden van bosgroenten en vruchten en van incidenteel geschoten wild. #DeTelegraaf 9.8.2013
2013 Amazone/Peru: "We passeren houten huisjes waar de rivierbewoners leven, midden in de jungle. Het water van de rivier, waar wij doodziek van zouden worden, zelfs als we erin zouden zwemmen, kunnen zij probleemloos drinken. Kinderen in versleten kleertjes zwaaien lachend naar ons vanaf de kant. ... We kanoën met de vriendelijke rivierbewoners, die we niet verstaan - zij ons ook niet - maar hun lachende gezichten staan in ons geheugen gegrift." #DeTelegraaf 28.9.2013 Isabel Michelotti
** Spreken, Telecom, Correspondentie, Omgangsvormen, Schelden, Telecom, LACA

Compleetheid: > Heelheid
Conflict: > Conflicten

Conflicten: (CNF:)
()A affere (affaire, zaak), ceast (ruzie, woordewisseling), ceastan (ww ruziën), cift (kift, ruzie), ciftan (kiften, ruzie maken), craccel (krakeel, twist, ruzie), cracclan (ww krakelen, twisten, ruziën), ferth (vrede), freothu (vrede), freothuwebba (vredestichter), freothuwebban (vrede stichten), freth (vrede), fridhu (vrede), laesan (slaan), laeser (lazer, slag, klap), runsan (ww ruziën), runsing (ruzie), ruw (ruzie, herrie), ruw (ruuw, grof), ruwan (ruzie maken, ruziën, herrie maken), stridan (=A stryden), stride (=A stryde), stry- (strij- = strijd-, twist-; VB strijdakker = akker waarover strijd bestaat/bestond), strydan (strijden, twisten), stryde (strijd, twist), twist (ruzie), twistan (ww twisten), uphefal (ophef, onrust, ontreddering), warnian (waarschuwen), wearnian (waarschuwen)
¶ Mijdt conflicten waar mogelijk. Ze brengen ellende. Mijdt conflicten waar mogelijk. Ze brengen verdriet. Mijdt conflicten waar mogelijk. Zoek vreugde en plezier. Dat zet zoden aan de dijk. #SRK
** Rechtspraak, Geweld, Oorlog

Confucianisme: (470vC++; CFN:)
Ofwel de leer van Confucius (551-479vC), een Chinese wijsgeer. Chinezen noemen hem Kongzi. Hij is geboren in Qufu, een gehucht in de provincie Jinan op circa 500 Km zuid van Peking. Hij predikt de deugdzaamheid, i.b. de deugden respect, trouw, vergeving, samenhorigheid en toewijding. Zijn leer heeft China tot grote stabiliteit en bloei gebracht. Het Communisme deed hem in de ban. Sinds 2013 neemt de belangstelling voor hem in China weer erg toe. #DeTelegraaf 20.9.2014

Conservering: > Kelders, Thantologie/Lijkenhuis

Consumptie: (CNS:)
()A aegas (eieren), aepels (appels), ampulle (pul, kan), attan (ww eten), atting (voedsel), bacan (bakken), baec (bak, kop, beker), baecan (bakken), bachus (bakhuis, bakoven), baciser (braadpan, wafelijzer), beanas (bonen), beorm (gist, bierdroesem), bieker (beker), biergan (eten, proeven), bell (bel, beker), bolla (nap, beker), boule (kom), brecfaest (ontbijt), brunbread (bruinbrood), bultel (zeef), burd (bord), byltel (zeef), ceowan (kauwen), cese (=A cyse), cetel (ketel), cipper (kipper = gerookte haring), cnif (mes), cnowan (kauwen), coc (kok), cocan (koken), comme (kom), cop (kop, beker), cruce (kruik), cutan (snijden, afsnijden), cute (snee, plak), cyse (kaas), cutel (bestek),


    

 
cycene (keuken), disc (dis, bord, schotel), discthegn (disdienaar, ober), doblar (schaal, schotel), dorganc (spijsvertering), dranc (drank), drincan (drinken), eattic (azijn), etan (eten), etery (eterij, eethuis, restaurant), ethus (eethuis), ewer (pot, kan), faettwerc (vet voedsel), fedan (voeden), feorm (diner, etentje, banket), fersliccan (verslikken), fisc (vis), flaesc (vlees), fleasc (fles), foda (voedsel), forca (vork), garleac (knoflook), grillan (grillen), grillad (gegrild), grun (groente), gulp (slok), gulpan (slikken), gulsic (gulzig), hnaep (nap), hunc (homp, brok), hungor (honger), hungran (hongeren), hungrig (hongerig), jarre (pot), lapel (lepel), lapian (lepelen, slurpen), leacer (lekker), leacere (lekkerbek), leppel (lepel), lump (puitaal, kwabaal), lump (lunch), lysan (lessen, drinken, zuipen), nonhus (lunchhuis, restaurant), nonmael (noenmaal, lunch), mael (maal, maaltijd), maeltid (maaltijd), maesse (mes), mos (spijs, eten, warme maal, moes, brij), myge (meug, smaak, zin), nonmael (noenmaal, lunch), panne (pan, bakpan), plate (plaat, plank, pan, bord), pottetan (eenpansgerecht), potthoc (pothaak = haak waaraan ketel wordt gehangen boven vuur), scael (schaal), scaftan (schaften, eten), scalu (schaal), scutel (schotel), scytel (schotel), sealt (zout), seothan (zieden, koken), sictan (ww zeven), sieo [sjeu] (sju, saus), sife (zeef), sleaf (sleef, pollepel), sliccan (slikken), smeac (smaak), smeacan (ww smaken), smeaccan (ww smakken), smeaclic (smakelijk), smeorre (varkensvet met gebakken uitjes; # broodbeleg), spon (lepel), steap (beker, kan, karaf), stol (stoel), stope (stopfles, fles, kruik), sucer (suiker), sucerbread (suikerbrood), sur (zuur), swete (zoet), teafal (tafel), thurst (dorst), trig (dienblad), wascan (wassen, schoon maken), wielman (walmen, koken, borrelen), wildbraed (wildbraad)
Ontbijt: (=A brecfaest) Het Anglisch ontbijt bestaat sinds oertijden uit bonen (=A beanas) + kipper (=A cipper) + gebakken ei (=A aeg).
Lunch: (=A lump) De Anglische lunch bestaat sinds oertijden uit bruinbrood (=A brunbread) + puitaal (=A lump), kaas (=A cyse) of vlees (=A flaesc). Oorspronkelijk zal het voornamelijk lump (puitaal) zijn geweest gezien de Anglische naam lump voor lunch.
98nC: Tacitus: Germanen [Angelen] drinken veel bier. Ze eten veel vruchten, wildbraad en karnemelk. De vruchten plukken ze in het wild. > Tacitus
1200-1400: In 1978 zijn in een kelder te Arnhem gevonden: kruiken van steengoed, vetvangers, borden met lobvoeten, olielampjes en trechterbekers. Alles uit de periode 1200-1400 AD. #OBA/p22
1300++: Bron ZWH/p72 schrijft: "Het was van belang dat het bij de boer 'goed van eten en drinken' was. Hoofdvoedsel vormde het bruinzwarte roggebrood, waar men zware broden van bakte van wel 40 pond. Dan volgde de brei of pap, meest van boekweit, later ook wel van gruttemeel, in karnemelk gekookt. Men at er paardebonen in of een snee droog brood erbij. Soms kreeg men 'appelenpap' en appelpannekoek voorgeschoteld."
1536++: Aan het hof van Hendrik VIII in Engeland eten mensen met lepel, vork en mes van bord; alles van tin. #TheTudors/dvd
--1550: Tot circa 1550 AD eten gewone mensen in Europa met de handen en een mes.
1600++: Mensen eten met mes, vork en lepel.
1621++: David Beck is schoolmeester in Den Haag, later in Arnhem. In zijn dagboek vertelt hij steevast hoe het weer is. Verder vertelt hij veel over wat hij eet, over zijn gezondheid en kwalen, zijn cotacten, de schrijfopdrachten die hij krijgt, over maanverduistering, het leven in de havens, de waterstanden van de Rijn, over zingen en muziek, etc. > Dagelijks Leven
1750++: Bron ZWH/p72 schrijft over het leven op de boerderij: "Vanaf de tweede helft van de 18e eeuw bestond de middagpot uit aardappels, meestal met kool, bonen en wortels vermengd tot 'mank', of wel met saus van karnemelk en olie als 'blote eerpels' gegeten."
1850++: Bron ZWH/p74 schrijft over het leven op de boerderij: "De knollen voor het vee werden in de herfst geplukt. En dan was al weer gauw de slachttijd aangebroken. In november of december werd er bij alle boeren een varken of koe geslacht. De slachter kwam daarvoor aan huis en hij zorgde ook voor het inzouten van het vlees terwijl de vrouwen metworst, leverworst, braadworst en bloedworst maakten."
¶ Trek is nog geen honger. Een zuurbom is nog geen komkommer. #SRK
** Brood, Drinken, Voedsel, Gerechten, Groente, Vissen, Patisserie, Rogge, Spelt, Zuivel, BBK (Bakken, Braden & Koken), Smaken, Kelders

Conservatisme: (CSR:)
I.e. de menselijke neiging om oude waarden te koesteren, te bewaren en te verdedigen. Het gaat dan om waarden die men als goed en deugdelijk beschouwd of waaraan men goede herinneringen bewaard.
¶ Conservatisme vindt men overal terug:
- Vele geslachten wonen eeuwenlang in dezelfde regio.
- Vooral mannen zijn honkvast. > Patrilocalisme
- Relatief weinig mensen migreren naar elders.
- Als ze migreren is dat vaak naar gebieden nabij het homeland.
- Bij migratie nemen mensen veel mee van hun taal, cultuur, tradities, namen en locatienamen. > Migratiewaarden, TEHA
- Vele mensen kiezen partners met identieke achtergronden. In bizonder qua cultuur en herkomst. > Partnerkeuze
¶ Behouden en bewaren van goede zaken is op zich een goede zaak. Dat geeft zekerheid, vertrouwen en stabiliteit. Waarom zou men steeds opnieuw het wiel gaan uitvinden?
¶ Hyperconservatisme betekent dat men nimmer en nooit openstaat voor verbeteringen. Culturen die daaraan lijden, zijn gedoemd langzaam maar zeker ten onder te gaan. De enige remedie om dat te voorkomen is een gezonde openheid. I.e.: openstaan voor verbeteringen die passen in de grondwaarden van de eigen cultuur. Deze vorm van conservatisme kan men het best betitelen als praktisch conservatisme.
Hou het goede vast, doch laat los wat onnodig hindert of kwelt. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK

Constantinopel: (CSN:)
660vC-330nC: Byzantium: 324nC Constantinopel genaamd
655vC-800nC: Anglisch Rijk (ZA)
650vC++: handel tussen Haithabu (Angelland) en Kreta > Kreta
650vC++: Angelen leren Grieks Schrift kennen via contacten met Kreta.
300vC-1450nC Zijderoute: China-ZwarteZee-Constantinopel. De Zijderoute is een handelsroute waarlangs voornamelijk zijde uit China wordt vervoerd naar andere gebieden in Azië en Europa. Daarnaast worden ook thee, wierook en vele andere producten vervoerd. Een belangrijk nevenaspect is de uitwisselingen van cultuur en kunst. Rond 1450nC neemt het handelsverkeer langs de Zijderoute steeds meer af door de opkomst van de internationale scheepvaart. > Zijderoute
280nC++: Arianisme: Christelijke leer afkomstig van Arius (250-336nC) te Constantinopel, enige tijd diaken en priester in Alexandrië. Deze leer behelst de triniteit van God, Jezus en de Heilige Geest en dat God de Oerbron is van alles en dat derhalve Jezus en de Heilige Geest ondergeschikt zijn aan Hem. Deze leer wordt in 381nC door het Vaticaan verworpen. Het Arianisme blijft echter nadien langdurig en krachtig bestaan onder de Germaanse volken, die daarin sterk hun eigenheid beleven. De configuratie 1-2 van symbolen op munten en heraldische wapens van Angelen is mogelijk een expressie van deze zgn triniteitsleer.
285nC++: Het Arianisme wordt gepreekt door aanhangers van kerkvader Arius in Constantinopel. Deze leer behelst de triniteit van God, Jezus en de Heilige Geest. Arius leert dat God de Oerbron is van alles en dat Jezus en de Heilige Geest derhalve ondergeschikt zijn aan Hem.
324-330nC: Constantinopel is een stad aan de Bosporus in Turkye. Ze is gebouwd in 324-330nC op de restanten van de stad Byzantium door keizer Constantijn de Grote. Ze wordt rond 476nC de zetel van het Oost Romeinse Rijk en een centrum van het Christendom.
324nC++: Constanitnopel is de voorloper van de stad Istanbul. Ze is ontstaan in 324-330nC door herbouw van de stad Byzantium op last van de Romeinse keizer Constantijn de Grote. In 1453 is de stad veroverd door de Turken, mede door lafheid en verraad van de toplaag van de christelijke Byzantijnse Kerk. (# WP, DAB)
350nC: Rond 285nC wordt het Arianisme gepreekt door aanhangers van kerkvader Arius in Constantinopel. Deze leer behelst de triniteit van God, Jezus en de Heilige Geest. Arius leert dat God de Oerbron is van alles en dat Jezus en de Heilige Geest derhalve ondergeschikt zijn aan Hem. In 381nC wijst het Vaticaan deze leer af. Bij de Germaanse volken vindt het Arianisme echter een krachtig en duurzaam gehoor. Zij beleven daarin namelijk heel sterk hun eigenheid. Dit impliceert dat de contacten tussen Angelen en het Christendom mogelijk al dateren uit de eerste eeuwen na Christus. Zodoende kunnen de Angelen zeker al rond 350nC in Constantinopel terecht zijn gekomen.
360nC: De Gotische leider Fritigern (c 330-390) bekeert zich rond 360nC tot het Arianisme tijdens de regering van de Romeinse keizer Valens (328-378), een aanhanger van het Arianisme. Hierdoor bekeren nagenoeg alle Germaanse stammen zich ook tot het Arianisme.
400nC: In NO Nederland (West Angle) zijn twee Byzantijnse munten van goud gevonden uit circa 400nC. Eén munt zit gesoldeerd op een gouden ring. (# Kunst&Kitch AVROtv 8.7.2013) Dit wijst op contacten met Constantinopel, dat tot 330nC Byzantium heet. Mogelijk zijn de Angelen in NO Nederland daardoor al vroeg in contact gekomen met het christendom en het Arianisme. > Arianisme
- 400nC++: In Zuid Zweden wonen Angelen. > ZZW
- 450-1500nC: In de Middeleeuwen (450-1500nC) heeft Zweden intensieve handelscontacten met Constantinopel. Dat blijkt uit Oost Romeinse munten, gevonden in de bodem van Skâne. > Zweden
400-600nC: Uit opgravingen in heel Nederland blijkt dat de Donkere Middeleeuwen tamelijk rijk en welvarend zijn. ... Dankzij internationale handelsrelaties bezitten ze o.a. munten uit Constantinopel, rode granaat uit India en Pakistan en kaurischelpen uit de Indische Oceaan. In graven en op offerplaatsen zijn o.a. gevonden: gouden halsringen, gespen en mantelspelden ingelegd met edelstenen.
> Donkere Middeleeuwen
467nC: Constantinopel wordt rond 476nC de zetel van het Oost Romeinse Rijk en een centrum van het Christendom.
495-562nC: Procopius is een Grieks historicus in het Romeinse Rijk. Hij vertelt Frankische ambassadeurs dat er ook Angelen wonen in Constantinopel. Van hen komt het verhaal van Radiger en de Anglische prinses. # semafoor.net 8.10.09 > Radiger
530nC++: In Constantinopel en elders in Griekenland wonen Angelen.
--- De Angeli's zijn een belangrijk geslacht in Constantinopel. Mogelijk zijn het Angelen afkomstig uit Haithabu in Sleswig. > Angeli
--- In Constantinopel wonen en werken van oudsher vele kooplieden uit naburige landen. O.a. Italianen uit Venetië.
--- Vooralsnog is niet bekend hoe groot de groep Angelen daar is en sinds wanneer ze daar wonen. Echter, als ze genoemd worden, dan zal het toch zeker gaan om een noemenswaardig grote groep, die daar al ruime tijd woont. Wat de Angelen in Constantinopel doen is verder evenmin bekend. Evenmin hoe het verder met hen is vergaan. Zijn ze er gebleven en geassimileerd, of zijn ze vertrokken naar elders?
--- Aangezien rond 476nC Constantinopel de zetel wordt van het Byzantijnse Christendom, lijkt het goed mogelijk dat de Angelen daar iets te maken hebben met de Christelijke Kerk. Dat kan betekenen dat ze al vroeg het Christendom hebben leren kennen en zich hebben bekeerd. Mogelijk heeft dat te maken met Wulfila die sinds 331nC bisschop is van de Gotische volken in Oost Europa.
550nC-1453: Byzantijnse Rijk
550nC: Drente: 47 gouden munten gevonden uit circa 550nC w.o. 1 Byzantynse
> Munten
1000nC++ Angeli: De Angeli zijn een Byzantijns geslacht van onduidelijke herkomst. Ze bezetten de Byzantijnse troon vanaf 1185nC tot de inname van Constantinopel door de Latijnen in 1204nC. Mogelijk gaat het hier om een Anglisch geslacht dat rond 530nC in Constantinopel is beland vanuit Angeln langs de Barnsteenroute via de Oostzee, Dvina en Zwarte Zee. > Angeli
1204: De Latijnen nemen Constantinopel in.
1435: In 1453 AD wordt Constantinopel veroverd door de Turken, vooral door verraad en lafheid van de top van de Christelijke Kerken van Rome en Constantinopel. Sindsdien heet de stad Istanboel.
** Angeli, Radiger, Banrsteen, Dzjim, Kerstening, Arianisme, Ottomanen
# WP, DAB, KBG

Contacten: (CNT:)
Hoe krijgen en onderhouden de Oude Angelen hun sociale contacten?
Eenzaamheid: De Angelen leven in het verre verleden veelal eenzaam met hun gezin, met hun familie of in kleine groepen ver van andere clusters. Door hun dagelijkse werkzaamheden zijn ze sterk gebonden aan de grond waar ze wonen. Toch hebben ze soms ook contacten met andere mensen in hun nabije omgeving. Hoe meer de economie en de bevolking groeien, hoe intensiever deze contacten worden. > Telecom
Evenementen: Feesten, marktdagen en andere evenementen zijn ideale gelegenheden om contacten te leggen en te onderhouden met andere mensen. De Oude Angelen kennen diverse sociale evenementen die hen die mogelijkheden bieden. > Evenementen, Markten
400nC:
-- Angelland is circa 60.143 Km2 groot (Nederland 1971 40.844 Km2) en telt dan circa 6.9 miljoen inwoners. (> Demografie) Gemiddeld wonen er dan circa 115 mensen per Km2.
-- Een gezin telt circa 7 personen (vader, moeder en 5 kinderen)
-- Een huis (hoeve, boerderij) telt 1 gezin + circa 2 medewerkers
-- een erf telt dus totaal dus circa 9 personen
-- een erf is circa 1/115/9 Km2 = 1.000.000/12.8 M2 = 78.125 M2 = 280 x 280 M
>> Gemiddeld wonen mensen rond 400nC voldoende dicht bij elkaar om vrij makkelijk onderling contacten te kunnen leggen.
Giethmen: Anno 2014 staan de hoeven en huizen in Giethmen bij Ommen veelal op redelijke zichtafstand van elkaar. (#FRIjul2014) Rond 400nC staan in Angelland de hoeven en huizen gemiddeld op circa 280 meter van elkaar af. Giethmen lijkt dus op dat vlak een goed beeld te geven van de bebouwing in Angelland rond die tijd. Temeer daar een echte dorpskern lijkt te ontbreken. > Giethmen
Cryta: Anglisch cryta = kriet = stuk land zo groot dat mensen elkaar nog net kunnen horen als ze hard schreeuwen = circa 100x100 M2 = 1 Ha. Kennelijk wonen de Angelen rond 400nC dus niet op hoorafstand van elkaar.
907nC: Ehtelflaed van Wessex schrijft haar tante Mathilda in Saxenland op het Continent dat ze verder afziet van vleselijke genoegens in haar leven omdat die alleen maar leiden tot verdriet. De brief dateert mogelijk van 907nC, na de geboorte van haar zoon Alfred, die zich later Alfred de Bevere noemt en stamvader is van het geslacht De Bevere in Engeland. > PgBrit/Ehtelflaed van Wessex
1250: Tot in de 13e eeuw reizen de meeste mensen in Europa niet verder dan circa 5 Km ver van hun woonplek. (# BBC One: Andrew Marr's World History 14.10.2012)
Per saldo lijken mensen in Angelland tot 1250 AD voldoende mogelijkheden te hebben om met elkaar in contact te komen. Door de toename van de bevolking en de verbetering van wegen en transport zal dat na 1250 AD alleen maar steeds beter worden.
Interlocaal: > Telecom
Internationaal: > Telecom, Handelswegen
** Communicatie, Telecom, Internationale Contacten, AXR, Evenementen

Coolewee:
Locatie in Bathmen aan de weg Holten > Deventer. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Colewee kan derhalve worden afgeleid van Anglisch cole (kool) + weda (weide, veld). Dus: Koolveld = veld waar kool werd verbouwd.
¶ Een andere optie is dat Coolewee is afgeleid van Anglisch colwaye = groenteveld, moestuin.
** Koldewee (Holten)
# FRI, KBG

Correspondentie: (CRP:)
1295vC Hettieten: Koningin Puduhepa en koningin Nefertari van Egypte corresponderen op kleitabletten. Ook sturen ze elkaar geschenken en informeren naar familie en gezondheid. #DeTelegraaf/Reiskrant 15.11.2014; > PgGen/Hettieten

Cosmetica: (CSM:)
De Angelen blijken al in een vroeg stadium cosmetica te gebruiken.
¶ In 965nC brengt Ibrahim Al Tartushi een bezoek aan Haithabu. Hij schrijft dat de stad bekend is van Ysland tot Bagdad. Ibrahim is een Joodse Arabier uit Cordoba in Spanje. Bron WKP (25.11.07) citeert hem:

Haithabu is een zeer grote stad aan het uiterste eind van de wereld oceaan... Kunstmatig oog-make-up is ook een biezonderheid. Als ze dat doen, verdwijnt hun schoonheid nooit. Het is inderdaad groot in mannen en vrouwen.
** Arac (parfum), Hygiëne (zeep), Haar (saippu), Geuren (reacoyl)

Cothen:
Stad aan de Kromme Rijn in Utrecht. Aldaar is een zilverschat gevonden. (#DeTelegraaf 2.5.2014)

Cottwich: > Cottwick

Cottwick:
Oude naam voor Kotwijk, de oude naam voor Zeldam, buurtschap in Goor. De naam Cottwick is afgeleid van Anglisch cote (schuilplaats) + wic (wijk). Gezien de historische migratiestromen kan Cottwick rond 225vC zijn bevolkt door Angelen vanuit de regio Hardenberg.
¶ Cottwicherbrug is de naam van een brug over het Twente Kanaal op de weg van Delden naar Goor. De naam betekent feitelijk: de brug bij Cottwich. De naam Cottwich is afgeleid van Cottwick.
¶ De roeisport in Twente heeft jaarlijks de race Almelo-Cottwich op het Twente Kanaal.
¶ In Horthumbria ligt een locatie met de naam Cottwick. En bij Perth in Australië ligt een locatie met de naam Cottwick. De naam Cottwick komt ook voor als de familinaam Kotwik in Amerika. De naam Kotwik kan gezien de schrijfwijze van oorsprong een Nederlandse naam zijn, die in de 19e eeuw is ontstaan uit Cottwick, tijdens de rationalisatie van de spelling van de Nederlandse taal. Bij Perth hebben zich vele Nederlanders gesetteld in de afgelopen eeuwen. De naam Cottwick kan dus afkomstig zijn uit Nederland. Mogelijk gaat het dan om Cottwich in Delden.
** Zeldam
# FRI, WKP 28.5.10, DAB

Cowboys: (CWB:)
()A catel (vee), cateldrifere (veedrijver, cowboy), catelman (veehouder), cealf (kalf), coman (=A cowman), cow (koe), cowbour (koeboer = veedrijver), cowboye (koeienjongen, koeiendrijver, cowboy), cowman (koeiendrijver), cowpea (koepad = pad waarlangs koeien lopen), cowsceadd (koeiestal), cowsteall (koeiestal), cowweard (koewacht, koeienhoeder) cowiht (koeienmeisje, veehoedster), cugange (koeweg, doorgang voor koeien; > Koekange), draf (samengedreven kudde), drafan (draven, rennen), drafere (veedrijver, veehandelaar), drifan (drijven, opdrijven), drife (dreef, drift = brede landweg), drifere (drijver, opdrijver), drifwaeg (drijfweg = weg waarlangs vee wordt gedreven; NB Grote Drijfweg in Armhude/Lochem), fihbot (veeboot), fihbour (veeboer), fihbredar (veehouder), fihbredary (veehouderij), fihscure (veeschuur, stal), fihsticc (veestok = stok om vee te drijven), fihu (vee), fihweda (veeweide), leadwaeg (=A drifwaeg), oxman (ossendrijver), swindrifere (varkensdrijver, varkenshoeder), utdrift (=A drifwaeg)
Veedrijvers: Vee drijven op korte afstand gaat in oude tijden vrij zeker veelal lopend. Op grote afstanden lijkt het waarschijnlijk dat de Angelen te paard gaan. Anno 2014 gebeurt dat elders nog steeds: Afrikanen (te voet), Mongolen (te paard), Amerikanen (cowboys te paard), Australiërs (te paard) en Argentijnen (gauco's te paard). #DVB
** Veetransport, Ossenweg

Crailing:
Stadje bij Jedburgh in Noord Yorkshire (UK). Wat de naam betekent, is vooralsnog niet bekend. In Nederland kennen we Kralingen bij Rotterdam en 's-Heerenberg in de Liemers (Gelderland) heeft een wijk met de naam De Kreiling. Mogelijk bestaat er dus een Maerlands woord, waarvan de genoemde plaatsnamen zijn afgeleid.
** Liemers, Maerlands
# FRI

Cranbourne Tower Windsor: (CTW:)
Cranbourne Tower in Windsor (Engeland) ligt op een hoge heuvel in Cranbourne Forest aan de A332 (Windsor > Bracknell) tegenover Great Park.
¶ Tegenover Cranbourne Forest ligt het dorp Cranbourne, gesticht in de 19e eeuw als locatie voor leden van het Engelse koningshuis. Daar staat een oude eik met de naam de Connqueror's Oak, een herrinnering aan Willem de Veroveraar, die in 1066 Engeland onderwerpt. Ook ligt daar de Millstone, kennelijk van een oude molen die reeds lang geleden is verdwenen.
¶ Nabij Windsor Great Park liggen o.a. Flemish Farm en Cranbourne Chase. Flemish Farm duidt op vestiging van Vlamingen. Verderop ligt Cranbourne Chase, waar in het verre verleden o.a. zich veel Vlamingen hebben gevestigd.
Architectuur 2010: De huidige Tower is opgetrokken uit rode baksteen en bestaat uit een hoge toren, waartegen een kleinere toren en lagere delen zijn aangebouwd. De voordeur zit in de hoge toren en is gericht naar het zuidoosten. (> Zuid-Oosten) In de 17e eeuw is de Tower gerenoveerd in Gotische stijl, krijgt ze de naam Cranbourne Lodge en komen er leden van het Engelse koningshuis wonen.
¶ Gezien de architectuur moet Cranbourne Tower gerekend worden tot de zaaltorens. Deze lijken sterk op mottekastelen en worden doorgaans gebouwd door landadel als versterkte woontorens, tevens gebruikt als uitkijkpost. Ze bestaan meestal uit twee etages, hebben vierkante torens met plat dak en kantelen. Rond de toren is vaak een ringgracht met een aarden wal of palissade. > Zaaltorens
Bouwjaar: De Tower behoort tot de oudste historische bouwwerken van Windsor. Ze dateert al van vóór de regering van Henry IV (gb 1387; ovl 1422). Ze wordt in de 13e eeuw gebruikt als woning en kantoor van de Keeper of the Chase, ofwel de beheerder van Cranbourne Chase, dat onderdeel is van Windsor Forest. Aangezien mottekastelen alleen werden gebouwd in 1000-1400nC, zal ze vrijwel zeker van veel oudere datum kunnen zijn. (> Motte) Het lijkt vrijwel zeker dat ze is gebouwd rond 1067, als Willem de Veroveraar zich vestigt in Windsor, omdat hij daar de Thames onder militaire controle kan houden. Zijn aanwezigheid wordt gememoreerd door genoemde Conquerer's Oak bij Cranbourne village.
Naam: Het is vooralsnog niet bekend waarom de Tower de naam Cranbourne heeft. Een bourne = een stroom, beek (COD). Maar in de directe nabijheid van Cranbourne Tower is geen beek te bespeuren. Het Twentse Borne betkent echter volgens streekhistorici oorspronkelijk zoiets als vluchtheuvel, burcht, afgeleid van berg = veilig onderkomen of bergen = in veiligheid brengen. Er heeft daar inderdaad ooit een soort burcht gestaan in het verre verleden. Gezien de Angel-Saxische herkomst van de toenmalige bewoners in beide regio's, kan het Engelse bourne inderdaad deze betkenis ook hebben. Maw: Cranbourne = Kranenburcht ofwel Kranenburg~.
** Zaaltorens, Kranenburchten

Credo Anglorum: (795nC; CRA:)
In de Vaticaanse Codex pal. 577 staat Het Saxische Credo, gedateerd op ergens rond het jaar 795nC. Dit Credo is geschreven in het Latijn en kort daarna vertaald in het Saxisch. Hieronder de Anglische versie:

Fursaeg yu deofol?
Ic fursaeg deofol!
And allu deofolgield?
And Ic fursaeg allu deofolgield!
And allu deofol werces?
And Ic fursaeg allu deofol werces!
And wordes Thunaer and Woden?
And allu weohs the thaem genotas sint?  
Gelief yu in God almehthigan Faeder?
Ic gelief in God almehtigan Faeder!
Gelief yu in Christ, Godes suno?
Ic gelief in Christ, Godes suno!
Gelief yu in halogan gast?
Ic gelief in halogan gast!
Verzaak je de duivel?
Ik verzaak de duivel!
En alle duivelsoffers?
En ik verzaak alle duivelsoffers!
En alle werken van de duivel?
En ik verzaak alle werken van de duivel!
En woorden van Donar en Wodan?
En alle afgoden die hun gezellen zijn?
Geloof je in god, de almachtige Vader?
Ik geloof in god, de almachtige Vader!
Geloof je in Christus, Gods zoon?
Ik geloof in Christus, Gods zoon!
Geloof je in de Heilige Geest?
Ik geloof in de Heilige Geest!
 
Oorspronkelijke tekst afkomstig uit de Historische Schets I van de PKN Gemeente te Zelhem in de Achterhoek. > HSZ
¶ Uit deze tekst blijkt dat de christelijke priesters uit die tijd de goden van de Naturale Angelen afschilderen als duivels.
** Kerstening

Crematie: (CRE:)
()A ascacre (asakker = strooiakker voor as), asce (as), ascfaet (urn), ascfeager (asveger = borstel om as weg te vegen), ascfeld (asveld, strooiveld voor as), axe (as), baernfeld (brandveld, crematieveld = veld waar gecremeerd wordt), claegan (klagen), claeghliodh (klaaglied), claegsang (klaagzang), dead (zn dode), deadbot (dodenboot = boot die een dode vervoert), deadcladh (doodskleed), deaddanse (dodendans = dans bij een dode; afscheidsritueel), deadhemedhe (doodshemd), doy (zn+bn dode, dooie), dread (droef), dreadan (droef zijn), dreadig (droefig, bedroefd), dreadnis (droefenis, droefheid), dreor (treurnis, verdriet), dreoran (treuren), dreorig (treurig, verdrietig), druw (droef), druwig (droefig), druwnis (droefheid), eax (as), feald (heideveld), fridhufeld (=A paesfeld), fyr (vuur), geomring (gejammer, klaagzang), gnornian (treuren, klagen), granian (grienen, klagen), granta (klaagzang), guran (strooien), haedh (heide), haedhfeld (heideveld), haelig (heilig), haitha (heide), hathir (heide), hedde (heide), hede (heide), hilg (heilig), holt (hout), houlan (huilen), howlan (huilen), hreac (rook), hliodh (lied), humman (hummen = zacht en lang herhalend bedroefd en somber geluid maken), lycbaerning (lijkverbranding, crematie), lycbour (dodenboer; zorgt voor de crematie), lyce (lijk), lycwaeg (lijkweg = weg waarlangs lijkkist wordt vervoerd), lycwaegn (lijkwagen), lycwat (lijkwade, lijkkleed), murnan (treuren, rouwen), paes (heideveld), paesfeld (vredeveld = heideveld waar de as van gecremeerde mensen wordt uitgestrooid), paeste (heideveld), pas (heideveld), prestere (priester), reac (rook), reacan (roken, ruiken, geuren), rec (rook), saed (droefig), saednis (droefenis, droefheid), sang (zang, gezang, lied), sangere (zanger), sarig (verdriet), sarig (bedroefd), scrud (lijkwade), singan (zingen), sniccan (snikken, huilen), snottan (snotteren, huilen), sobban (huilen, snotteren), solmne (gewijd, plechtig, eerbiedig), spucwaeg (spookweg =A lycwaeg), streowian (strooien), strowian (strooien), taec (tak), tan (twijg, tak), twig (twijg, tak), utfeard (uitvaart), utguran (uitstrooien), wudu (hout)
¶ Volgens bron IGS bepaalt Odin dat doden verbrand moeten worden samen met hun roerend goed. Want ieder komt met zoveel in Walhalla als hem op de brandstapel is meegegeven. (#NEM/p18) Kenlijk is dus Odin de hoofdgod van de Inglings.
¶ Volgens bron RRA beveelt Wodan crematie, opdat de ziel van de gecremeerde terug gaat naar hem. Dat geldt in bizonder bij de Anglische royals die naar zeggen van hem afstammen.
20.000vC++ Australia: De oudste sporen van crematie dateren van 20.000vC in Australië, waar resten zijn gevonden van de Mungo Lady bij Mungo Lake. De meeste prehistorische volken doen aan crematie.
5000vC++ Stonehengers: Beschaving die vele stenen monumenten opricht in Ierland, Schotland en Engeland. I.b. Stonehenge bij Salisbury in Zuid Engeland. Deze Megalitische cultuur gelooft in wedergeboorte en kent al in 3000vC crematie van doden. #BBCtv 8.10.2014 > PgBrit/Stonehengers
3000vC++: Het Hinduïsme schrijft crematie voor in de Rigveda (10.15.14).
3000vC-500vC: Het Bekervolk cremeert de doden. Bij Eibergen in de Achterhoek zijn twee grote urnenvelden van hen gevonden.
1500vC++ Inglinga Saga: Odin bepaalt dat alle doden moeten worden verbrand samen met hun roerende have, want ieder komt met zoveel bezit in Walhalla als hem op de brandstapel is meegegeven. Dit gebeurt echter ook bij begraven. (#NEM/p18) > Dodendeel
900vC++: In het begin van de Late Bronstijd ontstaat een nieuw grafgebruik. Begraven van doden maakt plaats voor lijkverbranding. Crematieresten (vrnl as) worden bewaard in urnen, die dan meestal worden begraven in urnenvelden. Dit gebruik blijft tot diep in de ijzertijd bestaan. #OBA
500vC++: Verzamelen van beenderas wordt gestaakt. Doden worden verkoold op een brandstapel en de beenderas wordt bedekt met een laagje aarde. Deze zgn brandgraven of brandheuvels liggen vlak naast elkaar. Dat gebeurt o.a. in Drente. #NDD/p49


          

Boven: Crematie op een zandhoogte in heidegebied ergens in West Angle (NO Nederland) rond 400nC. Aquarel gemaakt door Hester Jans-Molenberg na zorgvuldig historisch onderzoek van alle relevante feiten. (© BCK)
500vC++: In Negenbergen bij het Noordse Veld in Drente zijn brandstapelheuvels gevonden uit het begin van de Yzertijd (500vC++). Ofwel uit de periode dat de Angelen zich settelen in de noordelijke delen van Groningen en Drente. > Negenbergen, Grafheuvels
¶ Bij crematie in het verre verleden wordt de dode gekleed in een wit linnen gewaad en gelegd op een stapel dikke boomtakken ogevuld met drogge plaggen. De stapel moet circa een halve meter hoog zijn om te garanderen dat het lijk verast. Daarna legt men over hem heen dikke takken eveneens opgevuld met droge plaggen. Dan nemen de aanwezigen afscheid door eenmaal in stilte om de stapel heen te lopen. Daarna steekt men de onderste takken in brand. Tijdens het branden zingen en hummen de aanwezigen ten afscheid enige heilige liederen. Na verloop van enige uren is het lijk verast. De as wordt verzameld in een pot en later uitgestrooid op een heuvel in een groot heideveld.
¶ Volgens bron RRA beveelt Wodan crematie, opdat de ziel van de gecremeerde terug gaat naar hem. Dat geldt in bizonder bij de Anglische royals die immers naar zeggen van hem afstammen. > ODA
¶ Volgens een oude overlevering wordt de Anglische god Balder vereerd en beschermd door de Asen. De halfgod Loki is echter jaloers en weet op slinkse wijze de geliefde god te doden. De verslagenheid is groot. Balder wordt met zijn paard op de brandstapel gecremeerd. Zijn ziel herrijst echter in een andere wereld. > Balder
¶ Gezien de overlevering van de Paasberg in Terborg lijkt het mogelijk dat een paasberg ook werd gebruikt als crematieplek en de plek waar jaarlijks met de aanvang van de Lente een paasvuur werd ontstoken: het oude leven werd verbrand om plaats te maken voor het nieuwe. Het zelfde geldt voor een pasop, dat qua betekenis identiek is aan een paasberg. > Paasberg, Pasop
50nC++: In Engbergen bij Gendringen in de Liemers is in 1810 een rode urn gevonden met menselijke asresten uit de 1e eeuw nC. In die tijd wonen daar vrij zeker Angelen (> ASA), zodat we hier te maken kunnen hebben met een Anglisch gebruik.
270-450nC: In Voorburg/DenHaag is een crematiepot met crematieresten opgegraven. De pot wordt gedateerd op 275-450nC. Ze toont grote gelijkenissen met Angel-Saxisch aardewerk uit Noord Duitsland en Oost Engeland. In Bremen en omgeving zijn honderden van die potten gevonden. Aangezien Noord Duitsland vóór 400nC en Oost Engeland na 400nC overwegend zijn bevolkt door Angelen, gaat 't vrij zeker om Anglisch aardewerk zoals o.a. gevonden in Norfolk in 1933-38. De crematiepot en creamtieresten lijken derhalve afkomstig van een Anglische gemeenschap in Voorburg.
400nC: De as van crematie wordt niet alleen uitgestrooid, maar vaak ook bewaard in een urn. In Loppersum is gevonden een zgn ribbelurn daterend uit circa 400nC. Deze ribbelurn komt veel voor in de Anglische regio's op het Contintent en in Brittannia. Loppersum wordt rond 500vC bevolkt door Angelen uit Oldambt. > Urnen
400nC++: Leersum bewoond blijkens vondst in 1935* van urnen met crematieresten uit 450-470nC. Wijst op grafveld. > Leersum
450nC++: In Caistor St Edmund (Norfolk, Engeland) is een urn gevonden tijdens opgravingen in 1932-38. De urn heeft de vorm van een kruik met een smalle voet (5 cm), een brede buik (30 cm), een smalle opening (13 cm) en is 18.2 cm hoog. Ze is versierd met paarden, hoefijzers en abstracte figuren als een soort vlechtwerk die ook is te zien op Anglische runenstenen en voorwerpen, zoals die in de schat van Staffordshire. Norfolk ligt in East Anglia en is sinds circa 450nC een Anglisch gebied. Deskundigen noemen de urn een Angel-Saxische grafurn. Aangezien Norfolk sinds circa 450nC voornamelijk is bevolkt door Angelen, is de kans groot dat de urn van Anglische makelij is. Temeer daar de genoemde versiering (vlechtwerk) overeenkomt met de versiering op voorwerpen in de schat van Staffordshire, een gebied waar sinds 450nC hoofdzakelijk Angelen wonen. Crematie komt bij de Angelen op het Continent zeker voor, getuige o.a. de vele urnen die zijn gevonden op het grafveld van Borgstedterfeld, tussen Rendsburg en Eckerförde in Angeln.
750nC: In Aalsum/Gro is een archeologische vondst gedaan bestaande uit een urn met crematieresten en meeverbrande bijgaven, waaronder een benen dobbelsteen en 10 speelschijfjes, alles uit circa 750nC. Aalsum wordt rond 400vC bevolkt door Angelen uit de nabijgelegen regio Fivelingo.
750nC++: Bron ZWH/p10 schrijft:

Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. Het was op last van deze keizer Karel, dat Ludger het christendom ging prediken in de Achterhoek en Westfalen. Hier en daar stichtte hij een kerkje; het eerst in Zelhem, Groenlo en Winterswijk. De bekeringsmethoden waren, voor zo ver het keizer Karel betrof, hardhandig: er stond doodstraf op de weigering je te laten dopen en op het verbranden van doden (in die tijd werd cremeren als heidens beschouwd) ...
** Bekervolk, Urnencultuur, Thanatologie, Herrijzenis, Aalsum, Zuid-Holland
# FRI, WKP 4.10.09, RRA, DAB, KBG

Criminaliteit: (CRM:)
()A acwellan (doden, vermoorden), aefayeran (bekennen), aetbregdan (wegnemen, jatten), anslogt (aanslag), badde (slecht), badnis (slechtheid), baeddel (slecht), bana (dood, moord), bedreagan (bedriegen), bedrug (bedrog), befician (bedriegen), behreowsian (berouwen), behydan (verbergen, verstoppen), belaewan (belazeren, verraden), beot (bot, grof, dreigend), beotlic (=A beot), bestealcian (bestelen, gluipen), bestelan (bestelen), blenc (bedrog), blenc (bedrieglijk), blencan (bedriegen), blodgield (bloedgeld = geld voor misdaad), bodelan (mishandelen), breacan in (inbreken), brecan in (inbreken), breotan (=A brytan), brytan (bruten, geweld gebruiken, verbrijzelen), buting (buit), caluan (kaal plukken, beroven), cracsman (inbreker), crocke (bedrieger, oplichter), cwala (kwaal, geweldadige dood), dagga (dolk), diedan (doden), dolle (dolk), dork (dolk), dorkan (doodsteken), dreag (bedrog), dreagan (bedriegen), dregan (dreigen), drog (bedrog), drogan (bedriegen), dryddhan (beroven, plunderen), dulc (dolk), dulcan (doodsteken), feacan (faken, bedotten, doen alsof), feaht (gevecht), filaga (filage, steekpartij), fob (fop, list, bedrog), fobban (foppen, bedriegen), fobbe (bedrieger), furdruckan (verstikken), grabban (grijpen, grissen, stelen), grim (grim, wreed, boosaardig), grumbeldeoc (rommelkont, grombaard, valsaard, bedrieger), hanocc (gespuis), haukan (stelen), haukar (dief), hauw (houw, slag), hauwan (houwen, slaan, vechten), hearm (schade, letsel, kwaad), hearmian (schaden, pijnigen, kwetsen), hergian (plunderen, teistern, martelen), hocan (steken, arresteren), hontheof (kippedief), howan (=A hauwan), husbreccing (huisvredebreuk), hwopan (dreigen), hyttman (moordenaar), leahtor (ondeugd, zonde, misdaad), maesse (mes), manslagt (manslag, doodslag, moord), misdaed (misdaad), mislecgan (misleiden), mordh (moord), mordhor (moord), myrdhrere (moordenaar), myrdhrian (ww moorden, vermoorden), niccan (belazeren), piccan (pikken, stelen), piccere (stroper, dief), plundaran (plunderen), praett (list), prollan (inbreken, stelen), prollere (insluiper, inbreker, dief), prond (buit), prondan (buit maken), raepan (ontnemen, plunderen), raspal (rapaille, troep, bende, schurk), reafian (roven), renbrec (erfbreuk = ongeoorloofde erfbetreding), robban (roven, beroven), rutar (struikrover), saccan (plunderen), scacan (schaken, roven), scadan (schaden), scatha (crimineel), sccatha (schade, brandschatting), sccathan (=A scadan; brandschatten), scealc (schalk, schurk), scerra (dreiging, angst), scerran (dreigen, bang maken), scume (skum, schuim, tuig), sprincal (sprinkel = slagwapen), stealcian (stalken, stelen, gluipen), stelan (stelen), striepan (stropen, roven), strypan (=A striepan), swindlar (zwendelaar), theof (dief, boosdoener), thewaz (=A theof), tsyne nemnan ('t zijne nemen, plunderen), veninan (vergiftigen), veninere (gifmenger), waepen (wapen), walar (doodslaan), wergan (=A worgan), wiccet (slecht, gemeen, vals), worgan (wurgen, vermoorden), wrege (wroeging), wrekan (wreken, straffen), wreke (wraak), wrenc (list, kunstgreep), wrencan (bedriegen, belazeren), wyrgan (=A worgan)
1600: De preutse Bredero (1585-1618) dicht in zijn Boertigh liedt-boeck:

Wie sal niet van de feest en boerenkermis walgen?
Men doeter anders niet als vreten swelgen balgen:
Men vedelt springt en danst, men sackpijpt en men fluijt,
En eer de kermis scheid soo raeckt het mesken uijt
1800++: Roversbenden op de Veluwe teisteren transport en reizigers. #VPROtv/Twente 29.5.2015
** Ossenhandel, Wapens, Rechtspraak, Veiligheid, Wreedheid

Crises: > Moeilijkheden, Problemen, Negativa

Crosewick:
Dorp bij Zwillbrock in Westfalen gelegen op circa 15 Km NO van Groenlo in de Achterhoek. De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit Eemsland. De naam Crosewick lijkt derhalve afgeleid van Anglisch crose (kroos) + wick (wijk, schuilplaats). Dus: de wijkplaats bij het kroos. Crosewick ligt in een groot moerasgebied dat o.a. Zwillbrock (Westfalen) en Swilbroek (Achterhoek) omvat. Kroos lijkt daarom betrekking te hebben op het vele kroos aldaar in het moeraswater.
** Swilbroek, Hardinga, ASA
# FRI, KBG

Crumbledook: > Grummeldoek

Culturalisme: (CLR:)
Nederlanders zijn honkvast. Om culturele redenen blijven ze liever wonen in de eigen streek waar ze zijn geboren, dan te verhuizen naar elders. Dat geldt vooral voor mensen in Friesland, Noord Holland, Zeeland en Zuid Limburg. De specifieke eigen cultuur blijkt een grote bindende kracht te zijn. Dit blijkt uit onderzoek van het Meertens Instituut. (De Telegraaf 22.3.2013) NO Nederland, Zuid Holland, Brabant en Noord Limburg blijken dus relatief minder honkvast. Opmerkelijk genoeg zijn dat juist de regio's waar zich van oudsher de meeste Angelen hebben gesetteld. Dat kan betekenen dat Angelen minder honkvast zijn c.q. meer avontuurlijk en ondernemend. Zulks kan een gedeeltelijke verklaring zijn voor het feit dat in 400-600nC ongeveer de helft van alle Angelen in NO Nederland zijn gemigreerd naar Brittannia als gevolg van langdurige natheid. NO Nederland = West Angle = Groningen, Drente, Overijssel + Gelderland. E.e.a. betekent niet dat Angelen cultuurverlaters zijn. Waar ze namelijk ook settelen, ze blijken juist erg vast te houden aan de eigen culltuur. Desondanks integreren ze vaak ook vele elementen uit hun nieuwe omgeving in hun eigen cultuur. Tevens kan e.e.a. betekenen waarom na de massamigratie naar Brittannia in 400-550nC de achtergebleven Angelen hun eigen Anglische cultuur niet zo sterk en duidelijk lijken te hebben vastgehouden en zich hebben laten versaxen en verfriezen.
** Cultuur, Karakter, Patrilocalisme, P36 (Grote Natheid), Angolisme, Versaxing, Verfriezing, PgLin/ZuidAfrikaans

Culturele versaxing: > Versaxing

Culturen: (CLT:)
20.000vC++ Larynx (strottenhoofd) mens ontwikkelt zich.
Gevolg: ontwikkeling taal en cultuur. #AnimalPlanet 31.3.2010
8000vC++-- Arische Cultuur > Aryanisme, Ariërs
5000vC++-- Egyptische Cultuur > Egypte
4000vC++-- Perzische Cultuur > Persia
4000vC++-- Sumerische Cultuur > Persia
4000vC++-- Chinese Cultuur > China
3000vC++-- Gotische Cultuur > PgGen/Goten
3000vC++-- Hindu Cultuur > PgGen/Hinduïsme
1900vC++-- Griekse Cultuur > Griekenland
-700vC++-- Anglische Cultuur > ACA, Angle, Angelland
-496vC++-- Romeinse Cultuur > Romeinse Rijk

Cultusplekken: (CLP:)
Betreft locaties in waar mensen bepaalde cultussen opvoeren.
¶ Historische cultusplekken van Angelen in Angelland:
- Aalten: offerplaats > Aalten
- Apeldoorn: de oude meente die oorspronkelijk Urthunsula heet, wat verwijst naar een heilge zuil.
- Appel/Veluwe: Balderberg/Bulderweg > Appel
- Arnhem: Hemelse Berg en Paasberg
- Beekbergen: De Papenberg in Beekbergen was een heilige plek van de naturale (pré-christelijke) Angelen. > Beekbergen
- Dalfsen: Baldersite Aalhorst > Balder
- Dieren: Donderberg, ooit gewijd aan Donar > Donar
- Ede: Paasberg
- Elst: tempel gewijd aan Donar, op de plek waar thans de Grote Kerk staat > Donar
- Ermelo: Paasberg en Ullerberg (gewijd aan Oller)
- Geestern/Gld: Teeuwland (ZA)
- Gorssel: Zonneberg > Zonnecultus
- Hardenberg: Balderberg > Balderland
- Harfsen: Balderbelt/Belterweg > Harfsen
- Hattem: Wodanberg > Wodanbergen
- Heeten: Zonneberg > Zonneberg
- Hengelo/Twente: Beldershoek > Boeldershoek
- Herfte/Zwolle: > Balderberg > Balder, Herfte
- Hoekelum: Wodanberg > Wodan
- Holten: Balderberg > Bolderweg
- Kernhem: Gravenberg (zonnecultus) > Kernhem
- Kloosterhaar: Balderhaar > Balderland
- Lenthe/Dalfsen: Balderberg > Balder, Lenthe
- Lochem: Paasberg
- Lunteren: Paasberg
- Nunspeet: Pasop en Hemelse Berg (met offerplaats)
- Ommen: Lemelerberg: Dikke Steen > Lemelerberg
- Oosterbeek: Zonneberg, Tafelberg en Hemelse Berg
- Oosterbeek: Bilderberg/Balderberg > Oosterbeek
- Rheden: Pasop (bos + Wodanberg + offerberg)
- Roekel: Heilige Berg
- Rozendaal/Gld: Tafelberg genaamd Kapellenberg
- Ruurlo: Wodanberg (Godsberg)
- Saterlo: locatie in Saasveld/Twente > Saeter
- Terborg: Paasberg
- Velp: Paasberg en Tafelberg
- Vorden: Zonneberg genaamd Zonnebelt
- Wageningen: Zonneberg
- Winterswijk: Heilige Berg en Hunenbulten
- Wirdum/Gro: offerplaats (ael) bij kerk > Wirdum
- Wisch: Paasberg
- Wolfheze: Wodaneiken
115nC: Tacitus (Anales): Moerassen worden gezien als heilige plaatsen. Veroordeelden worden eerst gewurgd en dan in het moeras geworpen.
¶ De Ith Hils zijn een groot heuvelgebied in Hannover, waar al sinds 250vC Angelen wonen. Aldaar ligt de Koppenberg (Coppenbrügge) waar een oude ding- en offerplaats ligt. De Angelen lieten daar zonneraden branden tijdens hun rituelen. Enkele bewoners uit Koppenberg zouden daar ter dood veroordeeld zijn. Dat zou de oorsprong zijn van de overlevering van de Rattenvanger van Hamelen.
754nC++: Missionaris Ludger (742-809) was een harde man. Zijn missiegebied was NO Nederland en Westfalen. De religie van de Germanen noemde hij heidens en vond dat die uitgeroeid moest worden met wortel en tak. Heilige wouden werden omgehakt en heilige stenen omver gegooid. (#OVG/p132) > Kerstening
** Ael, Offerplaatsen, Baldersites, Pasop, Paasberg, Tankenberg, Hemelse Berg, Zonneberg, Zonnecultus, Heiligdommen, Tempels, Altaars, Grimbergen
# HPG, DAB, FRI

Cultuur::
20.000vC++ Larynx (strottenhoofd) mens ontwikkelt zich. Gevolg: ontwikkeling taal en cultuur. #AnimalPlanet 31.3.2010
** vorm, Anglische Cultuur, Culturen, Kunst, Literatuur, Schrijven, Architectuur, Sieraden, Ornamentiek, Culturalisme, Pracht & Praal, etc

Cultuurlandschappen: > soort, Raatakkers, Enken, Essen, Landschap

Cumbria:
Graafschap in NW Engeland. Historisch Anglisch gebied. (> HAG) Hier komen veel oude plaatsnamen voor met duidelijk Anglische herkomst: Bentham, Blenkinsopp, Braem Green, Breada, Claphan, Heabrigg, Keswick, Kirkby, Kirkby Thore, Kirkhaugh, Koswald, Overwater, Oxen Houses, Santforth, Scar Foxt, Stanwick, Stapletown, Swartbeck, Water House.
** Diepenheim (Barclow)

Cybernetica: (CYB:)
Stuurkunde ofwel de wetenschap van het optimaal sturen van regelitems. Vooral toegepast in belangrijke en grootschalige processen.
techniek:
- doelstelling: vaststellen van de doelwaarde van een regelitem
- bepalen van de acceptabele afwijkingsmarge
- meten van de actuele waarde van de regelitem
- bepalen van de optimale correctie
- realiseren van de optimale correctie
- controleren van het resultaat
- eventueel bijsturen
** Bestuur

Cijfers: > Getallen

Cymbren:
Volk in Jutland.
315vC Cymbrische Vloed: Stormvloed teistert kusten Denemarken en Noord Duitsland. Cymbren en Teutonen uit Jutland vluchten naar veilige oorden in het zuiden. > Zeespiegel
120vC: Rond deze tijd migreren de achtergebleven Cymbren samen met Teutonen naar Zuid Europa. #WP > Teutonen

Cymbrische Vloed: (315vC) > Cymbren

Cyprus: (CYP:)
Grieks eiland voor de kust van Syria. Dit land is sinds de oudheid de poort naar het Verre Oosten. Het lijkt goed mogelijk dat de Angelen al heel vroeg handelscontacten hebben met Syria. Derhalve mogelijk ook al sinds circa 600vC met Cyprus.
2000vC++: Noord Syria heeft handelscontacten met India. Mogelijk ook al met Noord Europa. Dat blijkt uit gevonden artefacten: bleedjes en sieraden. (#K&K/AVROtv/24.6.2013) > Syria
1500vC++: Noord Syria poort tussen Europa en Azia. #BBC4tv/Cleopatra/22.9.2015
2000-12vC: Zweden heeft handelsrelaties met Kreta en via dat land mogelijk ook met Egypte. (> Kreta) Derhalve ook mogelijk met Cyprus.
900vC++: De handel van Cyprus met het (Verre) Oosten neemt sterk toe. #WP
600vC++: Angelen hebben mogelijk al contacten met het Verre Oosten via Cyprus en Syria.
100nC++: Rome heeft veel immigratie van heinde en ver. O.a. Bangladesh. > Rome
965nC++: Kenlijk zijn de Angelen al vroeg vertrouwd met de kosmos en hemellichamen. Deze kennis kunnen ze o.a. hebben opgedaan via hun handelscontacten met landen in het Midden en Verre Oosten. > Sterrenkunde, Syria, Handelswegen

D::

Daarle:
Streektaal: Darloe. Dorp bij Den Ham in Twente. Voor 't eerst genoemd in 933nC als bezit van 't klooster in Werden (Westfalen).
Dorpslied: enkele regels:

Darloe, eiland van zand en leem
in het darrig en moerig ven
...
Het bint jagers dee 't eerst waarn
sie haddn hun kamper in de slaang
(= slenk, laagte; AL sleng)
trokkn met heur speern ok langs de bekke hen
...
D'eerste husen stun up Niewstad
sie leem toen van vis en roofbouw
...
So bint wi noe alle een
van suudbarg tot nogerende
(= ne hoger ende)
...
¶ De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dearre (darre, daerg = derrie, modder, veen, moeras) + -loe (veen, moeras). Dus: modderig veen.
Darlo: Oude naam voor Darlington in Northumbria, Engeland. Mogelijk is deze regio gesticht door Angelen uit Daarle (Darloe). Dat zal dan rond 500nC kunnen zijn gebeurd na de massamigratie van Angelen uit NO Nederland naar Brittannia. > Massamigratie
** Darfeld, Wensley (Darley)

Dagdelen:
()A aefen (avond), aefenglomung (avondgloed, schemering), aefnian (avond), aernemergen (smorgensvroeg), dagian (dagen, licht worden), daging (dagen, ochtendgloren), daegred (dageraad, morgenrood), dawan (zn ochtendgloren), dawan (ww dauwen, dagen, gloren), dawen (bn schitterend, prachtig, mooi, heilig, goed), dawing (ochtendgloren), middaeg (middag), morgen (morgen, ochtend), morwen (morgen, ochtend), morwen (morgen, ochtend), morwening (=A morwen), neaht (nacht), nect (nacht), niht (nacht), non (12 uur middag), scimmeran (schemeren), scimmering (schemering), uhta (ochtend), uhtagloran (ochtendgloren)

Dagelijks Leven: (DGL:)
1621++: David Beck is schoolmeester in Den Haag, later in Arnhem. In zijn dagboek vertelt hij steevast hoe het weer is. Verder vertelt hij veel over wat hij eet, over zijn gezondheid en kwalen, zijn cotacten, de schrijfopdrachten die hij krijgt, over maanverduistering, het leven in de havens, de waterstanden van de Rijn, over zingen en muziek, over zijn voetreizen naar Nijmegen en Zutphen, over de dood van zijn eerste vrouw Catharina en over de rouwverwerking. Na zeven jaar is hij weer op zoek naar een nieuwe liefde. O.a. via kerkbezoek. Liefdesbrieven aan Catharina herschrijft hij naar ene Geertruijdt. (#DeTelegraaf 2.3.2015/#boek: Mijn voornaamste daden en ontmoetingen)
1888-1890: Vincent van Gogh houdt van structuur in z'n leven. Enige jaren voor zijn dood brengt hij door in een oud klooster omgebouwd tot gesticht voor psychiatrische personen in Saint-Remy in Zuid Frankrijk. Het gaat hem daar goed. Dankzij de structuur in het dagelijkse leven, die de patienten wordt opgelegd. Rust, reinheid en regelmaat. Eten, werken, ontspannen, slapen, etc. Alles op gezette tijden. Vincent schrijft zijn broer Theo, dat de structuur hem zeer bevalt. Mede daardoor produceert hij elke dag een schilderij of een pentekening. Deze werken worden later gerekend tot zijn grootste prestaties. #AVRO/TROStv Jeroen Krabbé dec2015
2015: Caldey is een eiland in de Keltische Zee tussen Zuid Ierland en Bretagne. Het eiland is 2 Km2. Fotografe Ilse Wolf verblijft daar twee maanden. Op het eiland wonen 12 monniken en 16 andere eilanders. Ondanks de serene rust ervaart Ilse haar verblijf daar als een rollercoaster. Soms is ze euforisch over de natuur en de leegte, soms ook erg eenzaam en alleen. Ze komt de eilanders zelden tegen. Meestal zijn ze bezig in en rond hun huis. Hout kappen, vissen, etcetera. Ze leert dat je niet alles in je leven onder controle hebt en naar je hand kan zetten. Bij slecht weer vaart de boot niet en blijf je op het eiland. Punt uit. Dat heeft iets heel rustgevends. Alles gebeurt weather permitting. Wereldnieuws gaat aan de eilanders gewoon voorbij. Maar als een boom omvalt, hebben ze het er dagen over. En dat vindt Ilse best lekker. Het grote wereldnieuws maakt je vaak kwaad, maar je heb er geen vat op. De monniken zingen savonds een mis. Heel prachtig. Monnik Titus komt uit Nederland. Hij woont al sinds 2004 op Caldey. Zijn credo is: genieten van elke dag.
#DeTelegraaf 19.2.2015

Daglicht: > Licht
Daglonen: > Lonen

Dagloners: (DLO:)
1800++: In de Midlands en East Anglia in Engeland viert men Plough Monday, een soort carnaval, waarbij de plough boys met een ploeg langs de huizen gaan om geld en kado's te ontvangen. De plough boys zijn boeren jongens, die als dagloners werken en vaak onderbetaald werden. Op die dag vindt ook Molly Dancing plaats, waarbij mensen leuk verkleed de weg opgaan en feestelijke muziek maken en vrolijk zingen en dansen. Later nemen de Gilden dit gebruik over en maken er een traditionele feestdag van op 6 januari. > Dansen
1900++: Dagloners in Europa raken werkloos en in armoede door invoering van landbouwmachines. (#Nouevocento/film 1990*) > Kapitalisme
** Landbouw

Dalerpeel:
Dorp in Drente, gelegen tussen Dalen en Dalerend bij Elim. De oude naam is mogelijk Paylen, die in 1795 wordt genoemd op een oude wegenkaart. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Noord Drente. > ASA
 

Paylen: Locatie op wegenkaart van 1795 (rechts). Circa halverwege op de lijn van Hardenberg naar Sudlaren (Zuidlaren in Z.Groningen) en ter hoogte van Meppel, gelegen in het westen. Geprojecteerd op de geografie anno 2011 gaat het mogelijk om het huidige Dalerpeel. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Noord Drente. (> ASA) De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch peal = peel = natte veengrond. Dit woord lijkt in het Drents uitgesproken te worden als pail, analoog aan Drents paail = peil. > Paylen

¶ De term Daler in Dalerpeel geeft kenlijk aan dat de regio bij Dalen hoort of oorspronklijk heeft hoord.
¶ Inspectie ter plekke 17.12.2011 leert dat Dalerpeel lijkt te liggen op een grote zandplaat, omgeven door laagland, dat ooit moeras moet zijn geweest. Dat zo zijnde lijkt het eerder dat payl = zandhoogte in moerasgebied.
¶ Kaart RZA/47 (1773) toont dat Dalerpeel ligt in een zeer groot veengebied, genaamd Groote Veenen, mogelijk nabij de locatie ten Klooster.
¶ Als Paylen inderdaad overeenkomt met het huidige Dalerpeel, dan lijkt het per saldo zeer wel mogelijk dat payl = peel = zandoogte in moerasgebied. Gezien de Anglische achtergrond van de regio kan payl dan zeker een Anglische variant zijn van Anglisch peal = peel. In dat geval is peel = zandhoogte in een moerasgebied.
Monument: Aan de Dorpstraat van Dalerpeel liggen drie grote keien 1-2 geplaatst. (FRIapr2014) Vooralsnog is niet bekend wat daarmee wordt uitgebeeld en sinds wanneer die stenen daar liggen. Gezien de constructie doet het monument het meest denken aan Anglische offerstenen. > Offerstenen, Trilogie

      

                             boven: de stenen van Dalerpeel (foto @ BCK)

Naar zeggen is bovenstaand monument enige jaren geleden gecreëerd door een inwoner uit Dalerpeel en heeft 't niets te maken met offerstenen. (#EMLapr2015) De gelijkenis blijft echter frapant.

 
Dalfsen:: (DLF:)
Stad aan de Vecht in Drente. Een zgn zonnestad, gebouwd aan de noordoever van de Vecht. > Zonnesteden
1.4milj-2000VC: Grafveld in Dalfsen. Gevonden in Dalfsen anno 2017.
3000vC Anno 2015 zijn in Dalfsen resten gevonden van de Trechterbekercultuur. Vooralsnog de grootste vondst in West Europa. #Nieuwsuur/NPO 28.5.2015
300vC: Rond deze tijd wordt Dalfsen bevolkt door Angelen uit Zuid Drente. > ASA
400-500nC: In 2015 zijn in Dalfsen uit deze periode een zgn kamergraf gevonden met daarin een skelet van een man, zwaarden van goud, mantelspelden van amaldijn en kralen van barnsteen en glas, een ijzeren ketel, een glazen drinkfles, een umbo (schildknop), lanspunten, een bijl, een zwaard (lijkend op een sax) en ringen. De dode hoorde zeker tot de elite van toen. Verderop is een graf gevonden van mogelijk een vrouw met een potje, vier bizondere mantelspelden waarvan twee ingelegd met amaldijn, een ketting van 100 kralen van glas en barnsteen. Nabij deze graven zijn nog gevonden twee graven van doden met een soort slagwapen. #DeTelegraaf 25.6.2015
--- De salgwapens kunnen angols zijn. De mannen lijken derhalve vrij zeker Angelen te zijn.
1231: Dalfsen wordt Dalsen genoemd. Wat deze naam betekent, is vooralsnog duister. Mogelijk heeft het te maken met Anglisch daelles (armoede). Dat kan betekenen dat Dalfsen in het verre verleden een armenkolonie was. Deze these wordt gesterkt door de Anglische woorden daelfan (bedelen, zwerven), daelfere (bedelaar, zwerver) en sen (richting, kant). Dalfsen kan in deze optiek verwijzen naar een gebied bij het huidige Dalfsen waar een armenkolonie was. Deze these lijkt nogal plausibel. Immers, de kerken hebben zich in de periode 800nC-1500 intensief bezig gehouden met de armenzorg. Na 1500 nemen andere organisaties die zorg deels over.
--- Armenkolonie 1: Waar de armenkolonie kan hebben gelegen, is vooralsnog onbekend. Aangezien de Angelen hun nederzettingen normaliter aan water stichten, kan het oude centrum ook nabij de Vecht hebben gelegen. De armenkolonie kan daar dan achter zijn geweest. Mogelijk ergens in het huidige centrum. Bijvoorbeeld bij of nabij de Kloosterhof of de Agnietenhof. De armenzorg is in 800nC-1500 immers een taak van de kloosters. > Armoede, Landlopers, Armenzorg, Hutten
--- Armenhuis (c 900nC++): Informatie ter plekke leert dat in centrum Dalfsen schuin tegenover de huidige Grote Kerk (NPK) ooit een Armenhuis stond. Dit huis wordt al genoemd rond 1000nC in een historisch document. Uit het document blijkt tevens dat het Armenhuis toen al ruime tijd bestond. Het werd beheerd door de kerk, zoals toen overal gebruiklijk was in het kader van de kerklijke armenzorg. Het is vooralsnog niet bekend wanneer het oorspronklijke armenhuis is gebouwd. Dat kan wel zijn gebeurd ergens na 800nC, toen de kerstening van NO Nederland zich voltrok. (> Kerstening) Dus mogelijk halfweg 800-1000AD. Ofwel ergens rond 900AD. #FRI 14.7.2015
--- Armenkolonie 2 (c 300vC++): Het is denkbaar dat de armenkolonie al bestond bevoor 900AD. Armen zijn immers van alle tijden. Onder deze armen behoren vele landlopers en zwervers. Deze plegen in oude tijden vaak elkaar op te zoeken en gezamelijk ergens te bivakkeren. (> Landlopers, Hutten) Dat gebeurt anno 2015 nog steeds in de hele wereld. O.a. in India, Engeland en Amerika. #TV/2014++
** Ankum, Engeland Dalfsen

Dansen:
()A bal (bal, dansfeest), dansan (dansen), danse (dans), dansflor (dansvloer), danshus (danshuis), deaddanse (dodendans = dans bij een dode; afscheidsritueel), frician (dansen), horndanse (hoorndans = oude dans waarbij mannen een hertegewei op hun hoofd dragen), musice (muziek), rey (reidans, danslied), stoccdanse (stokdans: oude dans in klederdracht en stok in de hand), swingan (swingen, dansen)
70miljVC++: Bushmen (San) in Afrika zijn het oudste volk op aarde. Uit hen zijn alle andere volken in de wereld voort gekomen. De vaak koude nachten brengen ze door bij een kampvuur, met eten, verhalen en dansen. De vuren maken ze met een stok en droog zacht gras. De stok draaien ze tussen hun handen snel heen en weer op het zachte gras, waardoor dit even later ontvlamt. De vuren zijn mede bedoeld om leeuwen en andere roofdieren op een afstand te houden. > PgGen/Bushmen
500nC++: In de Middeleeuwen is dansen onderdeel van het dagelijks leven. Bij vele gelegenheden worden rondedansen en lijndansen opgevoerd. Ook in kerken wordt gedanst. En tijdens processies dansen mensen voor de pelgrims, die op hun beurt ook niet stil zitten. Op het ritme van de dansen worden vele liedjes geschreven en gecomponeerd, die tijdens het dansen worden gezongen. #DMM
1347-1447: Europa in rampspoed: pest dood 30 miljoen mensen, klimaat verandert, veel regen, aardbevingen, 100-jarige oorlog. Dodendansen worden gecomponeerd en worden populair. Mensen dansen wild op begraafplaatsen om hun angst voor de dood te overwinnen (Dance Macabre). In deze vreselijke tijd treken jongeren al dansend fanatiek van stad tot stad. # DMM, DAB
1450++: Hofdansen doen hun intrede. Tussen de vele gangen van rijke dinees danst de adel in koppels elegant langs de tafels. Zij houden daarbij steeds contact met de vloer. Hoppen, springen en praaldansen zijn voor het gewone volk. #DMM
1500++: In de serie The Tudors (DVD) is te zien dat de Engelse adel licht en vrolijk hopt bij het dansen bij vlotte en welluidende blaas- en snaarmuziek. Man en vrouw houden elkaar daarbij steeds vast met geheven handen en elkaar aankijkend. De koppels dansen zo achter elkaar in een gesloten kring.
1600: De preutse Bredero (1585-1618) dicht in zijn Boertigh liedt-boeck:

Wie sal niet van de feest en boerenkermis walgen?
Men doeter anders niet als vreten swelgen balgen:
Men vedelt springt en danst, men sackpijpt en men fluijt,
En eer de kermis scheid soo raeckt het mesken uijt
¶ Een oude Anglische spreuk zegt:
Wha of aermod and ansumnis danseth, spreangeth nat haigh.
ofwel:
Wie van armoede en eenzaamheid danst, springt niet hoog.
Dansen gaat in die tijd kennelijk gepaard met veel springen. Welke dansen dat zijn, is vooralsnog niet bekend.
Boerendans: In Markelo werd opgericht een van de oudste boerendansgroepen die naam heeft gemaakt in heel West Europa. #KUOZ/p60
Hoksebarger boerendans: afkomstig uit Haaksbergen in Twente. #KUOZ/p61
Anglaise: Oude snelle dans van Engelse oorsprong. (#WP) Evenals de Francaise in Frankrijk, levendig, 2/4 en 3/8 maat. #NAE/1931
1850: Walsen: Met de introductie van de Weense Wals van Strauss mag een man een vrouw voor het eerst in de geschiedenis met dansen vastpakken. #BBC2tv12.4.2014 (RailroadJourneys)
1800++: In de Midlands en East Anglia in Engeland viert men Plough Monday, een soort carnaval, waarbij de plough boys met een ploeg langs de huizen gaan om geld en kado's te ontvangen. De plough boys zijn boeren jongens, die als dagloners werken en vaak onderbetaald werden. Op die dag vindt ook Molly Dancing plaats, waarbij mensen leuk verkleed de weg opgaan en feestelijke muziek maken en vrolijk zingen en dansen. Later nemen de Gilden dit gebruik over en maken er een traditionele feestdag van op 6 januari. > Kopper Maandag, Dagloners
2014: Bushmen (San) op jacht lopen circa 20 Km per dag. Ze lopen vaak enige dagen door hete gebieden met weinig middelen en vele ontberingen en gevaren. Vaak vinden ze weinig schaduw, schoon water en eten. In de nacht is het erg koud en worden ze bedreigd door roofdieren. Ze branden daarom grote vuren voor de warmte en om gevaarlijke dieren af te schrikken. Ze dansen om de goden succes af te smeken. #BBCtv 16.2.2014
2016: Lopen is goed voor het algehele welgaan. Vooral voor het emotionele welgaan. Dansen is helemaal perfect. Het bevordert het algehele welgaan en de happiness. #BBC1tv 19.4.2016
** Vermaak

 

Darfeld:
Veld in marke Dulder te Saasveld (Saterlo, Twente) gelegen aan de Saterloweg aan het eindpunt van de Darfeldsweg. Anglisch dulder (dolder, dilder) = klein onbelangrijk stuk grond. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. (> ASA) De naam Darfeld lijkt derhalve afgeleid van Anglisch darre, dearre (derrie, modder, veen, moeras) + feld (veld). Dus: modderveld of moerasveld.
 
Ligging: De exacte ligging van het Darfeld is vooralsnog niet met zekerheid te bepalen. De naam Darfeldsweg betekent dat deze weg naar het Darfeld gaat. Zoals de Enschedesestraat een straat is die naar Enschede gaat. Dat betekent dat het Darfeld vrij zeker moet liggen aan het eind van de Darfeldsweg gerekend vanuit Saasveld. Dat kan dus zijn het veld tussen de Saterlostraat, de Postweg, de Handijksweg en de Gammelkerveldweg. Een tamelijk groot veld dus, waar ruimte genoeg is voor enige bewoning.
Gammelker Beek: Deze beek stroomt langs of door Darfeld.
Vuilenhoek Gammelke: Terrein in noordoostelijk deel van Darfeld. (#FRI mei 2013) Anglisch fuyl = vuil, smerig, modderig. Anglisch dearrig = modderig, vuil. De naam Vuilenhoek sterkt dus de these dat Darfeld is afgeleid van Anglisch dearre = modder, etc.
 
Landschap: Het landschap van Darfeld is glooiend met dieptepunten nabij en langs de Gammelke Beek. Er staan een tiental bedrijfspanden. Verder bestaat het landschap uit grote wei- en graslanden met enige bosjes en een enkele akker waar mais wordt verbouwd. (foto rechts) Gras- en weilanden zijn typisch voor natte gronden. (> Weiland) Iets meer richting Darfeldsweg ligt in de bocht van de Saterloweg een sleng = Anglisch voor slenk, geul, moddergat, poel, kuil. De natte darre is daar duidelijk te zien. Langs de Gammelker Beek is de grond eveneens nat en darrig. (#FRI mei 2013)
 
Darfield: Regio in Zuid Yorkshire. Mogelijk rond 500nC bevolkt door Angelen uit Darfeld in Twente. Er was namelijk al migratie vanuit Twente naar Noord Yorkshire bevoor 222nC getuige een vermelding in Engeland in een altaarsteen uit de tijd van Severus Alexander (222-235) in Engeland. De steen is aangebracht door soldaten die zich volgens de tekst noemen CIVES TUIHANTI = Burgers van Twente. Altaar en tekst zijn gevonden in 1883 bij de Hadrian Wall in Noord Yorkshire. # Quedam/p134, DAB
Natheid (300-600nC): In deze periode wordt Angelland geteisterd door zware regens en stormen. Gevolg: vele overstromingen en landverlies > sterke groei wilde vegetatie > lanbouw en veeteelt worden haast onmogelijk > vele Angelen migreren naar Brittannia waar de omstandigheden beter zijn. Het zwaartepunt van deze periode valt in 450-550nC. Darfeld in Twente is al van nature een nat gebied. De Grote Natheid maakt de situatie nog erger. Des te meer reden om te migreren.
Darfeld WF: Deze stad ligt nabij Coesfeld in Westfalen. De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit noordelijke regio's. Gezien de gelijke namen is het denkbaar dat Darfeld bij Coesfeld is bevolkt door Angelen uit Darfeld in Twente. Bij migratie geven mensen namelijk hun nieuw woongebied vaak dezelfde naam als hun gebied van herkomst. Mogelijk vond de migratie naar Darfeld/WF plaats in de periode 450-550nC tijdens de Grote Natheid. De hoge gronden in Westfalen hadden namelijk veel minder last van de zware neerslag.
** Daarle, Darley, Saeter (Saterlo), Migratiewaarden

Darley: > Wensley/Derbyshire
De Grote Deugden: > DGN
De Stokte: > Stokte
Decimaal Stelsel: > Rekenkunde, Hundreds

Defensie: (DEF:)
()A blochus (fort, omwalde vesting), burg (burg, burcht = versterkte plaats, omwalde nederzetting), burh (=A burg), borc (=A burg), feond (vijand), fiend (vijand), fierd (leger, militie, campagne), fultum (leger, troepen), fyrd (leger), here (leger), herebaene (herebaan = brede en belangrijke weg voor verplaatsing van troepen), herebeorg (legerplaats, kazerne, herberg) herereaf (legerleider, legerofficier), landwer (landweer = verdedigingswerk), waepens (wapens)
400nC++: NO Nederland (West Angle) bouwt veiligheidslinie tegen Saxen. > NOVL
** Leger, Oorlogen, Wapens, Veiligheid, Landweren, Take, Militaria, Vestingen, Waakposten, Anglische Macht, Militairia, Zeemacht

Deiwos: > PgGenline
Deldeneresch: > Arkmania
Delfstoffen: > Grondstoffen, Mijnbouw
Dementie: > Alzheimer

Democratie: (DMC:)
De term democratie komt uit het Grieks en betekent dat het volk (demos) regeert (krateoo). Totalitairisme is bij de Ariërs, Grieken en Hindu's feitelijk beperkt tot een zekere macht van de koning. Aryanisme, Hinduïsme en Hellenisme zijn qua aard uiterst pluriform wat zich o.a. weerspiegelt in hun polytheïsme en democratie. In Griekenland leidt dat in een vroeg stadium tot het ontstaan van de boerenrepublieken, waarin het hele volk meeregeert. India is al geruime tijd de grootste en meest stabiele democratie ter wereld. Daar is circa 87% van de bevolking Hindu. Vrijheid en democratie is diep verankerd in hun geloof.
550vC++: Tussen Aryanisme, Hinduïsme en Hellenisme bestaat veel verwantschap. De Ariers zijn al zeer vroeg in wezen democratisch van aard. Het polytheïsme van de Ariers verraadt in ieder geval een wezenlijk pluralistische instelling, met veel ruimte voor verschillen. Verder zijn koningen bij hen vaak niet meer dan tijdelijke legeraanvoerders of stamleiders, wier titels zeker niet erflijk zijn. De Anglische koningen kennen de Witan, een adhoc verzamelde groep mannen die mbt tot een bepaald probleem deskundig worden geacht. > Witan
500vC++: Democratie in Griekenland. #BBCtv/okt2015
450vC++: Athene tolerant en democratisch bestuurt. > Griekenland
350nC++: Door de kerstening van Europa sinds de 4e eeuw nC treedt een zeker totalitairisme in bij de Europese culturen, naar voorbeeld van Rome en het Vaticaan.
450nC: De Anglische ordening van de weekdagen weerspiegelt kenlijk de Anglische hiërarchie van de kosmische elementen. (> Weekdagen) Opmerklijk is dat daarin Tiwaz (god van de Gerechtigheid) is geplaatst boven Wodan. (> Tiwaz) Dit lijkt te betekenen dat de Angelen vinden dat ook hun god Wodan is onderworpen aan het recht. Deze opvatting vinden we terug in de Magna Charta (1215 AD) die immers vindt dat het recht voor iedereen geldt. Ook voor de koning, adel en kerkelijke prelaten in Engeland. > Oda
1215 Magna Charta: Anno 1215 wordt het proces van machtsmisbruik en willekeur in Engeland gekeerd door de Magna Charta, door de Engelse baronnen en het volk afgedwongen van de Katholieke koning Jan Zonder Land. In de Magna Charta worden de oude rechten van het volk vastgelegd, wordt de macht van de koning beperkt en krijgt het volk meer inspraak in het bestuur van het land. Iedereen is onderworpen aan de Wet; ook de koning. Niemand wordt vervolgd, veroordeeld of gestraft dan na een rechtsgeldig juridisch proces door gekwalificeerde aanklagers, rechters en advocaten. Willekeur en machtsmisbruik door de koning, adel en kerklijke prelaten was hiermee voorgoed beëindigd. Nobody above the Law, even the king and clergy. Nobody prosecuted without a legal trial. (# WP, BBC1/BH/3.7.2013, DAB)
--- De Magna Charta is een veruitgang voor de adel. Niet voor het gewone volk (peasants en famers). Zij worden niet genoemd en blijven derhalve rechteloos. Pas vanaf de 19e eeuw komt daar langzaam verbetering in. #BBCtv/11.6.1015/Prof Bartlett
1688 Glorious Revolution: De strijd tussen democratie en dictatuur in Engeland duurt echter nog tot 1688, als de Protestante stadhouder en koning Willem III van Oranje de Engelse troon bestijgt, nadat hij de dictatoriale Katholieke koning Karel II heeft verjaagd. Sindsdien ontwikkelt zich de democratie in Engeland en elders in NW Europa steeds verder. Een uiterst positief teken.
1782: Joan Derk van der Capellen tot den Pol (1741-1784) in Zwolle is lid van de Ridderschap van Overijssel en in 1772 lid van de Staten van Overijssel. Hij is een liberaal patriot pur sang, sterk beïnvloed door Engelse en Franse denkers uit zijn tijd. Hij strijdt daarom vurig voor democratisering van Nederland. Joan zet zich sterk in voor de erkenning van de Verenigde Staten als soueverein land. Dat gebeurt in 1782. Deze erkenning levert zeker een deuk op in de verhoudingen met Engeland, tot dan toe de koloniale machthebber in Noord Amerika.
1789-1794 Franse Revolutie: Dictatuur van koning en adel afgeschaft. Invoering van democratisch gekozen parlement. Met de Franse Revolutie komen liberalisme en democratie in heel West Europa. De bestuurorganen worden gedemocratiseerd en de rechten van de mensen vastgelegd. Daarmee is de basis gelegd voor de rechten en vrijheden van het huidige West Europa. Deze liberalisering en democratisering hebben ervoor gezorgd dat er duurzaam welzijn, welvaart en vooruitgang is gekomen voor mens en maatschappij.
1848: Liberaal-democratishce revolte in West Europa. Volk verzet zich tegen de almacht van vorsten. Nederland krijgt een Nieuwe Grondwet dankzij de grote inzet van de liberaal-democraat Thorbecke. Nederland wordt liberaler en democratischer. Macht van de vorst wordt beperkt. > Thorbecke
1950: De grote staatsman, oorlogsleider en regerinsleider Sir Winston Churchill zei ooit treffend: Democracy is something horrible. But we have nothing better. Democratie garandeert de grondrechten en vrijheden van alle mensen. De persoonlijke vrijheid neemt daarin een primaire plaats in. De mens is vrij geboren en heeft het volste recht in vrijheid de eigen weg te volgen. De enige beperkingen zijn de grondrechten en vrijheden van alle andere mensen in de samenleving.
1970-80: Uit onderzoek op wereldschaal blijkt: mensen in een democratie zijn gelukkiger en gezonder dan in totalitaire regimes.
¶ Ware democratie is vrijheid, welgaan en welvaart. Wie de democratie vermoordt, die vermoordt het leven. #SRK
¶ Ware democratie is spreken en luisteren in vrijheid. Ware democratie is spreken en luisteren in veiligheid. Ware democratie is spreken als mensen dat willen. Ware democratie is spreken en luisteren zo vaak mensen dat wensen. Ware democratie leidt tot goede besluiten. Ware democratie leidt tot welgaan van allen en alles. #SRK
¶ Wie open staat voor kritiek, maakt goede kansen. Want goede kritiek opent de ogen en opent de weg naar beter. #SRK
¶ Ware democratie houdt zich aan de goede normen en waarden. Ware democratie kent ware vrijheid voor allen. Ware democratie doet recht aan allen en alles. Ware democratie brengt bloei en zekerheid. Ware democratie brengt het ware en het goede. Ware democratie is nemen en geven. Ware democratie is soms een zware zaak. Maar een beter systeem is er niet. #SRK
¶ Ieder de eigen weg gaande, vinden we allen voldoening. Ieder de eigen weg gaande, dienen we elkaar. Ieder de eigen weg gaande, vervullen we allen een eigen rol. Ieder de eigen weg gaande, zijn we elkaar van dienst. Ieder de eigen weg gaande, worden allen gelukkig. Samenleven in vrede en harmonie brengt ware vreugde. Samenleven in vrede en liefde maakt de wereld waarlijk mooi en leefbaar. #SRK
¶ Samenleven in rechtvaardigheid en barmhartigheid brengt ware geborgenheid. Samenleven in vrijheid en deugdzaamheid brengt ware gelukkigheid. Ware democratie sterkt de samenleving. Ware democratie sterkt de wereld. Ware democratie brengt heil en zegen voor alles, allen en ieder. #SRK
Democratie hoort de kritiek en evolueert. Dictatuur smoort de kritiek en gaat ten onder. #SRK
** Aryanisme, Stamvrede, Free Institutions, Moreel, Trias Politica

Demografie: (DEM:)
700-12vC: Op vele locaties ten noorden van de Rijn zijn sporen van bewoning en en resten van begraafplaatsen aangetroffen uit de Yzertijd. De bewoning is intensief. #OBA
¶ Bron NAE/1931: Angelen zijn een Germaanse volkstam in het tegenwoordige Sleeswijk, later langs Beneden Rijn en Maas, steken in de 5e eeuw gedeeltelijk naar Groot Brittannia over, waar zij samen met de Saxen en andere stammen verschillende rijkjes stichten.
Oevergebieden: De oevers langs de rivieren zijn van oudsher ideale woongebieden voor mens, plant en dier. Ze zijn daarom ook van oudsher het meest dicht bevolkt. Dat geldt o.a. voor de rivieren Rijn, Yssel, Berkel, Slinge, Schipbeek, Vecht, Fivel/Groningen, Dinkel, Waarbeek/Hengelo, Eems en Elbe. De rivieren zijn verder belangrijke verbindingswegen voor vervoer van personen, vrachten en informatie. Daarnaast bieden ze continu tamelijk schoon water en vis. Bovendien zijn de gronden langs de rivieren doorgaans zeer vruchtbaar dankzij de aanvoer van slib. Hierdoor zijn deze rivieroevers vaak zeer geschkt voor landbouw en veeteelt. Economie en welvaart zijn met al deze zaken zeer gediend.
Spreidingstabel: Ruwe schatting van de spreiding van mensen anno 2010, die hun roots hebben in historisch Angelland (Angle) op het Continent van NW Europa:

regio/miljoen: NWDtl/7, ZWDtl/3, NONdl/3, NWNdl/3, ZWNdl/2, ZONdl/2, VLD/3, Elzas/2, NOEng/5, NWEng/10, ZWEng/7, ZOEng/3, VS/100, CND/50, AUS/10, NWZL/5, Totaal/215

Uit deze reeks blijkt dat de aantallen voor het Continent en Engeland gelijk zijn. I.e.:

- Continent: NWDtl/7, ZWDtl/3, NONdl/3, NWNdl/3, ZWNdl/2, ZONdl/2, VLD/3, Elzas/2 >> Totaal 25 miljoen
- Engeland: NOEng/5, NWEng/10, ZWEng/7, ZOEng/3 >> Totaal 25 miljoen

100-350nC: Snelle verdubbeling aantal huishoudens. SDV/p282
300-500nC: Meer vaste bewoning. #SDV/p282
350nC++: Aantal nederzettingen neemt snel af. SDV/p282
350nC++: Migratie kleine groepen Germanen [Angelen] naar Zuid Nederland. SDV/p282
450nC++: "Het ontbreken van een breuk in de ontwikkeling van de materiële cultuur (huisplattegronden en aardewerkstijlen) ondersteunt de visie dat de Romeinse tijd geenszins eindigt in massale migraties uit Oost-Nederland. Hoewel Oost-Nederland vanaf de Vroege Middeleeuwen [450-1050nC] als Saksich wordt betiteld, moet wellicht gesteld worden dat dit (zeker voor de 5e tot en met begin 7e eeuw) eerder betekent dat het gebied weinig verwantschap vertoont met de gebieden waarin Friezen en Franken woonden." #SDV/p282
400nC:
-- Angelland is circa 52.359 Km2 groot (Nederland 1971 40.844 Km2)
-- ofwel: Angelland telt circa 52.359 x 100 Ha = 5.235.900 Ha
430nC++: In de loop van de 5e eeuw worden vele nederzettingen in Drente verlaten. Vondsten in grafvelden bij o.a. Wijster-Looveen en Zweeloo wijzen echter op voortgezette of hernieuwde bewoning in de nabijheid. Mogelijk is desnietemin de populatie teruggelopen.
450-550nC: Massale migratie Angelen van Continent naar Brittannia vindt plaats. Bovenstaande cijfers lijken te zeggen dat circa de helft van alle Angelen op het Continent in die periode is gemigreerd naar Brittannia.
450-550nC: Achterblijvers: Bron SDV/p282: "Het ontbreken van een breuk in de ontwikkeling van de materiële cultuur (huisplattegronden en aardewerkstijlen) ondersteunt de visie dat de Romeinse tijd geenszins eindigt in massale migraties uit Oost-Nederland. Hoewel Oost-Nederland vanaf de Vroege Middeleeuwen [450-1050nC] als Saksich wordt betiteld, moet wellicht gesteld worden dat dit (zeker voor de 5e tot en met begin 7e eeuw) eerder betekent dat het gebied weinig verwantschap vertoont met de gebieden waarin Friezen en Franken woonden."
450-550nC: Achterblijvers: Een deel van de bevolking van NO Nederland [i.c. West Angle] blijft in haar woongebied. Dat blijkt uit archeologische opgravingen in Zutphen, Deventer, Didam, Wijthmen, de Veluwe en het Vechtdal. Verder blijkt dat vele nederzettingen enige honderden meters zijn verplaatst. Vooral op de hoge zandruggen blijft de bewoning echter stabiel. #CAV/87-88
700-900nC: De bevolking in NO Nederland neemt toe. O.a. door immigratie van Franken en Saxen. #CAV/p88
1250++: Bevolking NO Nederland (West Angle) neemt toe. #ZAH/p30 > Ontginning
1250++: Deel bevolking platteland verhuist naar steden. #ZWH/p30

Historische demografie: De historische demografische ontwikkeling van de Angelen kan worden getaxeerd met de waarde HDG = historische demografische groei. Deze HDG wordt getaxeerd op 1.24 per eeuw. (> HDG). Het aantal mensen in de wereld met Anglische roots is hierboven voor 2010 geschat op 215 miljoen. Op grond van genoemde waarden krijgen we het volgende tabel:

2050nC   
2010
1950
1850
1750
1650
1550
1450
1350
1250
1150
1050
-950
-850
-750
-650
-550
-450
-350
-250
-150
--50
--50vC
-150
-250
-350
-450
-550
-650

241.408.000
215.000.000
194.683.871
157.003.122
126.615.421
102.109.210
-82.347.137
-66.408.175
-53.554.980
-43.189.500
-34.830.242
-28.088.905
-22.652.343
-18.268.019
-14.732.273
-11.880.865
--9.581.343
--7.726.890
--6.231.363
--5.025.293
--4.052.656
--3.268.271
--2.635.702
--2.125.566
--1.714.166
--1.382.392
--1.114.832
----899.058
----725.049

 

Angelland:
- 400nC: circa 60.143 Km2 en 6.8 miljoen inwoners. > Boerderij
- 650vC: 725.049 inwoners
>>> Angelland 650vC circa 725.049/6.800.000 x 60.143 Km2 = 6.191 Km2
NB Drente (2685 Km2) + Groningen (2299) + Twente (1395) = 6379 Km2

 

- 650vC: kaart rechts:
Zuid Denemarken en Angeln 7e eeuw vC
geel      = woongebied Angelen
blauw    = woongebied Jutten
groen    = woongebied Sabalingi
felblauw = woongebied Chauken
De Angelen wonen in Angeln, Als en Zuid Funen. Als en Funen zijn Deense eilanden.
> Angelen
 
--- Kaart rechtsboven toont 5 regio's waar Angelen wonen. Rond 650vC wonen er dus per regio circa 725.049/5 = 145.010 Angelen.

Timetable:
-700--640v Ingwi, telg uit het Zweeds koningsgeslacht der Inglings > PgAng
-665vC---- Ingwi wordt koning van Denemarken en settelt zich in Leire/Seeland
-655vC---- Ingwi reist met groot gevolg Inglo-Goten naar zuiden van zijn rijk, i.e. het latere Angeln in Sleswig (Noord Duitsland).
-655vC---- Broer van Ingwi pleegt staatsgreep in Leire. Ingwi en zijn Inglo-Goten besluiten in Sleswig te blijven.
-655vC---- Koning Ingwi bouwt de burcht Haithabu (Heideburg) aan de monding van de Schlei. Daarmee ontstaat de havenstad Haithabu. > Haithabu

¶ Uit het voorgaande blijkt dat als Ingwi en zijn gevolg zich aan de Slei vestigen rond 655vC de regio aldaar al bevolkt moet zijn. In totaal wonen er in 650-550vC circa 725.049 mensen in de regio. Deze Oer Angelen zullen voornamelijk bestaan uit:
- Inglo-Goten uit Zuid Zweden en Leire die zich met Ingwi rond 655vC settelen in Angeln.
- Inglo-Goten uit Zuid-Zweden die zich al bevoor 655vC hebben geseteld in Angeln.
- Andere volken die zich ook al bevoor 655vC hebben gesetteld in Angeln.

Migratietabel: Onderstaand tabel toont per regio/tijdvak de verhoudingen A:S:O = Angelen : Saxen : OverigeBevolking. * = schatting

regio
nw duitsland
no nederland   
nw nederland
zw nederland
zo nederland
vlaanderen
thuringen
engeland
elzas
600vC 
3:0:1 
0:0:1
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
250vC 
5:0:1 
2:0:1
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
100nC 
5:0:1 
5:0:1
2:0:1*
1:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
400nC 
5:0:1 
5:0:1
3:0:1*
3:0:1*
3:0:1*
3:0:1*
2:0:2*
1:0:1*
0:0:1*
1000nC 
2:3:1* 
3:1:1
2:1:1*
2:1:1*
2:1:1*
2:0:2*
2:1:2*
3:1:1*
1:0:2*
1500nC 
2:3:1* 
3:1:1
2:1:1*
2:1:1*
2:1:1*
2:0:2*
2:1:2*
3:1:1*
1:0:2*
2000nC
2:3:1*
3:1:1
2:1:1*
2:1:1*
2:1:1*
2:0:2*
2:1:2*
3:1:1*
1:0:2*
 
300-550nC Het water van de Noordzee en de Oostzee begint rond 300nC geleidelijk te stijgen. De stijging veroorzaakt zeer zware stormen en overstromingen. Veel land vedrinkt. Mensen vluchten vanuit de kuststreken naar veilige oorden op de zandgronden van NO Nederland. Daar heerst echter een grote vegetatieplaag. Door het natte weer raken hele gebieden daar overwoekerd door allerlei wilde vegetatie. Het land wordt daardoor heel moeilijk te bewerken. Pas rond 550nC kwomt een eind aan de zeer natte periode en kan het leven zich weer langzaam herstellen. > M35
350nC++ Aantal nederzettingen in NO Nederland neemt af > Nederzettingen
450-550nC Door de grote vegetatieplaag in NO Nederland wordt het land heel moeilijk te bewerken met de simpele middelen in die tijd. Vele Angelen zien zich daarom gedwongen te migreren naar betere oorden. Naar het Oosten heeft geen zin. Daar wonen de Saxen. Brittannia is daarentegen relatief leeg. Vele Angelen wagen daarom de oversteek en migreren naar de kuststreken in Brittannia. Vandaar settelen ze zich stroomopwaarts langs de rivierdalen en vandaar dieper het land in.
¶ Tijdens de massamigratie van Angelen zijn circa 4 miljoen Angelen uit Angelland gemigreerd naar Brittannia. Dat zijn gemiddeld 40.000 Angelen per jaar. Dit grote aantal geeft aan hoe dringend de nood was. > Engelandvaarders
450-1050 Grootste deel Nederlandse bevolking woont in NO Nederland. Aldus een animatiefilm over archeologie van professor Van Giffen in 1923-34 in Ezinge van Museum Wierdenland in Ezinge (NW Groningen) dd 12.7.2011. (FRI) De verklaring hiervoor lijkt dat sinds circa 775nC Angelen uit NW Duitsland massaal migreren naar NO Nederland op de vlucht voor de oprukkende Saxen uit NO Duitsland. > Pax Anglorum
600nC++ Bron VIV/p10:
Bij eerder onderzoek naar veld- en boerderijnamen in die gemeenten [Hattem, Heerde en Epe] bleek hoe groot het verschil was tussen de namenrijkdom van de IJsselvallei en de namenarmoede op de hoge zandgronden [van de Veluwe]. Opvallend groot was bijvoorbeeld het verschil tussen het Apeldoornse dorp Uddel op het middendeel van de Veluwe, waar veldnamen schaars zijn, en de vruchtbare gronden van de Apeldoornse dorpen Beemte en Broekland met enkele honderden veldnamen.
De hele gemeente Voorst ligt in de langgerekte zone ten westen van de IJssel, die vanaf de zevende eeuw dichter bevolkt raakte. Aan het eind van de achtste eeuw werden de eerste nederzettings- en bosnamen genoteerd.
600-700nC Bevolking in de Zuidelijke Nederlanden groeit vrij sterk. Dat heeft o.a. te maken met beschikbaarheid van goede landbouwgronden en hout uit bosgebieden. Op de geestgronden in de duingebieden vestigen zich steeds meer mensen. In het Rivierenland groeit de bevolking minder sterk. Dat geldt ook voor de zandgronden in NO Nederland. (# KVN)
750nC: In 450-550nC migreren circa 4 miljoen Angelen uit Angelland naar Brittania. Ongeveer het zelfde aantal Angelen blijft in Angelland wonen. Gaan we uit van de historische demografische groeifactor (HGF) van 1.4, dan wonen er rond 750nC circa 1.24 x 1.24 x 4 miljoen = circa 6.2 miljoen Angelen in Angelland.
I.c.: Noord Angle 0.8 milj; Oost Angle 2.7; West Angle 2.7. > Angle, HDG
** DGF, HDG, Patrilocalisme, Angeln (Nieuw Angeln), Wig van Sleswig (gb 345), Migratiestromen, Engelandvaarders, Landinrichting, Bevolking, Leeftijd

Demon: > Duivel
Demonen: > Duivels
Den Nul: > Fortmond

Denekamp: (DKM:)
Stad aan de Dinkel in Twente. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit de regio Hardenberg. (> ASA) De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dean (dal, vallei) + caemp (kamp, veld). Dus: het veld in het dal (van de Dinkel). De Anglische term caemp is rond 100nC overgenomen van het Latijn campus door contacten met de Romeinen. De naam Denekamp dateert dus op z'n vroegst van rond 100nc.
De Borchert: Een buurt in Denekamp. In 1970 zijn daar archeologische resten gevonden waaruit blijkt:
- 300.000-2000vC: (Steentijd) De regio wordt regelmatig bezocht.
- 5000vC: De regio wordt al bewoond.
- 750-12vC: In Borchert zijn akkers ingericht.
- 50vC-100nC: De Borchert wordt duurzaam bewoond door enige Anglische families, getuige de resten van boerderijen, bijgebouwen, waterputten, hekwerken, huisraad, zaden, vruchten, aardewerk. Uit al deze resten blijken de bewoners een eigen cultuur te hebben die los staat van de Romeinen. Ook blijken ze hun eigen graansoort te verbouwen.
- 200nC++: De Angelen krijgen meer belangstelling voor de Romeinen en gaan meer samenwerken met hen.
Harwich: Aan de rand van Denekamp richting Oldenzaal loopt de Harwichdijk. Deze naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch: haera (haar, hoogte) + wich (wijk, wijkplaats) + dic (dijk). Dus: de dijk bij Harwich (= de wijk bij de haar). Harwich lijkt dus de naam van een veld dat daar heeft gelegen. Opmerklijk is dat de naam Harwich ook voorkomt bij Londen in Engeland. > Harwich
Dagingham: Dit lijkt de oorspronklijke Anglische naam van Denekamp. Ze komt voor tot in 1400 NC. De naam vinden we terug in Dagenham bij Londen. Moglijk is deze locatie gesticht door Angelen uit Denekamp rond 450nC tijdens de massamigratie van Angelen naar Brittannia. De naam Dagingham lijkt afgleid van Anglisch Dag (mansnaam) + ing (volk) + ham (locatie, woonoord). Dus: de locatie van het volk van Dag. Deze Dag is kenlijk een soort leider.
--- Aangezien Harwich en Dagingham/Dagenham beide voorkomen in Denekamp en Londen, lijkt het zeer waarschijnlijk dat mensen uit deze locaties ooit zijn gemigreerd naar Londen.
¶ Gezien de aanwezigheid van Angelen lijken eerder genoemde akkers mogelijk zgn raatakkers te zijn. Temeer daar in Twente diverse raatakkers zijn gevonden. (> Raatakkers) Ze dateren uit de Yzertijd (750-12vC). De Angelen hebben deze vorm van akkerbouw meegenomen uit Angeln, hun oorspronkelijk woongebied in Sleswig (Noord Duitsland) grenzend aan Denemarken. > Raatakkers
** ASA, Raatakkers, Harwich
# Natura Docet Denekamp 7.10.2011 (Stans van der Veen), DAB, KBG

Denemarken: dorp bij Slochteren/NdGroningen
De regio wordt rond 450vC bevolkt door Angelen uit Oldambt. De naam betekent naar zeggen ruig gebied. (# KROtv: DeWandeling 12.3.2013) Mogelijk is de naam dus afgeleid van Anglische dean (ruig) + maerc (gebied).
** AFNA

Denemarken: staat in Noord Europa
De oudste archeologische vondsten in Denemarken dateren van 130.000-110.000vC. Daarna wordt het land sinds 12.500vC duurzaam bewoond. Agricultuur bestaat er al zeker sinds 3.900 vC. Uit de Bronstijd (1800-600vC) zijn grafheuvels gevonden en een zonnewagen. Rond 1000vC wordt Denemarken duurzaam bevolkt door stammen uit Zweden. De oudste vermelding van de Denen dateert van 551nC in het boek 'De oorsprong en daden van de Goten' van de historicus Jordanes, die hen daarin Dani noemt.
200vC-700nC: Denen teroriseren Angeln.
737nC: Deense koning Godfried bouwt de Danewirke langs de Eider bij Haithabu.
800-918nC: Denen terroriseren Engeland, waar ze in 918 worden onderworpen door Mercia en Wessex.
880nC: Een Deens leger trekt door de Zuidelijke Nederlanden naar Maastricht. Deventer wordt geplunderd, Tongeren, de Palts van Nijmegen en Luik worden in brand gestoken. Vanuit de koninklijke hoeve in Asselt maken ze daarna de Maasregio onveilig.
** Oer Deens, Oer Angelen, Oorlogen
# WKP 13.10.09, DAB, KBG

Denen: > Denemarken, ADR
Denisovans: > Reuzen

Denken: (DNK:)
()A asmeagan (overleggen, nadenken), braegan (braken, breken, denken; NB: het hoofd breken = diep nadenken), braegn (brein, hersens), deggan (denken, menen, weten), degge (gedachte), deggere (=A wisgere), deggert (=A deggere), hycgan (heugen, denken), tauth (gedachte), tauthar (denken, gedenken), thencan (denken), thencean (denken), wisgere (iemand die veel denkt, filosoof, wijsgeer)
¶ Te weinig denken is niet goed. Te veel denken vermoeit de geest en pijnigt de ziel. De meester is geduldig en denkt als er nagedacht moet worden. Want voor alles is een eigen tijd. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Gedachten zijn machten. Goede gedachten stimuleren. Nare gedachten deprimeren. De meester volgt de goede weg en kiest voor het goede. #SRK
¶ Nare gedachten? Denk aan leuke dingen. Nare gedachten? Denk aan positieve dingen. Nare gedachten? Sta op en wandel. Nare gedachten? Sta op en doe iets goeds. Nare gedachten? Sta op en doe iets nuttigs. Nare gedachten? Sta op en doe iets positiefs. Nare gedachten hebben geen zin. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Mijd nare gedachten en richt u op het goede. Nare gedachten hebben geen zin. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Richt u op het goede. Richt u op het positieve. Nare gedachten deprimeren en dragen niet bij tot het goede. Goede gedachten stimuleren en brengen het goede. #SRK
¶ Denk niet teveel aan narigheden. Denk aan positieve dingen. Of doe iets leuks. #SRK
¶ Wie te veel denkt, die verdwaalt. Wie te weinig denkt, die loopt tegen de muur. De meester denkt zoveel als nodig en goed is. Meer kan een mens waarlijk niet doen. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. #SRK
¶ Denk als u moet denken. Denk als u wil denken. Denk als u kan denken. Geniet van het leven zolang dat is gegeven. #SRK
¶ Laat u niet onnodig kwellen door het nare, akelige of vreselijke. De meester denkt aan het goede en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Laat uw geest niet beheersen door het nare of kwade. Zoek het goede en positieve en kom weer tot het ware leven. #SRK
¶ Laat uw geest niet beheersen door het nare of kwade. Sta op en wandel en geniet van het leven. De meester volgt de goede weg en vindt het ware. #SRK
¶ Laat uw geest niet beheersen door het nare of kwade. Sta op en wandel en geniet van het goede in het leven. Waar mogelijkheden eindigen, resten berusting en gelatenheid. De meester bidt tot God en komt tot ware vreugde en kracht. #SRK
¶ Je kan de dingen niet helemaal uitdenken. Je moet ze ook voelen. #SRK
¶ Zuiver uw geest van ongerechtigheden en vindt het goede. Zuiver uw geest van ongerechtigheden en vindt het ware. Ware gedachten openen een nieuwe wereld. Ware gedachten openen een goede wereld. #SRK
¶ Blijf bij uzelf. Blijf bij het goede. Blijf bij het belangrijke. De meester volgt de goede weg en bereikt uiteindelijk het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Denk niet steeds in problemen. Zoek oplossingen. Dat zet meer zoden aan de dijk. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK > Positivisme
¶ Denk niet negatief. Negativisme brengt zorgen en ellende. #SRK > Negativisme
¶ Denk niet teveel aan morgen. Elke dag heeft genoeg aan z'n eigen kwaad. Denk niet teveel aan morgen, maar leef vandaag. Wie morgen leeft, die morgen zorgt. #SRK
¶ Denk niet teveel. Geniet van het leven zoveel is gegeven. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Denk niet teveel. Vele problemen lossen zichzelf wel op. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Denk niet teveel. Sta op en wandel. Het leven heeft meer te bieden. #SRK
¶ Denk niet teveel aan problemen, moeilijkheden of narigheden. Sta op en wandel. Het leven heeft meer te bieden. #SRK
¶ Denk niet teveel aan problemen, moeilijkheden of narigheden. Doe iets leuks of nuttigs. Het leven kent ook goede kanten. #SRK
¶ Doe en denk positief en constructief. Het negatieve teistert de ziel. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare.
¶ Doe en denk positief en constructief. Het negatieve teistert de ziel. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Stop eindeloos denken. Doe iets leuks of nuttigs. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
Wie lang en gelukkig wil leven, die zorge goed voor zichzelf, de vrienden en de wereld. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Wie de weg met Jezus gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK > Zorgen
Denk niet aan narigheden en ellende. Denk aan leuke dingen. Positieve dingen sterken het gemoed en de geest. #SRK
Denk niet aan narigheden. Pluk de dag en maak er iets leuks en nuttigs van. Beter kan een mens waarlijk niet doen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
Denk niet te veel, maar pluk de dag. #SRK
** Piekeren, Meditatie, Nihilaya, Maharama, Wijsheid, Kennis, Aandacht, Gedachten, Positivisme, Prioriteiten

Depressie: (DEP:)
30nC: Jezus zei: Pak uw kruis op en wandel!
2015: Veel zonlicht is goed tegen depressiviteit. #FRI/2015mei > Licht
2015: Zonlicht sterkt de gezondheid en brengt happiness. #dec 2015 > Licht
2016: Bewegen is goed tegen depressiviteit. In Zuid Afrika worden ouderen gestimuleerd meer te bewegen. O.a. lopen, wandelen en dansen. Dat lijkt namelijk goed te werken tegen depressie. #AlJazeera/tv 25.1.2016
2016: Meditatie is goed voor de mentale gezondheid en tegen depressiviteit.
#BBCtv/Trust Me 26/27.9.2016 > Meditatie
¶ Mijd nare gedachten. Zoek het licht. Positivisme brengt vreugde en sterkt gezondheid en geest. #SRK
Zoek de leuke, goede en vrolijke dingen in de wereld. Mijd narigheden, ergheden en ellende. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met Jezus gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Hou van uzelf, dan komt alles goed. Hou van uzelf, dan zal de Here u redden. #SRK
¶ Na regen komt zonneschijn. #SRK
¶ Alles komt reg, al is het nog zo krom. #SRK
** Bioritme, Lijden, Licht, Positivisme, Relaxen

Depressiviteit: > Depressie

Derking:
¶ Nederlandse familienaam, vooral voorkomend in NO Nederland (1947: 31x) met Twente en Berkelland als hoogste concentratie. Herkomstgebied lijkt Beckum, waar ook een Derkingweg loopt. Mogelijk lag daaromtrent ooit een locatie met de naam Derking.
¶ Rond 225vC settelen Angelen in de regio Beckum-Bentelo. De naam Derking lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Deorc (mansnaam) + ing (volk).
Dorking: Stad tegen de zuidkant van Londen. De naam lijkt afgeleid van Angelisch Deorc (mansnaam) + ing (volk). Ze lijkt derhalve hetzelfde te betekenen als Derking. Mogelijk is Dorking gesticht door Angelen uit Derking. Dat kan zijn gebeurd rond 500nC als grote groepen Angelen uit Angelland migreren naar Brittannia op de vlucht voor de Grote Natheid in NW Angelland op het Continent. > Grote Natheid
Dorkson is een Engelse familienaam AVA Dorc, Deorc + sun (zoon). Het lijkt derhalve zeer waarschijnlijk dat Dorking bij Londen inderdaad is afgeleid van de Anglische mansnaam Dorc (Deorc).
** Beckum
# FRI, Meertens Instituut, KBG

Dertiende Penning:
Grondbelasting ingevoerd rond 1100nC. Bedraagt oorspronkelijk 7% van de koopprijs van een stuk land. Later opgehoogd tot 11%. In 1997 afgeschaft door de Hoge Raad.
# De Telegraaf 8.8.2012

Des Heeren Veen: vrml groot veengebied in de Achterhoek > Zieuwent

Deugden: (DGD:)
()A dafenian (betamen), dohan (dogen, deugen), dohgan (=A dohan), dohgud (=A dugudh), dohgand (deugend, deugdzaam), dohte (deugd, goedheid, kracht, grote daad), dugan (deugen, nutten), dugd (deugd), dugudh (deugd), dugudhan (ww deugen), dugudhig (deugdzaam, deugdelijk), dugudhlic (deugdelijk), dugudhric (deugdrijk, deugdelijk), dugudhsum (deugdzaam), dugudhsumnis (deugdzaamheid), god (het goede, welgaan), god (bn goed), godnis (goedheid, welgaan), gudh (zn goed, landgoed, god, godheid), maegth (=A miht), meoc (zachtmoedig), meocnis (zachtmoedigheid), miht (macht, kracht, deugd), sidu (zede), stranc (ondeugend), strancan (ondeugdend doen, streken uithalen), strancnis (ondeugendheid), undohgand (ondeugdend, ondeugdelijk), undohgudhlic (ondeugdelijk), wihtig (gewichtig, deugdzaam), wull werian (wol dragen = deugen)
Ware deugden dienen de mens en de wereld. Grote deugden dienen de mens en de wereld het meest. #SRK > DGN
Goedgeid: Anglisch godnis = goedheid, welgaan. Deze dubbele betekenis van Anglisch godnis duidt erop dat de Angelen een relatie zien tussen goedheid en welgaan. De grondgedachte komt overeen met het Nederlandse gezegde: Wie goed doet, goed ontmoet. Al het goede dat een mens doet, sterkt kenlijk zowel het persoonlijk als het algemeen welgaan.
Taalgebruik: Het Anglisch benoemd deugden en ondeugden vaak indirect via vergelijkingen uit het gewone leven. I.c.: ... als een: gans (trots), hond (trouw), kakelend kip (luidruchtig), kat (vals), lam of schaap (zachtmoedig), paard (ongeduldig), pauw (ijdel), stier (driftig), mieren (ijverig), etc. # SNS/p104, KBG
8000-200vC Ariërs: Volk dat sinds circa 8000vC leeft in Arya, een berggebied in Noord Perzië (Noord Iran).
1000vC++: Het Mazdeïsme in Noord Perzië predikt streven naar waarheid, rechtvaadigheid, barmhartigheid en goede zorg voor armen en vee. > PgMon/Mazdeïsme
Aangezien:
- de Angelen voortkomen uit de Goten
- en de Goten voortkomen uit de Germanen
- en de Germanen voortkomen uit de Ariërs
- en de Germanen van 5000-3000vC wonen in Arya-Khwarizm
- en de Ariërs in 8000-200vC wonen in Arya
- en Arya ligt in het berggebied van Noord Perzië
- en het Mazdeïsme is ontstaan rond 1000vC in Noord Perzië
>> lijkt het mogelijk dat:
- de visies van het Mazdeïsme voortkomen uit de cultuur van de Ariërs
- en de Germanen deze visies hebben meegenomen van de Ariërs
- en de Goten deze visies hebben meegenomen van de Germanen
- en de Angelen deze visie hebben meegenomen van de Goten

650vC++: Volgens het boek Getica van Jordanes (ovl 552nC) zijn de Goten aanhangers van het Aryanisme. Dit Aryanisme omvat het gedachtengoed van de Ariërs. Gezien de democratische en tolerante cultuur van de Ariërs, lijkt het mogelijk dat deze cultuur via de Goten is meegegeven aan de Angelen. (> Aryanisme) Mogelijk hebben de Angelen de visies van het Mazdeïsme verwerkt in hun eigen visies op waarheid, deugdzaamheid, rechtvaardigheid en barmhartigheid.
400nC++: Offa van Angeln (c 380-456). Bijgenaamd the Meoca, de Zachtmoedige. Zoon van koning Wermund van Angeln (gst 416). Vermaard veldheer. Sinds 416nC koning van Angeln. Offa is een goede koning en krachtig leider. Zijn zachtmoedigheid wordt kennelijk hoog geprezen. > Offa van Angeln
Ware deugden zijn gericht op happiness. Zowel de eigen happiness als die van anderen en de wereld als geheel. Meer of beter dan dat kan een mens waarlijk niet doen. #SRK > Deugdzaamheid, Goedheid
Ware goedheid dient uzelf en de wereld. Wat kan men meer wensen dan dat. #SRK
Wie goed voor zichzelf zorgt en de wereld, die is een meester. Wat kan men meer wensen dan dat. #SRK
Spreekwoorden:
- Al te goed is buurmans gek.
- Als de vos de passie preekt, boer let op je ganzen.
- An early bird catches the wurm.
- Beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald.
- Early to bed and early to rise, keeps a man healthy, wealthy and wise.
- Morgenstond heeft goud in de mond.
- Pluk de dag eer de dag u plukt.
¶ Ware deugden dienen de mens en de wereld. De grote deugden dienen de mens en de wereld het meest. #SRK > DGN
¶ Wie van de nood een deugd weet te maken, die kan waarlijk leven. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
** Eerlijkheid, Echtheid, Waarheid, Rechtvaardigheid, Barmhartigheid, Trouw, HAWA, Heil, Happiness, Moraal, Zes, Grollerholt, G&K, Confucianisme, DGN

Deugdzaamheid: (DGZ:)
()A dugudh (deugd), dugudhan (ww deugen), dugudhig (deugdzaam, deugdelijk), dugudhlic (deugdelijk), dugudhric (deugdrijk, deugdelijk), dugudhsum (deugdzaam), dugudhsumnis (deugdzaamheid)
¶ Definities:
- Bron KEN:
- deugdzaam = rijk aan deugd, getuigend van deugd
- deugd = wat zedelijk goed is; wat goede eigenschapen heeft
- zedelijk = overeenkomstig de goede zeden
- zede = gewoonte, gebruik, manier
- Bron WP:
- Utilisme: deugd = iets wat dienstig is voor een bepaald doel
- Moraal: deugd = iets wat beantwoord aan de goede normen en waarden
Relativisme: De wereld kent in heden en verleden een grote diversiteit aan normen en waarden. Goed en Kwaad zijn dus waarden die afhanklijk zijn van het operationele kader waarin wordt gehandeld. Elke ideologie kent dus eigen oordelen. Zo ook elke persoon en elke situatie.
Angalisme: In de Naturale Anglische wereld staat de Hagalaz centraal. Hagal is het runeteken voor Harmonie, Heil en Geluk. Dit trio vormt samen de aspecten van Hagalaz, het hoogste ideaal van de Angelen. (> Angalisme, Hagalaz) Het is dan logisch dat de Angale deugdzaamheid eigen definities kent.
Essentie: In essentie houdt deugdzaamheid in dat mensen zich beperken tot goede daden en slechte daden nalaten. Het probleem is dan echter verschoven naar de vraag wat goed is en wat kwaad. Utilistisch gezien zal alles wat goed is, gericht zijn op happiness, zowel van de handelende persoon of instantie zelf, als dat van de wereld.
Personalisme: Gezien de veelheid van opvattingen en situaties, zal elk oordeel over goed en kwaad uiteindelijk gevormd moeten worden door elk individu zelf. Daar lijkt helaas geen ontkomen aan. Alleen goede onderlinge communicatie kan gevaarlijke oordelen beperken.
Ware deugdzaamheid is gericht op happiness. Zowel de eigen happiness als die van anderen en de wereld als geheel. Meer of beter dan dat kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
Heb de wereld lief gelijk uzelf en de Here uw God bovenal. #SRK
** Deugden, Goedheid, Goede Weg, Happiness, Hagalaz, Positivisme, Plichten, Nirwana

Deuring:
Nederlandse familienaam. Anno 1947 in Nederland 86x, met grootste frekwentie in Drente (64x) en Groningen (19x). De naam komt ook voor als Döring, Dohring, Thuring en Turing. Ze lijkt afgeleid van Anglisch Dyr (mansnaam) + ing (volk). De naam Dyr lijkt afgeleid van Thor = Donar = de Anglische god van de donder, de vruchtbaarheid, het huwelijk en de doden. (> Thor, Donar) Bekend:
- Alan Turing (1912-1954), Brits wetenschapper van groot formaat. Hij ontwikkelt de zgn Turingmachine, de eerste computer ter wereld. In de Tweede Wereldoorlog ontcijfert hij de uiterst geheime Enigma Code waarmee de Duitse militairen met elkaar communiceren. Dankzij Turing kan de communicatie worden ontcijferd en kunnen vele aanvallen van de Duitsers worden voorkomen. Als dank wordt Turing door de Britse juistitie veroordeeld wegens homosex. De grote Britse oorlogsleider Winston Chuchill vindt dit een schande van de Britse natie en poogt de veroordeling nog te voorkomen. Het is echter te laat. Turing pleegt zelfmoord. Hij wordt gevonden in een park zittend op een bank met een boterham en een appel. Sommigen beweren dat hij is vergiftigd, mogelijk door geheime agenten van Scotland Yard. Vooralsnog is niet duidelijk waarom dat is gebeurd.
- Jason Dohring (gb 1982), Amerikaans acteur. Speelde in de films Roswell, 100 Deeds for Eddie McDowd, Cold Case, The Devision, Judging Amy, JAG, The Parkers, Boston Public, Walking on Water, Train Quest, Black Cadillac, etc.
** Thuringen, ing/ink, AFNA

Deurningen:
Dorp bij Hengelo in Twente. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. De naam Deurningen lijkt derhalve afgeleid van Anglisch thearning = landweer omringd door doornstruiken. > Vestingen
Plaatnamen eindigend op -ing of -inga (etc) zijn vaak oude versterkte locaties. (> Vestingsteden) De naam Deurningen bevestigt dat er een landweer is, zijnde een beveiligd gebied.
Borgdijk: Aan de zuidkant van Deurningen (grenzend aan Hengelo) loopt de Borgdijk. Een dijk dus waaromtrent een borg moet staan. Anno 2013 is daar niets van te zien. Behalve een soort gracht in het bos langs de dijk. (FRI mrt 2013) Mogelijk heeft daar dus ooit een borg gestaan. Deze borg stond dan mogelijk op de plek van de oude landweer.

Deventer::
Alias Daventre c 900nC op munt keizer Koenraad II van Duitsland, geslagen in Deventer. Streektaal: Dewnter. Stad aan de Yssel in West Salland. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente en het Vechtdal.

Rechts: oudste stadszegel van Deventer, gebruikt circa 1000-1100nC. De adelaar heeft de typische vormen van de Anglische adelaar, i.c. links kijkend en de vleugels omlaag.
300nC: In de wijk Colmschate zijn archeologische vondsten gedaan die aantonen dat daar rond 300nC een Anglische nederzetting is. De vondsten bestaan o.a. uit Romeinse munten, bronzen beslag van een gesp, bronzen beslag van paardetuig en een messing beeldje van Victoria, de Romeinse godin van de overwinning. Zij werd vereerd tot circa 400nC, toen het Christendom aan de macht kwam. Deskundigen menen dat de gevonden artefacten afkomstig zijn van Germaanse soldaten in dienst van de Romeinen. Aangezien Saxen en Franken pas in 775-800nC NO Nederland in settelen, en de Angelen al rond 200vC mogen we aannemen dat het indrdaad gaat om een Anglische nederzetting.
350nC Dewnter: Op een munt van keizer Koenraad II van Duitsland wordt de stad Daventre genoemd. Deze munt is rond 900nC geslagen in Deventer. De streektaal noemt de stad Dewnter. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente en het Vechtdal. De naam Daventre lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dawen (daverend, schitterend, prachtig, mooi, heilig, goed) + treo (boom). Gezien de historische context zal het vrij zeker kunnen gaan om de eik (de heilge boom van de Germanen) die is te zien bij de Bergkerk op een kaart uit 1578 over de Slag bij Deventer. De naam Dewntre kan derhalve zijn ontstaan ergens halfweg 200vC-900nC. Dus ergens rond 350nC. > Eik
550nC: In 2006 vindt een amateur archeoloog in het Nieuw Plantsoen te Deventer twee gouden sluitstukken van een zgn kolbenarmring, een soort armband met brede uiteinden (kolben) uit circa 550nC. Dit soort armbanden wordt in die tijd veel gedragen door Anglische krijgers in o.a. Brittannia. Ook droegen zij kolbenringen om de hals. De vondst illustreert dat in die tijd Deventer is bewoond.
750nC++: Deventer lijkt de belangrijkste stad van NO Nederland > Neven
754-773nC: Engelse missionaris Lebinus doet missiewerk in Deventer en rest NO Nederland. Hij lijkt afkomstig uit Daventry bij Northampton, Yorkshire in Noord Engeland. Lebinus is begraven in de naar hem genoemde Lebuïnus Kerk te Deventer. > Lebinus
¶ Het feit dat Lebinus missiewerk doet in Gelderland en Overijssel heeft vrij zeker te maken met het feit dat hij uit Noord Engeland komt en als zodanig makkelijk toegang krijgt tot de bevolking in genoemde gebieden. Die bevolking bestaat in zijn tijd namelijk grotendeels uit Angelen. Daar Lebinus uit Noord Engeland komt, zal hij zeker een Anglische achtergond hebben en o.a. de Anglische taal goed beheersen. In zijn missiejaren 754-773nC zijn Gelderland en Overijssel nog overwegend Anglisch. De Saxen vestigen zich immers pas na 775nC geleidelijk en in kleine aantallen in de grensstreken met Duitsland. (> Saxen) De Angelen wonen daar echter al zeker sinds circa 200vC. O.a. aan en nabij de IJssel. > ASA
¶ De Angelen in Yorkshire vestigen zich daar in 449-550nC vanaf het Continent, i.b. het gebied tussen Denemarken en de Rijn. (> Angel-Saxen) Het verschil in taal en cultuur tussen Lebinus en de bevolking in Gelderland en Overijssel zal dus gering zijn. > KTE
Deventer/Daventry: Naar zeggen zou Deventer z'n naam danken aan Daventry bij Northampton in Engeland, vanwege het missiewerk van Lebinus, die uit Daventry afkomstig zou zijn. Dit zou betekenen dat Deventer door Lebinus zou zijn gesticht. Echter, Daventry lijkt gesticht rond 920nC door Angelen aldaar. Het lijkt dus eerder mogelijk dat Daventry is vernoemd naar Deventer, dat rond 877nC Daventre wordt genoemd.
Staverden: Een ander argument sterkt de vorige these dat Daventry is genoemd naar Deventer. Iets westlijk van Daventry ligt namelijk Staverton, een naam die sterk lijkt op Staverden bij Elspeet op de Noord Veluwe. Daventry en Staverton liggen maar 3 Km van elkaar af. Deventer en Staverden liggen hemelsbreed 30 Km van elkaar. Het kan betekenen dat in de migratieperiode 450-550nC Angelen uit Staverden en Deventer samen migreren naar Midden Engeland, een historisch Anglische regio. > HAG, Staverden
¶ Aangezien de oudste kerken vaak zijn gebouwd:
- op de plek van een Germaanse (Anglische) offerplaats op een heuveltop of hoogte, > Ael, Kerken
- en/of bij een Germaans (Anglisch) heiligdom,

- en de Bergkerk in Deventer is gebouwd in 1198-1209 op een oude rivierduin vlakbij de toenmalige haven van Deventer waar de Schipbeek uitmondt in de Yssel,
- en op genoemde plek op een kaart van de Slag bij Deventer in 1578 duidelijk een boom staat die door z'n vorm en postuur vrij zeker een eik moet zijn, (> top linksboven op uitsnede rechts)
 
>> kan de genoemde heilige eik van Deventer gestaan hebben naast de genoemde Bergkerk van Deventer. > Kerken, Eik
795nC: Missionaris Ludger (742-809) predikt in Deventer, waar hij een kerk bouwt op het graf van Lebinus. > Ludger, Kerken
800-950nC: Zetel bisdom Utrecht tijdelijk verplaatst naar Deventer wegens raids van Vikings. > Utrecht
877nC: Zeven hoeven genoemd in Daventre portu = haven van Deventer.
(# oorkonde bisdom Utrecht)
882nC: Deventer wordt geplunderd door Noormannen. (#WP)
1580nC: Willem van Oranje wil Deventer als hoofdstad van Nederland.
** Adelaar, Lebinus, ASA, Steenbouw (Proosdij), Neven
# FRI, WKP 16.9.10, DAB, KBG

DGF: demografische groeifactor
De DGF geeft aan met welke factor een bepaalde populatie binnen een eeuw gemiddeld groeit. In 2006 zijn de volgende mondiale cijfers berekend:
USA: 1967 200 miljoen inwoners; 2006 300 miljoen > DGF = 3.8. Deze factor is nogal hoog. Mogelijk door illegale migratie. Op eeuwbasis is deze factor echter 3.0.
Op wereldschaal geldt eveneens de factor 3.0, zoals uit onderstaande tabel berekend kan worden. De gegevens zijn afkomstig uit De Telegraaf van 17.10.2006. De cijfers zijn in miljoenen. De DGF is omgerekend naar de groei in 100 jaar.

land
China
India
USA
Indonesië
Brazilië
Pakistan
Bangladesh
Rusland
Nigeria
Japan
2006
1312
1120
 300
 226
 187
 166
 147
 110
 134
 228
2050 
1430
1628
 420
 285
 260
 295
 231
 134
 299
 101
dgf
2.4
3.2
3.0
2.7
2.8
3.9
3.4
2.6
4.9
1.0
 
Het gemiddelde van de dgf's is 3.0.
** HDG, Demografie, Patrilocalisme, Kindertal

DGN: De Grote Normen
¶ Ware normen dienen de mens en de wereld. Grote normen dienen de mens en de wereld het meest. Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Ware normen zijn gericht op happiness. Zowel de eigen happiness als die van anderen en de wereld als geheel. Meer of beter dan dat kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
> Levenswaarden, NEW
¶ Happiness kent vele vormen en wegen. De meester volgt de goede weg en bereikt uiteindelijk het hoogst bereikbare. Meer of beter kan een mens niet doen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK > Happiness, Goede Weg
¶ Pluk de dag eer de dag u plukt. Maak van elke dag iets leuks en nuttigs. Het is de enige weg van overleven ondanks alle ellende. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK > Carpe Diem
¶ Het leven is werken, rusten en genieten. En voor alles is een eigen tijd. De meester volgt de goede weg en bereikt uiteindelijk het hoogst bereikbare. #SRK > Levenskunde, Werken
¶ Heb de wereld lief gelijk uzelf en de Here uw God bovenal. Denk echter tijdig aan uzelf. Want de boom die men omhakt, kan geen vruchten meer dragen. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK > NEW, Liefde
¶ De diepste normen zijn gevoel, wil, verstand, geweten, intuitie en instinct. Wie naar hen luisert, die vaart immer wel. #SRK > NEW
¶ Wees trouw aan uzelf, aan de goede mensen en aan de goede normen en waarden. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK > Trouw
¶ Tijdig voldoende relaxen, maakt de mens gezond en heel. Tijdig voldoende en goed relaxen brengt veel happiness en zegen. De meester verstaat de kunst van relaxen en plukt daarvan de vruchten. #SRK > Relaxen
¶ Leven brengt soms verwarring. De meester staat op en wandelt. Hij volgt de goede weg en bereikt het hoogst breikbare. Meer dan dat kan een mens mens waarlijk niet doen. #SRK > Verwarring
¶ Wie goed voor zichzelf zorgt en de wereld, die is een meester. Wat kan men meer wensen dan dat. #SRK > DGD
¶ De tijd lost vele prolbemen op. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK > Problemen
** Normen, Waarden, Deugden
 
DGS: De Grote Scheuring (200.000-150.000vC)
Noord en Zuid Amerika raken los van Afrika en Europa (#BBC2 23.6.2013) > PgGen
Patagonia: Gebied in Argentina. De Mapuché Indianen zijn de oudste bewoners. Zij wonen daar al vele eeuwen bevoor de komst van de Spanjaarden in de 16e eeuw. Zij geloven in geesten en goden. Hun huizen bouwen ze gericht op het oosten om de zon te vereeren. (MAXtv Erica Terpstra 27.12.2013) Deze zonnecultus vinden we terug bij de Egyptenaren, de Babyloniërs, de Germanen en de Angelen. (> PgAng/Zonnecultus) Dit lijkt te betekenen dat de Zonnecultus al rond 200.000vC in het hele gebied van Afrika, Europa en Amerika bestaat. > Zonnecultus
Moeder Aarde: De aarde gezien als moeder die voortdurend nieuw leven baart. Deze voorstelling komt al in de verre oudheid voor. O.a. als Nerthus bij de Germanen en als Mahimata bij de Hindu's. De oude Egyptenaren kennen Isis als een moedergodin. Zij wordt vaak genoemd Moeder der Smarten. Bij de Nasa-Indianen in Columbia neemt Moeder Aarde nog steeds een belangrijke positie in. > Moeder Aarde
Het voorgaande lijkt te betekenen dat er mogelijk ook andere cultuurkenmerken een wereldwijde gemeenschappelijke basis hebben.

DGV: De Grote Vijf
Er is geen betere weg dan de goede weg. Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK > Goede Weg
Heb de wereld lief gelijk uzelf en de Here uw God bovenal. Denk echter tijdig aan uzelf. Want de boom die men omhakt, kan geen vruchten meer dragen. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK > NEW
De diepste normen zijn gevoel, wil, verstand, geweten, intuitie en instinct. Wie naar hen luistert, die vaart immer wel. #SRK > NEW
Goed relaxen is een ware kunst. De meester verstaat die kunst en plukt daarvan de vruchten. #SRK > Relaxen
Er is geen betere weg dan de goede weg. Pak uw kruis op en wandel. De Here zal u zegenen voor al uw goede daden. #SRK > Goede Weg
 
Diabetes: > Alzheimer
Dialecten: > Streektalen

Didam:
In 828nC Thedodem. Stad in de Liemers, Achterhoek. Sinds 1841 zijn daar diverse archeologische vondsten gedaan die duiden op bewoning vóór 350nC. Ook zijn grote hoeveelheden scherven gevonden uit die tijd. Gezien deze datering mogen we veronderstellen dat het om een Anglische nederzetting gaat. Sinds circa 200vC vestigen zich namelijk Angelen uit o.a. Twente en Drente in de Achterhoek en de Liemers. De nederzetting toont diverse woningen, gebouwen, spiekers, komhutten en waterputten. Spiekers zijn vierkante bouwsels waar graan wordt opgeslagen. Komhutten zijn hutten met een circa 15 cm verdiepte vloer. Deze hutten dienden als werkplaatsen voor ambachtlieden. De nederzetting ligt tussen de locaties Kollenburg en Aalsbergen in ZW Didam, bij kruising spoorlijn Didam-Zevenaar met de A12.
** Spiekers, Waterputten, Liemers, Westervoort
# liemersverleden.nl 13.11.09, KBG

Diedenweg:
Weg van de Rijn langs Ede en Ermelo naar Flevomeer. Bestaat al in 170nC. In dat jaar trekt een Romeins leger vanaf de Rijn naar het Flevomeer. Bij Ermelo bouwen ze een kamp waar ze drie dagen blijven.
** Ermelo/Marskamp

Dienstplicht: > Weerplicht

Diepenheim:
Dorp in Twente. In de volksmond Deep, Deephem genoemd. (> Streektaal) Op kaart HTN/66+ (1783) aangegeven als Diepenhem. Wanneer de naam verduitst wordt tot Diepenheim, is vooralsnog niet bekend. Mogelijk tussen 1850 en 1940 toen de Nederlandse taal op vele punten erg verduitste. Na de Tweede Wereldoorlog is deze verduitsing weer ongedaan gemaakt en het eigen karakter van de Nederlandse taal hersteld.
225vC: De regio Diepenheim wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit Noord Twente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch diop, deop (diep, diepte, laagland, watergat, slenk) + ham (hem, heem, huis, oord). Volgens de Anglische naamregels betekent Diepenheim derhalve: het huis bij het laagland. Inspectie ter plekke leert dat de regio oorspronkelijk een laaggelegen moerasland was.
225vC: Anno 1960 telt Diepenheim 2303 inwoners. (#WP) Op grond van een historische groeifactor (HDG) van circa 1.24 telt Diepenheim dan teruggekerend rond 225vC circa 20 inwoners. Dat zullen dan circa 3 Anglische gezinnen kunnen zijn, die zich rond 225vC in Diepenheim hebben gesetteld. > HDG
500nC: Angelen uit Angelland settelen in Brittannia in de regio die de naam krijgt Deopham (= Anglisch deop/=diep + ham/=heem,oord), gelegen in Norfolk (EastAnglia), nabij Hackford). Het lijkt vrij zeker dat deze Angelen afkomstig zijn uit de regio's Diepenheim en Hackfort/Vorden. Temeer daar migranten hun nieuw woonoord vaak noemen naar hun regio van herkomst. E.e.a. betekent dat Diepenheim in Twente mogelijk al ruim vóót 500nC bestaat. > Hackfort

1105nC: In dit jaar is Diepenheim bezit van ene Xx van Barclaw (c 1080-1140). (> Barclaw) Hij is mogelijk de stichter van Huis Diepeheim te Diepenheim. Hij bezit daar veel land en heeft een kleindochter genaamd Regenwize. Diepenheim beschouwt daarmee het jaar 1105nC als officiele stichtingsjaar en neemt zijn wapen over als stadswapen. In 1980 herdenkt Diepenheim haar 875 jarige bestaan.
Wapen: Op goud drie blauwe bereklauwen 1-2 geplaatst. Het wapen is zeer oud. De herkomst is onbekend. De 1-2 plaatsing van de klauwen wijst vrij zeker op Anglische herkomst. (> H12E, H12S) Ook de kleuren blauw op goud doen zulks. Dit wapen is het familiewapen van het geslacht Van Barclaw waaruit Xx van Diepenheim lijkt voortgekomen en dat afkomstig lijkt uit Bruggelen bij Apeldoorn, dat in 801nC Barclog wordt genoemd. > Bruggelen
 
1188nC: Graaf Hendrik van Dale is heer van Diepenheim. Hij komt uit Lippe in Westfalen. Een goederenlijst uit dat jaar noemt de watermolens van Twente.
1225nC: Watermolen "De Haller" in Diepenheim wordt genoemd in een oorkonde over de parochiegrenzen.
Hendrik van Dale is geboren rond 1153. Hij is een zoon van Gerard van Henegouwen, een zoon van Boudewijn III van Henegouwen en Yolanthe van Gelre (gb 1130). Hendrik erft van haar Huis Dahl in Lippe.
¶ Hendrik van Dale huwt met Regenwize van Diepenheim. Daardoor wordt hij eigenaar van de heerlijkheid Diepenheim en de onderhorige goederen.
¶ De bezittingen van Regenwize van Diepenheim tonen dat ze zeker een adellijke status zal voeren. Bij die status hoort ook een familiewapen, zoals in die tijd algemeen gebruikelijk.
¶ Gezien het voorgaande lijkt het niet waarschijnlijk dat het wapen van Diepenheim afkomstig is van Hendrik, zoals sommigen menen. Als zoon van Boudewijn III van Henegouwen zal hij vrij zeker diens wapen voeren, zoals te doen gebruikelijk. Dat wapen bestaat uit een veld met vier kwartieren met afwisselend in elk kwartier de Vlaamse leeuw en de Hollandse leeuw.
¶ Per saldo lijkt het wapen van Diepenheim afkomstig van het adellijk geslacht Van Diepenheim, waaruit Regenwize voortkomt. Zij voert de naam Van Diepenheim. Echter, het is zeer wel mogelijk dat dit adellijk geslacht van elders komt, al een eigen familienaam voerde en al een eigen wapen bezat toen het de heerlijkheid Diepenheim verwierf of misschien zelfs stichtte. Dit wapen met de bereklauwen zal dan door Diepenheim kunnen zijn overgenomen en later misschien door Hendrik van Dale, alias Hendrik van Henegouwen.
¶ Bron PAMA schrijft bij bereklauw:
Bereklauw, Poot van een beer. De bereklauw komt dikwijls voor in Engelse wapens als helmteken voor.
Gezien de associatie van de bereklauw met de Engelse heraldiek en de 1-2 plaatsing van de bereklauwen met de Anglische heraldiek, lijkt het goed mogelijk dat het wapen afkomstig is van een Anglisch adellijk geslacht dat vóór 1188nC de heerlijkheid Diepenheim bezit.
¶ De naam van genoemd adellijk geslacht is vooralsnog niet achterhaald. Gezien de bereklauwen in het wapen en de vaak voorkomende associatie van wapenfiguren met de bijhorende familienaam, lijkt het mogelijk dat dit geslacht een naam voert beginnend met Bere- of Beren-. Vooalsnog is alleen bekend het adellijk geslacht Van Beresteyn. Deze naam bestaat echter pas sinds de 18e eeuw.
¶ In NO Nederland zijn vooralsnog slechts twee oude familienamen te vinden, die zijn afgeleid van beer c.q van Anglisch bere (beer, wild dier). Dat zijn Berenschot en Berenpas. Berenschot lijkt afkomstig uit Apeldoorn en Berenpas uit Bronckhorst. Kijken we naar de verspreiding van deze namen in en rond Diepenheim dan blijken de frekwenties Ao 2007:
- Berenschot: Hof van Twente (< 5), Lochem (< 5), Berkelland (9)
- Berenpas: Hof van Twente (6), Lochem (21), Berkkeland (21)
Uit deze cijfers blijkt dat de naam Berenpas in en rond Diepenheim rond 3x meer voorkomt dan de naam Berenschot. Gezien deze frekwenties en gezien het principe van patrilocalisme lijkt de kans zeer groot dat de herkomst van het wapen van Diepenheim te maken heeft met het geslacht Berenpas.
¶ Een andere optie is de familienaam Bereklauw, die anno 2007 nog voorkomt in Zuid Limburg. In Engeland bestaat de naam Barclow. Fonetisch liggen deze namen vlak bij elkaar. In Greystoke in Cumbria (NO Engeland) staat een ruïne van Barclow Hall. Cumbria lijkt in het verre verleden voor een groot deel te zijn bevolkt door mensen uit Nederland en Vlaanderen. (> Cumbria) Het is derhalve denkbaar dat de naam Barclow is afgeleid van de naam Bereklauw, afkomstig uit Nederland. In Anglisch is deze naam Barclaw, afgleid van Anglisch bar (beer) en clawu (klauw).
¶ Per saldo is het denkbaar dat ene Xx van Barclaw ooit de stichter was van huis Diepeheim en dat hij aldaar veel land in bezit heeft.
¶ Als Regenwize huwt met Hendrik van Henegouwen rond 1188nC, zal ze rond de 20 jaar zijn en dus geboren rond 1168nC. Het wapen van Diepenheim wordt dan kennelijk al gevoerd, gezien de bronnen daarover. Regenwize zal dan een nazaat zijn van Xx van Barclaw. Mogelijk een dochter of kleindochter. Adellijk goed blijft namelijk vaak niet erg lang in bezit van een familie. Xx van Barclaw kan dan geleefd hebben rond 1115-1175.
** Bruggelen, Patrilocalisme, Cumbria, Barclaw
# WP, DAB, KBG

Diepste Normen: (DPN:) > NEW (Normen en Waarden)

Dieren::
()A acweorna (eekhoorn), addre (adder, slang), assa (ezel), badgerd (das), badgeard (das), bar (ever, beer = mannetjesvarken), bar (bever), bare (beer; # wild dier), bearg (barg = gesneden varken), beast (beest), beofor (bever), bever (bever), ber (bever), bera (=A bare), bere (=A bare), bicce (teef, vrouwtjeshond), bock (bok), bracka (brak, jachthond), brid (vogel), bunsle (bunzing), capon (kapoen = gesneden haan), catte (kat), ceamel (kameel), cenn (knaagdier, big, konijn), cicen (kip), cnean (konijn), conin (konijn), coppel (troep, kudde), cow (koe), croccedil (krokodil), cu (koe), cwacan (kwaken), cwacere (kikker), da (hinde), deor (dier), dog (dog, hond), eagil (egel), elch (eland), elka (eland), elpend (olifant), eofor (ever, everzwijn), eolh (eland), eoh (paard), eowu (ooi), esol (ezel), feldmusc (veldmuis), fisc (vis), fleddarmus (vleermuis), flocc (kudde), fogle (vogel), foret (fret), fos (vos), fox (vos), frogga (kikker), frox (kikker), fugol (vogel), gat (geit), gewat (wed, drinkplek voor dieren), gos (gans), hara (haas), haegtes (hagedis), haeselmusc (hazelmuis; # veldmuis), hasu (haas), hecghog (egel), heord (horde, kudde), heorot (hert), heort (hert), hind (hinde), hirde (=A heord), hirdhound (herdershond), hors (paard), hound (jachthond), hros (paard), hund (hond), hrydher (rund), il (egel), lion (leeuw), lox (los), meardh (marter), mole (mol), molle (mol), mud (bunzing), mulle (mol), mus (muis), naedre (adder, slang), naga (naga = slang), otter (otter), ottor (otter), oxa (os), pade (pad = # kikker), pawa (poot), peard (paard), pir (pier, worm), porc (klein dier), porcspin (stekelvarken), pote (poot, klauw), pud (pad, kikker, kikvors), puse (poes), quabbe (kikvors), ra (ree), racca (speurhond), raet (rat), rund (rund), screawa (spitsmuis), scunc (skunk, stinkdier), slac (slak), sleac (slak), slinder (slang), snaca (ringslang), snaegl (slak), snote (snoet, snuit, slurf, bek), snout (=A snote), staeg (manlijk hert), steart (staart), steort (staart), swin (zwijn), tadige (pad, dikke kikker), taegel (staart), tam (tam, getemd), temian (temmen), ticcen (geitje), tife (teef), turtel (schildpad), ulc (ulk = bunzing; # stinkdier), ungedeorta (ongedierte), unicorn (eenhoorn), ur (oeros), uroxa (oeros), vogal (=A fugol), wade (wed, drinkplek voor dieren), waeterraet (waterrat), weoloc (wulk; # slak), wesend (wisent, stinkdier), wesle (wezel), wint (windhond), wulf (wolf), wyrm (worm)
¶ Vele diersoorten zijn intelligent (i.b. chimpansees, dolfijnen, olifanten, kraaien en papegaaien), kennen empathie (i.b. chimpansees, dolfijnen en olifanten) en fairness (rechtvaardigheid; i.b. chimpansees). Olifanten hebben notie van dood en verwantschap. Met snuffelen aan beenderen herkennen zij verwante olifanten en tonen dan duidelijk begrip en respect. E.e.a. blijkt uit diverse onderzoeken. O.a. van bioloog Frans de Waal. (#BBC1tv Chris Packham 19.3.2014) Al deze eigenschappen komen ook voor bij mensen. Kenlijk hebben zij dat meegekregen van hun voorouders uit het dierenrijk.
¶ Dieren gebruiken vaak ook gereedschap. O.a. de netspin (Afrika) die een netje maakt waarmee ze insecten vangt. Egyptische aasgieren die stenen gebruiken om eieren te breken. Raven die stenen gebruiken om noten te breken. En apen die grasrietjes gebruiken om termieten te vangen. > Gereedschap
8000vC++: mensen houden katten als huisdier #DeTelegraaf 11.3.2016
7000vC++: domesticatie van dieren #BBCWorld 10*.7.2017
450nC++: Angelen zijn uitstekende boeren, die veel landwerk doen. Zij fokken dieren die in deze tijd nog veel te zien zijn. Bijen houden gebeurt op grote schaal. Ze zijn uitstekende jagers, die gek zijn op honden en paarden. Valkenjacht is een populaire sport. #WAB/p171
1000: Tot circa 1000 AD zijn er nog elanden in Nederland. Daarna zijn ze uitgestorven. #VARAtvVroegeVogels 21.9.2014
1000*: Drente nog woest en wild. Duitse keizer Otto III schenkt bischop Baldric het recht (met uitsluiting van anderen) in Drente te jagen op herten, beren, wilde geiten, wilde zwijnen en andere dieren. #DRG/p21
** soort, Paarden, Koeien, Ossen, Schapen, Vogels, Hoenders, Pluimvee, Reptielen, Insecten, Imkerij, Vissen, Herten, Vossen, Veehouderij, Waterdieren, Ongedierte

Dierenvet:
Anglisch faett = zn vet, smeer, traan, olie
Historische bronnen:
- dierenvet (200000vC++)
- slachtafval (500vC++ of eerder)
- potvis en walvis (1700nC++)
200000vC++: dierenvet brandstof voor olielampen
1400vC++: plantenolie voor lampjes Egyptenaren > Olie
1400nC++: De Angel-Saxen in Engeland gebruiken vet uit slachtafval als brandstof voor lampen. #BBCtv/dec2013/Boeren in de Tudortijd
2013: Veeboeren in Patagonia (Zuid Amerika) gebruiken dierenvet van slachtafval als brandstof voor lampen. Ze gebruiken een dun koord als pit in het vet. (#MAXtv/EricaTerpstra dec 2013) Dat doen ze zeker al veel langer.
** Vet, Vetbronnen, Vethandel

Diets:
Diets (Duutsc) is tot 1850 de taal van het volk in Nederland, Vlaanderen en NW Duitsland. Het Engels noemt dat Dutch. Dit Diets is het toenmalige Anglisch.
1850: Tot in de 19e eeuw wordt Diets algemeen gesproken. Rond 1850 voert Bismarck de taal van Oost Duitsland in als algemene omgangstaal in Duitsland. Deze taal wordt Duits genoemd. Ze werd alleen gesproken aan het hof van Wittenberg in Pruisen. Vele West Duitsers spreken echter naast het Duits ook nog steeds Diets c.q. Nederlands.
# DeTelegraaf/8.7.2010 (Bert Riesebos te Apeldoorn), FRI, KBG
** Nederlands, Duits, Nederduits, Versaxing, TAES

Dilling:
Nederlandse familienaam, afgeleid van Anglisch Dill (mansnaam) + ing (volk). De naam komt vooral voor NO Nederland, met hoogste concentratie in Drente (1947: 86x). De naam lijkt afkomstig uit Hunzeland. Variant: Dillingh. Deze variant lijkt ouder en ook afkomstig uit Hunzeland. Dilling en Dillingh komen beide ook sterk voor in Oost Stellingwarf.
** Stellingwarf
# FRI, Meertens Instituut, KBG

Dingen:: (DNG:)
()A banding (rechtszitting waarbij alle dingplichtigen aanwezig moeten zijn), ding (ding, twist, zaak, rechtszaak), ding (stront, mest), dingan (ww dingen, bedingen, afkopen), dinghofe (dinghof; =A dinghus), dinghus (dinghuis, rechtbank, raadhuis, vergaderruimte), dingig (vuil, smerig), dingsdaeg (dinsdag = dag waaop gedingt wordt), dingsig (onzeker, ongerust, verdrietig), dingpleats (dingplaats), dingspel (dingspel = rechtsgebied), dingstal (dingplaats, rechtszitting), dingtreow (dingboom = eik waar rechtszaken worden behandeld), deman (=A domman), dom (=A domm), domman (rechter), domman (oordelen, veroordelen, straffen), domme (oordeel, vonnis), furdingan (bedingen, afkopen), thing (=A ding), thinghus (=A dinghus), thingian (dingen = rechtsproces voeren)
¶ Anglisch ding = volksvergadering, bijeenkomst van alle vrije mannen, gehouden op vaste tijden in het jaar op de zgn dingplaats.
De oude volksvergaderingen worden primair bezocht door de gezinshoofden. In die tijd hebben namelijk alleen zij die rechten. Deze rechten zijn meestal gebaseerd op grondbezit. De gezinshoofden zoeken (vinden) samen oplossingen voor de geschillen, zgn vondenissen. Volgens oude verhalen keuren zij de voorgedragen vondenissen af door gemor of keuren die goed door schudden van de speren. #DRG/p15
Vondenissen: = vonnis, besluit (Angl: fondnis).
In volksvergaderingen en rechtspraak vinden de eigenerfden het recht uit de bestaande beslissingen. Hierdoor ontstaat het Gewoonterecht. Deze vergaderingen worden gehouden in de open lucht bi climmender sonne. In de loop van de tijd worden speciale personen benoemd om in deze vergaderingen het Recht te vinden onder leiding van de graaf. Deze vergaderingen worden enige keren per jaar gehouden. Er is dingplicht, men moet dus komen. Later komt er onderscheid in echte dingen (met dingplicht) en geboden dingen waarvoor geen dingplicht geldt. #DRG/p18
** Dingplaats, Landinrichting, Gezinshoofden, Volksvergaderingen, Eigenerfden, Rechtspraak

Dinghof: Dingplaats, Landinrichting
Dinghuis: > Dinghof
Dingplaats: > Dingplaatsen

Dingplaatsen: (DPL:)
()A deman (=A domman), dinghofe (=A dinghus), dinghus (dinghuis, dinghof, rechtbank), dingpal (dingpaal = grenspaal rechtsgebied), dingpleats (dingplaats), dingspil (rechtsgebied), dingtreow (dingboom = oude eik waar rechtszaken worden behandeld), domman (zn rechter), domman (ww oordelen, veroordelen, straffen), domme (oordeel, vonnis), thing (=A ding), thingham (dingplaats), thingian (=A dingan), thingpal (=A dingpal)
 

Markelo: Locatie in oude tijden voor vergaderingen ivm besluiten, bespreking van conflicten, houden van rechtszaken, vastlegging van wetten en bespreking van oorlog en vrede. Meestal op een heuvel. Zoals bijvoorbeeld op de Herenhul in Engeland bij Beekbergen, op het dorpsplein te Suxwort in Humsterland (Noord Groningen) en op de Dingselerberg in buitengebied van Markelo (foto links), waar Angelen van Oost Nederland vergaderden.
 
De huidige dingplaats wordt gedateerd op circa 1200nC, maar is feitelijk ouder. Lebuïnus en Ludger hebben daar namelijk in 754-804 vergaderingen van de Angelen bijgewoond. Mogelijk dateert de locatie al van circa 250vC, toen de Angelen zich gingen vestigen in Twente en de Achterhoek. In Balloo bij Assen ligt de Balloër Kuil, die als dingplaats diende.
Ingaldinghem is de oude benaming van Tinallinge, circa 2 Km NO van Winsum in Noord Groningen. Ingaldinghem is afgeleid van Anglisch: Ingal (Angel) + dingan (dingen) + ham (hem, heem, oord). Dus: de dingplaats van Angelen. > Ingaldinghem
Dingplaatsen zijn omheind en afgezet met hazelaartakken. Tijdens elke ding hangt er een vaandel, schild of zwaard aan een paal. De dingen (vergaderingen) worden gehouden op dinsdag (Oud Nederlands dincsdag > dingesdag > dingsdag). Anglisch: Tiwesdaeg = de dag van Tiwaz (Tingwaz, Tyr), god van de Gerechtigheid en beschermgod van het ding. (> Tiwaz). Bron RZA/1773/p94 noemt deze dag nog Dingsdag.
¶ Op de dingsdag heerst de dingvrede gedurende de hele ding. Tijdens de dingvrede mogen geen wapens worden gedragen. Niet alleen op de dingplaats, maar ook daarbuiten.
Dinghof: Op kaart RZA/38 (1773) staat 't Dinghof aangegeven net iets ten noordoosten van Boskamp bij Olst. Anno 2012 loopt daaromtrent de Dingshofweg langs Groot Middel. Gezien de naam lijkt 't Dinghof ooit een dingplaats te zijn geweest.
Dingpaal: = grenspaal rechtsgebied
Dingspil: = rechtsgebied > Rechtsgebieden
Dingstede: Dingplaats aan de Reest; lag in de jurisdictie van de bisschop van Utrecht.
Gezinshoofden: In oude tijden zijn de gezinshoofden de primaire bronnen van sociale besluitvorming. Zij komen op gezette tijden samen om belangrijke zaken te bespreken en oplossingen te bedenken.
Vergaderingen: De vergaderingen vinden normaliter plaats bij een offerplaats, op een heuveltop en/of in een bos. De Drentse dingspillen liggen o.a. bij de offerplaatsen in Zuiderveld/Sleen, Diever, Beilen, Rolde, Vries (voor Noordenveld) en Anloo (voor Oostermeer). Dingspil lijkt namelijk afgeleid van dingspaal (AL thingspal) wat een rechtsgebied aangeeft. #DRG/p14-15
250vC++ Ith Hils: Groot heuvelgebied tussen Hamelen en Einbeck, circa 40 Km ZW van Hannover, in Neder-Saxen. De regio is rond 200vC bevolkt door Angelen uit Holstein. (> Angelen) De Saxen settelen in Ith Hils pas rond 775nC en zijn kort nadien bekeerd tot het Christendom. In de Hils ligt de Koppenberg waar een oude ding- en offerplaats ligt. Historici menen dat de locale bevolking daar zonneraden lieten branden tijdens rituelen. Enkele bewoners uit Koppenberg zouden daar ter dood veroordeeld zijn. Dat zou de oorsprong zijn van de overlevering van de Rattenvanger van Hamelen. > Ith Hils, Zonnecultus
¶ NB Balloër Kuil (ZA), Boskamp/Olst, DikkeSteen/Lemelerberg (> Lemelerberg), Dommerholt/Borculo, Engeland Beekbergen (ZA), Ingaldinghem (ZA), Ingoldingen (ZA), Markelo (> boven), Scharlebelt/Nijverdal (ZA), Selwerd (ZA), Suxwort (ZA), Teeuwland (ZA), Vlaardingen*, Wolfheze (ZA)
Dommerholt/Borculo. Mogelijk is dat in oude tijden een dingplaats. Die ligt immers vaak in een bos.
** Dingspillen, Dingen, Ael, Tiwaz, Engeland Beekbergen (Herenhul), Suxwort, Teeuwland, Gerechtigheid, Rechtspraak, Markelo
# vkblog.nl 29.10.09, FRI, DAB, KBG

Dingplicht: > Dingen

Dingsdag:
= vergadering van een gouw (graafschap)
** Dinghof, Dingplaats, Dingplaatsen

Dingspel: > Dingspil

Dingspil: (DSP:)
()A ding (=A thing), dingan (=A thingian), thing (ding, zaak, rechtszaak), thingham (dingplaats; Ingaldinghem), thingi (dingetje), thingian (dingen = rechtsproces voeren), thingpal (dingpaal = grenspaal rechtsgebied), thingspil (dingspil = vergadering, rechtszaak)
¶ In oude tijden zijn de gezinshoofden de primaire bronnen van de sociale besluitvorming. Zij komen op gezette tijden samen om belangrijke zaken te bespreken en oplossingen te bedenken. De vergaderingen vinden mogelijk plaats bij offerplaatsen. De Drentse dingspillen zijn namelijk gebouwd bij de offerplaatsen in Zuiderveld/Sleen, Diever, Beilen, Rolde, Vries (voor Noordenveld) en Anloo (voor Oostermeer). Dingspil lijkt namelijk afgeleid van dingspaal (AL thingspal) wat een rechtsgebied aangeeft. #DRG/p14-15
1000nC++: Hundreds zijn gehuchten met eigen volmachten. Sommige gehuchten zijn samengevoegd tot dorpen met een schulte (schout). In de zes dingspillen van Sleen, Diever, Beilen, Rolde, Vries en Anloo heten ze bannerschulte. Deze heeft een iets hogere rang dan de gewone schulte. #DRG/p18+
Etten: Voor de volksvergaderingen vaardigt ieder dingspil 4 etten af. In totaal zijn er dus 24 etten. Zij krijgen steeds meer kennis en macht. In Drente krijgen ze daarom na enige tijd de naam De Wijsheid van Drente.
** Dingen, Dingplaatsen, Hundreds, Schulte, Etstoel, Etten

Dingsspillen: > Dingspil

Dinosauriers: (DNS:)
¶ De draak is een mythologisch dier dat lijkt afgeleid van de grote dieren als dinosaurussen, die tot circa 65 miljoen jaar VC op aarde leven.
200-153miljVC Dinosauri in Wales: Engelse amateurs vinden in Wales gave resten van dino's, die rond 200 miljoen jaar vC daar hebben geleefd. #BBCtvNews 9.6.2015
170miljVC++ Dinosauriers in Schotland #NOStvJournaal/4.4.2018
150miljVC: Dinosauriers sterven uit Britse wetenschappers menen dat de dinosauriers rond 150 miljoen jaar vC zijn uitgestorven door hun eigen uitlaatgassen. Daardoor kwam zoveel methaangas vrij dat de aarde flink opwarmde en een grote klimaatverandering ontstond. Methaangas is 25 keer schadelijker dan CO2. De dino's produceerden meer methaangas dan de helen wereld anno 2012. #DeTelegraaf 8.5.2012/#tijdschrift Current Biology
115miljVC: Volgens wetenschappers sterven dino's al 50 miljoen jaar eerder uit. Dus rond 115miljVC. #ConcertRadio 18.4.2016
70miljvC: Ontstaan van de mensheid in Kenya. > PgGenline
65miljVC: Megameteoriet treft Golf van Mexico. Vele dino's sterven uit.
65miljVC: Nederlandse wetenschappers vinden bewijs: de meteoriet die 65 miljoen jaar geleden inslaat voor de kust van Yucatan veroorzaakt dramatische duisternis en temperatuurdaling. Rond 50 procent van alle vegetatie en dieren sterft. O.a. vele dinosauries. De meteoriet heeft een dwarsdoorsnee van 10 kilometer en raast met een snelheid van 70 Km/seconde op de aarde. Hij slaat een krater van 20 Km diep en 200 Km doorsnee in de zee voor de kust bij Chicxulub in Mexico. Hierop volgt een periode van van duisternis en decennialange daling van temperatuur. Oorzaak van het uitsterven van de natuur is echter de duisternis en niet de temperatuur. #DeTelegaaf 24.5.2014
65miljVC: Het is denkbaar dat draken oerbeelden zijn die de mensheid heeft overgehouden van de dinosauriers, die rond 65 miljoen jaar vC zijn uitgestorven als gevolg van een inslag van een megameteoriet in de Golf van Mexico. Grote delen van de wereld stonden vele maanden in brand, waardoor vele levende wezens werden gedood. Slechts een klein deel van de mensheid overleefde.
--- In China is de draak het meest belangrijke mythologische symbool. De draak brengt levenskracht, voorspoed en geluk. Bij elke jaarwisseling wordt de draak dan ook uitbundig vereerd in optochten. Deze belangrijke rol van de draak in China is zo opemerkelijk omdat archeologen afgelopen jaren hebben geconstateerd dat de meeste fossiele resten ter wereld zijn gevonden in China. E.e.a. sterkt de these dat de mythologische draak een rudimentair oerbeeld is van de historische draken die tot 65 miljoen jaren vC de wereld bevolken.
20 miljVC: dinosauriers in Oezbekistan. Wetenschappers vinden resten dino's in Oezbekistan. De resten dateren van circa 20 miljoen jaar VC. #BBCWorldtv 15.3.2016
--- Oezbekistan is een staat gelegen ten zuiden en zuidoosten van het Aralmeer in Centraal Azia. (#WP) Als zodanig ligt Oezbekistan nabij Arya in NO Persia, waar de Ariërs wonen.
10 miljVC sauriërs in Portugal: Nederlandse amateur archeoloog Aart Walen vindt resten van een sauriër nabij Lissabon in Portugal: een schedel, een tand van 10cm, etc. De sauriër was een vleeseter van circa 10 meter lang en 3.5 meter hoog. # NOS Journaal + VARA P&W 5.3.2014. NB > 65miljVC Mexicoramp
2016: Er sterven nu meer diersoorten uit dan in de tijd van de dinosauriers door stropers en illegale handel. Kopers betalen megahoge prijzen. De wereld wordt meedogenloos leeggeroofd. #NOS/NRTtv-Nieuwsuur 6.2.2016
¶ Archeologen hebben afgelopen jaren geconstateerd dat de meeste fossiele resten van dinosauriërs ter wereld zijn gevonden in China en Mongolia. > Draken
** Draken

Dinsdag: (DDG:)
()A Tiwesdaeg (tinxdaeg, tsinxdaeg, dingsdaeg) = dag waaop gedingt wordt; genoemd naar Tiwas, god van de Gerechtigheid
¶ Dingplaatsen zijn omheind en afgezet met hazelaartakken. Tijdens elke ding hangt er een vaandel, schild of zwaard aan een paal. De dingen (vergaderingen) worden gehouden op dinsdag (Oud Nederlands dincsdag > dingesdag > dingsdag). Anglisch: Tiwesdaeg = de dag van Tiwaz (Tingwaz, Tyr), god van de Gerechtigheid en beschermgod van het ding. (> Tiwaz). Bron RZA (1773) noemt deze dag nog Dingsdag (p 94).
¶ Op de dingsdag heerst de dingvrede gedurende de hele ding. Tijdens de dingvrede mogen geen wapens worden gedragen. Niet alleen op de dingplaats, maar ook daarbuiten.
** Dingen

Dirk van Fivelga (c 795-855) (DVF:)
Mogelijk een verre nazaat van het Koningshuis Angeln. Graaf, mogelijk van de Anglische graafschap Fivelga (Fivelingo) of van Drente. (> Drente/Ontstaan) Schenkt circa 850 goederen in de Groninger Ommelanden (ic Den Andel) aan het klooster van Fulda in Hessen. Deze goederen zal Dirk rond 820nC in leen hebben gekregen. In 405nC verslaat prins Offa van Angelen de Saxen bij Fiveldor, een locatie in het gebied rond de Fivel, die dwars door het gebied stroomt. Fivelga is dus sinds 405nC vrij zeker in bezit van de koningen van Angeln. Mogelijk zelfs al veel eerder.
780nC: Saxen veroveren de Groninger Ommelanden en Dokkum. (> Ludger)
782nC: Saxenland wordt opgedeeld in graafschappen. #KVN
785nC: De Frankische koning Karel de Grote (742-814) onderwerpt de Saxen en breidt hij zijn rijk uit tot aan de Elbe.
814nC: Lotharius I (795-855) wordt koning van Lotharingen, het middengebied van het Frankisch rijk. Fivelga komt zodoende onder Lotharingen.
820nC: Dirk van Fivelga is mogelijk graaf van Fivelga geworden. Aangezien een graaf functioneert in naam van een koning, zal Dirk in deze context dus in dienst moeten zijn van Lotharius I. Ook is mogelijk dat Dirk graaf van Drente wordt. Dit is zeer wel mogelijk. Fivelingo wordt namelijk voor 't eerst pas na 900nC een graafschap genoemd, terwijl Drente al in 820nC. > Graafschappen
Het was te doen gebruikelijk dat een graaf werd benoemd uit de regionale elite. We mogen dus aannemen dat Dirk een telg is van een adellijk geslacht uit Fivelga. Aangezien Filvega oud Anglisch gebied is, zal het geslacht waartoe Dirk hoort, vrijwel zeker een oud Anglisch geslacht zijn.
¶ Fivelga wordt sinds 805nC gekerstend door Ludger (gst 809) en komt daarna onder kerkelijk gezag van bisdom Munster. Het feit dat Dirk rond 850nC goederen schenkt aan het klooster van Fulda betekent dat hij geen binding heeft met het bisdom Munster en dat Fivelga in die tijd nog niet ressorteert onder Munster. Ludger werkt immers voor het bisdom Munster. Dirk heeft dus de vrije hand in zijn schenking.
¶ Het feit dat Dirk van Fivelga schenkt aan klooster Fulda kan betekenen dat Dirk een voorkeur heeft voor Fulda en mogelijk een afkeer van Munster, dat in een oud Anglisch gebied ligt dat inmiddels door Saxen wordt gecontroleerd. E.e.a. sterkt de these dat Dirk voortkomt uit een oud Anglisch geslacht in Fivelga. Hij schenkt a.h.w. aan verre familie.
** Fivelga, Fivelingo, Thuringen

Diwali: > Goed en Kwaad
DMD: Dino's, Mensen en Draken > Draken
DNA: > Genologie

Dobbelen:
()A dic (dikwijls, vaak), dican (dobbelen), dice (dobbelsteen), gamenian (dobbelen)
0nC++: Bron LLZ/p26 schrijft dat er in de terpenregio's van Noord Nederland archeologische vondsten zijn gedaan van na de jaartelling. Ze getuigen van een hogere ontwikkelingsnivo van de bewoners: benen voorwerpen als dobbelstenen, schaatsen, etc. Veel van deze vondsten liggen in het Fries Museum te Leeuwarden.
50-400nC++: Er zijn dobbelstenen gevonden uit circa 50-400nC op diverse locaties in Noord Holland, Friesland, Groningen en ZO Gelderland.
98nC: Tacitus: De Germanen dobbelen veel. Niet alleen om te gokken, maar ook om de toekomst te voorspellen of keuzes te maken. Bij hun laatste worp, als ze alles hebben verloren, zetten ze zelfs hun eigen vrijheid op het spel.
98nC: De Germanen dobbelen veel. Niet alleen om te gokken, maar ook om de toekomst te voorspellen of keuzes te maken. Tacitus schrijft dat de Germanen bij hun laatste worp, als ze alles hebben verloren, zelfs hun eigen vrijheid op het spel zetten. > Tacitus
200-350nC++: De dobbelstenen van Didam (Liemers), Nieuw Wehl (Liemers) en Baard (Friesland) zijn nagenoeg identiek en dateren van circa 200-350nC. Deze dobbelstenen zijn van gebakken klei waarin gaatjes zijn aangebracht op tegenover elkaar gelegen kanten: 2x1, 2x3 en 2x7 gaatjes. Verder lopen ze enigszins taps toe. De archeologen weten nog niet precies waarvoor ze werden gebruikt. Didam en Nieuw Wehl liggen in een gebied dat sinds circa 300vC voornamelijk wordt bewoond door Angelen. We hebben hier dus vrijwel zeker te maken met Anglische artefacten.
-- Baard: De dobbeslteen van Baard is mogelijk ook van Anglische makelij. De Angelen in Noord Friesland komen namelijk rond 200nC in Engelum en daaromtrent wonen vanuit Humsterland in NW Groningen. Engelum ligt circa 8 Km NW en Baard circa 8 Km ZO van Leeuwarden. De Friezen komen daar pas rond 750nC wonen vanuit Eemsland.
400-1000nC: Bron Period Dice Games 800-1800 (Gothic Green Oak, Powys, Wales; first edition, 2008) pg 13ev schrijft:

Little, if nothing, is known of the dice games that the people of Northern Europe played during the six hundred years or so after the Roman Empire collapsed [400nC]. Norse Sagas speak of dice playing but in a way that suggests that they were used to settle disputes; if more sophistigated games were played they were not described in the Sagas. In two Sagas (chapter 58 Orkneyinga saga and chapter 94 of Olafs saga) there is mention of the Miracle of St Magnus where a roll of two sixes is beaten by a roll where one die splits in two revealing a one and a six as well as a six on the other die. This tale indicates that it may have been common to settle disputes on the roll of two dice and not one, and the carrying, as a personal possession, of two dice might have been common practice. Pre Christian burial practices allowed for the possessions of the dead to be buried with them and in many cases this includes dice, often in pairs.

In the Viking and Anglo Saxon period cubic six-sided dice were made of bone, antler, stone and jet with some precision and with numbers on opposite sided adding up to seven more often than not. However one find in Viking Dublin is of a cubic die, with the numbers 3, 4, 4, 5, 5, 6. Unless a cheating die reminiscent of a Dispatcher (see page 9) it's use is unknown. Pips were often of ring and dot design. As well as these a variety of rectangular dice have been found. These are generally as long as they are square, though some are much longer and narrower. Some had numbers on all sides, the 2, 3, 4 and 5 on the long sides only, usually 3, 4, 5 and 6. Their use is not understood and they may have had no role in gaming at all (see van der Heijdt for an excellent overview of dice of this period).

750nC: In Aalsum/Gro is een archeologische vondst gedaan bestaande uit een urn met crematieresten en meeverbrande bijgaven, waaronder een benen dobbelsteen en 10 speelschijfjes, alles uit circa 750nC. Aalsum wordt rond 400vC bevolkt door Angelen uit de nabijgelegen regio Fivelingo.
** Liemers, Garmerwolde, Friezen, Spelen, Vermaak
# liemersverleden.nl 13.11.09, DAB, KBG

Dochteren: regio in Lochem > Breckinckwurth

Dodendeel:
1500vC++ Inglinga Saga: Odin bepaalt dat alle doden moeten worden verbrand samen met hun roerende have, want ieder komt met zoveel bezit in Walhalla als hem op de brandstapel is meegegeven. Dit gebeurt echter ook bij begraven. #NEM/p18
400-1500nC: Volgens Middeleeuws bepalingen heeft een dode recht op een deel van de nalatenschap. Als hij vrouw en kinderen had, krijgen die tweederde deel en de dode zelf eenderde. Dit dodendeel is tot nut van de dode zelf. Christenen noemen dit zieledeel, dat aan de Kerk toevalt. #NEM/p19
** Thanatologie

Dodenrijk: (DDR:)
Mogelijk zijn honden de oudste huisdieren van de mens. Vele culturen associeren de hond met de dood: hij bewaakt het dodenrijk, is zieleherder en bemiddelt tussen de Levenden en de Dodenwereld. Zoals o.a. Anubis (Egypte) en Cerberus (Grieken). Vele culturen zien in de hond door zijn wijsheid, sexualiteit en trouw de stamvader van de beschaving. Ook als helper voor de zwakken. Een witte hond symboliseert goedheid en vroomheid. > Honden
¶ Voor Angelen zijn eerlijkheid en trouw fundamentele waarden. Hun god Wodan brengt immers alleen eerlijke en trouwe mensen met z'n boot naar het Dodenrijk. (#RRA) > Walhalla
¶ Het dodenrijk is de verblijfplaats van de zielen van gestorvenen. #KEN.
¶ In andere culturen (Egypte, Mesopotamia, etc) wordt het dodenrijk gezien als de zetel van het ware goddelijke leven, omdat dit de kracht bezit om te herrijzen. Andere culturen (Joods, Grieks) zien het dodenrijk als een wereld van een triest en bloedeloos bestaan. #WP
¶ Uit het voorgaande blijkt dat het Germaanse Dodenrijk wordt gezien als beloning voor eerlijke en trouwe mensen. Het Germaanse Dodenrijk zal derhalve als een positieve wereld gezien moeten worden. Dus als een wereld van vreugde, ofwel Walhalla. Deze visie strookt meer met de visies van het Oude Egypte en Mesopotamia.
** Eerlijkheid & Trouw, Wodan, Hiernamaals, Hemelrijk, Walhalla, Zielkunde, Thanatologie

Dodenzorg:
2000vC++ Egypte: Egyptenaren geloven in een ziel die na de dood overgaat naar het Dodenrijk van Osiris. Ze kennen daarom ook een goede dodenzorg, die een goede overgang naar het Dodenrijk moet zeker stellen. #K&K/Avro okt2013
** Thanatologie

Dodinckweerde: oude familienaam > Borculo/1375
Doel: > Doelen

Doelen:
Ken uw doel. Weet waar u naartoe wil. Ken uw wensen. Weet wat u wil bereiken. Weet wat u niet wil. Ken de weg. Ken de problemen. Ken de antwoorden. De meester kiest de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Soms bereikt men een doel door doen. Soms door laten. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
One must follow its star. #TV/15.4.2017
** Happiness

Doetinchem: (DTC:)
Volksmond: Deutekom, Duttekom. (#HTH/p71) Kaart RZA/23 (1773): Deutekom. Oudst bekende naam: Duttinchem (c 1233).
1233nC: Bron Quedam noemt Duttinchem = Doetinchem. Aangezien Doetinchem en de regio al rond 200vC is bevolkt door Angelen, zal de naam zijn afgeleid van Anglisch Dutt (= Doet; mansnaam) + ing (volk) + ham (oord). Dus: het oord waar het volk van Dutt woont. Oorspronklijk zal Doetinchem dan vrij zeker Duttingham heten. > Quedam

Dollehoed:
()A dollcaeppe (dollekap, dollehoed, gek), dolic (dolik, dollekruid = # akkerbloem), dollcrod (dollekruid), dollcrut (dollekruid), dollhod (dollehoed, dollekap, gek), dollhod (zandhoogte waar veel dolic groeit)
Dollehoedsdijk is een oude veendijk in het buitengebied van Lochem. Rond 200vC wordt de regio bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Dollehoedsdijk lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dolic (dollekruid) + hod (hoedvormige hoogte) + dic (dijk). Dus: de dijk naar de Dollehoed (= de hoogte waar dollekruid groeit). De naam verwijst dus naar een locatie met de naam Dollehoed, die aldaar moet hebben gelegen.
¶ Met dolic is vrij zeker de wilde papaver bedoeld. Deze akkerbloem groeit inderdaad op droge zandgrond. > Dollenhoed
¶ Mogelijk wordt met de Dollehoed in Lochem bedoeld de grote bult aan de rand van Zuid Lochem op de weg naar Barchem, daar waar de Dollehoedsdijk begint en dan verder doorloopt in het oude veengebied. Deze bult grens aan de Hoge Enk, een groot en hoog gelegen akkergebied aldaar.
¶ De bult in Zuid Lochem is bizonder hoog, stijl en nogal bol, waardoor hij inderdaad kan lijken op een hoed. De oudste panden die er staan langs de weg lijken qua architectuur niet ouder dan hooguit 150 jaar. Dus van rond 1850. Dat betekent dat het gebied daar vóór 1850 nog deels onbebouwd was. Er kunnen derhalve zeker veel wilde papavers hebben gegroeid.
** Dollenhoed
# FRI, KBG

Dollen:
Nederlandse familienaam. Komt 1947 alleen voor in Overijssel (1947: 37x) en Gelderland (1947: 2x). Anno 2010 ook in de regio Wichmond. Mogelijk verbastering van de naam Dolling, afgeleid van Anglisch Doll (mansnaam) + ing (volk). Dus: volk van Doll.
** Dolling, Dollenhoed, -ing
# Meertens Instituut, DAB, KBG

Dollenhoed:
Deze term komt voor in de volgende locatienamen:
- Den Dollenhood (veld) in buitengebied van Harreveld
- Dollehoedsdijk in buitengebied van Lochem
- Dollinghoedseweg in buitengebied van Wichmond
¶ Als familienaam zijn Dollenhoed of variaties op deze naam vooralsnog niet gevonden. Wel Dollen en Dollinger. Dollenhoed lijkt dus een specifieke locatienaam.
¶ De naam Dollinger betekent mogelijk: iemand van Dolling = volk van Doll. Het gaat dus kennelijk om een mansnaam Doll.
¶ Oude familienamen gingen vroeger vaak vooraf met Van, Van de, Ter, Op de, Op den, etc. Vooral in de Achterhoek, waar de prefixen doorgaans verwezen naar een boerenerf. Den Dollenhood in Harreveld was dus mogelijk van oorsprong een boerenerf met een boerderij genaamd Dollenhood. Echter, door het vooralsnog ontbreken van een familienaam Dollenhood~, lijkt er nooit iemand gewoond te hebben. Althans niemand die de naam heeft overgenomen als familienaam.
¶ Den Dollenhood in Harreveld ligt in de buurt Den Es en De Riette, anno 2010 nagenoeg alleen in agrarisch gebruik. Aangezien het hier duidelijk om een stuk grond gaat met die naam, lijken Dollehoedsdijk in Lochem en Dollinghoedseweg in Wichmond allebeide wegen die leiden naar een locatie die eveneens Dollenhood heten of zulkgelijks.
¶ In het verleden kregen locaties normaliter namen die iets zeiden over de locatie. Bijvoorbeeld Kranenveld voor een veld waar kraanvogels plachten te bivakkeren. Dollenhoed verwijst dus mogelijk naar een specifiek stuk grond dat refereert naar dieren of planten met de naam dollenhoed. Maar dan wordt zo een veld normaliter dollenhoedveld genoemd.
¶ Per saldo lijkt het daarom zeer wel mogelijk dat de naam Dollenhoed als locatienaam iets zegt over de aard of gesteldheid van de locatie zelf. Derhalve refereert die locatie dan naar de kenmerken dol~ en hoed~.
¶ De genoemde locaties Den Dollenhood, Dollehoedsdijk en Dollinghoedseweg liggen alle in oude veengebieden. De termen dol en hoed hebben derhalve vrij zeker iets te maken met elementen die alleen of voornamelijk voorkomen in veengebieden.
¶ Bron KEN schrijft dat de term hoed (hoofddeksel) ook wordt gebruikt voor iets dat op een hoed lijkt. Dat kan dus o.a. een hoogte of heuvel zijn. Het gehucht Armhoede bij Lochem lijkt dat te bevestigen. Inspectie ter plekke leert dat het gebied inderdaad iets hoger ligt dan de aangrenzende gebieden. Ook eerder genoemde Dollehoed bij Lochem beantwoordt aan deze these. > Dollehoed

¶ In Oud Nederlands is dolle = dolk. Deze betekenis lijkt in dit bestek niet te gelden. Een dolkhoogte zegt niets. Dolle kan echter zijn afgeleid van dollekruid, een kruidachtige plant. De akkerbloem is daar een variant van. Akkerbloemen zijn in feite een wilde variant van de papaver. Ze hebben rode bloemen en groeien op zandgrond.
foto rechts @ BCK
 
¶ De Dollehoedsdijk in het buitengebied van Lochem loopt inderdaad naar een stuk hoog gelegen zandgrond, waar ook de Hoge Enk ligt, een groot en hoog gelegen akkergebied. Er kunnen daar dus zeker akkerbloemen groeien en vroeger ook hebben gegroeid. De naam Dollenhoed kan dus betekenen: de zandhoogte waar akkerbloemen groeien.
¶ Lochem, Wichmond en Harreveld liggen in een regio die circa 200-100vC wordt bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Dollenhoed kan derhalve zijn afgeleid van Anglisch dolic (dollekruid, akkerbloem) + hod (hoedvormige hoogte).
** Dollehoed (Lochem)
# FRI, WP, KEN, TDN (kaart 34C Ruurlo 2005), DAB, KBG

Dollenhood:
Veld genaamd Den Dollenhood in Harreveld bij Lichtenvoorde (Achterhoek). De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit Berkelland. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dolic (dollekruid) + hod (hoogte). Dus: de hoogte waar dollekruid groeit.
** Dollenhoed, Harreveld

Dolling:
Nederlandse familinaam. Komt 1947 enige malen voor. Ook als Dölling. Mogelijk afgeleid van Anglisch Doll (mansnaam) + ing (volk). Dus: volk van Doll.
** Dollen, Dollinghoed, -ing
# Meertens Instituut, DAB, KBG

Dollinghoed:
Locatie in het buitengebied van Wichmond, waarnaar anno 2010 de naam Dollinghoedseweg verwijst. De regio is rond 200vC bevolkt door Angelen, mogelijk uit Zelhem. De naam Dollinghoed is derhalve mogelijk afgeleid van Anglisch dolic (dollekruid) + ing (en) + hod (hoogte). Dus: de hoogte waar dollekruid groeit.
** Dolling, Dollenhoed, Dollen, ASA
# FRI, KBG

Dommerholt:
Locatie bij Borculo in de Achterhoek. Mogelijk is daar in oude tijden een dingplaats. Die ligt in Anglische tijden immers vaak in een bos.
200vC: De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dom, domm (oordeel, vonnis) + holt (bos). > ASA
** Dingplaatsen

 

Donar:
Alias Thynar, Thunar, Thunnor, Thur, Thunor, Thonar, Thor, Dor. Anglische god van de donder, de vruchtbaarheid, het huwelijk en de doden. Zoon van Wodan en Frig. Sterk gebouwd, rode baard, felle ogen, machtige stem, grote eter en drinker, ongecompliceerd. Noord Germaans: Thor, zoon van Odin en Jord. Gelijkgesteld aan de Romeinse god Jupiter en Hercules. Zijn naam leeft voort in donder en Donderdag, Anglisch: Thunres-daeg, Engels: Thursday. Donar is tevens de god van simpele kracht. Naar gewoonte draagt Donar altijd een hamer, die Mjolnir heet. Als hij daarmee gooit, bliksemt het. Ook wekt hij daarmee geiten weer tot leven, nadat hij ze heeft opgegeten.
Rechts: beeldje van Donar gevonden in Zweden
 
Deur: Anglisch dor, dore = deur. Dor (Thor, Donar) lijkt derhalve een verwijzing naar de deurfunctie van Donar (Thor). Temeer daar Donar de god van de doden is. Hij lijkt derhalve te worden gezien als de deur (poort) naar een andere wereld. > Dor, Hiernamaals, Walhalla
Haan: Volgens een oude overlevering raast Donar met een haan op z'n schouder door het luchtruim. Dat is mogelijk de reden waarom kerken een haan op de toren hebben. (#HED/p8) Als teken van adaptie van oud Anglische tradities. De haan is echter ook het symbool van vierheid, waakzaamheid en vruchtbaarheid.
Sjamanisme: Het sjamanisme is vrij zeker door de Germanen meegenomen van hun Arische voorouders. Later is het meegenomen door de Angelen en andere Germaanse volken naar hun eigen woongebieden. Bij hen wordt het sjamanisme vooral gekoppeld aan de god Thor. Zijn heilige tekens staan vaak afgebeeld op rituele drums. > Sjamanisme
Offerfeesten: De Angelen houden offerfeesten bij offerstenen aan de voet van heilige eiken gewijd aan Donar. Deze offerstenen komen overal voor in NO Nederland (West Angle). (#HED/p8; KBG) > Baldersteen, Eiken
Cultusplekken:
- Bunnik: Dorrestein* > Dor
- Dieren: Donderberg. Ooit gewijd aan Donar
- Elst: tempel gewijd aan Donar, op de plek waar thans de Grote Kerk staat. In de tempel stond een beeld dat van hem moet zijn geweest. Bron OBN/p159 schrijft namelijk dat in Elst veel geofferd werd. Vooral kalveren, varkens, schapen, geiten en paarden. De wanden van de tempel waren prachtig beschilderd. Er stond een altaar en in het midden een beeld van een godheid.
- Leersum: Donderberg. Gelegen bij Burg. Van den Boschlaan 63.
- Tynaarlo: > Tynaarlo
Toorweg/Zelhem: Zandweg in het buitengebied van Zelhem. Aldaar zijn archeologische resten gevonden uit de periode rond de jaartelling. (FRI jul 2013) De naam Toorweg lijkt afgeleid van Anglisch dore (deur, toegang, toeganspoort) en waeg (weg). De weg gaf dus mogelijk toegang tot een belangrijke site. Mogelijk een omheinde nederzetting. Ook is mogelijk dat de Toorweg verwijst naar Thor (Donar), de Anglische god van de donder etc, maar die ook een soort deurfunctie had bij het Walhalla. > Zelhem, Walhalla

Hagall: Hagall is een personificatie van de Anglische god Donar, de god die met hagelstenen smeet om de mensen te plagen en hun huizen en gewassen te vernielen. Dat was alleen te voorkomen door het tijdig plaatsen van een hagelkruis (afb. rechts ©) > Hagall 2
 

50nC: De Goten kennen vele goden, die ze vereren op heilige plaatsen als grotten en bossen. Ook kennen ze tempels, priester en rituelen, maar hun rol, functies en samenhang zijn vaag en inconsistent. In Uppsala (Zweden) staat een tempel met daarin drie beelden: Thor in het midden, geflankeerd door Wodan en Freya. Deze tempel dateert echter van na de jaartelling. Volgens Tacitus (55-120nC) zien de Goten hun goden echter niet als idolen in menselijke gedaante en vinden ze tempels ongeschikt als woonstee voor hen. Wel offeren ze dieren en soms mensen (krijgsgevangenen) aan Tiwaz of Wodan en proberen ze de wil van goden te kennen door het werpen en interpreteren van dobbelstenen met runentekens. (> Dobbelen) Julius Cesar is echter niet onder de indruk van het Germaanse geloof. Hij schijft circa 50nC dat ze nauwelijks goden kunnen noemen en schijbaar alleen Zon, Vuur en Maan kennen. Ook schrijft hij dat ze in bizonder Mercurius vereren, die ze beschouwen als gids op hun reizen en behalen van winst. (Commentarii de Bello Gallico: 6.21, 6.17) Mogelijk bedoelt hij de god Balder, die vaak wordt vergeleken met Mercurius. > Balder
200nC: Op een runensteen van circa 200nC in Thorsberg (Angeln) staat geschreven in Oud Anglisch: owlthuthewaR / ni waje mariR = een weldoende Tiwaz, niet weinig vermaard. > Thorsberg


400nC: Rechts: Anglische tempel rond 400nC naar een aquarel van Hester Jans-Molenberg na zorgvuldig historisch onderzoek. (© BCK) Links staat een zgn godenpaal met een hagal-kruis. (> Godenpalen) Hagal is in het Angalisme het symbool voor Harmonie, Heil en Geluk. Als achtste teken van de Futhark staat Hagal ook voor Volmaaktheid en Eeuwig Leven. (> Hagal, Acht, Angalisme) De tempel is gewijd aan Donar. De blauwe vlekken op de paal symboliseren hagelstenen waarmee Donar smeet om de mensen te pesten en hun oogst te vernielen. Daarom staan deze godenpalen ook vaak bij graanvelden en andere gewassen om de oogst te beschermen. Deze godenpalen worden daarom ook hagelkruisen genoemd. Christenen hebben na 750nC de Hagal vervangen door een christelijk kruis naast een schrijn met een beeld van Maria of een heilige. > Hagelkruizen
 
** Dor, Dondergod, Donderbezem, Sjamanisme, Gerechtigheid, Hagall, Happiness, Thuringen
# RRA, WP, HPG, DAB

Donder:
()A Thonar (Donar), Thunar (Donar), thundar (donder), thundarclap (donderklap), thundardaeg (donderdag), thundarleac (donderlook; # huislook, kruid), thundarslag (donderslag), Thunnor (=A Thunar = Donar), thunor (=A thundar), thunresdaeg (=A thuresdaeg), thunrian (donderen, onweren; # weer), Thynar (Donar)
** Donar, Donderberg, Donderbezem, Dondergod, Donderstenen

Donderberg: > Donar
Donderbergen: > Donar

 

Donderbezem:
Muuranker op oude panden in NO Nederland als bescherming tegen de woede van Donar, de West Germaanse god van de donder, de vruchtbaarheid, het huwelijk en de doden. Ook genaamd: Thunar, Thunor, Thonar, Thor. Donar is tevens de god van simpele kracht. De donderbezem lijkt qua vorm op een combinatie van de Germaanse Hagal en het Christelijke Kruis.
** Hagal
 

Dondergod:
Bijnaam van Donar, de West Germaans god van de donder. In de regio Masisi in het noorden van de Kongo kennen de mensen ook een dondergod. Ze noemen hem daar Mkumba.
** Donar

Donderstenen:
In het huidige Nederlands noemen we iemand nog wel eens een echte dondersteen, zijnde een ondeugend of stoutmoedig persoon. Donderstenen in de Germaanse mythologie zijn hagelstenen, die neerkomen tijdens winterstormen, die over de huizen en velden jagen.
** Hagall (2), Donar

Dongen:
Stad in Noord Brabant. Aldaar staat een boerderij uit de IJzertijd (800-50vC), gereconstrueerd op basis van resten van een boerderij die daar ooit werkelijk heeft gestaan in die tijd.
++ PgLinks

Donkere Middeleeuwen: (300-600nC; DME:)
¶ Bij Donkere Middeleeuwen denken mensen vaak aan volksverhuizingen en plunderingen, maar er was ook tijd om te genieten en in rust sieraden te maken. #DeTelegraaf 27.10.2012/Annemarieke Willemsen, Museum Oudheden/Leiden
¶ Uit opgravingen in heel Nederland blijkt dat de Donkere Middeleeuwen tamelijk rijk en welvarend zijn. Mensen zijn gezonder en langer dan de Romeinen bevoor 300nC en de Karolingers na 300nC. Dankzij internationale handelsrelaties bezitten ze o.a. munten uit Constantinopel, rode granaat uit India en Pakistan en kaurischelpen uit de Indische Oceaan. In graven en op offerplaatsen zijn gevonden:
- gouden halsringen, gespen en mantelspelden ingelegd met edelstenen
- rijk versierd glaswerk in alle kleuren groen van blauwgroen tot gelig
- huisraad, speelgoed, munten en wapens
#DeTelegraaf 2.5.2014

Dood: > Thanatologie
Doodslag: > Eigenrichting

Doodstraf:
()A beheafdian (onthoofden), beheafding (onthoofding), blocbeorg (blokberg = schavot), deaddom (doodstraf), dom (oordeel, straf), doman (oordelen, veroordelen, straffen), galga (galg), scafot (schavot), staca (brandstapel), stricc (strop), wyrgan (wurgen), wyrgpal (worgpaal)
¶ De Anglische rechtspraak probeert de meeste geschillen en overtredingen te settelen via onderhandeling tussen dader, slachtoffer en diens familie. Alleen bij zeer ernstige delicten volgt de doodstraf.
Verzoening: De rechtspraak bij de Germanen c.q. Angelen is gezien in de tijd feitelijk niet slecht georganiseerd. Het stamrecht wordt overgeleverd van generatie op generatie en middels dingen (rechtszittingen) in een Mallus gehandhaafd. Verreweg de meeste delicten worden gestraft met een geldboete (zoengeld). De rechtspraak is dus sterk gericht op verzoening. Die immers verzekert duurzame stamvrede. Slechts zeer ernstige delicten worden gestraft met verbanning of de dood. Pas na de vestiging van de christelijke kerk wordt de doodstraf op grotere schaal ingevoerd. Met name voor delicten tegen de kerk en zgn heidense rituelen. > Verzoening
250vC++: De Ith Hils zijn een groot heuvelgebied in Hannover, waar al sinds 250vC Angelen wonen. Aldaar ligt de Koppenberg (Coppenbrügge) waar een oude ding- en offerplaats ligt. De Angelen lieten daar zonneraden branden tijdens hun rituelen. Enkele bewoners uit Koppenberg zouden daar ter dood veroordeeld zijn. Dat zou de oorsprong zijn van de overlevering van de Rattenvanger van Hamelen. > Zonnerad
100nC: Tacitus (Anales): Moerassen worden gezien als heilige plaatsen. Veroordeelden worden eerst gewurgd en dan in het moeras geworpen. > Veenlijken, Wensveen, Wensley, Woensdrecht
¶ De raedstaec (radstaak) is een martelwerktuig. Bij Varsseveld (Achterhoek) is een locatie genaamd De Radstake, gelegen aan de A18. Daar zijn vroeger mensen geradstaakt.
750nC++: Bron ZWH/p10 schrijft:

Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. Het was op last van deze keizer Karel, dat Ludger het christendom ging prediken in de Achterhoek en Westfalen. Hier en daar stichtte hij een kerkje; het eerst in Zelhem, Groenlo en Winterswijk. De bekeringsmethoden waren, voor zo ver het keizer Karel betrof, hardhandig: er stond doodstraf op de weigering je te laten dopen en op het verbranden van doden (in die tijd werd cremeren als heidens beschouwd) ...
1431-1605: Duizenden Protestanten vermoord op de brandstapel tijdens vervolgingen door Roomse Inquisitie. > Brandstapel
** Rechtspraak, Stamverraad, Veenlijken, Galgen, Brandstapel, Mensenoffers, Dingplaatsen

Doomsday Book: > PgBrit
Doorn:: stad in Utrecht > Thorhem

Dor::
Alias Donar, Deor, Deur, Thor, Thur, Thynar, Thunar, Thunnor, Thunor, Thonar. West Germaanse god van de donder, de vruchtbaarheid, het huwelijk en de doden.
¶ Anglisch dor (dore, duru, dyro) = deur, toegang, toeganspoort, baai, monding. Gezien:
- Dor (Donar) o.a. de god van de doden is
- en Anglisch dor = deur, etc
>> lijkt Dor (Donar) o.a. de poort te zijn naar het Hiernamaals.
Doorn: Dor komt voor in Doorn (stad in Utrecht), alias Thorhem afgeleid van Anglisch Thor (Thor, Dor) + ham (heem, oord). > Doorn
Dorrestein: Familienaam mogelijk afkomstig uit Amersfoort. De naam komt rond 1529 voor als "Op Dorrestein", i.c. Loech Thonisz Op Dorrestein, geboren in 1560 op boerderij Dorrestein aan de Lockhorstweg 1 te Leusden. De regio Amersfoort wordt rond 100vC bevolkt door Angelen uit de Veluwe. (> Amersfoort) De naam Lockhorst lijkt derhalve afgeleid van Anglisch locc (buiging, bocht) + hyrst (horst, zandbank, hoog gelegen grond, begroeide hoogte). Inspectie ter plekke (jan 2013) leert dat de locatie inderdaad een begroeide hoogte is, gelegen bij een brug in een bocht van de Heiligenbergerbeek. Bij de inrit van deze locatie staat een grote witte steen met daarop in goud de naam "Lockhorst".
--- Ook is er een boerderij Dorrestein aan de nabij gelegen Dorresteinse Steeg in Amersfoorst Oost. Deze boerderij wordt als zodanig al genoemd rond 1426 in een verkoopacte. In die tijd ligt deze boerderij nog in het toenmalig buitengebied van Amersfoort met de naam De Hoghe op een kaart uit de 17e eeuw. Deze naam geeft aan dat het gebied relatief hoog ligt en dus een hoogte moet zijn.
--- Aangezien:
- een oude boerderijnaam vaak is overgenomen van de oudere locatienaam > Huisnamen
- en een oude familienaam vaak is overgenomen van het huis waar de familie ooit heeft gewoond > Huisnamen, Familienamen
- en boerderij Dorrestein te Lockhorst kennelijk op een hoogte ligt
- en de naam Dorrestein verwijst naar een steen
- en de regio Amersfoort rond 100vC wordt bevolkt door Angelen uit de Veluwe
- en de Angelen hun goden meestal vereeren bij een offersteen op een heuvel of hoogte > Ael, Offersteen, Baldersteen
>>> kan de naam Dorrestein mogelijk zijn afgeleid van Anglisch Thor (Dor = Donar) + sten (steen) en derhalve van dorresteen, zijnde een offersteen gewijd aan de Anglische god Dor (Thor, Donar). > Amersfoort, Offerstenen
Dorman: Familienaam afkomstig uit Hardenberg. De naam lijkt afgeleid van Anglisch Thor + man (man). Anglisch godman = priester. Derhalve lijkt Anglisch dorman = priester gewijd aan de god Dor (Donar). Gezien de mogelijke aanwezigheid van een dorman in Hardenberg, kan daar ooit ook een dorresteen hebben gelegen, waar de dorman zijn rituelen hield. Mogelijk is dat de steen die ligt bij de NH Kerk in aangrenzend dorp Heemse.
Thurman: In Engeland komt de familienaam Thurman voor. Deze naam lijkt eveneens afgeleid van Anglisch Thor (Dor) + man (man).
Dorsten: Familienaam. Mogelijk afgeleid van Anglisch thorsten = dorresteen = offersteen gewijd aan de Anglische god Thor. De naam komt weinig voor. Mogelijk is ze afkomstig uit Hardenberg waar immers ooit een dorresteen kan hebben gelegen gezien de aanwezigheid daar van een dorman.
Doorman, Toorman: Deze familienamen lijken varianten van Dorman.
** Donar, Doorn

Dorpen:
()A caltere (dorpsomroeper), ceorl (kerel, boer, dorpeling, vrijman), comme (kom, laagte), haw (=A how), ho (=A how), hoe (=A how), homan (huisman, dorpeling), hoo (=A how), how (huis, oord), howeard (dorpswachter), laugh (=A lough), lough (dorpskom), pump (pomp, dorpspomp), tharp (=A thorp), thorp (akker, landgoed, dorp), thorpman (dorpeling, boer), throp (= thorp)
¶ Anglisch thorp (tharp, throp) = akker, landgoed, dorp; KA thorp; ON dorp = akker, landgoed; thorpman = boer, dorpeling; ON dorpman
Uit deze etymologie blijkt dat dorpen zich ontwikkelen van akker tot landgoed en dan tot dorp = gebied waar enige boerderijen staan en later ook huizen.
1950: Gemiddeld dorp: 4 bakkers, 40 boerderijen, 1 bushalte, 1 dorpspomp, 1 dorpsstraat + 3 zijwegen, 1 fietsemaker, 1 groenteboer, 1 huisarts + apotheek, 1 huishoudwinkel, 30 huizen, 350 inwoners, 1 kapper, 1 kerk, 1 kolenboer, 1 kroeg (vaak tegenover de kerk), 3 kruideniers, maandag = wasdag, 1 molen, 1 muziekcorps, 1 olieboer, 1 postkantoor, 1 schildersbedrijf, 1 school, 1 sigarenwinkel, 4 slagers, 2 smederijen, 1 textielzaak (kleding, textiel, etc), 1 wijkverpleegster, 1 zuivelfabirek
¶ Grootte (opp/inw) c 2012: Beckum (--/800), Drie/Gld (--/130), Fleeringen (--/905), Heetveld/Ov (--/310), Langveen (0.5Km2/1272), (Lemele (--/1295), Lieren/Gld (--/1243), Nieuwland/Ov (--/1250), Noordlaren/Gro (1.3Km2/430), Oosterhesselen/Dr (--/1890), Scharmer/Gro (1.8Km2/920), Silvolde/Gld (11.9Km2/5500), Spankeren (--/997), Speulde/Gld (--/380), Vasse/Tw (--/940). Gemiddeld: 1.1Km2*/1217 > 1106inw/Km2
** Nederzettingen, Landweren, Steden, ZuidHolland (dorp bij Katwijk), Hundred
# DVB, FRI

Dorresteen: > Dor
Dorrestein: > Dor

Dorsen:
()A ate (haver), baerlic (gerst), bere (gerst), ceaf (kaf), claebot (korenworm), corn (koorn, koren, graankorrel, graan), cornpyt (korenput = droge put voor bewaren van koren), cour (koren), dorsan (dorsen), dorsfleggel (dorsvlegel), dorsflor (dorsvloer), fleggel (dorsvlegel), gorst (gerst), grain (graan), grainmyl (graanmolen), grainre (graanzolder), haefre (haver), haerfest (oogst), hal (dorsvlegel)
** Graan, Oogsten, Molens

Dort:
NL: Dordt = Dordrecht; Dorth = locatie in Bathmen
DL: Dortmund = stad aan de monding van de Dort in Westfalen
UK: Dart = rivier; Dartford = stad aan de Dart; Dartmeet (stad); Dartington; Dartmoor; Dartmouth

Dover: > PgBrit
Downheid: > Surcama

Draken: (DRK:)
Anglisch draca, draec, dragun, wyrm = draak, slang, worm
¶ De draak is een mythologisch dier dat lijkt afgeleid van de grote dieren als dinosaurussen, die tot circa 65 miljoen jaar VC op aarde leefden. > Dinosauriers
Afbeeldingen: Wapens/vlaggen van Bhutan, Bern en Wales.
¶ Opmerklijk is dat draken overal in de wereld nogal identiek worden uitgebeeld: lijkend op een grote krokodil met wat hogere poten, kronkelend, groene huid, grote kop, staart en schubben, felle ogen, vlammende rode tong en met rook uit de neusgaten, soms met twee vleugels als van een vleermuis (wapen Bern).
¶ Hoe komen de Angelen aan hun verhalen over draken?
70miljvC: Ontstaan van de mensheid in Kenya. > PgGenline
65 miljVC: De dinosauriers sterven uit als gevolg van een inslag van een megameteoriet in de Golf van Mexico.
>>> Het is denkbaar dat draken oerbeelden zijn die de mensheid heeft overgehouden van de dino's, die rond 65 miljoen jaar vC zijn uitgestorven als gevolg van de inslag. Grote delen van de wereld staan vele maanden in brand, waardoor vele levende wezens worden gedood. Slechts een klein deel van de mensheid overleeft. > PgGen
20 miljVC: dinosauriers in Oezbekistan. Wetenschappers vinden resten dino's in Oezbekistan. De resten dateren van circa 20 miljoen jaar VC. #BBCWorldtv 15.3.2016
--- Oezbekistan is een staat gelegen ten zuiden en zuidoosten van het Aralmeer in Centraal Azia. (#WP) Als zodanig ligt Oezbekistan nabij Arya in NO Persia, waar de Ariërs wonen.
10 miljVC sauriërs in Portugal: Nederlandse amateur archeoloog Aart Walen vindt resten van een sauriër nabij Lissabon in Portugal: een schedel, een tand van 10cm, etc. De sauriër was een vleeseter van circa 10 meter lang en 3.5 meter hoog. # NOS Journaal + VARA P&W 5.3.2014. NB > 65miljVC Mexicoramp
>>> Op grond van deze feiten lijkt mogelijk dat de Angelen hun kennis over draken via via uit Portugal hebben ontvangen.
8000-200vC Ariërs: Volk dat sinds circa 8000vC leeft in Arya, een berggebied in Noord Perzië (Noord Iran). > PgGen/Ariërs
>>> Ariërs kunnen hun kennis over dino's hebben gekregen uit Oezbekistan.
>>> Dat de Angelen en andere Arische volken de draken in hun mythologie kennen, lijkt te komen doordat het oude woongebied van de Ariërs in Centraal Azië is gelegen.
5000vC++: Germanen in Arya-Khwarizm/CentraalAzia > PgGen/Germanen
--- Wyrm: Draak uit de Gotische en Germaanse mythologie. Draken zijn mogelijk een overgelverde perceptie van sauriers uit het oerverleden. Ze zijn 65 miljoen jaar vC uitgestorven door de ramp in Mexico, toen dat land werd getroffen door een mega meteoor.
--- Worm: Anglisch wyrm = worm, slang, draak. Opmerklijk genoeg lijkt de nietige worm qua vorm erg veel op de lange ranke draak zoals Chinezen die afbeelden. Dit lijkt erop te wijzen dat de Oer Angelen zelf of via via de draak hebben leren kennen van de Chinezen. I.c. via hun genline. > SLA
2000vC++: In China is de draak het meest belangrijke mythologische symbool. De draak brengt levenskracht, voorspoed en geluk. Bij elke jaarwisseling wordt de draak dan ook uitbundig vereerd in optochten. Deze belangrijke rol van de draak in China is zo opmerklijk omdat archeologen afgelopen jaren hebben geconstateerd dat de meeste fossiele resten van dinosauriërs ter wereld zijn gevonden in China en Mongolia. E.e.a. sterkt de these dat de mythologische draak een rudimentair oerbeeld is van de historische dino's die miljoenen jaren vC de wereld bevolken.
--- Dragon Bone: Opmerklijk is dat het Anglische teken Hagal ook is te zien op een zgn Dragon Bone in China uit de tijd van het ontstaan van het Chinese Rijk in het noordoosten van het land rond 2000vC. #BBC2tv/China/4.2.2016 > Hagal, China
>>> Op grond van deze feiten lijkt het aannemelijk dat de Angelen hun kennis van draken direct of indirect hebben gekregen van de Chinezen.
2000vC++: Door contacten met Chinezen kunnen de Ariërs de draken hebben leren kennen via de Chinezen.
--- 8000-2000vC: Aangzien:
- de Angelen voortkomen uit de Goten
- en de Goten voortkomen uit de Germanen
- en de Germanen voorkomen uit de Ariërs
- en de Ariërs al rond 8000vC bestaan
- en deze Ariërs al sinds 8000vC in Centraal Azia wonen
- en de Chinezen pas rond 2000vC verschijnen
- en de Chinezen al vroeg draken kennen, hetzij uit eigen waarnemening of via overlevering van naburige volken
- en de toenmalige Chinezen in Noord China wonen
- en Noord China nabij Centraal Azia ligt
- en de sauriërs al sinds 65 miljoen vC bestaan
>>> lijkt het mogelijk dat de Ariërs al ver bevoor 2000vC de sauriërs kennen; of uit eigen waarneming of via anderen.
>>> en lijkt het mogelijk dat de Angelen draken kennen uit overlevering via de Chinezen > Ariërs > Germanen > Goten > West Goten, waaruit de Angelen voortkomen.

Het is goed mogelijk dat de Angelen de mythen over draken direct zelf hebben leren kennen van de Chinezen via de handel tussen Haithabu en China. I.c. via Constantinopel en Zijderoute (300vC++). Langs deze lijn kunnen de Angelen ook het Chinese Hagalisme hebben leren kennen.

> Constantinopel, China, Zijderoute, Hagal, Kloosters/Angale

1000vC++: Ahriman is de duivel in de oude Perzische mythologie. Hij wordt uitgebeeld als een draak. (#WP) Directe of indirecte contacten tussen Angelen en Perzen zijn vrij zeker. > Widsith, Persia
650vC++: In de Anglische mythologie komen vele draken (draca) voor. Ze blijken overal te zijn afgeleid van wyrms of slangen. Volgens de oude mythen wonen draken in burchten, waar ze grote schatten bewaken.
650vC++: In de Anglische mythologie komen vele draken (draca) voor. Ze blijken overal te zijn afgeleid van wyrms of slangen. Volgens de oude mythen wonen draken in burchten, waar ze grote schatten bewaken.
2014++ Kalimantan: (Borneo) Al sinds circa 1250nC vieren de mensen ieder jaar het spectaculaire Drakenfeest. De mensen maken een drijvende draak van circa 10 meter lang, met takken en stoffen als grote schubben in diverse kleuren. De draak wordt in de rivier opgevoerd en dan door mannen in boten onthoofd en stuk gescheurd, waarna de draak ten onder gaat. Ieder deelnemer mag zijn buit houden en is dan verzekerd van een goed en gunstig jaar. #MAXtv Kalimantan/ErikaTerpstra 12.12.2014
** Beowulf, Wyrm, Thyrs, Monsters, Mythologie, Overleveringen, Hagal, PgGen/Bushmen
# RRA, KBG

Drank: > Dranken
Dranken: > naam, soort, Drinken

Drasland: (DRL:)
()A beamt (beemd = drassig hooiland, waterrijk weiland), boya (boei = woest gebied, drasland), drobel (droebel = hoogte in drasland), fleadher (vledder = drasland, nat grasland), flear (flier, vlier = laag drasland), flod (vloeiveld, overloopgebied), lah (nat laagland), leag (nat laagland), paes (=A beamt), oy (nat en laag weiland in bocht van rivier), oys (nat, drassig), pas (=A beamt), sam (drasland, veen), slath (slijk, modder, bagger), slath (slatland, strook bebost drasland met sloten), slathland (=A slath), slea (drasland), wade (nat bouwland aan beek)
¶ Drasland = natte grond, vaak gelegen in laagland en veenland. Drasland was altijd ongeschikt voor landbouw en werd daarom meestal gebruikt als weiland of hooiland. In het Anglisch werd dergelijke grond vaak genoemd als lah of leag.
¶ Anglisch flod = vloeiveld = overstroomgebied van beek of rivier. NB Zelhem/Achterhoek: Heidehoekse Vloed = groot vloeiveld waar De Vloed (beek) ontspringt. Dit gebied is vaak nat door overstroming.
** Moerasland, Veenland, Weiland, Hooiland, Pentrop
# RZA (1773), DAB

Drente:: (DRT:)
Alias Trenta, Trente, Thrente, Trentia, Drenta, Drentia (1233nC++; #Quedam/p133).
¶ De oude namen Trenta, Thrente, Threante, etc, lijken te verwijzen naar Anglisch threanan (scheiden, afscheiden) + -ta (onbebouwd woest land). Dus: het afgescheiden woest land. Dit lijkt aardig overeen te komen met de gesteldheid van Drente in vroege eeuwen. In die tijd is Drente nog een groot en weinig bevolkt gebied, geïsoleerd door grote moerassen.
¶ Bron ALD/1p7 schrijft:

De geschiedenis van Drenthe en zijn bewoners heeft veel te maken met de ligging van het gewest. Door het ontbreken van eigen steden en kastelen is het lang een gebied geweest waar men doorheen trok, op weg naar andere bestemmingen. Vooral in tijden van strijd en oorlog had Drenthe veel te lijden omdat het het voorterrein was voor de verdediging van Friesland en Groningen, en het achterland van de vesting Coevorden.
...
De Drenten hebben met veel doorzettingsvermogen en volharding hun eigen zelfstandigheid weten te behouden. Dat is opmerkelijk omdat de bevolking van Drente in vergelijking met andere gebieden en steden klein was, slechts enkele tienduizenden mensen.
¶ Bron KND schrijft sub "De Drentse meng":
De samenstelling van de bevolking is in sterke mate bepaald door de ontginningsgeschiedenis. De inwoners van de uitgestrekte veenkoloniale gebieden zijn vooral uit Groningen, Friesland, Overijssel en Duitsland gekomen en verschillen nog min of meer van de oorspronkelijke zandbevolking wat bijvoorbeeld instelling, dialect en boerderijenbouw betreft.
Zandgebied: Op kaart RZN/46-47-50-51-59 (1773) blijkt de genoemde zandbevolking te wonen in de regio tussen:
NN/59: Seyen, Oosterwold, Eelde, Zuidlaren
NO/50: Zuidlaren, Annerveen, Bonnerveen, Buyne, ValterSchans, Emmen
ZO/47: Emmen, Coevorden
ZZ/47: Coevorden, Meppen
NW/50: Meppen, Sweel (Zweeloo), Beilen
ZW/51: Beilen, Dwingelo, Westerveen
ZW/46: Westerveen, Meppel, ColderVeen, NieVeen, Havelte
ZW/50: Havelte, Dwingelo, Assen, Norch, Seyen
In feite gaat het dus om het grootste deel van Drente - de moerassen Oostermoer (59/N.Drente), Musselbroek (50/O.Drente), SmilderVeenen (50/W.Drente), EchterVeenen (47/Z.Drente), EchterVeenen (46/Z.Drente). Deze moerasgebieden liggen grotendeels langs de buitengrenzen van Drente. Ze vormen daardoor een natuurlijke barriere tegen vijandige binnendringers. Ruw geschat lijkt circa 65% van Drente droog zandgebied, voornamelijk gelegen in Centraal Drente.
¶ Bron ALD/1p6 bevestigt e.e.a. en schrijft: Drente is rond 1000nC net een omgekeerd soepbord: een hoog en droog zandplateau in het midden en verder naar alle kanten aflopend, met in de lage delen uitgestrekte moerassen, die slechts op een paar plaatsen gepasseerd konden worden. In feite dus een ideale regio om veilig te kunnen werken, wonen en leven. > Anglische Macht
Holen: Bron NOE2/p70-71 (1926) schrijft over het uitgestrekte, lege, eentoninge en sombere Drentse land met z'n mooie dorpen als Eekst, Gieten, Borger, Gasselte, Rolde, Emmen en Dalen en de ontzaglijke ronde holen waarvoor geen goede verklaring is. Mogelijk gaat het om dingkuilen zoals de Balloër Kuil, waar recht gesproken werd. > Rechtspraak
Bestuur: Van oudsher wordt Drente bestuurd door een zgn Landdag. Alleen boeren met bezit kunnen deelnemen. (> Etstoel) De Landdag is een college dat besluiten neemt over recht en bestuur in heel Drente. De boeren komen bijeen met zonsopgang in de open lucht. Oorspronkelijk gebeurt dat in de Balloër Kuil, later in het Grollerholt (ZA), een nabijgelegen bos. Anno 1600 verandert het bestuur en komen alleen riddermatigen en eigenerfde boeren bijeen in Assen. #NDD/p57
Grollerholt Bosgebied bij Grollo in Midden Drente. Tot 1696 komen hier de afgevaardigden van Drente bijeen. Op zgn zodenbanken gezeten werd beleid bepaald en recht gesproken. #OBN/p232 > Grollerholt
timetable:
300vC++: Drente bevolkt door Angelen uit Zuid Groningen. > ASA, N-gebruik, FBAA
250vC-800nC: Drente onderdeel van Anglisch Rijk > Angle, Angelland
425nC: Drente een gewest van het Anglisch Rijk > Wistlawudu
430nC++: In de loop van de 5e eeuw worden vele nederzettingen in Drente verlaten. Mogelijk heeft dat te maken met de massamigratie van Angelen naar Brittannia in de periode 450-550nC. Het typische N-gebruik in Drente en in het Oud Engels lijkt dit te bevestigen. > N-gebruik
430nC++: Vondsten in grafvelden bij o.a. Wijster-Looveen en Zweeloo wijzen op voortgezette of hernieuwde bewoning in de nabijheid. (> MCAB) Mogelijk is desnietemin de populatie teruggelopen. In Beilen is een schat gevonden bestaande uit gouden munten en halsringen.
450-550nC: Grote watersnood kustgebieden Noordzee. Veel land gaat verloren. Circa 4 miljoen Angelen migreren uit Angelland naar Brittannia. Circa 4 miljoen Angelen blijven in Angelland. > P36
550-750nC: Angelland verzwakt economische en militair. Denen, Saxen, Friezen en Franken settelen in grote delen van Angelland. NO Nederland blijft overwegend Anglisch. > Pax Anglorum, AFA
615nC: Drente een gewest van het Anglisch Rijk > Etstoel
775nC++: Saxen vestigen zich in de grensstreken van NO Nederland. Moerassen belemmeren massale instroom. > Anglische Macht
775nC++: Hoge zandgronden in NO Nederland relatief veilig en blijven overwegend Anglisch. > Pax Anglorum, AFA
780nC++: Missionaris Willehad bekeert enige belangrijke Drenten. Het volk verzet zich echter tegen kerstening. Willehad vernielt vele Germaanse (Anglische) tempels. De Drenten pikken dit niet en Willehad vlucht uit Drente.
809nC: Groningen mogelijk afgescheiden van Drente
820nC: Oudste vermelding van Drente in acte van 820nC waarin Theodgrim zijn erfgoed "in villa Aarlo" in Drente schenkt aan de abdij van Werden. (Oorkondenboek van Groningen en Drenthe No. 3) #DRG/p19 > Aarlo
820nC++: De Frankische keizer Karel de Grote lijft Drente in. Sindsdien is Drente een graafschap binnen het Frankische Rijk. Dat is de eerste keer dat Drente onder vreemd bestuur komt. #NDD/p46
820nC++: Dirk van Fivelga is graaf, mogelijk van Drente. Fivelga (Fivelingo) wordt namelijk voor 't eerst pas na 900nC een graafschap genoemd, terwijl Drente al in 820nC. > Graafschappen, Dirk van Fivelga
1000*++: Drente nog woest en wild. Duitse keizer Otto III schenkt bischop Baldric het recht (met uitsluiting van anderen) in Drente te jagen op herten, beren, wilde geiten, wilde zwijnen en andere dieren. #DRG/p21
1000*++: Drente omvat ook NW Overijssel, Groningen/stad, Goo (= Goorrecht), Stellingwerf en Schoterwerf. #DRG/p21
1000*++: Drente is een afgesloten gebied. Het ligt in een kring van moerassen. (#DRG/p21) Dit maakt het gebied relatief veilig. Dat moet de bisschop van Utrecht erkennen. In de Slag bij Ane anno 1127 worden hij en zijn leger verslagen. Ze zakken helemaal weg in het moeras. > Ane
1024: Keizer Hendrik II geeft graafschap Drente aan de kerk te Utrecht. (Oorkondenboek No. 13) #DRG/p19
1040 Drente komt bij giftbrief aan de bisschop van Utrecht. #DRG/p23
1040-1339: In deze periode is veel oorlog gevoerd en velen zijn daarbij omgekomen in de Drentse moerassen. #DRG/p25
1089: Salland + Drente (= Nedersticht) onder gezag bisdom Utrecht. #HED/p10
1089++ Drente trekt zich weinig aan van gezag bisdom Utrecht. #HED/p10
1089++: Bisdom Utrecht begint tienden te heffen. Drenten weigeren te betalen. #HED/p10
1127: Drente verslaat de bisschop van Utrecht. > Ane
1143: Leffard van Bierum (c 1102-1162) krijgt van broer Harberth (bisschop van Utrecht) in leen castrum Covordie et jurisdictionem Trente. #Quedam/p98
1159: Drente genoemd als Drenthem in oorkonde paus. #Quedam/p97
1200-1350 Sculteti de Threnta: Vaak genoemd in diverse bronnen. Mogelijk is Bertold van Groninghe (c 1196-1256) hun stamvader. > Bertold van Groninghe
1231 juli: Verbond Drente-Fivelga tegen bisschop van Utrecht. #Quedam/pXX
1231: september: bisschop Utrecht verklaart Drente oorlog. #Quedam/pXX
1231-1233: Fries-Drentse oorlog. Het Drentse leger wordt aangevoerd door Rudolf II van Coevorden. De Friezen en hun aanvoerder Wilbrand van Oldenburg, bisschop van Utrecht, worden verslagen. > FDO
1232: Drente en Fivelga belegeren stad Groningen. #Quedam/pXX
1233: Bron Quedam/p133 noemt Trenta, Trente, Thrente, Trentia, Drenta, Drentia = Drente.
1233: Groningen en Gorecht onderdeel Drente. #Quedam/pXI
1233: Drente wint Fries-Drentse oorlog > FDO
1233: Wilbrand van Oldenburg (bisschop van Utrecht) sterft 26.7.1233 in Zwolle.
1233: Drente erkent gezag Otto III, bisschop van Utrecht
1373*: Jan van Nassau (bisschop van Utrecht) geeft jurisdictie over Drente terug aan nakomeling Rudolf II van Coevorden. (#Quedam/pXXII) Mogelijk is dat Hendrik van Borculo (1240-1300), burggraaf van Coevorden.
1412: Drente krijgt eigen landrecht.
1600: Tot dit jaar speelt Assen geen rol in het bestuur van Drente. #NDD/p50
1696: Tot 1696 komen de afgevaardigden van Drente bijeenkomen in Grollerholt. #OBN/p232 > Grollerholt
2014: In Nederland is het ziekteverzuim onder ambtenaren van de provincies gemiddeld 4%. Drente scoort het laagst met maar 2,9%. Ze schrijft dit vooral toe aan de goede werksfeer, die is te danken aan een goed beleid. Drente probeert een goede werkgever te zijn: de sfeer moet goed zijn, mensen moeten plezier in hun werk hebben. #DeTelegraaf 11.7.2014
** Zweeloo, Angelsloo, Coevorden
# encyclopediedrenthe.nl 8.10.09, DAB, KBG

Drenthe: > Drente
Drenthem: > Drente

Drie: gehucht
Gehucht bij Speuld op de NW Veluwe. Rond 700nC vermeld als Thri. De regio is rond 100vC bevolkt door Angelen uit de regio Harderwijk. De naam Drie lijkt derhalve afgeleid van het Anglisch telwoord thri = drie. Vooralsnog is onbekend waarom de regio zodanig is genoemd.
Het Boshuis: Van oorsprong een herberg uit circa 1050 AD. Anno 2012 een restaurant.
Drieberg: Op de Drieberg bij Drie staan een aantal grafheuvels.
Solse Gat: Grote geul met daarin een grote waterplas. Anglisch sol = geul, laagte. Geul en plas zijn mogelijk veroorzaakt door ijsmassa in de Ystijd.
mei 2012: #FRI: Een infobord van Staatsbosbeheer meldt dat:
- het Solse Gat een oude afgegraven leemkuil is
- in de waterplas waterdrieblad (waterklaver) groeit, een plant die erg zeldzaam is
- het bos bij het Solse Gat het oudste boombos van Nederland is
** ASA

Drie: getal > Trilogie

Driebergen: (DRB:)
Stad bij Zeist in Gelderland. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Noord-Oost Veluwe. > ASA
2017: In maart 2017 zijn bij het station resten gevonden van een boerderij van rond het jaar 0. #DeTelegraaf 22.3.2017

Drinken:
()A aenganghus (cafee, restaurant), aeppelwin (appelwijn, cider), alu (ale = bier met weinig hop), anismilc (anijsmelk), arac (brandewijn > Arac), beor (bier > Bier), bieker (beker), bolla (beker), booza (zuiptent, bar), boozan (=A bouzan), booze (=A bouze), bouse (dronken, bezopen), bouse (buis, buisje, lang smal glas, pijpje), bouzan (boezen, zuipen), bouze (jenever), booze up (opzuipen), brandere (destilleerder), brandery (branderij), brandwine (brandewijn), buise (=A bouse), busan (zuipen), buse (=A bouse), cetel (=A cettel), cettel (ketel, vat), cop (kop, beker), croc (kruik), cruce (kruik), cuyrhus (kroeg, cafee), dobba (dobbe = kuil, plas, drinkplaats), donn (bn dronken, roerig), donnig (=A donn), dranc (drank), drancheall (drankhal), dreappel (druppel), drencan (drinken), drenchus (drankhuis, bar, cafee), drincan (drinken), drincere (drinker), drincgield (drinkgeld), drinchus (drankhuis, bar, cafee), drincwaeter (drinkwater), druncan (bn dronken), eagre (waterkruik), ealu (ale), fleardrinc (vlierdrank = drank gemaakt van vlierbloemen en -pitten; schijnt zuiverend te werken), fleasc (fles), fosel (=A fusle), fusle (voezel = aardapeljenever, slechte jenever), gulp (slok), gulpan (slikken), lafian (laven), lys (sterke drank), lys (dronken), lysan (lessen, drinken, zuipen), lyshus (drankhuis, slijterij), lysig (dronken), meadhal (drankhal, zuiptent), meadu (mede = honingwijn = wijn gemaakt van honing), melc (melk), meodhal (drankhal, zuiptent), meodo (mede; >A meadu), meodu (mede; >A meadu), meolc (melk), milc (melk), minttay (mintthee = thee getrokken van mint), moc (mok), moraet (moerbeiwijn), most (most = wijndrank), mug (mok, beker), pilow (pilo = anijsdrank), pint (beker, glas, kan of pot van 6dL), pons (punch), pot (pot, kan), pothus (bierhuis), potthoc (pothaak = haak voor ketel boven vuur), pouran (roeren, schenken), praethus (praathuis, kroeg, café), ream (room), reoran (roeren), roran (roeren), rubarbarwin (rabarberwijn), saep (sap), sidre (cider, appelcider = drank gemaakt van appels), sippan (sippen, zuinig drinken), sleamp (flinke scheut), sleampan (zuipen), slempan (zuipen), slicc (slok), sliccan (slikken), stillan (destileren), stocere (stoker, destilleerder), stocery (stokerij, destilleerderij), stope (stopfles, fles, kruik), strup (stroop, siroop), supan (zuipen), supert (zuiplap), tapp (tap, stop, prop), tappan (ww tappen, aftappen), tappere (tapper = beheerder van een tapperij), tappery (tapperij = drankhandel), tay (thee), taybucs (theebus), taypott (theepot), tee (thee), teman (stromen, schenken), tul (tul = speen, kan, kruik), waeter (water), waetig (nattje = borrel), wed (heildronk), wiscy (whisky), win (wijn), wos (vocht, sap)
6000vC++: in Ethiopia wordt mede (honingwijn) gemaakt van honing > PgMon/Ethiopia
5000vC++: wijnkruiken in Mesopotamia; dus: wijnbouw
4000vC++ Soma: de heilge drank van de Ariërs - een mengsel van mede, opium en andere drugs. > PgMon/Aryanisme
4000vC++: wijnbouw in Armenia
10nC++: levendige handel tussen Rijnland en Brittannia; o.a. wijn
98nC: Tacitus: Germanen [Angelen] drinken veel bier. Ze eten veel vruchten, wildbraad en karnemelk. De vruchten plukken ze in het wild. > Tacitus
450nC++: Heortfeaste (hertenfeest, bokkenbal): Oud feest in Engeland. Ongehuwde mannen vermomd als hert vieren een nacht lang feest in een drinkhal. Mogelijk heeft dit feest te maken met de vereering van herten en elanden uit circa 8000nV. > Herten
1200-1400: In 1978 zijn in een kelder te Arnhem gevonden: kruiken van steengoed, vetvangers, borden met lobvoeten, olielampjes en trechterbekers. Alles uit de periode 1200-1400 AD. #OBA/p22
 

1500: Links: "De reis van Lot" (uitsnede), schilderij van Albrecht Dürer (1471-1528). Outfit en landschap zijn typisch voor Europa in die tijd. De reiziger houdt over z'n schouder een angolstok, een soort wandelstok met rechte greep. (> Anglostok) Aan de stok hangt een veldfles met water of drank voor onderweg.
 
2013 Macedonia: Ezels versjouwen hout voor de oven en de kachel. Schoolkinderen vervangen elk jaar de gekapte bomen met nieuwe aanplant. Velen hebben een stenen bakoven in de tuin waarin brood wordt gebakken. De ovens worden ook gebuikt voor het stoken van rakija, een soort kruidenjenever. Ze beweren dat elke dag een glaasje met een lepel honing je gezond en fit houdt zodat je makkelijk honderd wordt. > Macedonia
Thee: Vlijmen is een dorp in Brabant. Daar staat een monumentale boerderij met rieten wolfdak. In 2011 is ze uitgeroepen tot de mooiste hoeve van Brabant. ... In de moeshof werden groenten, kruiden en bloemen geteeld. De huidige bewoonster kweekt er kruiden en groente van bevoor 1890. Ze eet uit eigen tuin en gebruikt de kruiden voor thee en geneeskrachtige zalf. > Keuterboeren
Water: 2013 Amazone/Peru: "We passeren houten huisjes waar de rivierbewoners leven, midden in de jungle. Het water van de rivier, waar wij doodziek van zouden worden, zelfs als we erin zouden zwemmen, kunnen zij probleemloos drinken. Kinderen in versleten kleertjes zwaaien lachend naar ons vanaf de kant. ... We kanoën met de vriendelijke rivierbewoners, die we niet verstaan - zij ons ook niet - maar hun lachtende gezichten staan in ons geheugen gegrift." (# De Telegraaf 28.9.2013 Isabel Michelotti)
** Consumptie, Water, Zuivel, Mede, Thee, Pint

Drinkwater: > Water, Huiswater, Watervoorziening

Dromen:
()A dream (droom), dreaman (ww dromen), swefan (zweven, dromen, slapen)
¶ Een van de taken van Sjamanen is het verklaren van dromen. > Sjamanisme
Follow your dreams. #XXX
** Slapen, Voorspelling

Dronten:
Mogelijk stond in Dronten (Flevoland) rond 3000vC al een nederzetting. Amateur archeologen vinden 6.3.2012 aan de Oude Bosweg vuursteen, verbrand bot en houtskool uit de late steentijd. Ook vond men grote blokken ijzeroer. Dit kan wijzen op een geul van een oude beek. Onderzoek van de houtskool zal uitwijzen hoe oud de vondsten werkelijk zijn.
** Yzer, Archeologie
# De Telegraaf 7.3.2012

Droogte:
()A drug (droog, dor, verdort), drugad (droogte), dryg (=A drug), drygad (droogte), drygan (drogen, uitdrogen, verdorren), dryge (=A drug), drygery (drogerij), sora (zandgrond, strand), sora (dor, droog), soracre (zandakker), soran (verdorren, uitdrogen), sore (=A sora), sour (=A sora)
950nC++: Boeren gebruiken veel grond, schapen vreten heidegronden kaal, varkens vreten eikels op in de bossen, productie van houtskool kost veel hout, veengronden worden uitgeturfd en ontgonnen, grote droogteperiodes, waterpeil daalt. Al deze factoren doen grote zandgronden en zandverstuivingen ontstaan. > Zandgronden

Drusus: (38-9vC)
Romein. Geeft in 12-9vC leiding aan campagnes tegen de Angelen vanuit Nijmegen en Xanten. Lijdt zware nederlagen. Sterft 9 vC in de Slag in het Teutoburger Woud. #OSR/p11
** Drusus Gracht, Teutoburger Woud

Drusus Gracht: > Kanalen, Yssel
Drususgracht: > Drusus Gracht
Duinen: > Hoogland, Zandgronden

Duinkerke: (450nC++; DUK:)
Alias Duinkerken. Stad in het Vlaamse deel van NW Frankrijk nabij de grens met Vlaanderen. Oudste vermelding is van 1067 toen het nog deel was van Vlaanderen.
450nC++: De stad wordt mogelijk rond 450nC gesticht door Angelen uit Vlaanderen. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dun (duin) + circe (kerk). Dit komt fonetisch overeen met de Engelse naam Dunkirk voor deze stad. Naar Anglisch taalgebruik betekent Duinkerke: de kerk bij de duin. Deze kerk zal vrij zeker daar pas zijn gekomen toen er al voldoende mensen woonden. In de praktijk is dit rond 50 mensen. > Kerken
Maerlands: Duinkerke is het uiterste zuidwest punt van het Nederlands taalgebied. Naar zeggen konden de mensen in dit taalgebied elkaar verstaan van Denemarken tot Duinkerke. > Maerlands
** Frankrijk

Duinkerken: > Duinkerke
Duisternis: > Licht

Duits:
()A theod (land, volk), theodic (volks, volkstaal; ON deutsch, diets; ME Dutch)
¶ Duits is de taal van de Duitsers. Tot circa 1500 AD is sprake van Historisch Duits, dat wordt onderscheiden in:
- Hoog Duits: de volkstaal die werd gesproken in de deelstaat Sachsen in Duitsland = Saxisch. Deze taal is rond 1500 AD vastgelegd met de vertaling van de bijbel uit het Latijn in het toenmalig Saxisch zoals gesproken in Sachsen en aldaar is vastgelegd in de stad Meissen. (#NDRtv 21.9.2014) Deze taal is de basis van het huidige Duits, de voertaal van Duitsland.
--- Aangezien de Saxen lijken voort te komen uit de Oost-Goten in Noord Polen, lijkt hun taal derhalve voort te komen uit het Oost-Gotisch. > Saxen/volk
- Laag Duits: de volkstaal van de NW Duitsland van de Elbe tot de Rijn. Deze taal is een mix van Oud Anglisch (c 200vC++) en Saxisch (c 600nC++) uit de Duitse deelstaat Sachsen. > Saxen, Diets, Nederduits
1850: In 1850 voert kanselier Bismarck het Duits in als de officiële voertaal van Duitsland. De taal werd tot dat jaar alleen gesproken aan het hof van Wittenberg in Pruisen. #DeTelegraaf/8.7.2010 (Bert Riesebos te Apeldoorn), FRI, KBG
** TAES

Duitsers: > Hunnen

Duivel: (DVL:)
()A barliban (duivel), buman (boeman, hutbewoner, enge man, duivel), deofol (duivel), deofolgield (duivelsgeld, duivelsoffer, idool), deofolic (duivels, arglistig, boos, woedend), deyl (duivel), mone (demon, duivel)
1500vC++ Sanskriet: Rond 1500vC verspreidt het Hinduïsme zich vanuit India naar ZO Azië. Daardoor wordt het Maleis in Indonesia sterk beïnvloed door het Sanskriet, de taal van het Hinduïsme. Deze Arische ofwel Indo-Europese taal heeft z'n wortels in Arya, homeland van de Ariërs, gelegen in Centraal Azië. > PgGen/Hinduïsme, Ariërs
650vC++ Buman: Dit lijkt het meest orginele Anglische woord voor duivel.
650vC++ Demon: Het Grieks daimon = godheid = Latijn: daimonion = heilige kracht. (#COD). Het Grieks heeft evenals Anglisch en Maleis haar wortels in het Arisch van Centraal Azië. > Griekenland
650vC++: Momok is het Maleise woord voor boeman, griezel. (#KBL) Maleis en Anglisch hebben hun wortels in het Arisch van Centraal Azië. (> Maleis) Momok en Mone kunnen derhalve beide afkomstig zijn uit een Arisch woord met gelijke betekenis.
280nC++ Deofol: Het Anglisch woord deofol lijkt afgeleid van het Latijn diabolus = duivel. Het woord is via het Arianisme in het Anglisch terecht gekomen. (#EWB) > Arianisme
Definities:
- duivel = boze of onreine geest #KEN/1956
- duivel = boze, demon #PWO/2010
- demon = Nederlands: geest, boze geest, duivel, satan #KEN
- demon = Grieks: heilige kracht
- demon = Romeins: godheid
- boeman = boze man, schrikbeeld #K#E/1956
- boeman = bullebak, bietebauw #PWO/2010
- bietebauw = boeman #PWO/2010
- bietebauw = bullebak, kinderspook #KEN/1956
- bullebak = tiran, boeman, dwarskop #PWO/2010
- bullebak = bietebauw, boeman, barse kerel #KEN/1956
In Modern Nederlands blijkt per saldo dat:
--- een duivel = een barse en boze man, zijnde een schrikbeeld voor mensen
Bij Grieken en Romeinen is echter:
--- een demon = een godheid of heilge kracht
Aangezien 1:
- de Angelen en de Grieken beide voortkomen uit de Ariërs in Centraal Azië
- en de Angelen van oudsher contacten hebben met Grieken en Romeinen > AXR
>>> zien de Angale Angelen duivels en demonen mogelijk ook als godheden en/of heilge krachten. > Angalisme
Aangezien 2:
- het Christendom pas sinds c 1000 AD een dominerende invloed heeft in Angelland,
>>> kan het zijn dat na 1000 AD de Christlijke Angelen duivels en demonen negatief zijn gaan zien,
>>> maar de niet bekeerde Angale Angelen duivels en demonen meer positief zijn blijven zien, althans niet zo negatief.

** Angalisme, Kerstening, Duivels

Duivels: (DVL:)
500vC++ Loki: Alias Loke, Loge. Anglische god van het Vuur en het Kwaad. Heeft complex karakter en kwade eigenschappen. Hij is verantwoordelijk voor de moord op Balder, de populaire Anglische god van de Liefde en Herrijzenis.
500vC++ Nicor: ON Nicer, Nicker. Kwaadaardige Anglische watergod wiens naam nog voortleeft in Engels Old Nick (de duivel) en nick (gevangenis; AL nic). Door sommigen wordt Nicor gezien als een kwaadaardige bosgeest. > Nicor
500vC++ Welda: Alias Velda. Anglische god. Genoemd door Johan Picardt in zijn boek over de geschiedenis van Drenthe (1640). Welda geniet grote faam door zijn wichelarij, waarzeggen, bezweringen van de duivel en andere zwarte kunsten. #HDB/p30
300vC++ Exorcisme: In Engeland strooien Angelen zout om de duivel te verjagen. Dit gebruik dateert uit de pré-christelijke tijd (33nC++). (#BBCtv/HamptonCourt 21.2.2015) Dit ritueel kan door de Angelen in Engeland zijn meegenomen uit Angelland op het Continent tijdens de massamigratie in 450-550nC vanwege de Grote Natheid in Angelland. (> Massamigratie, Grote Natheid) Het kan derhalve al dateren uit de beginperiode van de zoutwinning langs de Noordzee.
500nC++ Ald Nick: Geordie: = de duivel. De naam Ald Nick lijkt erg op Nicor en kan dus daarvan een variant zijn. Ze lijkt derhalve meegenomen door Angelen uit Angelland.
795nC++ Credo Anglorum: In de Vaticaanse Codex pal. 577 staat Het Saxische Credo, gedateerd op ergens rond het jaar 795nC. Dit Credo is geschreven in het Latijn en kort daarna vertaald in het Saxisch. Hieronder de Anglische versie:

Fursaeg yu deofol?
Ic fursaeg deofol!
And allu deofolgield?
And Ic fursaeg allu deofolgield!
And allu deofol werces?
And Ic fursaeg allu deofol werces!
And wordes Thunaer and Woden?
And allu weohs the thaem genotas sint?  
Gelief yu in God almehthigan Faeder?
Ic gelief in God almehtigan Faeder!
Gelief yu in Christ, Godes suno?
Ic gelief in Christ, Godes suno!
Gelief yu in halogan gast?
Ic gelief in halogan gast!
Verzaak je de duivel?
Ik verzaak de duivel!
En alle duivelsoffers?
En ik verzaak alle duivelsoffers!
En alle werken van de duivel?
En ik verzaak alle werken van de duivel!
En woorden van Donar en Wodan?
En alle afgoden die hun gezellen zijn?
Geloof je in god, de almachtige Vader?
Ik geloof in god, de almachtige Vader!
Geloof je in Christus, Gods zoon?
Ik geloof in Christus, Gods zoon!
Geloof je in de Heilige Geest?
Ik geloof in de Heilige Geest!
 
--- Uit deze tekst blijkt dat Christenen de Anglische goden en de duivel negatief zien. De Angelen hechten echter niet zoveel waarde aan hun goden. Duivels en demonen hebben bij hen ongeveer dezelfde status als de goden. > Goden, Duivels
--- Uit het Credo blijkt dat de Christlijke priesters uit die tijd de goden van de Angale Angelen afschilderen als duivels aan wie de Angelen zgn duivelsoffers geven. Vreemd genoeg zijn er amper beelden gevonden van Anglische goden. Wel van Romeinse. > Afgodsbeelden
--- Het Credo blijkt niet te eisen dat de Angelen hun afgodsbeelden moeten vernietigen, wat van de toenamlige Christenen toch wel verwacht mag worden. Zeker nu het credo zulke harde eisen stelt aan andere zaken van de Angelen. E.e.a. sterkt de mening dat de Angelen nauwlijks beelden maken van hun goden.
900nC: Bron drouwerveen.com 15.11.09 schrijft:
Tot het eind van de 9e eeuw was de religie in Drenthe niet christelijk, maar Germaans [Anglisch]. Dit was een natuurgeloof, die later door de kerk als duivels werd beschouwd en op deze manier uit het dagelijks leven is geweerd. Het Germaanse geloof kende vele goden, zoals: Wodan, Donar, Frija en Ding (Tyrr) [Tiwaz]. Deze namen zijn nog terug te vinden in de namen van de dagen van de week. Vele tempels geweid aan deze goden in Drenthe zijn door zendelingen van de kerk vernield. Deze zendelingen werden gesteund door de legers van Karel de Grote. Vaak werd er op de plaats van een Germaanse [Anglische] tempel een kerk gebouwd. Een voorbeeld is de kerk van Roden. Veel herkenbare plaatsen van dit oude geloof zijn niet meer terug te vinden in het landschap. Een van de weinig overgebleven restanten is de Baloër Kuil. Hier kwamen vroeger de Germaanse [Anglische] priesters samen, werd recht gesproken en nieuwe wetten aangenomen.
2014 Duivelskastjes: In Drente bevesitgen mensen zgn duivelskastjes aan bomen en muren om de duivel te verjagen. Dit lijkt een heel oud gebruik. #FRIjun2014/Anloo
** Welda, Credo Anglorum

Duiven:
Oud: Thuvine. Stad in de Achterhoek. Rond 150vC bevolkt door Angelen uit Berkelland. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dufine (duivenhok).

Dunning: > Dunninghe
Dunninge: > Dunninghe

Dunninghe: (DUN:)
Alias Dunninge. Buitengebied in De Wijk, ZW Drente. Een vrij groot gebied gelegen aan de Reest. Het gebied ligt tamelijk hoog en heeft het meest weg van een grote oude rivierduin. Aldaar stond in de Vroege Middeleeuwen (450-1050nC) een borg. Later is Huys Dunninghe gebouwd. Dat stond verderop richting De Wijk.
Regio: De regio wordt rond 250vC bevolkt door Angelen, mogelijk afkomstig uit Meppel. De naam Dunninghe lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dun, dune (duin) + ing (volk). Dus: duinvolk = het volk bij of op de duin.
Dunning: Dit is een oude familienaam die vooranamelijk voorkomt in Midden Drente. I.c. 1971 De Wolden (20), Hoogeveen (21), Midden Drente (20). De familienaam lijkt derhalve afkomstig uit de buurt Dunninge in De Wijk. Mogelijk betreft het nazaten van de oorspronklijke bewoners van Huys Dunninghe.
Dunnink: Deze familienaam komt in 1971 416x voor in Staphorst, een gebied grenzend aan De Wijk. De naam lijkt een versaxing van de familienaam Dunning. Deze versaxing van familienamen in NO Nederland (West Angle) start rond 1539nC. > Versaxing
1971: Frekwentie familienaam Dunning/Dunnink in 1971 = 20 + 21 + 20 + 416 = 477. De historisch demografische regressiefactor HDR = gem 0.76 per eeuw. (> HDR) Dit levert de volgende reeks: 1971-477, 1871-363, 1771-276, 1671-209, 1571-159, 1471-121, 1371-92, 1271-70, 1171-53, 1071-40, 971-31, 871-23, 771-18, 671-13, 571-19, (c 500nC migratie 5 naar Brittannia), 471-13+5=18, 371-14, 271-10, 171-8, 71-6, 29vC-5, 129vC-4, 229vC-3, 329vC-2, 429vC-2, 529vC-1. De naam Dunning lijkt derhalve te zijn ontstaan rond 250vC, toen een Anglisch gezin van drie personen (echtpaar + 1 kind) zich settelde op de rivierduin aan de Reest bij De Wijk.
Borg: De exacte plek van de oorspronklijke Borg Dunninghe is nog niet gevonden. Begin 2014 is ernaar gezocht, maar dat leverde niets op. Gezien:
- de ligging van de duin in een brede bocht aan de Reest
- en het feit dat in oude tijden Angelen hun woning vaak bouwen op een hoogte en in de nabijheid van water en liefst stromend water (> Nederzettingen)
>> zal de oorspronklijke Borg Dunninghe mogelijk hebben gestaan op een hoge plek in de brede bocht van de Reest op de meest zuidelijke punt van de duin. Vanuit deze plek kan de bootvaart op de Reest goed overzien worden. De locatie had dus ook strategische waarde.
1250: Van het geslacht Dunning bestaat informatie die teruggaat tot in de 13e eeuw. De Dunnings lijken nogal honkvast. Alle beschikbare informatie over hen komt voornamelijk uit de regio Zuid-West Drenthe. Dit geslacht heeft links met de genoemde borg (havezathe) Dunninghe in De Wijk. (# Hessel Dunning in De Wijk 18.8.2014)
Dunning: Dorp in ZO Schotland, ZW van Perth. In de regio ZO Schotland wordt Anglesh gesproken, een Anglische streektaal. (> Anglesh) Mogelijk is dit dorp gesticht rond 500nC door Angelen afkomstig uit Dunninghe bij De Wijk in Drente. In die tijd migreren grote aantallen Angelen uit Angelland naar Brittannia vanwege de langdurige wateroverlast op het Continent. > P36, Angelland, TEHA
Anglesh: is een Anglische streektaal in Zuid-Oost Schotland. (> Anglesh) Dit sterkt de these dat Dunning in Schotland is gesticht door Angelen uit Dunninghe in De Wijk.
Dunnington: Dorp in Yorkshire, gelegen aan de oostkant van York. Yorkshire is een historisch Anglische regio. (> HAG) De naam Dunnington zal zijn afgeleid van Anglisch Dunning (duinvolk) + tone (tuin, nederzetting > Tuinen). Dus: de nederzetting van het duinvolk ofwel de Dunnings. Mogelijk is Dunnington gesticht door Angelen uit Dunning in ZO Schotland.
450-550nC: In deze periode wordt Angelland getroffen door de grote natheid. Landbouw en veeteelt zijn nagenoeg onmogelijk. Vele Angelen migreren daarom naar Brittannia, waar de situatie beter is. (> P36) De grote meerderheid gaat settelen in het huidige Yorkshire. (> TEHA) De relatie tussen Dunning in De Wijk en Dunning in Schotland lijkt derhalve zeer goed mogelijk en kan dan dateren uit deze periode van de Grote Natheid. Dat lijkt dan te betekenen dat Dunning bij De Wijk in die periode zeker al bestaat.
# FRI apr2014, KBG

Duno: > Duno Heveadorp

Duno Heveadorp:
De Duno is een oude schans op een stuwwal tussen Heveadorp en Doorwerth, uitlopend tot aan de Neder Rijn en grenzend aan de Limes. Ze fungeerde als wachtpost van de Angelen, die aldaar de Romeinen in de gaten hielden. Naar schatting is de schans gebouwd rond 50nC, vlak na de bouw van de Limes. De naam Duno is vrij zeker afgeleid van Anglisch dune = duin, heuvel. Kennelijk is dit de genoemde stuwwal.
** ARV

DWG: De weg met God
¶ Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Want Zijn Wijsheid is waarlijk groot. #SRK
¶ Vertrouw op de Here uw God. Hij zal u leiden. De meester vertrouwt op God en volgt de goede weg. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
** God, Bidden, HGV

DWH: > Duurzame Ware Happiness

Dijken: (DKN:)
()A bedd (waterkering, dijk), bet (=A bedd), binnandic (binnendijk, binnendijks), boldar (bolder = bedijkte kop bij rivier), butandic (buitendijk, buitendijks), buterdic (buitendijk), caed (kade, dijk), caedic (kadijk, tragel, jaagpad, trekpad, zomerkade), colc (kolk = plas, meer), coug (koog = buitendijks land), cowdic (koedijk = dijk waar koeien grazen), cwellwaeter (kwelwater = water dat onderdoor de dijk sijpelt), dic (dijk, dam, sloot, greppel), dic (dijkweg = dijk in veengebied), dican (ww dijken, bedijken, indijken), dicbow (dijkenbouw), dichere (dijkleger; verantwoordelijk voor onderhoud en bescherming dijk), dichus (dijkhuis), dicraed (dijkraad = dijkbestuur), dicsluth (dijksloot = sloot ter afvoer kwelwater), dicstael (dijkgrond), dicstol (dijkstoel), dicwaeg (dijkweg), felddic (velddijk = dijk langs akkers), fendic (veendijk), gors (=A gorse), gorse (buitendijks land, aangeslibt land), greafeldic (greffeldijk = dijk gemaakt van greffel), mote (gracht, dijk), ooy (uiterwaarde, waard), poldre (polder), polre (polder), polredic (polderdijk), reatdic (rietdijk), saedic (zeedijk), saengaldic (sangeldijk, slingerdijk; NB Sangeldijk in Holten en HofVanTwente), scar (schar = buitendijks land), sceapdic (schapendijk = dijk waar schapen grazen), scor (schor = buitendijks aangeslibt land dat alleen bij hoog water onderloopt), sealtdic (zoutdijk, dijk waarlangs zout werd vervoerd), staowa (stuw, waterkering), syll (sluis), syp (zijp, sloot, wetering), thula (gat, greppel, goot i.b. bij dijk of dam), treagle (=A caedic), upprel (oprit naar top van dijk), utandic (buitendijk, buitendijks), uterweard (uiterwaarde = land tussen dijk en rivier), utland (buitendijks land), utsate (buitendijks land), utsleag (uiterwaarde), waesscowt (dijkgraaf), wang (dam, dijk, kade), weal (wiel, kolk, poel of plas ontstaan door een dijkdoorbraak), weard (weerd, waard = buitendijks land), weardmaester (waardmeester = toezichthouder uiterwaarden), weringe (wering, dijk), wong (=A wang)
6500vC: In vele culturen komt een verhaal voor over een zondvloed. O.a. in oude Hindu bronnen en het Oude Testament. De oudste bron is het Gilgamesj Epos, genoemd naar koning Gilgamesj van Mesopothamië, die rond 2800vC leeft. Volgens dit epos wordt de mensheid onder leiding van de goden gered van deze ramp. De ramp is volgens geologen gebeurd rond 6500vC. De tekst staat op Tablet XI. Het gaat over Gilgamesj die zoekt naar onsterfelijkheid maar dan na zware beproevingen terugkeert in Uruk. Hij ziet daar de massieve muren, raakt in vervoering en brengt dan een lofzang over de duurzame werken van sterfelingen. Hij beseft dat mensen onsterfelijkheid kunnen bereiken door duurzame werken van beschaving en cultuur. Maar de natuur is soms vele malen sterker.

Muur, luister naar me.
Zoals de Apsu zal je het afdekken.
Ik kan niet leven in jouw stad.
Ninurta ging door met overstromen van de dijken.
Geen persoon kon een andere zien.
Zes dagen en zeven nachten kwamen de storm en de vloed.
En offerden een offer.
De lapsis lazuli om mijn nek.
Niemand kon de destructie overleven.
Apsu = ab (water) + su (ver) = de onderwereldse oceaan van zuiver water in de Mesopothaamse mythologie = de god van deze oceaan = Engur. Apsu is identiek aan Enki, de Sumerische god van het water en de wijsheid. Hij werd ook Ea genoemd, evenals bij de Hettieten, waar hij ook de god van de wijsheid is.
4000vC tzunami treft Noordzee: Ontstaan van het Nauw van Calais. Deze gebeurtenis leeft nog voort in de veranderingen in Nederland langs de kusten en in het binnenland: het verdwijnen van wouden, de Romeinse waterwerken, de dijken, etc. > Kanaal
0-400nC++: Romeinen bouwen dijken in Somerset/ZW.Engeland. #BBC2tv CountryFile
50nC++: De eerste dijken in Nederland zijn aangelgd langs de grote riveieren door de Romeinen. Ze hebben de dijkwegen nodig voor een snelle transport van hun troepen en handelswaar. De dijken zullen derhalve dateren van rond 50nC. #LLZ/p27
200nC++ Zuid-Holland: De Romeinen leggen dijken en wegen aan waardoor het gebied bewoonbaar wordt. > Zuid-Holland
400nC++: Na het vertrek van de Romeinen raakt de dijkenbouw in het slop. Wie het water deert, die het water keert, wordt de leus. #LLZ/p27
750nC++ Bron ZWH/p10 schrijft:
Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. ... Daar er geen hof was, moesten de christenen zelf de economie regelen en belasting werd betaald aan de kerk. De kloosters namen in die samenleving een uiterst belangrijke plaats in. ... Ze leerden de boeren de technieken van de landbouw en zij waren het ook die in ons land met de aanleg van de rivierdijken begonnen.
771nC: Offa van Mercia bouwt in Engeland Offa's Dyke als bescherming tegen aanvallen uit Wales. De dijk is ruim 238 Km (149 miles) lang en rijkt from sea to sea. Resten van deze wal zijn nog aanwezig. > PgBrit/Offa van Mercia
1050++: Dijkenbouw in Westerkwartier/Groningen door kloosters. #CWK
1100++: Dijkenbouw langs kust Noordzee Angelland
1225++: Dijkenbouw langs de Yssel in Gelderland en Overijssel. Elke bezitter van grond langs de Yssel moet op eigen terrein een dijk bouwen die voldoet aan de eisen. O.a. aansluiting met buren, materiaal, omvang, etc.
1450++: Pas rond 1450nC wordt dijkenbouw in Nederland een collectieve zaak. De oorzaak is de vele en grote overstromingen die het land teisterden. #LLZ/p27


      

    boven: Ysselwaarde met dijk, koeien en oude Anglische hoeve in Leuvenheim
   Ao 2013 (foto ©) > Leuvenheim

** Polders, Terpen, Nolde/Meeuwenveen

Dzjim: > Dzjimklank, Dzjimteken

Dzjimklank:
De letter G wordt in het Engels uitgesproken als zachte k zoals in good of als dzj zoals in Germany, Geography, Jezus, etc.
¶ Ook de letter J wordt in het Engels vaak uitgesproken als dzj getuige de woorden january, jar, jazz, jerk, etc. Of deze woorden in het Oer Anglisch voorkomen, is nog onbekend.
¶ Het vreemde is dat de dzj-klank niet lijkt voor te komen in de verwante talen Deens en Zweeds. In Deens is jaar = ar en jong = ung. Ook in Zweeds is jaar = ar en jong = ung. De herkomst van de Anglische dzj-klank ligt dus mogelijk elders.
¶ In de huidige Germaanse talen als Zweeds, Noors, Deens etc, komt de dzjim-klank kennelijk niet voor. Het is daarom vooralsnog een raadsel hoe deze klank in het Engels is gekomen. Was dzjim al aanwezig in het Oer Anglisch of niet? Of is dzjim in Engeland in het Oud Engels terecht gekomen via de oorspronkelijke Britse talen als Keltisch, Pictisch of Schots. Deze laatste optie lijkt vooralsnog niet ondenkbaar, hoewel daarvoor nog geen duidelijke aanwijzingen zijn.
¶ De dzj-klank hoort mogelijk al van oudsher tot het Anglisch getuige de woorden geoc (yoke = juk), Germanie (Germany = Germania, Dutisland), slecg = slagmes. Anglisch cg wordt hier uitgesproken als dzj. Anglisch c wordt uitgesproken als tj, o.a. in cese [tjese] = kaas. Anglisch cg wordt dan uitgesproken als dzj. De toevoeging van de g aan de c maakt de c [tj] dus tot een doffe dzj. Ofwel: fonetisch g + t wordt dz.
¶ De dzj-klank komt o.a. ook voor in Slavische talen als Pools en Russisch. Ook het Maleis kent de dzj-klank, zoals in Yalan [dzjalan] (weg, lopen) en Yam [dzjam] (uur). Mogelijk heeft het Maleis dit overgenomen uit het Arisch (> Maleis), evenals vele Eurpese talen. De dzj-klank wordt in het Latijnse alfabet weergegeven door de letters G (Germany) en J (Jesus).
¶ Het is ook denkbaar dat dzjim is overgenomen uit het Latijn. De Angelen in Brittannia bekeren zich namelijk al vroeg tot het Christendom en bekeren daarna massaal hun Anglische broeders op het Continent. Dzjim zou dan langs die weg kunnen zijn overgenomen door de Continentale Angelen. De huidige streektalen in de oude Anglische regio's op het Continent kennen dzjim echter niet of niet meer.
¶ Of de Anglische streektalen in Engeland dzjim kennen of ooit hebben gekend, is vooralsnog niet bekend. Wel is Geordie met de dzjim-klank een van de oudste Anglische streektalen in Engeland. Vele deskundigen hebben gespeculeerd over de herkomst van de naam Geordie. Heel interessant is de optie dat de naam George altijd zo populair was in NO Engeland. Deze populariteit kan samenhangen met St George (Joris, Gregorius), de beschermheilige van Engeland. De Engelse vlag wordt in de Middeleeuwen beschouwt als de vlag van St George. De vlag dateert al van vóór 1188, toen St George de beschermheilige van Engeland werd. Dat ligt voor de hand. Het is namelijk paus Gregorius die naar zeggen rond 600 AD Angelen uit Deira ontdekt op de slavenmarkt van Rome en daarna opdracht geeft missionarissen te sturen naar Engeland en dat land te bekeren tot het Christendom. (> Kerstening) De naam Gregorius wordt in het Latijn echter uitgesproken met een harde G en niet als Dzj. De dzjim-klank lijkt dus langs deze weg niet afkomstig uit het Latijn. En andere wegen zijn vooralsnog onbekend.
¶ De herkomst van dzjim in het Engels ligt mogelijk toch in het Oer Anglisch op het Continent. In het huidige Fries vinden we een zwakke vorm van dzjim in o.a. het woord gjin = geen. Alleen de dz-klank ontbreekt hierin. Aangezien Fries verwant is aan het Anglisch, kan het zijn dat de dz-klank wel voorkomt in het Oud Anglisch en dus per saldo ook de dzjim-klank. De dz-klank komt wel voor in het Engels in woorden als edge, sedge, sledge, etc. Echter edge = OE ecg (NL egge); sedge = OE secge (NL zegge); sledge = OE slecg (NL slegge); ridge = OE hrycg. Waar en wanneer de cg-klank is veranderd in een dz-klank is niet bekend. Mogelijk is ze niet eens veranderd, maar was altijd al cg = dz. Wel lijkt in de dz-klank echter al een zachte j-klank te zitten, zodat de dz-klank in feite een zachte dzj-klank is. Bij dzjim is de j-klank sterker en is dus een echte harde dzj-klank.
¶ In het huidige Litouws bestaat de tj-klank. Gezien de herkomst van de Angelen via de Litouwers lijkt het mogelijk dat deze tj-klank is meegenomen en later verzacht tot de dzj-klank. Helaas echter is de dzjimklank niet terug te vinden in het Zweeds of Deens, waarmee het Anglisch toch verwant is.
¶ In de huidige streektaal van NO Nederland komt de zz-klank in de buurt van dzjim. Deze zz-klank vinden we in dizze = deze, o.a. in Twente. Alleen de j-klank ontbreekt nu nog. Anders was het zzj, wat heel dichtbij dzj ligt.
¶ Een andere optie die vooralsnog redelijk lijkt, is de these dat de dzjim-klank afkomstig is uit het Slavisch, de taal van de Slavische volken in Oost Europa. De Angelen op het Continent hebben die contacten zeker gehad. O.a. met Poolse migranten in de gebieden Oost Holstein en Noordoost Duitsland. In de 5e eeuw nC dringen Slavische stammen door tot aan de Elbe en later tot in Lunenburg. Daar nemen ze al snel belangrijke economische posities in. O.a. in de handel en als zgn lombards in Lunenburg. Maar door de handel hebben de Angelen zeker al ver voordien contacten met de Slaven. Langs deze weg kunnen de Angelen vele woorden en klanken hebben overgenomen van het Slavisch. Het Anglisch zal toen zeker zo adaptief zijn geweest als het latere Engels, dat is voortgekomen uit het Anglisch.
¶ De finale optie is dat dzjim in het Engels afkomstig is uit het Oer Anglisch, dat rond 650vC ontstaat. Dit Oer Anglisch is in feite de taal van Inglings en andere West Goten, die afkomstig zijn uit NO Denemarken en ZW Zweden. De taal van deze zgn Inglo-Goten is het Gotisch. Deze taal is voor het eerst vastgelegd door de Gotisch bisschop Wulfila rond 331nC. Hij vertaalt de bijbel in het Gotisch en creëert daarvoor een eigen Gotisch Alfabet waarvoor hij het Griekse Alfabet als voorbeeld neemt. > Wulfila
¶ De derde letter van het Gotisch Alfabet wordt geschreven als r. Deze Gotische r heeft de klankwaarde van dzjim en wordt in Latijns schrift weergegeven met de g van het Latijnse Alfabet. Uit dit belangrijk feit blijkt dat de Gotische taal rond 331nC de dzjim kent.
¶ Als het Gotisch rond 331nC de dzjim kent, dan zal dat zeker al geruime tijd zo zijn. Taalkenmerken zijn behoorlijk duurzaam. Desondanks rijzen de vragen:
- Hoe en wanneer komt dzjim in het Gotisch terecht?
- Hoe en wanneer komt dzjim dan in het Anglisch?
¶ Om een antwoord te geven op deze vragen, lijkt het zinvol om te onderzoeken of het Litouws de dzjim kent. Immers, de West Goten komen voort uit de Litouwers Litouwers (2500VC++). Bron WP schrijft dat de Litouwse Taal een conservatief karakter heeft, verwant is aan de Slavische talen en dat het hele klanksysteem vrij dicht staat bij het Indo-Europees.
¶ Noordoostelijk van Litouwen ligt Letland. Daar wonen al sinds circa 2500vC Balten, een Germaans volk uit de Oekraïne. Ze zijn nauw verwant aan de Litouwers en spreken nagenoeg dezelfde taal. Litouws en Lets behoren tot de oudste Germaanse talen en zijn beide erg conservatief van karakter. De dzjim is anno 2010 nog sterk aanweizig in het Lets. O.a. in de namen Dzintra en Dzirnavu. Namen horen tot de meest conservatieve elementen van een taal. Dzjim moet dus al zeer lang aanwezig zijn in het Lets.
¶ Stamlijn Angelen:
- 5000-3000vC Germanen --- Arya-Khwarizm/CentraalAzië
- 3000-2500vC Goten --- Khwarizm-Oekraïne
- 2500vC++ Balten --- Oekraïne-Litouwen-Letland
- 2500-2000vC Litouwers --- Oekraïne-Litouwen
- 2000-1500vC WestGoten --- Litouwen-ZW.Zweden
- 1500-665vC Inglings --- ZW.Zweden
- 800-600vC Inglo-Goten --- ZW.Zweden
- 650vC++ Angelen --- ZW.Zweden-Angeln/NO.Duitsland
¶ Anno 2012 kent het Zweeds de dzjim-klank. O.a. in de naam Göran, die wordt uitgesproken als Dzjoran. Aangezien:
- het Zweeds de dzjim-klank kent
- en het Zweeds van oudsher weinig invloeden van buitenaf heeft ondervonden
- en de Angelen voortkomen uit de Inglo-Goten in Zweden
>> lijkt het zeer waarschijnlijk dat het Oer Zweeds en het later daaruit voortkomend Oer Anglisch de dzjim-klank ook kennen.
¶ Per saldo kan derhalve worden gesteld dat aangezien:
- het Gotisch rond 331nC de dzjim kent
- en het Litouws voortkomt uit het Gotisch
- en het Lets en het Litouws nauw verwante talen zijn
- en het Lets van oudsher de dzjim kent
- en het Litouws erg conservatief is en dus mogelijk ook van oudsher de dzjim kent
- en het Inglo-Gotisch voortkomt uit het Litouws
- en het Anglisch voortkomt uit het Inglo-Gotisch
- en het Oud Engels de dzjim kent
- en het Oud Engels grotendeels is voortgekomen uit het Anglisch
>> en lijkt het zeer aannemelijk dat dzjim al in 2500-2000vC gekend wordt door de Litouwers; dus mogelijk al ergens halfweg rond 2300vC
>> lijkt het zeer aannemelijk dat het Inglo-Gotisch en later het Oer Anglisch de dzjim kennen.
450-550nC: Bron FBZ/p24 schrijft dat in 1918 een zgn weefkam is gevonden in een wierde bij Westeremden (N. Groningen). De kam is van taxushout en dateert uit de periode 450-550nC. Op de kam staat in runen de volgende tekst:

op haemu jibada aemlup -- iwi ok up duna le wimoed aeh thusa
letterlijk vertaald (KBG):
op heem geboden voorspoed -- ieven ook op duin lij weemoed bezit deze
vrij vertaald (KBG):
op de heem is voorspoed nodig -- ook de ieven op de duinlij hebben weemoed
- jibada = gibada = geboden, nodig
- iwi = ieven = taxusbomen
- le (ley, lo) = lij, laagland, loofbos op oeverwal
De term jibada in de oertekst is kennelijk een fonetische schrijfwijze van de gangbare dzj-klank uit die tijd, die later als g wordt geschreven.
Per saldo lijkt de tekst op de weefkam uit Westeremden te bevestigen dat de dzj-klank in het Oer Anglisch op het Continent al aanwezig is vóór de grote migratie van Angelen naar Brittannia in 450-550nC. Zeker bij de Angelen in Groningen.

 

Dzjimteken: (1150nC++)
In het Cyrillisch Alfabet is dzjim de 10e letter. In transcripties wordt deze dzjim weergegeven door de Latijnse letter J. De dzjim wordt ook gebruikt in het Griekse, Russische en Kazachstaanse alfabet voor dezelfde klank. Het teken voor dzjim lijkt sterk verwant aan het Germaanse teken Hagal.

¶ Het Cyrillisch Alfabet is rond 1150nC ontworpen uit het oudere Griekse Alfabet. Tekens voor ontbrekende klanken zijn zelf ontworpen en toegevoegd. Aangezien dzjim ontbreekt in het Griekse Alfabet dateert dzjim van rond 1150nC en is toen opgenomen in het Cyrillisch Alfabet. Gezien de gelijkenis met de Futharkteken Hagal lijkt het dzjimteken mogelijk daarvan afgeleid. Hagal bestaat namelijk al sinds circa 725vC. > Hagal
** Hagal, Hagelkruis, Kerstening, Engeland, KTE, Inglo-Gotisch, Wulfila

E:::

Eacerboth Ritueel: > Nerthus

Eadsgil van Saxen (c 330-365) (EVS:)
Koning van de binnengedrongen Saxen in zuidoost Holstein.
Eadsgil is een agressieve man en verkeert in permanente staat van oorlog met zijn omgeving. Zo lokt hij o.a. een strijd uit met Freawin van Sleswig (c 320-360), onderkoning van Sleswig. In dat gevecht wordt Freawin gedood door Eadsgil.
De immer agressieve Eadsgil lokt opnieuw de strijd uit tegen de Angelen. Dit maal wordt hij echter zelf gedood en wel door Cedd en Wig. De verslagen Saxen zijn erg boos en eisen wraak. Het leven van Cedd en Wig wordt sindsdien continu bedreigd door de Saxen. Wig besluit daarom naar Engeland te vertrekken, waar hij een rustiger bestaan kan opbouwen. Over het lot van Cedd is verder niets bekend.
** Freawin van Selswig, Saxen
# AHM, HNF

Eald Saxum: > Oud Saxum
Eald Seaxum: > Oud Saxum

Ealdorman: (ELM:)
Ethelred II van Mercia (850*-911) is de zoon van koning Burhed van Mercia en Lady Ethelswitha, dochter van koning Ethelwulf van Wessex. Mogelijk is hij geboren in Gainsborough (Lincolnshire, UK). In 879 benoemd tot koning van Mercia door de Witan, de raad van magistraten van Mercia. In 879-886 is hij Ethelred II koning van Mercia. Als koning is hij echter onderworpen aan het gezag van koning Alfred van Wessex. Ethelred II schijnt tevreden met zijn rol als Viceroy (onderkoning). Hij heeft nimmer zijn titel van koning geclaimd.
¶ In 886 wordt Alfred de Grote van Wessex officieel koning van het verenigde Wessex en Mercia. Hieruit ontstaat het koninkrijk Engeland. Sinds 886 wordt Ethelred II daarom Earl (Ealdorman) van Mercia genoemd. Later: Lord of the Mercians. In 886 benoemt koning Alfred hem tot gouverneur van Londen, een gebied dat voordien onder Mercia valt.
¶ Rond 890 krijgt Ethelred II opdracht van bisschop Werefrith van Worcester om een burcht (burgh) te bouwen in Worcester. De bisschop beleend Ethelred II daarbij met de helft van zijn rechten en privileges aldaar. Bron E11 schrijft:

In the reign of King Alfred, Ethelred II and Ethelflaed, ealdorman and lady of the Mercians, at the request of the bishop, "built a burgh at Worcester" and granted to him half of their rights and privileges there "both in market and street within the borough and without."
Uit het voorgaande blijkt dat de titel Ealdorman (Earl) betrekking heeft op de hoogste positie (rang) na de koning. In NO Nederland (West Angle) kent men tot in de 19e eeuw de titel olderman (ealderman) = hoofdeling, leider, bestuurder van een regio. Het Anglisch kent:
- ald (eald, aold, ould, auld) = oud; ON old; AS ald, old, ould; ME old
- alderman =A ealdorman
- eald zn =A ealdorman
- ealdorman (eald, alderman, olderman, earl) = ouderling, bestuurder, hoofdeling, leider; ASoud olderman
- earl =A ealdorman
- wimod (ealdorman) = grijsaard, ouderling
¶ Bron WAB/p172 schrijft: These Hundreds were presided over by a headman known as reeve; and in later days, when the large shires or counties began to appear, there was a shire-reeve, a word which has now become sheriff. Each shire, too, had its ealdorman, corresponding to one of the important Barons of Norman times.
Per saldo is een ealdorman (olderman) dus een regiobestuurder en/of ouderling die gerekend wordt tot de groep oudsten in de regio en derhalve wordt geacht de nodige kennis, wijsheid en vaardigheid te bezitten om de regio te kunnen besturen samen met andere ealdormannen (oldermannen). Als zodanig is een ealdorman lid van de regionale magistraat.
** Olderman

East Anglia: > PgBrit
Eastre: > Eostre

Eawa:
()A ae (wet), aefaestness (vastigheid, zekerheid, geloof), aowe (ontzag), eagth (echt, wettig), eaw (eeuw), eaw (wet), eawa (eeuwige waarheid, wet, geloof), eawbenc (rechtbank), eawig (eeuwig), eawman (rechter, priester), eow (ijf, ief = taxus), ew (=A eow), ewe (geloof, wet), ewing (ordehandhandhavers, politie), geleafa (geloof), gelefan (geloven), gelow (zn geloof), gelowan (geloven), lagu (wet), oew (wet), wit (wet, gebod), witu (wetten)
¶ Anglisch Eawa betekent Eeuwige Waarheid, zijnde de visies, normen en waarden die in de loop der eeuwen zijn opgenomen in het Anglisch erfgoed en als zodanig opgenomen in het collectief Anglisch bewustzijn. De regels van de Eawa worden door de Angelen gebruikt bij besluiten in bestuur, rechtspraak en onderlinge omgang. De term eeuwig betekent in de praktijk duurzaam. De Eawa is namelijk nergens schriftelijk vastgelegd. In de loop van vele jaren zullen de regels van de Eawa derhalve deels worden vergeten, vervangen of aangevuld door nieuwe inzichten. Hierdoor is de Eawa feitelijk duurzaam stabiel en gaat ze desondanks geleidelijk mee met de tijd. > Wetten
Taxus: Ook genaamd ijf, mv ieven. Anglisch: eow, ew, iw, iew. ON ief, eef. ASoud iew, yw. Soort naaldboom. Komt veel voor in NO Nederland. Groeit traag, bij voorkeur op arme zandgrond. Vrucht: kleine oranje/rode bessen. Zaden zijn giftig. Bomen kunnen 20-40 meter hoog worden en breed uitgroeien. Na snoeien herstelt de boom zich snel. Het hout is taai, sterk en soepel. Veel gebruikt voor maken van speren, bogen, schermstokken, golfclubs, beeldhouwwerk en houdsnijwerk.

Mogelijk is de term Eawa afgeleid van Anglisch eow (ief, taxus) en betekent Eawa derhalve zoveel als duurzaam, taai, sterk, veerkrachtig en altijd groen (fris, actueel, bruikbaar). Dit kan betekenen dat de Oer Angelen in een heidegebied woonden. Dit lijkt historisch juist. Deze Oer Angelen woonden namelijk in Haithabu (Angeln) wat Heideburg betekent. Ofwel: de burcht op de heide.
> Taxus, Haithabu
Rechts: taxusbomen bij een Anglisch huis op de heide. (foto @)
 
** Basiswaarden, Pax Anglorum, Politie, Rechtspraak, Moreel

 
Eawman:
Alias ewman = priester, raadgever, rechter. Functionaris belast met toepassing en handhaving van de Eawa. Soort Anglische gerefa (refa, reeve) = graaf, ordebewaker. > Eawa
Eawman = priester, raadsman, rechter. Hieruit blijkt dat priesters ook een raadgevende en juridische taak hebben. Zij immers kennen de Eawa en de wil van de goden waardoor zij kunnen deelnemen aan bestuurlijke en juridische processen. Bestuur en rechtspraak zijn in oude tijden immers normaliter in dezelfde handen. Eawmans dragen daarom een rode cape en muts. Rood is namelijk de kleur van liefde, rechtvaardigheid, bloed en levenskracht.
1748 Trias Politca: Staatsleer van de Fransman Montesquieu in zijn boek De l'esprit des lois (Over de geest der wetten; 1748). Daarin stelt hij dat een staat functioneel ingedeeld moet worden in een Wetgevende Macht (Parlement), een Uitvoerende Macht (Ministeries) en een Rechtsprekende Macht (Rechterlijke Macht. Alleen dan kan een staat goed functioneren. Zijn ideëen zijn inmiddels in de Westerse landen gerealiseerd. (#WP) Deze scheiding van machten brengt een einde aan de macht van priesters in staatszaken. > Trias Politica
Ewman: In Nederland en Engeland komt de familienaam Ewman voor.
Eman: In Nederland komt ook de familienaam Eman voor. Mogelijk is deze naam afkomstig uit de regio Enschede. Het is denkbaar dat de naam is afgeleid van Anglisch eawman = rechter.
** Rechtspraak, Priesters

Echt::
Stad in Limburg gelegen aan de oostoever van de Maas. De regio wordt mogelijk rond 440nC bevolkt door Angelen uit Venlo. (> ASA) De naam Echt kan derhalve zijn afgeleid van Anglisch eagtha = omheining, omheind veld, erf, nederzetting.
411nC++: In 2014 is op een akker van Ger Boonen in Echt een schat gevonden in een kuil van een halve meter diep. De schat bestaat uit gouden munten, een gouden ring, een zilverbaar en kapot gehakt vaatwerk van zilver. Een stuk van het vaatwerk is van een zilveren schaal van 70 cm groot. Deze schaal is afkomstig uit de keizerlijke schatkamers van het Romeinse Rijk. De vondst werpt een nieuw licht op de nadagen van het Romeinse Rijk. De schat moet kort na 411 zijn geofferd door een Germaanse officier in dienst van Rome. De munten vertonen namelijk geen sporen van gebruik. Daaruit kan worden geconcludeerd dat ze kort na 411 zijn begraven.
--- De bewaking van de grenzen van het Romeinse Rijk wordt uitgevoerd door een groot aantal Germaanse krijgsheren, die als officier in dienst zijn van het Romeinse Rijk. De keizer betaalt hen in solidi. Dat zijn gouden munten. De Germaanse grensbewakers hebben nu geen rugdekking meer. Andere Germanen zien hen als overlopers en vallen ze daarom nu aan. Uit angst voor hen offeren de officieren nu aan hun eigen Germaanse goden gouden voorwerpen en smeken hen om redding. Als de Visigoten de laatste gouden munten van Rome hebben geroofd, zijn de Romeinen in grote wanhoop en slaan ze al hun kostbaar tafelzilver stuk om daarmee hun officieren te betalen.
--- De schat dateert uit de nadagen van het Romeinse Rijk. Na de dood van keizer Constantijn III heerst grote chaos. In die tijd plegen Germanen uit het noorden continu aanvallen op de grenzen van het Romeinse Rijk.
--- De vindplaats is een hoge landtong in een splitsing van een voormalige zijtak van de Maas. In de wijde omtrek van deze plek ontbreekt elk spoor van Laat Romeinse bewoning. Dit wijst op een rituele begraving. Niet op een vlucht waarbij kostbaarheden in de haast zijn achtergelaten.
--- Met dit offer wil de officier kenlijk de goden gunstig stemmen in deze turbulente tijd.
--- Een aantal gouden munten draagt de beeltenis van keizer Constantijn III. Hij regeert in 407-411nC en opereert in die tijd vooral in de Lage landen.
#DeTelegraaf/ProfNicoRoymansVU 23.4.2014
NB In continentaal Noord Europa zijn de Angelen rond 400nC het grootste en belangrijkste Germaanse volk. De genoemde Germaanse officieren lijken derhalve vrij zeker van Anglische herkomst.
Je moet genieten en vooral jezelf zijn. Aldus Ashley Zaat, een Nederlandse vrouw van 24 jaar in Londen op de WK Darts. #DeTelegraaf 18.12.2017

Echtheid: (ECH:)
()A eagthed (echtheid), eagthod (echtheid), treowe (waar, waareachtig, echt)
¶ Bij de Oude Angelen is echt zijn erg gewaardeerd en edel of adel genoemd. Naast Waarheid vinden de Oude Angelen ook Echtheid belangrijk. Voor hen is Echt = Edel = Adel = Heil. Alleen door Echtheid kan men de waarheid zien en waarachtig handelen om happiness te bereiken. > Edel, Adel, Heil, Zelf
Het lijkt dat de Angelen heil koppelen aan gezondheid, heelheid, heiligheid, godheid, goedheid, zuiverheid, echtheid en oprechtheid. Mogelijk zien zij deze factoren als de grote makers van hun heil.
"Je moet genieten en vooral jezelf zijn." Aldus Ashley Zaat, een Nederlandse vrouw van 24 jaar in Londen op de WK Darts. #DeTelegraaf 18.12.2017
¶ Een diepe reden voor een goede en duurzame relatie lijkt te baseren op echtheid. Deze echtheid speelt een belangrijke rol in de oude Anglische cultuur. De termen echt, edel en adel blijken namelijk nauw met elkaar in verband te staan. Echtheid is weer nauw verbonden met eerlijkheid en waarheid.
In het normale leven speelt echtheid een belangrijke rol. Mensen die echt overkomen, oogsten doorgaans veel begrip en sympathie. Maar bovenal is echtheid van belang voor het eigen gemoed en welbevinden. Onder echtheid wordt hier verstaan: handelen conform de innerlijke normen en waarden. #SRK > Meditatie, NEW
¶ Per saldo lijkt echtheid de sleutel naar het ware geluk. Voorzichtigheid lijkt daarbij een belangrijke rol te spelen. Immers: zonder gezonde voorzichtigheid en zorgvuldigheid kan het leven onnodig een ramp worden. > Geluk, Voorzichtigheid
Echtheid is de basis van alle happines. #SRK > Happines, LHL
¶ Laat uw denken echt zijn. Laten uw woorden echt zijn. Laten uw daden echt zijn. Laten uw bedoelingen echt zijn. Echtheid brengt ware rust en vrede. Echte woorden maken indruk. Echte daden maken indruk. Echte bedoelingen worden begrepen. Echtheid brengt voldoening. Echtheid brengt geloofwaardigheid. Een echt mens is betrouwbaar. Een echt mens wordt begrepen. Een echt mens krijgt respect. Een echt mens is gezegend. #SRK
Blijf uzelf. Blijf bij uzelf. Dan staat u altijd sterk. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
Echt zijn is de grootste deugd! #SRK
** Zelf, Adel, Heil, Eerlijkheid, Trouw, Eerlijkheid & Trouw, Waarheid, Kracht, Veiligheid, Dodenrijk

Echtscheiding: > Huwelijk

Economie: (ECO:)
()A aemlup (voorspoed), aermod (armoede, karigheid)
¶ Angelland kent van oudsher visserij, beverjacht, landbouw, veehouderij en ambachten (o.a. smeden, leerbewerkers, etc) en handel.
Zout is in het verre verleden een belangrijk ruil- en betaalmiddel. Het woord soldij heeft daarmee te maken. Soldaten werden namelijk betaald met zout.
Wegen: Door aanleg van meer wegen groeien handel en economie.
50vC: Julius Caesar is niet onder de indruk van het Germaanse geloof. Hij schijft circa 50vC dat ze nauwelijks goden kunnen noemen en schijnbaar alleen Zon, Vuur en Maan kennen. Ook schrijft hij dat ze in bizonder Mercurius vereren, die ze beschouwen als gids op hun reizen en behalen van winst. (Commentarii de Bello Gallico: 6.21, 6.17) Mogelijk bedoelt hij de Anglische god Balder. > Mercurius, Balder
200-300nC: West-Angle (NO Nederland) komt tot bloei door contacten met Romeinen. > PgAng/SDV
750nC++: Bron ZWH/p10 schrijft:

Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. ... Daar er geen hof was, moesten de christenen zelf de economie regelen en belasting werd betaald aan de kerk. ...
1250++ Geldeconomie: Bron ZWH/p30 schrijft:
In de middeleeuwen was geld als betaalmiddel schaars, behalve in gebieden waar handel werd gedreven. In de agrarische Achterhoek was er sprake van ruilhandel en belastingen werden in natura betaald. Ook herendienst werd daartoe gerekend. Na circa 1250 veranderde er iets: er kwam meer geld in omloop, de pacht kon betaald worden en menige horige kocht zich nu vrij.
1650++: Door aanleg van kanalen en vaarten worden afgelegen gebieden beter bereikbaar en groeien handel en economie.
** Industrie, Bedrijvigheid, Bedrijfstakken, Ambachten & Beroepen, Beverjacht, Bevervel, Landbouw, Veehouderij, Mijnbouw, Handel, Geldzaken, Geldstelsel, Wodan, Woonplekken, Ruilhandel, Mercurius, Kapitalisme

 
Edda: > PgGen/Germanen

Ede::
Gemeente op de Veluwe. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Apeldoorn.
250nC++: Regio's Veldhuizen (Achterstraat) en Bennekom zijn bewoond. Er zijn vondsten uit de Romeinse Tijd:
- resten van houten huizen en schuren
- potscherven van inheems en Romeins aardewerk
- een bronzen beeld van de Romeinse godin Fortuna
Dit duidt op handel met de Romeinen. #ODE/p76-77
500nC++: Yzerindustrie in Ede een van de grootste van NW Europa. #ODE/p51
** ASA, Bennekom, Hocingum, Paasberg

Edelstenen: > Sieraden
Edwin van Northumbria (586*-633) > PgBrit

 

Eefde:
Dorp bij Zutphen. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Berkelland. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ew (ijf, taxus) + ta (veld). Dus: veld waar iefen (taxusbomen) groeien.
Rechts: taxusboompjes bij een oud Anglisch huis. Foto © TiedLight
** Taxus
 
Eeklo:
Gehucht in Vlaanderen. Mogelijk rond 410nC bevolkt door Angelen uit Noord Brabant. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch aek (eik) + loha (loo, laagte). Dus: de laagte bij de eik.
** ASA

Eemsland:
Duits: Emsland. Gebied aan weerskanten van de benedenloop van rivier de Eems (Ems) in NW Duistalnd nabij de grens met NO Nederland. Ongeveer vanaf Emslage bij Meppen (ter hoogte van Emmen in ZO Drente) tot aan de Wezer en de Noordzee.
500vC++: Eemsland bevolkt door Angelen uit Lunenburg > ASA
50nC++: De Romeinse historicus Plinius is in 47-57nC als officier in Germania. Bron LLZ/p25 (1937) citeert diens tekst over de Chauken, die dan wonen op terpen in Eemsland (Groningen, OstFriesland). In modern Nederlands: Vee hebben ze niet en ze kunnen zich dus niet met melk voeden, zoals hun buren. > Chauken
750nC++: Friezen settelen in kuststreken Eemsland en Groningen.
775++: Saxen migreren naar NW Duitsland en enige grensstreken NO Nederland.
1000nC: Eemsland wordt genoemd Emesga op kaart KHS (1000nC). De naam is afgeleid van Anglisch Emes (Eems) + gaw (gouw = regio). > Gouw

Eenden:
()A aenca (eend), aend (wilde eend), aendman (eendenman, -houder, -handelaar), aened (eend), coy (kooi), coyan (ww kooien), coycere (kooiker), coycery (kooikerij), duce (eend), ened (eend), narc (eendenkooi), narcere (kooiker), narcery (kooikerij), pulle (pul = jong eendje), weak (woerd = ml eend)
** Ens, Pluimvee, Kooien

Eenheid in Vrijheid: (EIV:) > Redbole, Liberalisme, Democratie, Vrijheid, Rechtvaardigheid, Vriendschap, Solidariteit, Broederschap, ABA

Eenzaamheid: (EZM:)
¶ De Angelen leven in het verre verleden veelal eenzaam met hun gezin, met hun familie of in kleine groepen ver van andere clusters. Door hun dagelijkse werkzaamheden zijn ze sterk gebonden aan de grond waar ze wonen. Toch hebben ze soms ook contacten met andere mensen in hun nabije omgeving. Hoe meer de economie en de bevolking groeien, hoe intensiever deze contacten worden. > Telecom
** Leegheid, Depressiviteit, Lijden

Eer::
()A aer (eer), aerlic (eerlijk), aerlicnis (eerlijkheid), ar (eer, gratie, genade), arian (eren), arleas (eerloos, slecht), arleasnis (eerloosheid, slechtheid), arweorth (eerwaarde), arweorthig (eerwaardig), arword (erewoord), on flette thahan (op 't schild dragen)
** Waardigheid

Eerlijkheid: (ERH:)
()A aerlic (eerlijk), aerlicnis (eerlijkheid), beorht (stralend, erlijk, nobel), faelre (bn trouw, dierbaar), gewiton (geweten), handtreowa (belofte van trouw), loyel (loyaal, eerlijk, oprecht, trouw), soth (bn trouw, vertrouwd; trouweling, bondgenoot), sweoran (ww zweren, eed afleggen), sweord (eed, geloofte), swyran (=A sweoran), swyrd (=A sweord)
¶ Voor Angelen zijn eerlijkheid en trouw fundamentele waarden. Hun god Wodan brengt immers alleen eerlijke en trouwe mensen met z'n boot naar het Walhalla. #RRA > Walhalla
¶ Ware eerlijkheid zuivert het innerlijk. Ware eerlijkheid brengt ware voldoening. Ware eerlijkheid brengt ware vrede. Ware eerlijkheid brengt ware vreugde. Ware eerlijkheid brengt ware gelukkigheid. Ware eerlijkheid brengt het ware vertrouwen. Ware eerlijkheid brengt het ware zelfvertrouwen. Ware eerlijkheid sterkt de eigenwaarde. Wie eerlijk is tegen anderen, zal eerlijkheid vinden. Wie eerlijk is tegen anderen, zal waardering vinden. Wie eerlijk is tegenover zichzelf, zal de goede weg vinden. Wie eerlijk is tegenover zichzelf, zal het ware vinden. Want ware eerlijkheid leidt tot het ware leven. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
** WRT, Echtheid, Deugden, Wodan, Geldstelsel, Angel-Saxen (Asbole), Nokkruis, Objectivisme

Eerlijkheid & Trouw: > ERT

 

Eesterbrink:
De Eesterbrinkweg in West Gorssel is een oude zandweg. Uit de naam van de weg volgt dat er een Eesterbrink moet zijn waar de Eesterbrinkweg naartoe loopt. Deze brink is echter vooralsnog niet gevonden. Wel de Eesterweerd, in de Atlas van Hottinger (1783) Eester Loo genaamd. De plek waar de Eesterbrinkweg uitkomt, ligt circa 1.5 Km van Eesterweerd. Hieruit mag worden afgeleid dat Eesterweerd en Eesterbrink niet dezelfde locaties zijn. Een brink is een stuk
 
grasland, dat wat hoger ligt temidden van lager gelegen hooilanden of boerenerven. De naam wordt alleen gebruikt in Midden en Oost Nederland. Eesterweerd blijkt inderdaad een stuk hooiland te zijn in de laaggelegen uiterwaarden aan de IJssel in het westlijk deel van Gorssel.
** Eesterhoek Gorssel
# WP, FRI, DAB

Eesterhoek:
Een gebied in West Gorssel dat o.a. Eesterbrink en Eesterweerd omvat en is gelegen in de uiterwaarden langs de IJssel. Mogelijk is dit het gebied dat in de Hottinger Atlas (1783) 't Eester Loo wordt genoemd. De betekenis van de naam Eesterhoek is vooralsnog niet zeker. Het meest voor de hand ligt de optie dat Eester = Ooster, een term die in vele locatienamen in Nederland voorkomt. Bijvoorbeeld in Oosterbeek en Oosterhuis. Eester moet dan in de streektaal van het gebied in West Gorssel gewoon Ooster betekenen. Dus is Eest = Oost. Eest in de betekenis van Oost ligt het dichts bij het East in het Oud Engels. Bron EWB schrijft: oost: mnd, mhd ôst, ofries âst, oeng east. Saxisch: ost, oast. East is dus vrijwel zeker van Anglische herkomst. Dat betekent dat de oude streektaal in Gorssel van Anglische origine moet zijn. Gezien de zgn ingekapte heggencultuur die voorkomt in nabijgelegen Epse en andere delen van de Achterhoek en verder alleen in Zuid Engeland, lijkt deze these zeer aannemelijk. Deze heggencultuur is dan kennelijk meegenomen door migranten uit de Achterhoek naar Zuid Engeland tijdens de massamigratie van Angelen en Saxen naar Brittannia in de 5e-7e eeuw.
¶ Waarom het gebied Eesterhoek het naamdeel Eest/Oost krijgt, is vooralsnog niet zeker. Het moet kennelijk ten oosten van een andere locatie liggen. Echter, Oost betekent tot de 19e eeuw zowel Oost als Zuid. De betekenis Zuid lijkt hier zeker toepaslijk. Eesterweerd en Eesterbrinkweg liggen namelijk in het zuidwestlijk deel van Gorssel en grenzen aan het zuidelijk deel van de Ravensweerd van Gorssel.
** Eesterbrink, Eesterweerd, Mega Angle, Migratiestromen, Windrichtingen
# EWB, HTN, COD, FRI, DAB

Eesterloo:
Een gebied nabij de IJssel bij Gorssel. Vermeld in de Hottinger Atlas (1783) als Eester Loo. De naam betekent vrijwel zeker Oosterloo. Beide naamdelen duiden mogelijk op een Anglische herkomst. Eest = Oost (OE: east) en Loo = open veld in bos (OE: leah > ley). Loo als uitgang in plaatsnamen komt voornamelijk voor ten noorden van de Rijn, in gebieden die vrij zeker ooit Anglisch waren.
** Loo, Eesterhoek Gorssel

 

Eesterweerd:
Ook: Eesterwaard. Een gebied in de Gorsselse uiterwaarden langs de IJssel, gelegen naast de Ravensweerd (Ravenswaard). De naam betekent vrij zeker Oosterwaard.
** Loo, Eesterhoek Gorssel
# FRI
 
 
Eetgerei: > Consumptie

Eethuizen: (ETH:)
()A attan (eten), etan (ww eten), etery (eterij, eethuis, restaurant), ethus (eethuis, restaurant), ettan (eten)
** KBB, Gerechten, Patiserie, Drinken

 

Eeuwig Leven: (EWL:)
5000vC++ Horus: In de Egyptische mythologie de zoon van oppergod Ossiris en de godin Isis. Hij is verwikkeld in een eeuwigdurende strijd met Set, die hem steeds achtervolgt, martelt, vermoordt, in stukken snijdt en de resten verbrandt. Horus ondergaat steeds het onvermijdelijke lijden met gelatenheid en herrijst daarna telkens weer. Hij wordt gezien als de god van het goede, die steeds weer herrijst uit de dood en daarna de goede weg weer vervolgt. Al in het begin van de Eerste Dynastie (2878-2818vC) wordt Horus gezien als de koningsgod en beschermer van de farao, die op aarde een zichtbare incarnatie is van hem. In hun hand dragen ze vaak het zgn Ankhkruis, teken van eeuwig leven.
 
Boven: de Egyptische god Horus met een een valkenkop en een zonnering, symbool van eenheid en eeuwig leven. De valkenkop symboliseert dat Horus alles scherp in de gaten houdt. (> Valk) De slang om de zonnering symboliseert het eeuwig vernieuwend proces, zoals een slang steeds z'n huid verliest en dan weer verder gaat.

 

Hagal (afb. rechts ©) is een oud Anglisch teken. Ze is het symbool voor Harmonie, Heil en Geluk. Als 8e teken van de Futhark staat ze ook voor Volmaaktheid en Eeuwig Leven. (> Hagal, Futhark, Acht) Deze waarden vormen samen de aspecten van Hagalaz, het hoogste ideaal van de Angelen. > Hagalaz, Eeuwig Leven
 

 
Balder: Volgens een oude overlevering wordt de Anglische god Balder vereerd en beschermd door de Asen. De halfgod Loki is echter jaloers en weet op slinkse wijze de geliefde god te doden. De verslagenheid is groot. Balder wordt met zijn paard op de brandstapel gecremeerd. Zijn ziel herrijst echter in een andere wereld. Loki wordt gevangen, veroordeeld en gestraft. Hij wordt vastgebonden aan een boom waar hij eeuwig wordt getergd door insecten en slangen. > Balder
** Onsterflijkheid, Wedergeboorte, Kikkers


Egbert van Groninghe (c 1231-1291)
Alias Egbert de Gronninghe. Mogelijk een zoon van Bertold van Groninghe (gb 1196).
Koopt in 1266 het steenhuis de Roopoerte (Roopoort) te Foxhol (Groningen) in Hamme van de graaf van Bentheim (Westfalen).
# Vrouger/2004mei

Ego: > Zelf, Zelfheid

Egypte::
6000vC: Eerste Egyptenaren settelen langs de Nijl. #BBC4tv/12*.1.2018
6000VC++ Horus: Egyptische god van Goedheid, Wijsheid, Gerechtigheid en Wedergeboorte > PgMon/Horus
3000vC: ondekking wiel in Egypte tijdens hijswerk stenen > Voertuigen, PgGen
3000vC++: Dagblad De Telegraaf 4.5.2012 schrijft over een tentoonstelling in het RMO te Leiden (mei-sep 2011): "Op vrijwel elk voorwerp uit het oude Egypte staan bloemen, planten of fruit afgebeeld. Op spiegels, zuilen, vaasjes, en zelfs op wapens als als dolken en messen, maar vooral op offertafels, wanden van grafen en mummiekisten staan bloemenkransen en soms complete tuinen. De natuur, die elke keer na een schijndood weer tot leven kwam, en de papyrus, waarvan de stengels een ongeremde levenskracht toonden, stonden symbool voor een leven na de dood. ... Hoewel veel bloemen, zoals de favoriete lotusbloem, in het wild in moerassen werden geplukt, moet er ook sprake zijn geweest van kwekerijen. Duizenden Egyptenaren moeten werkzaam zijn geweest in de bloemenindustrie. ... Vlas, tarwe, ui, meloen, sla, korenbloemen, bitterkruid, dadelpalmen, granaatappel- en vijgebomen. In elke vitrine zijn voorwerpen te zien waarop ze zijn afgebeeld. Maar het meest bijzondere zijn de bloemenkransen, waaruit veel van de kennis is gedestilleerd en die normaal nooit te zien zijn. ... Hoe de Egyptische tuinen de Grieken en Romeinen en veel later de kunstenaars uit de art-noueveauperiode inspireerden, zien we in de laatste vitrine."
2778-2263vC: Oude Rijk Zonnecultus. Grote stenen gebouwen, tempels, beelden, etc. Ogen zeer modern.
2500vC: wagenwiel (eikenhout) in Weerdinge/Drente. Dit lijkt te wijzen op vroege contacten tussen NO Nederland en Egypte. Mogelijk via Kreta. > Wiel, Voertuigen
2000vC++: Egyptenaren geloven in een ziel die na de dood overgaat naar het Dodenrijk van Osiris. Ze kennen daarom ook een goede dodenzorg, die een goede overgang naar het Dodenrijk moet zeker stellen. #K&K/Avro okt2013 > Thanatologie
1500vC++: Egypte bouwt piramiden #BBC4tv 2.12.2017
1295vC++: Koningin Puduhepa van de Hettieten en koningin Nefertari van Egypte corresponderen op kleitabletten. Ook sturen ze elkaar geschenken en informeren naar familie en gezondheid. #DeTelegraaf/Reiskrant 15.11.2014; > PgGen/Hettieten
1185vC: eerste werkstaking in Egypte > Werken
960nC: Angelen aanbidden de hondster Sirius. Mogelijk hebben ze dit overgenomen van de Egyptenaren. > Sirius
De Anglische contacten met Egypte lopen mogelijk via Kreta. Zeker de eerste tijd. Een ander argument voor mogelijke contacten met Egypte zijn de kleuren geel en blauw, die zo opvallend voorkomen:
- in de regalia van de Egyptische farao's: kap en staf (geel-blauw gestreept)
- op de zeilen van de Viking longboats (geel-blauw gestreept)
- in de heraldiek van de Angelen en Zweden
Elders komt deze typische kleurcombinatie nauwelijks voor.
Wetsteen: Volgens bron RUD/12 is op het Noord Duitse waddeneiland Amrum een brokstuk van een wetsteen gevonden met de inscriptie thunn. Mogelijk gaat het om de roepnaam Authunn. In 1920 heeft ene Von Olshausen de inscriptie beschreven. Waarschijlijk komt de steen uit Nebel op Amrum. Deze bizondere vondst roept de vraag op of het hier gaat om de Egyptische zonnegod Aton. Het lijkt niet ondenkbaar, aangezien NW Europa al heel vroeg contacten heeft met de Mediterane landen. Vooralsnog is helaas onbekend uit welk jaar de inscriptie dateert. Bij een zeer oude datum is er mogelijk een link met de ring van Odin.
** Handel, Ingwaz, Zonnering, Zonnecultus, LACA, PgGen

 
Eibergen:
Stad aan de Berkel in de Achterhoek. De stad is naar zeggen in 1188 vermeld als Ecberghe. Meer vermeldingen van Ecberghe zijn vooralsnog niet bekend. Wel van Eckberge, Eyberghe en Eyberghen.
¶ In Eibergen getuigen de Warfendijk en Warfslathweg van Anglische aanwezigheid. Gezien de migratiestromen uit het verleden, kunnen de Angelen zich daar omtrent 200vC hebben gesetteld vanuit Twente.
¶ Anglisch a, ay, ea, ey, ig in geonamen = eiland. (#WAB/p66, DAB) Eibergen lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ey (eiland) + beorg (berg, heuvel, borg, burcht, bergplaats, schuiloord). Volgens Anglische naamregels derhalve: de borg (schuiloord) op het eiland.

¶ Kaart 78 in bron HTN (1783) geeft Eibergen aan als EYBERGEN. De kaarten van bron HTN zijn getekend door militaire cartografen en gelden daarom als zeer betrouwbaar. Op de kaart is tevens te zien dat noordkant van Eibergen ligt aan de voet van een lange heuvel en naast de Leugemanshoek, een oud veengebied tussen Eibergen en Neede.
¶ Anno 2012 loopt de Leugemorsweg tussen de stadsrand van Eibergen en de weg naar Neede. Tussen de stadsrand en de Leugemorsweg stroomt de Berkel. Het gebied langs de Leugemorsweg ligt zichtbaar lager dan de stadsrand van Eibergen. Het gebied langs de Leugemorsweg moet derhalve de Leugemors hebben geheten. De naam Leugemanshoek op kaart HTN/78 (1783) lijkt derhalve Leugemarshoek te moeten zijn.
¶ Aan de zuidkant van de oude kern van Eibergen loopt de Laagte. Deze weg geeft aan dat de buurt aldaar lager lag/ligt dan de oude kern. Dit gegeven sterkt de these dat de oude kern van Eibergen hoger lag dan het land daaromheen.
 
¶ In moerassen kwamen vroeger vaak zandplaten voor waarop mensen woonden. In het buitengebied van Lochem loopt een weg met de naam Op het Eiland, die daar nog aan herinnert. Dit gebied was vroeger moeras, waaraan de kruisende weg Scherpzichtdijk nog herinnert. Aangezien er geen open water naast de dijkweg aanwezig is, duidt de naam op een oude dijk in een veenbied.
¶ Per saldo lijkt de naam Eibergen afgeleid van Anglisch ey (eiland) + beorg (berg, schuilplaats). Gezien de Anglische vorming van plaatsnamen moeten we dit lezen als: het schuiloord op het eiland (in het moeras).
¶ De naam Eibergen komt ook voor als familienaam:
- Eibergen: 1947 21x met top 20x in Groningen
- Van Eibergen: 1947 25x met top 13x in Gelderland
In deze context lijkt de naam Van Eibergen van oorsprong afkomstig uit Eibergen. De familienaam Eibergen lijkt daarvan afgeleid.
** Warf (Warfendijk, Warfslathweg), Slath, Holterhoek, Kranenweg, Krane (Kranenkamp), ASA, Bekervolk, Veendijken, Maashees

 
Eierboer: > Pluimvee
Eigendom: > Bezit, Gondbezit

Eigenerfd: (EGF:)
()A aegan (eigen), aegenere (eigenaar), aeganearfet (bn eigenerfd = in bezit van minimaal 15 Ha grond dat al minstens 3 generaties familiebezit is), aeganearfet (eigenerfde = bezitter van minimaal 15 Ha grond dat al minstens 3 generaties familiebezit is)
Eigenerfd is een boer die minstens 15 Hectaren land in eigendom heeft. Zo een boer wordt een volle boer genoemd, itt de koter (keuterboer). Een eigenerfde heeft stemrecht in z'n marke, buurschap en de Statenvergadering. #OBS/p34-35
¶ Van oudsher wordt Drente bestuurd door een zgn Landdag. Alleen boeren met bezit kunnen deelnemen. De Landdag is een college dat besluiten neemt over recht en bestuur in heel Drente. De boeren komen bijeen met zonsopgang in de open lucht. Oorspronkelijk gebeurt dat in de Balloër Kuil, later in het Grollerholt, een nabijgelegen bos. Anno 1600 verandert het bestuur en komen alleen riddermatigen en eigenerfde boeren bijeen in Assen. #NDD/p57 > Landdag

750nC++: Klaverbladen komen veel voor in familiewapens. Compositie 1-2 in circa 5% van deze wapens. Vrijwel uitsluitend in Anglische wapens. Drie klavers duiden in de heraldiek op bezit van minstens 15 Ha grond gedurende drie generaties. Daarmee is een geslacht tevens eigenerfd. > H12K
 

Eigenerfden:
De oude volksvergaderingen worden primair bezocht door de gezinshoofden. In die tijd hebben namelijk alleen zij die rechten. Deze rechten zijn meestal gebaseerd op grondbezit. De gezinshoofden zoeken (vinden) samen oplossingen voor de geschillen, zgn vondenissen. Volgens oude verhalen keuren zij de voorgedragen vondenissen af door gemor of keuren die goed door schudden van de speren. #DRG/p15
Vondenissen: = vonnis, besluit (Angl: fondnis).
In volksvergaderingen en rechtspraak vinden de eigenerfden het recht uit de bestaande beslissingen. Hierdoor ontstaat het Gewoonterecht. Deze vergaderingen worden gehouden in de open lucht bi climmender sonne. In de loop van de tijd worden speciale personen benoemd om in deze vergaderingen het Recht te vinden onder leiding van de graaf. Deze vergaderingen worden enige keren per jaar gehouden. Er is dingplicht, men moet dus komen. Later komt er onderscheid in echte dingen (met dingplicht) en geboden dingen waarvoor geen dingplicht geldt. #DRG/p18
** Gezinshoofden, Volksvergaderingen, Dingen

Eigenrichting: (EGR:)
1000nC++: In deze tijden wordt alom hevig gestreden en gevochten. De veiligheid is nog zeer gering en de eigenrichting zal dus nog veel voorkomen. Uit deze tijden zijn vele doorboorde schedels gevonden, die wijzen op doodslag met knotsen. #DRG/p21

Eik: > Eiken

Eikebast:
Anglisch: acbast, ockbast. Alias eikeschors. Wordt gebruikt voor het maken van looizuur, dat wordt gebruikt in de leerindustrie. De bast van eiken wordt om de 17 jaar deels afgeschild en verwerkt tot een extract met circa 10% looizuur.
¶ Vroeger werden rond mei jonge eiken gekapt zodra ze zo dik waren als een pols. De stronken liet men staan voor nieuwe uitlopers. De bast van de gekapte boomjes werd afgeschild door erop te kloppen. De bossen dreunden ervan. De bast werd gemalen en was daarmee een grondstof voor het looien van huiden. #OBN/p38
¶ Bier (Angl: beor, alu) is een alcohol- en koolzuurhoudende drank gemaakt door gisting uit mout of gerstenmout, water, biergist en hop. De Angelen gebruiken echter geen hop maar eikebast om bederf te voorkomen.
# WP, KBG

Eikels:
()A aeccel (eikel, vrucht van eikeboom), aecer (=A aeccel)
¶ Eikels zij bronnen van vetten en vitamines. In oude tijden verzamelen boeren daarom eikels om hun varkens te voeren. Vaak ook laten ze hun varkens vrij lopen in grote velden met eikebomen. > Poggen
Eikenbos: Eikenbossen zijn ideale plekken om eikels te rapen. Ekkelbos bij Gaanderen in Drente is zo een gebied.
950nC++: Boeren gebruiken veel grond, schapen vreten heidegronden kaal, varkens vreten eikels op in de bossen, productie van houtskool kost veel hout, veengronden worden uitgeturfd en ontgonnen, grote droogteperiodes, waterpeil daalt. Al deze factoren doen grote zandgronden en zandverstuivingen ontstaan. > Zandgronden
** Varkens

 

Eiken:
()A ac (eik, eikeboom), ack (eik), aec (eik), aecaeppel (galappel), aecbus (eikenbos), aeccel (eikel, vrucht van eikeboom), aeccelwyrm (meikever), aecer (=A aeccel), aecholt (eikenbos, eikenhout), aecwaeter (eekwater, eikewater; gebruikt om linnen bruin te kleuren), aecweal (eikenwal = aarden wal met eiken hakhout ter bescherming van akkerland tegen wild), eccel (eikel), eec (eik), hyek (eik), ock (eik), maest (eikels, geoogste eikels), maest (varkensvoer, eikels), maestbour (boer die eikels verzamelt voor varkens), smudda (smodde = eekwater = water met gerotte eike- of elzebladen), smuddageat (smoddegat = kuil waarin smodde wordt gemaakt), smuddan (smodden = linnen in smoddegat weken om bruine kleur te geven), stufaec (knoteik), telga (jonge eik), telghede (heide met jonge eiken), Wodenaec (Wodaneik = oude eik waar Wodan wordt vereerd)
 
¶ De eik is een loofboom die wel 1000 jaar wordt. In Engeland staan exemplaren van rond 19 meter dik en 1100 jaar oud bij Longleat Castle in Wiltshire. Bij Fleringen in Twente staat een oude Germaanse eik, die naar zeggen dateert uit circa 800nC. Anno 2010 is deze boom nog in vrij goede staat.
¶ Ruim 5000vC komt de eik in ons land, na de ijstijd, toen het klimaat zachter werd. Ook de iep, linde en els doen dan hun intrede.
¶ De eik is een heilige boom bij de Angelen. Ze werd beschouwd als de verbinding tussen Aarde (woonoord van de mensen) en Hemel (verblijfplaats van de goden) en als zodanig vereerd. Tijdens de kerstening van NW Europa zijn de oude heilige eiken door de christelijke missionarissen gekerstend. Bij Fleringen in Twente staat de Kroezeboom (foto rechtsboven), een oeroude eik, die later is gekerstend. In de oude kern van Borne in Twente loopt een straat met de naam De Aak, wat lijkt afgeleid van Anglisch ac, aek (eik).
Offerfeesten: De Angelen houden offerfeesten bij offerstenen aan de voet van heilige eiken gewijd aan Donar. Deze offerstenen komen overal voor in NO Nederland (West Angle). #HED/p8; KBG > Donar
Balder: De Anglische god Balder werd mogelijk ook vereerd bij eiken. Dat gebeurde vrij zeker o.a. in Baldock, een gehucht bij Letchworth ten noorden van Londen in Engeland. De naam lijkt namelijk afgeleid van Anglisch Baldr (Balder) + ock (eik). > Baldock, Baldersteen
350nC Dewnter: Op een munt van keizer Koenraad II van Duitsland wordt de stad Deventer genoemd als Daventre. Deze munt is rond 900nC geslagen in Deventer. De streektaal noemt de stad Dewnter. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente en het Vechtdal. De naam Daventre lijkt derhalve afgeleid van Anglisch dawen (daverend, schitterend, prachtig, mooi, heilig, goed) + treo (boom). Gezien de historische context zal het vrij zeker kunnen gaan om de eik (de heilge boom van de Germanen) die is te zien bij de Bergkerk op een kaart uit 1578 over de Slag bij Deventer. De naam Dewntre kan derhalve zijn ontstaan ergens halfweg 200vC-900nC. Dus ergens rond 350nC. > Deventer
¶ De eik is ook een favoriete barnaam in Engeland. Er zijn daar vele bars te vinden met namen als Angel Oak, Holy Oak, Royal Oak, The Oak, etc. Kennelijk wordt de eik daar gezien als een stemmig symbool waarbij gezellig kan worden gedronken, gepraat, gelachen en gezongen.
¶ Eiken vervullen een belangrijke rol in de natuur en voor mensen. Vele vogels, eekhoorns en insecten vinden er onderdak en voedsel. Ze produceren zuurstof voor mens en dier en sieren het landschap. Ze leveren hout voor meubels en schepen en voor het maken van inkt. #BBC4tv 3.5.2016
¶ Eiken hebben graag vruchtbare grond, maar groeien ook op arme gronden. De grond moet verder los en niet te droog zijn. Verder duldt de eik geen onkruid en geen concurrentie van andere grote bomen. Wel behoeft de eik planten die schaduw verdragen en de grond afschermen. Veengronden zijn doorgaans te nat voor eiken. Daarom komen daar alleen moeraseiken voor. Die hebben lange puntige en gekartelde bladeren en worden doorgaans niet hoog.
¶ In de winter houden wintereiken hun blad, terwijl zomereiken hun blad verliezen. Zomereiken kunnen iets meer natheid verdragen dan wintereiken. In de Ysselvallei groeien voornamelijk zomereiken. (# Hr Lubberts, Oudheidkring Voorst, dec 2010)
¶ Voor hun voortbestaan zijn eiken aangewezen op Vlaamse gaaien en eekhoorns. Eekhoorns bewaren de eikels vaak als voedselvoorraad voor de winter. Eikels die ze vergeten en laten liggen kunnen daardoor kiemen en uitgroeien tot nieuwe bomen.
¶ Eikehout is sterk, hard, fraai en duurzaam. Het werd en wordt veel gebruikt voor meubels, deuren, daken, schepen en andere houtconstructies.
¶ Vroeger werden rond mei jonge eiken gekapt zodra ze zo dik waren als een pols. De stronken liet men staan voor nieuwe uitlopers. De bast van de gekapte boomjes werd afgeschild door erop te kloppen. De bossen dreunden ervan. De bast werd gemalen en was daarmee een grondstof voor het looien van huiden. De geschilde stammetje werden in stukken gezaagd en verkocht als brandhout. #OBN/p38
** Eikebast, Borne, Baldock, Cultusplekken (Wolfheze/Wodaneiken)
# FRI, WP, DAB, KBG

Eikewater: =A aecwaeter, smudda > Linnen
Einherjars: > PgGen/Germanen

Einzelhöfe: (EZH:)
Bron SDV/p281-82 schrijft dat in NO Nederland tot circa 100nC de mensen voornamelijk wonen in zgn einzelhöfe (losse erven). De hoeven staan nog erg op zichzelf en veraf van elkaar. Rond 100nC gaan ze meer clusteren. Eerst is ieder erf nog erg gericht op zichzelf, maar rond 250nC gaan de hoeven onderling samenwerken en komen er gemeenschappelijke voorzieningen en regels. Hierdoor verdubbelt het aantal huishoudens.
¶ Bron WAB/p70 schrijft:

Our Anglo-Saxon ancestors were essentially farmers, city life having little attraction for them; and there on their farm-lands, or behind the fences of their homes, they developed that independence and that power to mind their own business, which is one of the strongest characteristics of our race.
¶ Vele nederzettingen ontstaan in het verre verleden doordat iemand ergens een stuk grond in bezit neemt en daar een hut, huis of hoeve bouwt. Later bouwen z'n kinderen er ook hun huis in de nabijheid, en hun kinderen ook weer, en zo ontstaan grotere nederzettingen waar enige families wonen.
** Nederzettingen, Contacten, Giethmen

Elburg: > Tempelweg

Elden:
Stad in de Overbetuwe onder Arnhem. De regio wordt rond 100nC bevolkt doot Angelen uit de Zuid Veluwe. De naam Elden lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ael (tempel, offerplaats) + thun (tuin, oord).
** Meynerswijk

Elkerliek: (ELK:)
¶ Of we jong zijn of oud, allen kennen we problemen. Of we rijk zijn of arm, allen kennen we problemen. Of we man zijn of vrouw, allen kennen we problemen. Of we machtig zijn of onmachtig, allen kennen we problemen. #SRK
¶ Of we jong zijn of oud, allen kennen we lijden. Of we rijk zijn of arm, allen kennen we lijden. Of we man zijn of vrouw, allen kennen we lijden. Of we machtig zijn of onmachtig, allen kennen we lijden. #SRK
¶ Of we jong zijn of oud, allen kennen we wensen en verlangens. Of we rijk zijn of arm, allen kennen we wensen en verlangens. Of we man zijn of vrouw, allen kennen we wensen en verlangens. Of we machtig zijn of onmachtig, allen kennen we wensen en verlangens. #SRK
¶ Of we jong zijn of oud, allen kennen we mogelijkheden en kansen. Of we rijk zijn of arm, allen kennen we mogelijkheden en kansen. Of we man zijn of vrouw, allen kennen we mogelijkheden en kansen. Of we machtig zijn of onmachtig, allen kennen we mogelijkheden en kansen. #SRK
¶ Of we jong zijn of oud, allen kennen we beperkingen en grenzen. Of we rijk zijn of arm, allen kennen we beperkingen en grenzen. Of we man zijn of vrouw, allen kennen we beperkingen en grenzen. Of we machtig zijn of onmachtig, allen kennen we beperkingen en grenzen. #SRK
¶ Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die vindt rust en vrede. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK

Ellende: (ELL:)
¶ Mijd ellende waar mogelijk. Ellende heeft geen zin. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
Zoek de oorzaken van uw ellende en raak ervan bevrijd. Waar mogelijkheden eindigen, resten berusting en gelatenheid. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Wie de weg met Jezus gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Denk niet aan ellende. Zie de mooie en goede dingen in de wereld. Dat zet meer zoden aan de dijk. #SRK
¶ Sta op en wandel. Het leven heeft meer te bieden dan ellende. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Pak uw kruis op en wandel. Het leven heeft meer te bieden dan ellende. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
** Problemen, Lijden, Vreselijkheden, Maangoden

Els:: > Elzen

Elst:
Stad in de Overbetuwe onder Arnhem. De regio wordt rond 100nC bevolkt door Angelen uit de Zuid Veluwe. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch aelhista (heiligdom). Kennelijk stond daar ooit een Anglisch heiligdom.
Tempel: In Elst stond ooit een tempel gewijd aan de Anglische god Donar, op de plek waar thans de Grote Kerk staat. In de tempel stond een beeld dat van hem moet zijn geweest. Bron OBN/p159 schrijft namelijk dat in Elst veel geofferd werd. Vooral kalveren, varkens, schapen, geiten en paarden. De wanden van de tempel waren prachtig beschilderd. Er stond een altaar en in het midden een beeld van een godheid. > Donar, Tempels
** Snodenhoek

Elven:
()A aelf (elf, elve = mythologisch wezen), aelfbenc (elfenbank = soort boomzwam), Aelfhere (=A Alfere), Alfere (mansnaam: Elvenvriend), Elfere (=A Alfere)

Elzas:
Regio in Oost Frankrijk waar zich rond 500nC Alamannen vestigen, afkomstig uit NO Duitsland. Rond 500nC settelen daar ook Angelen uit Limburg. Bron Alemannische WKP 3.6.2010 schrijft:

D'Namme kummt vum altalemannische ali-sat (Fremdsitz) oder villicht au vum Ill-sass (Sitz vum linksrhiinische Flessle Ill) her. Diss het wohrschins kletische Wurzle. Vun do het sich's entwickelt zue Elsass un latinisch Alsatia un Alsace.
De streektaal van de Elzas heet officieel Elzasser Duuts, ofwel de volkstaal van de Elzas. Deze taal wordt door de sprekers ook wel Anglesch genoemd. Het Elzas Duuts ofwel Anglesch valt op door de vele hoge i-klanken en de sh-klanken. Beide klanken vallen ook op in het Engels. In de streektaal van Angeln zijn ook de hoge klanken opmerkelijk, vooral de hoge i-klank. Geschreven Elzas lijkt echter vaak doorspekt met woorden, die duidelijk afkomstig zijn uit het Duits. Verder vallen op een aantal woorden die ook in het Oud Engels (Anglisch) zijn te vinden:
EZ burig > buri > burg; VB Strosburi/1648 = Straatsburg
OE burig > bury > burg; VB Lundenburig > Lundenbury > Londenburg > Londen
EZ storich = ME stork = OE storc = AS stork = NL stork, ooievaar
EZ say = ME say = OE secgan = NL zeggen
EZ -li = ME -ly = OE -lice = ON -like = NL -lijk = AS -liek
** Limburg, Brabant, Anglesch, ASA; PgLing/Elzas

Elzen:
Anglisch: alor, aler, aerle, elle = els (# boom). Een soort berk die vooral voorkomt in natte streken.
5000vC: Rond deze tijd wordt het klimaat in NW Europa zachter en vochtiger. De veengebieden ontstaan en er komt meer vegetatie. Eiken, iepen, linden en elzen doen hun intrede. > Klimaat, Veengebieden
¶ Elzen worden in oude tijden veel gebruikt als erfafscheiding bij tuinen, akkers en weiden. Het hout is zacht en goed bruikbaar als brandhout, maar soms ook als timmerhout.
¶ Elzen zijn berkachtige bomen die vooral voorkomen in natte gebieden. Ze groeien het best in moerassen en veengebieden. Ze gebruiken veel water en houden daarmee de gronden droog en maken die geschikt voor landbouw, veeteelt en bewoning. Ze zijn daarom een geschikt middel bij de ontginning van natte gebieden. > Ontginning
¶ Elzenhout werd ook veel gebruikt om houtskool te maken. Dat gebeurde in kleiovens. De locatie Kolhoop bij Elzenbroek in Twente herinnert daar nog aan. > Elzenbroek, Houtskool
¶ De els wordt ook wel genoemd wolleboom, Anglisch: wollebeam, afgeleid van wolle (wolle, wolde = dichtbegroeide, zompige wildernis) + beam (boom). O.a. in Aalten bij de regio Engeland, een groot nat veenland. Langs dit gebied loop de Lage Wolboomsdijk richting Harreveld. Naar zeggen stond daar ooit een wolleboom. > Wolleboom, Engeland Aalten
Namen: De els (AL elle) komt voor in vele namen: Ellendun=Elzenduin/Engeland, Ellenbroek/Isidorushoeve/Twente, Ellenwick/Birmingham, Ellewick/Westfalen, Elzenbroek/Twente.
De naam Ellenwick bij Brimingham kan afkomstig zijn van migranten uit Ellewick in Westfalen. Beide regio's zijn van oudsher Anglisch. Bovendien geven migranten vaak hun nieuwe woonplek de naam van het gebied vanwaar ze komen. (> TEHA) Dat betekent dat Ellebroek in Westfalen al dateert van bevoor 450-550nC. In die tijd migreren grote aantallen Angelen uit Angelland naar Brittannia vanwege de langdurige Grote Natheid. > P36
** Berken, Kolhoop

Elzenbroek:
Alias elsmars, elsmors.
- Moeras (mars, mors) waar veel elzen groeien. Ze doen het daar goed en groeien er welig. Bovendien werken de elzen mee aan de verlanding van natte gebieden.
- Natuurgebied bij Goor in Twente
¶ Vlakbij Elzenbroek/Goor ligt de locatie Kolhoop. Daar wer kennelijk ooit lezenhout gebuikt om houtskool te maken. Een kolhoop (AS kolheup) is namelijk een kleihoop waarin hout werd verkoold. > Houtskool
** Elzen, Kolhoop, Goor, PgGen/5000vC

Emden:
Anglisch: Emetha, Emissa. Stad in OstFriesland, gelegen aan de Dollard.

Emes:
Oude Anglische naam voor rivier de Eems in NW Duitsland.
** Emesga

Emesga:
Oude Anglische naam voor Eemsland. Komt voor op kaart KHS (1000nC). De naam is afgeleid van Anglisch Emes (Eems) + gaw (gouw = regio).
** Gouw, Eemsland

Emigratie: > Migatie

Emmen:
Stad in ZO Drente gelegen aan de voet van de Hondsrug. Anno 2011 57.500 inwoners. Oudste vermelding in 1139 in oorkonde ivm Hof te Emme.
¶ De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Noord Drente. De naam Emmen lijkt derhalve afgeleid van Anglisch emna (vlak laagland).
¶ De eerste kerk te Emmen is van hout, gebouwd rond 750nC. Rond 1250nC is de kerk herbouwd in steen.
¶ De familienaam Emming is afkomstig uit Emmen, waar ze anno 2013 nog het meest frekwent voorkomt. De naam is afgeleid van Anglisch Emme (Emmen) + ing (volk). De naam betekent dus: volk van Emmen.
** ASA

Emo van Huizinge: (1175*-1237)
Mogelijk geboren in Fivelga. Studeert in Oxford (Actes Liberales en Rechten). Hij noemt zich daar Emo van Friesland. Later studeert hij in Orleans en Parijs (Theologie). Wordt abt van klooster Bloemhof in Wittewierum. In 1208 verkast hij naar klooster Rozenkamp, gerund door zijn neef Emo van Romerswerf (gb 1170*), die hij nogal eigenzinnig vindt.
¶ Emo schrijft een Kroniek met vele autobiografische gegevens, zelfbeschouwingen en analyses. Dit werk wordt voltooid door Menko. Emo overlijdt 13.12.1237 in klooster Rozenkamp.
** KVB, Fivelga, Menko
# NGE, DAB

Emoties: (EMS:)
()A boas (boos), boasnis (boosheid), boy (boos, ontstemd, wild), earc (boos, kwaad), earcnis (ergernis, boosheid, kwaadheid), gram (gram, boosheid), gramscip (gramschap, boosheid), hellig (boos, kwaad, woedend), hellignis (boosheid, woede), hlehan (lachen), houlan (huilen), howlan (huilen), lehhan (lachen), nulic (boos, kwaad), nulicnis (boosheid, kwaadheid), smilan (glimlachen), smile (glimlach), upsett (boos, verontwaardigd), upsetnis (boosheid), weamod (weemoed, boosheid), wimod (=A weamod), wod (woede, gekte), wodig (woedend), wreadhdhu (woede, boosheid, toorn)
2016: Lopen is goed voor het algehele welgaan. Vooral voor het emotionele welgaan. Dansen is helemaal perfect. Het bevordert het algehele welgaan en de happiness. #BBC1tv/19.4.2016 > Happiness, Welgaan
¶ Emoties horen bij het leven. Zonder emoties is het leven kaal, koud en leeg. Te heftige emoties maken veel kapot. Wie emoties opkropt, die raakt overspannen. Wie emoties wegstopt, die zal onnodig lijden. Wie grenzen kent en respecteert, die zal voldoening vinden. Wie goed omgaat met emoties, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Emoties zijn uitingen van ziel en geest. De meester toont en uit ze naar gepastheid en plukt daarvan de vruchten. Beter dan dat kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Toon uw emoties en men zal u begrijpen. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. De meester is zorgvuldig en voorzichtig en bereikt het hoogst bereikbare. Beter kan een mens niet doen. #SRK
¶ Emotie is leven en leven is emotie. Wie emoties onderdrukt, onderdrukt zichzelf. Wie emoties onderdrukt, onderdrukt het leven. Wie ze ongeremd uit, loopt risiko's. Wie emoties op goede wijze uit, kan veel bereiken. Want emoties zijn boodschappen naar de wereld. Geef uw emoties een ruime kans, want zij horen bij het leven. #SRK
¶ Geef emoties een ruime kans, want zij bevrijden. Geef emoties een ruime kans, want de wereld zal u begrijpen. Wie emoties op goede wijze integreert in het eigen gedrag, zal waarlijk leven. Wie zich houdt aan de goede normen en waarden, die heeft weinig te vrezen. Wie zich houdt aan de goede normen en waarden, die zal veel bereiken. #SRK
** Gevoelens, Innerlijk

Empathie: > Fairnes
Emsland: > Eemsland
Enca: > Enge

Energie:
Besteedt uw energie wel. Anders wordt zij een kwel. #SRK
** Hoogste Doel

Eng: > Enge
Eng/Heng: > Heng-

Eng-:
Woorden of namen met Eng-, Ang-, Ing-, Ong- of Ung- staan zeer vaak in verband met het taal van de Angelen.
¶ Engel, Engelbert, e.d. zijn namen die veel voorkomen in Groningen en de Zeeuwse eilanden uitgezonderd Tholen en Philipsland. Opmerkelijk genoeg wordt Groningen als sedert circa 500vC bevolkt door Angelen uit NW Duitsland. Op de Zeeuwse eilanden zijn meer aanwijzingen dat zich daar ook Angelen hebben gevestigd.
** Engel, Engbergen, ASA, Zeeland
# Meertens Instituut 21.8.2010, DAB, KBG

eng/enk:
NB Overenck/Twello (1394) > Overeng/Twello (1424)

Enga: > Enka

Engbergen: (EBG:)
Lokale uitspraak: Ingbergen. (FRI 2016/jun) NB Anglisch kent de varianten Ang, Eng, Ing, Ong, Ung voor alle variante vormen van dezelfde woorden. > Anglisch
¶ Engbergen is een buurtschap bij Gendringen in de Achterhoek. De herkomst van de naam heeft vrij zeker te maken met Angelen. De lokale uitspraak is namelijk Ingbergen.
Dit matcht volledig met het Anglisch. Dat kent namelijk de varianten Ang, Eng, Ing, Ung voor alle variante vormen van dezelfde woorden die betrekking hebben op Angelen en het Anglisc. > Anglisch, Eng-
¶ Inspectie ter plekke leert dat het gaat om een vrij groot heuvelgebied, dat circa 15 meter boven de directe omgeving ligt. Langs dit gebied stroomt de AA-Strang vanuit Duitsland naar de Oude IJssel bij Ulft. Het omliggende gebied is van oudsher drassig en moerassig. Het heuvelgebied is dus een ideaal woongebied. Anno 2009 staan daar ook diverse huizen en andere gebouwen. Het gebied heeft niets engs, in de zin van klein, nauw of angstigs. Hierdoor blijft feitelijk alleen de optie over dat het gebied was bewoond door Angelen. Engbergen betekent dan: het berggebied van de Angelen = het hoger gelegen gebied waar Angelen wonen. Eng- is namelijk synoniem aan Ang-, dat normaliter staat voor Angelen. Deze these wordt versterkt door het feit dat in de Achterhoek en de Liemers al sinds circa 400 vC Angelen wonen. De naam Engbergen is in wezen identiek aan de locatienamen Angelburg in Duitsland. Mogelijk heet Engbergen oorspronkelijk ook Angelburg of -berg en is de naam in de loop der eeuwen verbasterd tot Engbergen.

¶ Bron AWA (1842) schrijft:

ENGBERGEN, landgoed in het graafs. Zutphen, prov. Gelderland, ..., gem. Gendringen. Omstreeks het jaar 1810 vond men, op dit landgoed, bij het delven van eenen kuil, eenige voeten diep in den grond, eene urne van gebakken roodachtige aarde, bevattende de overblijfselen van een verbrand lichaam, naar gissing uit den Romeinschen tijd.

Dit citaat sterkt de these dat Engbergen werd bewoond door Angelen. De cultuur van crematie en urnen is namelijk bizonder specifiek voor de Angelen.
** Crematie, Thanatologie
# FRI, AWA, DAB, KBG

Engbert:
Alias Engaberth, Engelberth.
Mansnaam: Afgeleid van Anglisch Engel, Angel (Angel = Anglisch stamlid) + beorht (helder, stralend, schitterend, eerlijk, nobel).
Buurtnaam: Afgeleid van Anglisch Engel, Angel (Angel = Anglisch stamlid) + berth (buurt, buurtschap). Dus: buurt waar Angelen wonen.
Engbertsdijk: Veendijk in de Engbertsdijkvenen te Bruinhaar bij Kloosterhaar in NO Overijssel. Mogelijk genoemd naar een buurt genaamd Engbert gelegen tussen de Engbertsdijkvenen en Bruinhaar. De regio Hardenberg wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. Engbert lijkt derhalve een oude Anglische nederzetting. De nabijgelegen regio Balderhaar sterkt drze these. Balder is namelijk van oudsher een Germaanse god die door de Angelen alom werd vereerd. > Balderhaar, Balderland
** Engelbert

Engborg:
Kasteel bij Legden in Westfalen. De naam is afgeleid van Anglisch Angle (Angel) + beorg (berg). Dus: Angelberg. Rond 150vC hebben zich in die streek Angelen gesetteld. Engborg is dus vrij zeker naar hen genoemd.
** ASA, PgDix (Eng)

Engden:
Dorp circa 5 Km zuidoost van Nordhorn, Neder-Saxen. Mogelijk is de oorspronkelijke naam zoiets als Engeltune = omheind gebied van Angelen = woonplaats van Angelen. Het dorp ligt in Groot Veenland, waar sinds circa 300vC Angelen settelen.

Enge:
De term Enge- is een verkorting van Anglisch Engel- zoals in Enge-land = Engeland = land waar Angelen wonen.
¶ Idem zijn Inge-, Ingi-, Engi-, Ange-, Angi- verkortingen voor respectievelijk Ingel-, Engel- en Angel-. Voorbeelden: Angeslengi (Angelsengi, Engislingi) = Enzelens/Garrelsweer in NO Groningen. Engeberd = Engelbert = Anglisch Engelberth = de buurt waar Angelen wonen.
¶ De vorm Enca- is vaak een versaxing van Enga-, Enge- en Engi-.
De versaxing van eng, ingh, ing naar enc, inc, ink begint rond 1375 en omvat circa 1/3 van alle oorspronkelijke eng- en ing-vormen.
** ing/ink, Ang~

Enge-: > Enge

Engel:
Anglisch voor Angel = lid van de Germaanse stam der Angelen.
De termen Engel of Angel zijn ook vaak gebruikt als regionaam of onderdeel daarvan in Engeland, Nederland en Duitsland.
** Angel, Angelen, Angle, Angelhoven, Englum, Engelen, Engelenburg, G449/C

Engel:
Gehucht bij Bergh in de Liemers. De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit Slingeland. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Engle = Angel = iemand van het Anglische volk.
** ASA

Engel: dorp aan de zuidkant van Lisse
Engelaar: (Engeler) gehucht in Otterlo > Engeler
Engelaar: gehucht tussen Renswoude en Scherpenzeel

Engeland: Naam voor gebied waar Angelen wonen.

Engeland:: (ENL:)
¶ ON: Engelant, Ingelant; Deens: Engeland
- Grootste landsdeel van Groot Brittannia > PgBrit
- Diverse regio's in Nederland met die naam:
Bron ASC/449 (835nC) schrijft:
Of Angle comon -- se a sittan stod weste betwix Iotum and Seaxum -- East-Engel, Middel-Engel, Mierce, and ealle North-Humbre.
vertaald:
Van Angle komen -- ze [Angle] is gezeten steeds west tussen Jutland en Saxen -- Oost-Engel, Midden-Engel, Mercia, en heel Noord-Humbria.
Deze locatie betekent dat Angeln rond 900nC volgens bron ASC ver buiten de huidige grenzen lag. Dit strookt volledig met andere gegevens. > Angologie
¶ Mogelijk is Engeland een verbastering van Ingland, het land van de Ingweonen, een volk dat in oude tijden woonde langs de kusten van continentaal NW Europa. > Ingland
De regionamen Engeland in Nederland zijn vrij zeker afgeleid van Anglisch: Angel + land. Ofwel: land (regio) waar voornamelijk Angelen wonen. > Engeland Beekbergen
Nederlandse familienaam. In 1947 komt de naam Van Engeland in Nederland totaal 395x voor met top in Noord Brabant van 197x en top in Gelderland van 163x. In 2007 komt de naam in Nederland totaal 632x voor met hoogste frewentie in Apeldoorn van 105x. Mogelijk is dit geslacht afkomstig van Hof Englandi in Beekbergen bij Apeldoorn of de buurt Engeland te Beekbergen. > Engeland Beekbergen, Hof Englandi
- Gezien de geografische spreiding van de naam Van Engeland en de regionamen Engeland in Nederland lijkt de familienaam Van Engeland afkomstig van het adellijk huis Engeland in Beesd en de regio Engeland in Beekbergen. Beide locaties liggen in Gelderland. De Van Engelands uit Beesd hebben zich mogelijk meer richting Noord Brabant verspreid. De Van Engelands uit Beekbergen lijken daarentegen vrij zeker meer zijn blijven wonen in de regio Apeldoorn, waartoe Beekbergen behoort.
Engelandweg in Ommen*. FRI/sep2017
2000vC++: Groningen-Duinkerken-Dover In en bij het A-Kwartier te Groningen bevinden zich vele aanlegplaatsen voor vrachtboten (Ang: frehtbotan), met name voor de binnenvaart. Bij de Kranepoort ligt de voorhaven van het Reitdiep, waar circa 1550nC en eerder voornamelijk runderen en ander vee werden vetgemest en per boot doorgevoerd via Rotterdam naar Duinkerken en vandaar naar Brittannia. > LACA, Ossenweg
** ANV (Anglo-Nederlandse Verhoudingen)
# Meertens Instituut 25.10.2010, DAB, KBG

Engeland Aalten: (EAL:)
De Engelanddijk in Aalten is een lange zandweg vanaf 't Villeken, gaande door de Aaltense Goor waar hij de Prinsendijk kruist en verder gaat richting de Rieteweg, nagenoeg parallel aan de Romienendijk. De naam betekent dat het gaat om een dijkweg die langs of naar een gebied gaat met de naam Engeland. > Aalten/Aalbers
¶ De Aaltense Goor heet op kaart 81 van bron HTN (1783) Aaltense Veen. Het gebied is aangegeven als een groot en leeg veenland, waarin geen huizen zijn te vinden. Inspectie ter plekke oktober 2010 leert dat het om een groot gekaveld veengebied gaat. De kavels zijn begrensd door bossages en sloten. Ze worden kennelijk alleen gebruikt als hooiland.
¶ Aan de Engelandsdijk staan slechts enige huizen. Ze ogen niet oud. Hooguit 50 jaar. Een van die huizen heeft een wolfdak, wat typisch is voor Anglische hoeven. > Wolfdaken
¶ De regio Aalten wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit Berkelland. De naam Engelandsdijk lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Angle (Angel) + land (land) + dic (dijk). Dus: Anglelanddic = de dijk langs of naar Engeland, een stuk land waar Angelen wonen.
¶ Het lijkt erop dat de regio ooit inderdaad is bewoond door Angelen, maar mogelijk slechts op kleine schaal. Hun huizen kunnen hebben gestaan in het hogere deel tussen de Boterdijk, de Romienendijk, de Aladnaweg en de Engelandsdijk. Daar staan ook de eerder genoemde huizen.
¶ Als we aannemen dat de naam Engelandsdiek betekent de dijk die naar een gebied gaat met de naam Engeland, gerekend vanaf Aalten, waar de Engelandsdiek is gelegen, dan moet dit Engeland liggen aan het einde van deze Englandsdiek en dus in de enclave Aaltense Goor, Venne Bulten, Rieteweg en De Riete. De Rieteweg en De Riete horen bij Harreveld. In die buurt ligt (lag) ook het veld Ongelnkamp wat Angelenkamp betekent.
¶ De namen Aaltense Goor (1783: Aaltense Veen), Venne Bulten, Rieteweg, en De Riete zijn in het Oud Anglisch te vertalen als: Althun Gor, Fenn Byltan, Reatawaeg en The Reata. Deze namen liggen fonologisch en qua spelling behoorlijk dicht bij de huidige namen. Reata = rietveld. De Riete betekent dus het rietveld.
¶ Eerder genoemde Aladnaweg is te vertalen in Anglisch: Ael (altaar, tempel) + ladna (weg naar). Dus: Aelladna = de weg naar het altaar. Kennelijk is de term 'weg' een tautologie die is toegevoegd toen men de betekenis van ladna was vergeten.
--- Aladnaweg in Aalten lijkt afgeleid van Anglisch Ael (altaar, tempel) + ladna (weg naar). Dus: Aladna = Anglisch Aelladna = de weg naar het altaar (offerplaats). Dit altaar stond mogelijk op een hoogte in het centrum van Aalten. (> Ael) De Aladnaweg kruist in het noorden de Engelanddiekweg, die langs het veengebied Engeland loopt.
¶ In het verlengde van de Aladnaweg loopt de Heuvelweg. De weg dus naar de heuvel. Altaren waren in de Germaanse tijd offerplaatsen, die meestal waren gebouwd op de top van een heuvel. Aalten is afgeleid van Anglisch Ael (altaar) en thun (tuin, omheinde ruimte). Dus: Aelthun = de omheinde ruimte bij het altaar. Deze constructie past helemaal in de gegeven geografische en naamkundige context.
¶ Paralel aan de Engelandsdiek en de Romienendijk loopt de Pasopweg. De naam Pasop duidt op Anglische aanwezigheid. De uitgang sop betekent namelijk top in het Anglisch. De naam Pasop bestaat ook bij Leek in Groningen, waar Angelen hebben gewoond. (> Pasop) De term sop vinden we terug in diverse plaatsnamen in oude Anglische gebieden in het noorden van Engeland, Groot Brittannië. > Sop, TEHA
¶ Aan de zuidkant van Engeland ligt de Lage Wolboomsdijk. Op kaart HTN/81 (1783) staat daaromtrent de naam De Wollenboom tussen het Aaltense Veen (Engeland) en de Dinning Broek. Naar zegen stond daar ooit een wolleboom.
¶ Een wolleboom is een moerasboom. De naam is afgeleid van Anglisch wolle = wolde = dichtbegroeide, zompige wildernis. Engeland in Aalten is dus inderdaad van oudsher een nat veengebied. Wollebomen zijn een soort elzen, die goed groeien in natte veengebieden en daar zorgen voor verlanding van de bodem. > Wolleboom
¶ Anno 2010 heet Engeland het Zwarte Veen. Deze naam komt al voor in de 18e eeuw. Wanneer de naamsverandering gebeurde, is vooralsnog niet bekend. De oudste kaart van de regio dateert van 1615 en is gemaakt door Jan van Lindt. Daarop is geen van beide namen te vinden. Ook bron HTN (1783) vermeldt niets.
¶ Zoals gemeld bestond genoemd Engeland vroeger uit drasland. Rond 1930 is het gebied pas ontgonnen. Sindsdien bestaat ze voornamelijk uit hooi- en weilanden. De enige bewoning bestaat uit een aantal huizen aan de voet van de Venne Bulten en langs de Rieteweg, De Riete en de Schapedijk. Mogelijk hebben daaromtrent eerder andere huizen gestaan in het verre verleden. De hele geologie aldaar lijkt mogelijk sterk op de oorspronkelijke historische stituatie vlak na de vestiging van Angelen aldaar rond 150vC.
Raatakkers: Inspectie ter plekke toont enige stukken grond met rechte sloten en dijkjes. Het geheel doet denken aan oude raatakkers. (#FRI 2010) Ze dateren uit circa 150vC. > Angelheem, Raatakkers
** ASA, Harreveld (Ongelnkamp), Angelheem, Kropswolde
# FRI, Herman Hofs (Varsseveld), DAB, KBG

 

Engeland Beekbergen: (EBB:)
Alias Engelant (1557 > KVL). Gebied in Beekbergen bij Apeldoorn, anno 2009 circa 500x750M ofwel 40 Ha groot. Oudste vermelding in 801nC in giftbrief, waarin Podolf, zoon van Wibald, zijn hof in Englandi, annex weiden en rechten, alsmede het woud Braclog (Bruggelen) schenkt aan de Abdij van Werden bij Duisburg aan de Rhur. Engelanderholt is een groot bos tussen Engeland en Ugchelen, een dorp tussen Beekbergen en Apeldoorn.

500vC++: Verzamelen van beenderas wordt gestaakt. Doden worden verkoold op een brandstapel en de beenderas wordt bedekt met een laagje aarde. Deze zgn brandgraven of brandheuvels liggen vlak naast elkaar. Dat gebeurt o.a. in Drente. #NDD/p49
500vC++: In Negenbergen bij het Noordse Veld in Drente zijn brandstapelheuvels gevonden uit het begin van de Yzertijd (500vC++). Ofwel uit de periode dat de Angelen zich settelen in de noordelijke delen van Groningen en Drente. Later migreren vele Angelen verder naar het zuiden. > ASA
100vC: Rond 100vC wordt Beekbergen bevolkt door Angelen uit West Salland. > ASA, Beekbergen
Grafheuvel: Zuidoost van de Herenhul ligt een grote grafheuvel. In een groot aantal kuilen versrpreid over Engeland zijn ook gevonden urnen met verbrande beenderen van mensen.
600nC++: Bevolking oostkant Veluwe groeit.
- 600-700nC: Angeln veroverd door de Denen.
- 600++: Bevolking Voorst/Yssel neemt toe > Voorst
Kan het zijn dat Angelen uit Angeln vluchten voor de Denen en gaan settelen in NO Nederland en dat daardoor de bevolking groeit?
700nC++: Sinds circa 700nC worden in NO Nederland steeds meer essen (enken) aangelegd. Enken zijn landbouwgronden die in de loop der eeuwen ontstaan door durende bemesting, waarbij de grond per decennium 1 cm stijgt. Bovendien wordt de naam enk of eng op de Veluwe soms ook gebruikt voor gronden die niet aan de genoemde criteria voldoen. (> Enk) Het kan dus zijn dat de naam Engeland in Beekbergen te maken heeft met Angelen, die zich daar al vóór 801 settelen en het land in cultuur brengen. Het kan dus een Angelrode (Engelrode) zijn. Dwz: land ontgonnen door Angelen. Temeer daar de giftbrief van 801nC spreekt van weiden en niet van bouwland, wat enken toch wezenlijk zijn. Bovendien wordt pas ontgonnen land meer gebruikt als weidegrond dan als bouwland. Zeker op de Veluwe en zeker in Beekbergen, waar alleen zandgrond voorkomt, dat aanzienlijk armer is dan kleigrond of lös en dus minder geschikt voor verbouw van gewassen.
700nC: Hof Englandi wordt in 801 genoemd. Het lijkt naar schatting zeker al rond 700nC te bestaan. Het verwijst naar de regio aldaar waar het hof staat. > Hof Englandi
Enken zijn landbouwgronden die in de loop der eeuwen ontstaan door durende bemesting, waarbij de grond per decennium 1 cm stijgt. Bovendien wordt de naam enk of eng op de Veluwe soms ook gebruikt voor gronden die niet aan de genoemde criteria voldoen. (> Enk) Het kan dus zijn dat de naam Engeland in Beekbergen te maken heeft met Angelen, die zich daar vóór 801 settelen en het land in cultuur brengen. Het kan dus een Angelrode (Engelrode) zijn. Dwz: land ontgonnen door Angelen. Temeer daar de gifbrief van 801nC spreekt van weiden en niet van bouwland, wat enken toch wezenlijk zijn. Bovendien wordt pas ontgonnen land meer gebruikt als weidegrond dan als bouwland. Zeker op de Veluwe en zeker in Beekbergen, waar alleen zandgrond voorkomt, dat aanzienlijk armer is dan kleigrond of lös en dus minder geschikt voor verbouw van gewassen.
1000nC: Enken Sinds het jaar 1000 komen er steeds grotere essen en enken voor, ofwel gecultiveerde landbouwgronden. In biezonder ten westen van de Beekberse Beek. De oudste ontginning ligt tussen de Engelanderweg en Engeland, waarvan de kern ligt tegenover de kruising Engelanderweg/Konijnenkamp.
1227: Hooge Bank Het hoogste deel van de Engelanderholt heet de Herenhul, een uitgestrekte heuvel waarop al sinds 1227 "Het Hoge Gericht" van de Veluwe wordt gehouden, ofwel de Hooge Bank (vierschaar, hoge gerechtshof) zitting houdt. De bank bestaat uit edelen en stedelijke afgevaardigden en wordt voorgezeten door de landsheer.
1432++: Hertsweide De Hertsweide is een stuk grond in Engeland. Daar stond vroeger herberg Het Rode Hert, die al in 1432 wordt genoemd in een stadsrekening van Arnhem. De naam lijkt te verwijzen naar de aanwezigheid van Angelen, voor wie herten een belangrijke betekenis hebben. > Herten
1532: In het Engelander Holt bij Beekbergen is een rechtbank waar zaken van landrecht worden behandeld. > Engelander Holt
1841: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa noemt diverse locaties in Nederland waar Angelen woonden. O.a. Angerlo, Engeland/Beekbergen, Engelenburg/Brummen, Engelum, etc. > PgAng/AWA, locatie
1842: Bron AWA (1842) schrijft over Engeland bij Beekbergen:
Het is de oudste geregtsplaats in Gelderland, ook HEERENHUL genaamd, waar eenmaal de oudste bewoners der Veluwe geregt hielden, en waar weder, bij het herleven van het volkregt, de Geërfden van het dorp zamen kwamen, en dan kleine vonnissen, door of van wege eenen Ambtsrigter, velde. De naam ENGELAND en HEERENHUL herinneren misschien, even als de ENGELENBURG [bij Brummen], aan ene overheersching der Anglen en Saxen.
¶ De these van bron AWA lijkt juist. Vanaf de oudste tijden bestaat Beekbergen voor een groot deel uit bos, het zgn Beekbergse Woud. Het woud strekte zich uit van Klarenbeek over Beekbergen en het aangrenzende Bruggelen in Ugchelen tot aan Apeldoorn. Dit woud wordt sinds 1871 op grote schaal gekapt en het hout wordt grotendeels verpulverd en verwerkt tot papier en karton door de nabijgelegen papierfabrieken.
Uit deze feiten kan worden geconcludeerd dat de buurt Engeland in Beekbergen van oorsprong zeker niet was een zgn enk of enkland: een complex van landbouwakkers. De naam van de buurt Engeland zal derhalve vrij zeker zijn afgeleid van Anglisch: Angel + land. Ofwel: land (regio) waar Angelen wonen.
¶ Op de kadasterkaart van 1867 blijkt het gebied Engeland nogal groot te zijn. Het strekt zich uit van de dorpskern Beekbergen langs Apeldoorn Zuid en over het Grote Zand tot aan Hoenderloo. Het bestaat uit zandgrond met vele tamelijk hoge heuvels. Grote delen zijn anno 1960-2012 nog steeds bebost.
Engelander Enk: Naam van een enk in Engeland te Beekbergen. Deze naam sterkt de these dat de naam Engeland in Beekbergen de betekenis heeft van het land van de Angelen. Immers, Engelander Enk betekent letterlijk de enk in Engeland. Deze enk is dus een onderdeel van dit Engeland te Beekbergen. Als dit Engeland de betekenis heeft van Enkeland, dan zou er immers staan de Enkelander Enk. Een enk in een enk dus. Ofwel een tautologie, in casu een onmogelijk feit c.q. een onnutige en misleidende naamgeving.
** Angelen, Enk, Angelrode, Angerlo, Engeler, Bruggelen
# sbne-beekbergen.nl 11.5.09, WP, AWA, FRI, DAB

Engeland Beesd:
Adellijk huis in het vrml Ambt Beest-en-Renoy in Gelderland.
# AWA

Engeland Dalfsen:
Alias Engelland. Buurtschap in Dalfsen, gelegen tussen de N340 (Dalfsen-Ommen), 't Gerner en de Engellandweg. Oude naam: Engelland, i.e.: land van Angelen. Ofwel: land waar Angelen wonen.
¶ Op kaart HTN/p34 (1773) is de buurtschap Engeland goed aangegeven als een bebouwd gebied met een aantal schijnbaar goed onderhouden percelen.
¶ Anno 1842 telt Engeland 19 huizen en ruim 100 inwoners. Het gebied is anno 2009 circa 1.5Kmx1Km groot, ofwel 150 Ha, voornamelijk in gebruik als grasland en akkerland.


Aangezien zich sinds circa 300vC Angelen vestigen in NO Nederland, is de naam Engelland kennelijk afgeleid van Angelland. Ofwel het land waar Angelen wonen. In het naastgelegen Gerner zijn afgelopen jaren archeologische vondsten gedaan. De Gerner Marke blijkt al in de IJzertijd (800vC-12nC) te zijn bewoond. Er zijn voornamelijk resten van oude boerderijen gevonden. Er blijkt zowel landbouw als veeteelt te zijn geweest. In die tijd zijn er ook contacten met Noord Duitsland en Scandinavië. Zo was er o.a. handel in zout, dat aan de kusten van de Noordzee werd gewonnen.

Kaart rechts is een uitsnede van de Chromotopografische Kaart des Rijks uit 1866. Engeland ligt tussen de Dedemsweg, de Hessenweg, de Ankummerweg en de Hoevendwarsweg. De Hessenweg wordt later de N340. Het gebied bestaat in die tijd volgens de kaart voornamelijk uit heide met ven, aangegeven met de zalmkleur.
** Dalfsen, Engel, Angelland, Hessenwegen
# FRI, dalfsen.nl 4.7.09, AWA, DAB
 

 

Engeland Hardenberg: (EHB:)
Gehucht in Hardenberg Noord, tussen Collendoorn, Ane en de N34, de weg van Hardenberg naar Coevorden. Voornamelijk agrarisch gebied. Anno 1842 19 huizen en 100 inwoners. Anno 2009 staan er circa 20 woningen op ruime afstand van elkaar.
Kaart rechts: de streek Engeland bij Hardenberg in de Hottinger Atlas van Noord en Oost Nederland uit 1781.
 

Foto links: Engeland Hardenberg anno 2005.
De naam Engeland in Hardenberg is waarschijnlijk afgeleid van Angelland, ofwel het land waar Angelen wonen. Sinds circa 500vC settelen immers vele Angelen uit Noord Duitsland zich in Noord Oost Nederland. Bovendien grenst de buurt Engeland aan Lutten, waar ook Angelen lijken te zijn gesetteld.

Engelander Bos: Langs de N34 ligt het Engelander Bos. Een hoog gelegen gebied met bos. Op het noordoost deel ligt de Korrelbelt, een hoge zandheuvel, waarlangs geulen liggen. De geulen kunnen drooggevallen beken zijn. (FRI jul2013) De naam Korrebelt kan zijn afgeleid van Anglisch corbel (= korbeel; # raaf) + bealt (= belt, bult, hoogte, heuvel). Dus: de bult waar korbelen plegen te komen.
** ASA, Hardenberg, Lutten
# AWA, FRI, DAB

Engeland Harreveld: > Angelheem

Engeland Hoogvliet:
- Adellijk Huis Te Engeland westlijk van Hoogvliet in Land van Putten. Gesticht in 1664 door B. van Heel. Omvat circa 48 roeden (0.5 Ha) land. In 1842 bezit van bouwman Bastiaan van Kralingen.
- Heerlijkheid Oud & Nieuw Engeland (= Lokhorsterland). Een polder met anno 1842 10 huizen en 50 inwoners. In 1739 bezit van stad Schiedam.
# AWA

Engeland Kennemerland:
Betreft de eilanden Groot Engeland en Klein Engeland, gelegen in het Berger Meer of Egmonder Meer voordat deze meren worden bedijkt circa 1550. Nadien worden ze genoemd in een accoord tussen Filips II van Spanje en graaf Lamoraal van Egmond ivm met de jurisdictie over deze gebieden.
** Engel, Engelmondbeek
# AWA

Engeland Oldebroek:
Gehucht oostelijk van Oldebroek op de Veluwe. Anno 1842 bestaat het uit woeste heide bij de Wolbergen waar 15 huizen staan en 70 mensen wonen.
** Engeland Oldebroek/Wezep, Oldebroek
# AWA

Engeland Oldebroek/Wezep:
Mogelijk vormden Engeland Oldebroek en Engeland Wezep ooit samen een groot gebied aaneengesloten genaamd Engeland. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit West Salland.
** Engeland Oldebroek, Engeland Wezep, Hattemerbroek, Oldebroek

Engeland Ruinen:
Buurtschap aan de noordkant van Ruinen, gelegen tussen de Kloosterstraat + Munnekenweg (naar Pesse) en het gehucht Wittenveen. De historische betekenis van de naam is vooralsnog onbekend. Het is een vrij hooggelegen zandgebied, dat op geen enkele wijze valt te associëren met "eng" in de betekenis van nauw of smal. Het is namelijk vrij groot en ligt op een normale wijze ingelsoten tussen andere gebieden.
¶ Aangezien NO Nederland sinds circa 400vC wordt bevolkt door Angelen, is de associatie met hen reëel. Evenals elders kan het gebied daarom oorspronkelijk betekenen: Land van de Angelen, ofwel: Land waar Angelen wonen.
¶ Anno 2011 is Engeland een vrij groot natuurgebied annex camping en zwembad. Op het hoogste punt staat de molen Zaandplatte, afkomstig uit Echten. Voordien stond er al een oude molen. Die is kennelijk afgebroken.
** Ruinen
# FRI, KBG

Engeland Vinkenbuurt:
NB Engelandsweg Vinkenbuurt

Engeland Wezep:
Buurt in in de zuidoosthoek van Wezep (NW Veluwe) en gelegen aan de Engelandsweg. De buurt bestaat uit een aantal oude zandheuvels. Mogelijk was het ooit verbonden met de buurt Engeland in naastgelegen Oldebroek.
** Engeland Oldebroek/Wezep
# FRI, KBG

Engelander Enk: > Engeland Beekbergen

Engelander Holt:
Alias Engelerholt (1557 > KVL). Groot bosgebied bij Engeland in Beekbergen.
1532: Rechtbank waar zaken van landrecht worden behandeld.
** Engeland Beekbergen

Engelandsdijk Aalten > Engeland Aalten

Engelandvaarders: (EVD:)
In 1941-45 is Nederland bezet door de Duitsers. De meeste Nederlanders hebben daar geen trek in. Velen vluchten daarom naar Engeland. Daarvan proberen 32 van hen dat per kano te doen. Slechts 8 van deze zgn Engelandvaarders slagen daarin. Onder hen zijn de broers Henri en Willem Petri. Zij vertrekken 19 september 1941 in een zgn klepper, een kajak voor twee personen. In het pikkedonker peddelen ze van Katwijk naar Sizewell in Suffolk, Oost Engeland. Een afstand van 180 Km waarover ze 56 uur doen. Op het strand in Sizewell staat een monument ter herdenking van deze moedige Engelandvaarders. (# De Telegraaf 20.8.2011) Op de steen staat:

In memory of the thirty-two young Dutchmen who tried to escape to England by kayak during World War II to join the Allied Forces, eight of them reached the English coast, only three survived the war. The last survivor dedicates this memorial to his brothers in arms who were less fortunate. He reached England - and freedom - on this beach on 21 September 1941.
1943: Eind april 1943 zeilen vier mannen en een vrouw vanuit Brielle richting Engeland in een houten vlet genaamd Yvette. Het is een maanloze nacht. Heel angstig. Ze drijven richting zuidwest. Drie dagen later dobberen ze nabij Sheerness aan de Engelse kust. Grote golven rollen aan en dreigen de vlet te vernietigen. Half hallucinerend, zeeziek, koud en hongerig worden ze uiteindelijk gered door Engelse marineschepen, die hen in Sheerness aan land zetten. Het is 2 mei 1943. Van alle Engelandvaarders halen 178 de overkant. Omgerekend is dat 23% van alle Nederlanders die de poging waagden. De rest verdrinkt of wordt gearresteerd door de Duitsers. Van velen is nooit meer iets vernomen. (# De Telegraaf 4.1.2014/boek "Vrijheid achter de horizon") > Pg/Links/Musea
2014 Yvette 2: Vijf avonturiers uit Nederland maken de overtocht van 1943 over in hun zeilboot Yvette 2: Coen Meurer (29; kleinzoon van een Englandvaarder uit WO2), Eva Bartlema (29), Teije Brandsma (43), Robert Croll (59; voorzitter Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) en Epco Ongering (60).
--- Overtocht: De boot vaart van Stellendam richting Ramsgate in Engeland. Hemelsbreed een afstand van circa 145 Km. Voor navigatie gebruiken ze een handkompas. Ze varen tot Oostende in Vlaanderen langs de kust en maken dan een rechte oversteek naar Ramsgate. De vaarafstand zal dus circa 170 Km worden. Maandag 21 april om 18.53 uur vertrekken ze uit Stellendam. Dinsdag 22 april 20.00 uur zijn op 8.5 Km van Ramsgate. De vaarsnelheid is dus circa 6.5 Km/uur. Het weer is slecht. Yvette 2 is een primitieve zeilboot van enkele meters. (circa 13 meter) Het is koud en de wind waait hard. De golven zijn hoog en woest. De Yvette heeft een buitenmotor ingeval er windstilte is.
--- Coen is inmiddels kotsmislijk van het barre weer. De boot deint hevig op en neer. De metershoge golven zijn hem te veel. De hele nacht hangt hij over de rand van de boot te kotsen. Hij moet drinken, want een mens kan niet zonder water. Dat zegt scheepsarts Tanja Liefting vanaf de wal. Coen is helemaal van slag. Zelfs het water uit de boot scheppen is hem teveel. Bij elke beweging voelt hij z'n maaginhoud omhoog komen. Pas zodra bekend is dat ze er bijna zijn, klaart hij helemaal op. Zonder steun van de anderen had hij 't nooit gered, erkent hij.
--- Eva Zij heeft het ook zwaar. Ze is continu mislijk en durft niet te slapen uit angst te moeten kotsen. Elke beweging van de boot is teveel. Plotseling gaat ze hallucineren. Het begint met puntjes op de horizon, die dan windmolenparken worden. Dan ineens ziet ze overal windmolens. Uitdroging is het grootste probleem. Ieder krijgt vier flessen water per dag. Eva drinkt maar een halve fles leeg.
--- Teije neemt in het tweede deel van de eerste nacht het stuur over van Epco. Hij moet golven van ruim een meter hoog bedwingen. Met de gammele boot krijg je elke golf over je heen. Elke twintig seconden vliegt een plens naar binnen. Als de haven van Ramsgate in zicht komt bij het ochtendgloren, krijgt ieder een brok in de keel. Het meest emotioneel wordt Teije echter als hij Eddie Jonker belt. Eddie is een orginele Engelandvaarder en is nu bijna 90 jaar. Zonder zijn hulp en inspiratie was de tocht niet gelukt volgens Teije.
--- Robert krijgt onder het slapen golf na golf over zich heen. Hij is bekaf. Hij wil echter niet denken aan alle ellende en tegenslagen. Ieder probeert de stemming erin te houden. Er wordt hard gelachen als Tije voorstelt een fruitdrankje, wat vijgen of een appel als toetje. De anderen roepen dan: 'Goh ober, mogen we de menukaart nog even zien?' Robert ligt de eerste nacht onder een stuk zeil. Hij krijgt hij golf na golf over zich heen. Als de anderen vragen: 'Gaat het wel met je?', antwoordt hij: 'Nou, ik krijg net golf nummer drie over me heen, maar verder gaat het prima.' Terwijl hij daar ligt, blijft de boot op en neer klotsen. Van zeeziekte heeft Robert echter geen last, maar een blik nassi kan hij niet binnen houden.
--- Epco is ook zeeziek. Maar hij heeft een groter probleem. De buitenmotor van Yvette 2 hapert steeds. En ze naderen de drukste vaarroute van megagrote containerboten. In geval van nood zal volgschip Urania van de Koninklijke Marine de Yvette 2 op sleeptouw nemen. Maar met wat geluk kan het zeil weer worden gehesen. Niet de wind of regen zijn slopend, maar de golven, kou en vermoeidheid. Wind en stroming gaan tegen elkaar in. De boot komt daardoor in een onvoorspelbare klotsbak. Je raakt daardoor je energie kwijt om tegen de golven te vechten. Onder zeil varen is veel stabieler. Helaas zit de wind niet mee en moet de boot varen op de motor. Net zoals de Engelandvaarders in 1943. De kleine motor is echter oud en valt steeds uit. Voor Epco is de overtocht een onvergeetlijk avontuur. Hij denkt echter niet dat hij zo een fysieke ontbering ooit nog zal meemaken.
--- Bart Jan Bats (49; scheepsbouwer) Hij heeft Yvette 2 gebouwd. Ze is een exacte copie van de Yvette uit 1943. Bart reist mee op volgboot Urania. Met grote interesse kijkt hij naar de prestaties van Yvette 2. Ze is een stevige boot, maar hij weet dat ze niet is bedoeld om op open zee te zeilen. Ze is zo klein dat je helemaal bent overgeleverd aan weer en wind. Die bepalen of een oversteek lukt of niet.
--- Eddie Jonker (90) is in 1943 Engelandvaarder. Teije Brandsma heeft veel contact met hem en zegt: Eddie is een orginele Engelandvaarder en is nu bijna 90 jaar. Eddie is erg onder de indruk van het initiatief van Yvette 2. Hij is een geweldige bron van inspiratie. Zonder hem hadden we het niet kunnen klaarspelen.
--- Urania: Dit is een volgschip van de Koninklijke Marine. In geval van nood zal de Urania de Yvette 2 op sleeptouw nemen.
--- Aankomst: Bij zonnegloren woensdagochtend 23 april 2014 komt voor de Engelandvaarders een knallend einde aan de reis. De Geus wordt gehesen. Ze meren aan de kade van de jachthaven van Ramsgate. Een daverend saluutschot verwelkomt hen. De havenmeester begroet ze: Ik heet jullie met plezier welkom in dit vrije land!' Vrienden, familie en pers feliciteren hen. Iedereen vraagt ze het hemd van het lijf. Ze hebben het gehaald! Twee-eenhalve dag heeft de tocht geduurd. Huilend en lachend vallen ze elkaar in de armen. Ze weten nu wat de oversteek in 1943 heeft betekend. Maar met de Urania als volgschip en de lessen van veteraan Eddie Jonker hebben ze geen doodsangsten uitgestaan.
#DeTelegraaf 23.4.2014 + 24.4.2014
--- Eddy Jonker is een jongen van 20 jaar. Hij maakt in 1943 met vijf vrienden een overtocht naar Engeland. Ze haten de Duitsers die Nederland bezetten en willen zich aansluiten bij de Engelse strijdmacht. Als ze vertrekken is het pikdonker en hangt er een grondmist. Ze kunnen er net overheen kijken. Hun houten vlet is 6 meter lang en heeft een kleine kajuit. De vlet heeft verder een zeil, drijfanker, 4 peddels, een emmer, aanhangmotor en een slagaard (= stok met klos om anti-onderzeebootnet omlaag te drukken). Eerst is de zee rustig verloopt alles goed, De boot blijkt echter niet waterdicht, de motor slaat af en er is te weinig wind. Peddelen dus. Plotseling gaat het hard regenen. De boot drijft richting Nederland. Er is echter 1 emmer. Vijf man ligt zeeziek. De andere vijf man werkt. De hele nacht wordt geploeters tussen huizenhoge golven. Er is maar één emmer om zeewater met enorme inzet uit de boot te gooien. Na uren ploeteren lukt het om levend uit de hel te komen. De volgende ochtend is het windstil en bloedheet. De vijf helden blijven hozen en peddelen. Op de vierde dag steekt een oostenwind op en vaart de boot sneller. Op de vijfde dag doemt eindelijk de Engelse kust op. De overtocht duurde 4,5 dag.
#Aanspraak/SVB juni 2017
2014 Film: "Engelandvaarders: Varen voor Victorie" is een hommage aan alle Nederlanders die in de oorlogsjaren '40-'45 vanaf de Nederlandse kust met boten de vrijheid zochten in Engeland - ongeacht of ze 't haalden of niet. De film is gemaakt op basis van de verhalen van Engelandvaarders. De film duurt 45 minuten. Zondagmorgen 31 augustus 2014 gaat ze in première in Tuschinski te Amsterdam. #DeTelegraaf 15.8.2014
2017: Standbeeld voor Engelandvaarders in Katwijk. Veertig jonge mannen ontsnappen in de Tweede Wereldoorlog vanuit Katwijk naar Engeland. Zij zijn een toonbeeld van moed, ontbering en opoffering. Voor hen is een standbeeld gemaakt op de boulevaard van Katwijk. #DeTelegraaf 10.6.2017
2017: Standbeeld onthuld voor de Engelandvaarders op de Boulevaard in Katwijk. Het beeld is gemaakt door Juriaan van Hall: twee peddelende personen in een kano op de Noordzee. Ze verbeelden een strijd op leven en dood. #DeTelegraaf 10.7.2017
Grote migraties naar Brittannia:
- 0-300nC++ Angelen: uit de de Lage Landen boven de Rijn naar ZuidWest Engeland
- 10nC++ Schapen: Romeinen brengen circa 6000 schapen naar Brittannia.
- 110nC++ Tubanten (Angelen): uit Twente naar Noord Yorkshire > Twente
- 450-550nC Angelen: uit Angelland naar Noord, Oost, West en ZW Engeland
- 450-550nC Juten: uit West Denemarken naar Kent
- 514-550nC Saxen: uit NO Duitsland naar Zuid en ZuidOost Engeland
- 800-900nC Denen: uit Denemarken naar Danelaw in Oost Engeland
- 800-900nC Vikings: uit Zweden en Noorwegen naar Noord en West Engeland
In totaal migreren in 450-550nC circa 4 miljoen Angelen vanuit Angelland naar Brittannia. (> Demografie) Bij de Saxen gaat het volgens deskundigen (WKP 4.11.09) om 100.000 tot 200.000 (gem 150.000) migranten naar Brittannia. Bij de Juten gaat het mogelijk om circa 5000 migranten.
Tijdens de massamigratie in 450-550nC zijn als gezegd circa 4 miljoen Angelen vanuit Angelland gemigreerd naar Brittannia. Dat zijn gemiddeld 40.000 Angelen per jaar, ofwel 3.333 per maand > cq 833 per week > cq 119 per dag > cq 5 boten per dag.
¶ De belangrijkste reden van deze massamigratie is het langdurige noodweer in de periode 300-550nC, culminerend in 450-550nC. Het leven werd daardoor steeds zwaarder. > Demografie
¶ 477nC Bron ASC/Ingram/1900* schrijft:
A.D. 477. This year came Ella to Britain, with his three sons, Cymen, and Wlenking, and Cissa, in three ships; landing at a place that is called Cymenshore. There they slew many of the Welsh; and some in flight they drove into the wood that is called Andred'sley.
...
A.D. 495. This year came two leaders into Britain, Cerdic and Cynric his son, with five ships, at a place that is called Cerdic's-ore. ...
...
A.D. 501. This year Porta and his two sons, Beda and Mela, came into Britain, with two ships, at a place called Portsmouth. They soon landed, and slew on the spot a young Briton of very high rank.
...
A.D. 514. This year cam the West-Saxons into Britain, with three ships, at the place that is called Cerdic's-ore. Anf Stuff and Withgar fought with the Britons, and put them to flight.
...
De orginele teksten zijn geschreven in Oud Engels (Oud Anglisch > KTE) in de periode 832-1154. (> ASC) Tot 832nC berusten de teksten voornamelijk op overlevering. Opmerkelijk is dat de settlers de overtocht maken in convooien van 2 tot 5 schepen. De teksten betreffen uitsluitend enkele gevallen van de massamigratie en wel alleen van bekende personen. De massa van alle andere Angelische migraties zijn uiteraard aan de overlevering ontsnapt, zo ze al door hun kwantiteit te registreren waren.
¶ De Engelandvaarders vertrekken met boten vanuit diverse locaties langs de hele Noordzeekust. De belangrijkste vertrekpunten zijn:
- Bremen
- Deventer > Kolkert
- Emden
- Fiveldore (Delfzijl) ZA
- Hamburg
- Hollingstedt (NW Duitsland) ZA
- Katwijk/Rijnsburg
- Kranenburg/Stade ZA
- Rotterdam
- Suxwort (Humsterland/Groningen) ZA
Veerdiensten: Het is niet waarschijnlijk dat elke groep Engelandvaarders een eigen boot heeft. Boten zijn kostbaar en vragen materiaal, vaardigheden en tijd om ze te maken. Veeleer zijn er pendeldiensten, die naar Brittannia varen en dan terugkeren naar Angelland om nieuwe migranten over te varen. Deze pendeldiensten zijn mogelijk de basis van de latere vaste veerdiensten tussen Nederland en NW Duitsland naar Brittannia. O.a. de lijn HoekVanHolland-Harwich.
Via de Rijn is er al in de Romeinse Tijd (12vC-400nC) scheepvaart tussen Angelland en Brittannia. Het lijkt vrij zeker dat er ook migratie was via deze route vanuit de Liemers (ZO Gelderland). Daar wonen van oudsher mensen met de naam Welling. (> Welling) Mogelijk was daar ooit een Welling die naar Brittannia migreerde en daar in de regio Oost Londen een kolonie stichtte, waaraan zijn naam werd verbonden. De Rijn stroomt in die tijd nog via de Oude Rijn naar Katwijk bij Rijnsburg. Daar zal het vertrekpunt dus moeten zijn geweest.

450nC++: Hasten zijn een onderstam van de Angelen. Velen van hen migreren in 450-500nC naar Engeland, waar ze o.a. de stad Hastings stichten. Ze verzamelen zich in Kranenburg Stade bij Bremen aan rivier de Oste om gezamelijk over te steken met de veerboot daar. Dat verzamelpunt lag naast de veenborg Cranenburg te Kranenburg aan de Oste. Volgens streekhistoricus H. Borgers te Kranenburg Stade kwamen de Hasten uit de Lünenburger Heide, een gebied ten oosten van Bremen. (foto © BCK)
> Hasten, Kranenburg Stade, Lunenburg
 
Overtocht: De Angelen gebruiken een zgn kuyl ofwel kielboot, een platbodem met kiel en hoge boeg waarmee ze makkelijk de moerassige kustgebieden kunnen binnendringen zonder opgemerkt te worden. De gemiddelde afstand tussen Continent en Brittannia bedraagt circa 180 Km, vergelijkbaar met de afstand van Scheveningen naar Lowestoft. Er werd gezeild en geroeid. Roeien levert gemiddeld circa 5 Km/u, zeilen 10 Km/u. Gemiddeld dus 7.5 Km/u. Een rechte overtocht duurde dus gemiddeld 180/7.5 = 24 uur. Bij goed weer dus in princiepe in 1 dag te halen. Bij matig weer 1½ tot 2 dagen. Bij slecht weer drie dagen.


          

Boven: Aquarel van een Anglische drakenboot (kielboot met drakenkop) gemaakt door Hester Jans-Molenberg na zorgvuldig historisch onderzoek. Vier Angelen varen rond 450nC met hun drakenboot een riviermond op ergens aan de oostkust van Brittannia, het beloofde land, op de vlucht voor de langdurige natheid op het Continent. (@ aquarel © BCK)

--- 1943: Bovengenoemde Eddy Jonker is een jongen van 20 jaar. Hij maakt met vijf vrienden een overtocht naar Engeland. Ze haten de Duitsers die Nederland bezetten en willen zich aansluiten bij de Engelse strijdmacht. Als ze vertrekken is het pikdonker en hangt er een grondmist. ... Na uren ploeteren lukt het om levend uit de hel te komen. De volgende ochtend is het windstil en bloedheet. De vijf helden blijven hozen en peddelen. Op de vierde dag steekt een oostenwind op en vaart de boot sneller. Op de vijfde dag doemt eindelijk de Engelse kust op. De overtocht duurde 4,5 dag. #Aanspraak/SVB juni 2017
YTL-Route: Lincolnshire aan de westkust van Engeland lijkt aardig bevolkt door Angelen uit Overijssel en Gelderland. (> PgBrit/Lincolnshire) Mogelijk zijn ze daar in 450-550nC gaan settelen vanwege de langdurige natheid in Angelland. (> M35) De route die ze volgen lijkt te gaan via de Yssel over de Zuiderzee naar Texel en dan pal west naar de Wash in Lincolnshire. De afstand Texel naar de Wash is circa 300 Km. Deze afstand zal met een kielboot van die tijd onder normale omstandigheden ongeveer anderhalve dag duren.
Tijdens hun overtocht naar Brtittannia nemen de Angelen in hun boten naast huisraad en gereedschap ook veel vee mee: koeien, paarden, schapen, geiten, kippen en ganzen. > Veetransport
Snelheid:
--- 450nC++: De Angelen roeien en zeilen met kielboten. Roeien levert gemiddeld circa 5 Km/u, zeilen 10 Km/u. (# deskundige schatting) Bij goed weer gemiddeld dus 7.5 Km/u. Bij slecht weer ongeveer 3.5 Km/u.
--- 1941: De broers Henri en Willem Petri peddelen zoals gezegd in hun kajak van Katwijk naar Sizewell in Suffolk, Oost Engeland. Een afstand van 180 Km waarover ze 56 uur doen. Gemiddeld doen ze dus 3 Km/uur.
--- 1943: Vier mannen en een vrouw vanuit Brielle richting Engeland in een houten vlet (boot zonder kiel) genaamd Yvette. Het is een maanloze nacht. Drie dagen later dobberen ze nabij Sheerness aan de Engelse kust. De afstand is hemelsbreed circa 150 Km. Hun gemiddelde snelheid is dus 2 Km per uur.
--- 2014: In deze tijd is er zoveel scheepvaart op de Noordzee, dat varen met een lichte zeilboot langer kan duren. Vooral grote vrachtschepen zijn een zware en gevaarlijke hindernis. De Yvette II vaart circa 6.5 Km/uur.
450-550nC: In deze periode migreren circa 4 miljoen Angelen uit Angelland op het Continent naar Brittannia. Voornamelijk vanwege de Grote Natheid in die periode. (> Grote Natheid) De kielboot is de belangrijkste boot in die tijd.



 Groningen anno 1572

Groningen is van oudsher een stad met veel scheepvaart. De afbeelding hierboven is een detail uit 'Groeninga', een ets uit de stedenatlas van G. Braun en F. Hogenberg anno 1572. De boot op de voorgrond is een versie van de historische kielboot uit de periode 450-550nC, waarmee Angelen migreren naar Brittannia. Op de afbeelding is te zien dat de boot tamelijk groot is. Ze is circa 2 cm lang en 0.2 cm breed (midden). Het huis onder op de voorgrond is 0.7 cm breed. Normaal zal dat huis circa 5 meter breed kunnen zijn. De boot zal derhalve circa 2x5/0.7x=14 meter lang zijn en circa 1.5 meter breed. Bovengenoemde Yvette 2 is circa 13 meter lang en 2 meter breed en biedt plaats aan 5 mensen. De historische kielboot van de Angelen heeft dus navenant ruimte voor circa 5 mensen.
--- Nederlanders zijn anno 2014 circa 1.80 meter en tamelijk stevig. Angelen rond 500nC zijn circa 1.60 meter lang en mogelijk wat minder stevig. De kielboten van de Angelen in 450-550nC zullen dus iets meer ruimte bieden voor mens en bagage.
--- Uit boven geciteerde text van bron ASC/Ingram/1900* blijkt dat de bemanning van de schepen in 477-514 AD uit 2 of 3 personen bestaat. In die gevallen is er dus meer ruimte voor huisraad + vee.
--- Uit boven geciteerde text van bron ASC/Ingram/1900* blijkt tevens dat de migranten in 477-514 AD in convooi met 2 tot 5 schepen de overtocht maken. Dit verhoogt mogelijk de veiligheid van de overtocht.
--- Op zee is uitdroging het grootste probleem. Voldoende water voor onderweg is van levensbelang. (> boven/Yvette 2) Of de Anglische migranten dit probleem kennen en hoe ze daarmee omgaan, is vooralsnog niet bekend.
--- Engelandvaarder Epco zegt anno 2014: Niet de wind of regen zijn slopend, maar de golven, kou en vermoeidheid. ... Onder zeil varen is veel stabieler (dan met de Yvette 2, die geen kiel heeft en voornamelijk vaart op een motor, die vaak defect is).
--- De Angelen in Brittannia houden o.a. Brandrode koeien. Mogelijk hebben ze die meegenomen uit hun homeland op het Continent tegelijk met hun overtocht naar Brittannia in 450-550nC. > Brandrodes
---> Onder normale omstandigheden kunnen de Angelen in 450-550nC dus vrij maklijk in een kielboot de overtocht maken. De vracht van hun boot zal dan bestaan uit circa 2 of 3 personen + proviand + huisraad + vee. Het vee zal dan kunnen bestaan uit kippen, ganzen, geiten, varkens, schapen, koeien en/of paarden.
---> Gezien de wisselvalligheid en onvoorspelbaarheid van het weer zullen in 450-550nC vrij zeker vele kielboten met mens, have en goed zijn omgekomen op weg naar Brittannia. Vondsten van menslijke resten en oud aardewerk in de Noordzee zijn daar mogelijk een bewijs van.
** Kielboot, Migratiegroepen, East Anglia, Regiokeuze, Migratielijnen, Migratiewaarden, Saxen, Demografie, ASV, Transport, TEHA, Veerdiensten, Scheepslijnen

Engelandweg: > Engeland

Engelberg:
Dorp nabij Lüzern in kanton Obwalden, Zwitserland. Voor het eerst genoemd in 1122 als Engilperc. Het Benedictijne Klooster dateert uit de Vroege Middeleeuwen. Sinds de 19e eeuw is Engelberg een belangrijk vakantieoord. Inwoners: 1709 678, 1799 1468, 1850 1737, 1900 1973, 1950 2544, 2000 3544, 2007 3635.
De herkomst van de naam is vooralsnog niet bekend.
** Engel
# WKP 2.9.09, KBG

Engelbergh:
Familienaam. Mogelijk afkomstig uit Venlo of daaromtrent. Aldaar leeft in de 16e eeuw ene Arnoldus Engelbergh.
** Engel

Engelbert:
Dorp in de gemeente Groningen, circa 5 Km oostelijk. De naam zou betekenen 'kleine buurt'. Aangezien er al sinds de jaartelling Angelen wonen in Noord Groningen, lijkt de naam eerder afgeleid van Anglisch Engel, Angel (Angel = Anglisch stamlid) + berth (buurt, buurtschap). Dus: de buurt waar Angelen wonen.
¶ Gezien de historische migratiestromen hebben de Angelen zich mogelijk rond 450vC in Engelbert gesetteld en zijn ze afkomstig uit de regio Oldambt. > ASA
¶ De naam Engelbert of Angelbert komt ook voor als jongensnaam, afgeleid van Anglisch Angel, Engel (Angel) en beorth (stralend). Dus: de stralende Angel.
¶ Volgens bron NGE zijn de oudste vermeldingen van Engelbert Egniberde, Egneberd, Egnaberth en Egnabergh en zijn deze namen afgeleid van Egna (familienaam), Egge (mansnaam) en berde (buurt, groep huizen). Vooralsnog is niet bekend van wanneer deze naamvormen dateren en of ze inderdaad de oudste vormen zijn.
¶ In het histroisch streekblad Vrouger (mei 2004; pg 30) van Scharmer en Harkstede schrijft Koenraad Heidema onder "Namen en hun betekenissen":

Dit brengt ons bij Engelbert, oudtijds "Encaberth", ook geschreven als "Egniberd" (dit is een schrijffout; gn moet ng zijn). Een enk (Saksisch) is een tot bouwakker omgevormde gekapt stuk land in het bos.
¶ Enkland is afgeleid van Anglisch eanc = enk = aaneengesloten akkercomplex, ontstaan door eeuwenlange bemesting, waarbij de bodem per decennium gemiddeld 1 cm stijgt. De oudste enken ontstaan grotendeels na 700nC. Ten oosten van de lijn Zwolle - Raalte - Holten - Bredevoort spreekt men van essen. Ten westen van deze lijn spreekt men van enk of eng. Encaberth lijkt dus niet afgeleid van Anglisch eanc (enk).
¶ De Saxen komen rond 775nC in beperkte mate in NO Groningen settelen. De vraag is derhalve of Engelbert toen al bestond of nog niet. De vorm Engi is echter niet Saxisch maar Anglisch. De vorm Enca lijkt dus een versaxing zijn van Engi, een inkorting van Engel (Angel) die resulteert in Enge zoals in Enge-land = Engeland = land waar Angelen wonen. Of zoals in Angeslengi (Angelsengi, Engislingi) = Enzelens/Garrelsweer in NO Groningen. Engiberd is dan hetzelfde als Engeberd = Engelbert = Anglisch Engelberth = de buurt waar Angelen wonen. De versaxing van eng, ingh, ing naar enc, inc, ink begint rond 1375 en omvat circa 1/3 van alle oorspronkelijke eng- en ing-vormen. > ing/ink
¶ Aangezien de regio al rond 450vC wordt bevolkt door Angelen uit Oldambt, lijkt de naam Engelbert derhalve zeker te zijn afgeleid van Anglisch Engel, Angel (Angel = Anglisch stamlid) + berth (buurt). > ASA
¶ Engelbert komt ook voor als familienaam. Vooral in Noord Nederland
¶ In Engelbert staat een horecabedrijf met de naam Engelstede.
** Engel, Angelbert, Enk, AFNA, Engelse Stad
# FRI, KBG, DAB
++ Engelstede Engelbert

 
Engelborg:
Voormalige havezate bij Garrelsweer in Fivelingo, NO Groningen. Bron AWA schrijft hierover:

ENGELBORG, naam, op oude kaarten voorkomende als zijnde ene h. [havezate] in Fivelgo, prov. Groningen, 1u. Z.Z.W. van Loppersum, bij Garrelsweer, thans [1842] echter niet meer bestaande.
Garrelsweer is tot in de 13e eeuw de belangrijkste locatie in Fivelingo. Het dorp wordt al genoemd in 1057nC en zal dus zeker al veel langer bestaan. Aangezien Fivelingo al sinds circa 500vC is bevolkt door Angelen, zal Engelborg vrij zeker betekenen de borg van Angelen, zoals de Hunenborg bij Volthe in Twente is genoemd naar de Hunen.
¶ Er is ook een familienaam Engelborg.
** Garrelsweer, Hunenborg Volthe

 
Engelen:
Oude naam die ook voor Angelen werd gebruikt. NB:
- 1050-1110: Halewijn I van Leiden. Burggraaf van Leiden cq eerste kasteelheer van de Burcht te Leiden. Geboren te Diksmuide in Vlaanderen als zoon van Diederik III van Beveren, burggraaf van Diksmuide, en Beatrix van Gent. De Van Beverens zijn nazaten van de Anglische koningen in Engeland. In 1066 vecht Halewijn mee met Willem de Veroveraar tegen de Engelse koning. Daarna woont hij in Anglefield/Englefield bij Buckingham in Cranesbury Manor. Enige jaren later migreert hij naar Nederland, waar hij kasteel Kranenburg in Leiden bouwt, het stamslot van het geslacht Kranenburg.
- Angelstede/Engelse Stad/Veluwe > Engesle Stad
** Angelen, Kranenburchten, PgKbg/Halewijn I van Leiden

 

Engelen:
Dorp aan de Dieze NW van Den Bosch. Kaart KGH (1593) noemt aldaar Engelen, zijnde een vrij groot gebied met een dorp (pagi). Aangezien het oorspronkelijk kennelijk om een streeknaam lijkt te gaan, kan de naam zijn afgeleid van Angelen. Temeer daar circa 1.5 Km zuidwest daarvan het Engelse Meer ligt volgens een kaart uit de 16e eeuw. Als zodanig betekent het dan Land der Angelen. Identiek aan de plaats Engilin in Thuringen.
 
Het dorpshuis van Engelen heet de Engelenburcht. Of er ooit inderdaad een burcht stond met die naam, is vooralsnog niet bekend.
** Engel, Engilin
# KGH, KBG

 
Engelenburg:
Kasteel bij Brummen in Gelderland. Het kasteel dateert vrij zeker van vóór het jaar 1000nC. Ter plekke zijn namelijk eiken palen gevonden, die zeker 1000 jaar oud zijn. Het kasteel is verwoest in 1624 door de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Anno 2009 is het een resort annex golfbaan. De herkomst van de naam is vooralsnog niet bekend. Gezien de aanwezigheid van Angelen in Zuidoost en Midden Gelederland sinds circa 100nC, kan de naam van hen zijn afgeleid. Oorspronkelijk heet het kasteel daarom mogelijk Angelenburg, analoog aan Angelburg bij Osnabrück in Neder-Saxen en in Hessen.
¶ Bron AWA (1842) schrijft over Engeland bij Beekbergen en Engelenburg bij Brummen:

Het is de oudste geregtsplaats in Gelderland, ook HEERENHUL genaamd, waar eenmaal de oudste bewoners der Veluwe geregt hielden, en waar weder, bij het herleven van het volkregt, de Geërfden van het dorp zamen kwamen, en dan kleine vonnissen, door of van wege eenen Ambtsrigter, velde. De naam ENGELAND en HEERENHUL herinneren misschien, even als de ENGELENBURG [bij Brummen], aan ene overheersching der Anglen en Saxen.
¶ In de Tachtigjarige Oorlog is het kasteel verbrand door graaf Hendrik van Bergh. Daarna is het weer opgebouwd. Anno 1842 is het kasteel bezit van Wed. N. van Walree, geboren Van Lennep. Het goed omvat dan 195 Ha grond.
Klein Engelenburg: buitenhuis te Brummen met 5 Ha grond, in 1842 bezit van Wed. N. van Walree.
** Engel, Angelburg
# AWA, DAB

Engelenburg:
Oud adellijk huis in de kom van Herwijnen. In 1817 gesloopt. De voorpoort staat er nog tot 1854. De grachten bleven bestaan. Het goed omvatte 5 Ha grond. In 1854 bezit van Martinus Adrianus Bierman te Gorinchem.
** Engel
# AWA

Engelendaal:
Vrml klooster in Leijderdorp, bewoond door Reguliere Kanunniken. Opgericht door Frederik van Blankenheim, de 51-ste bisschop van Utrecht. In 1407 verbonden met het klooster te Windesheim.
** Engel
# AWA

Engelenveld:
Veld in Olst gelegen aan de Bevrijdingsweg in de buurtschap Eiklehof. Op dit veld stond vroeger een boerderij, eveneens met de naam Engelenveld. Anno 2012 staat daar een fruithoeve met de naam Tuinen van Stinz.
¶ De regio Olst wordt rond 100vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Engelenveld lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Angel, Engle (Angel) + feld (veld). Volgens Anglische naamregels dus: het veld waar Angelen wonen.
¶ In Engeland zijn drie regio's met de naam Englefield:
- Englefield bij Reading in Berkshire
- Englefield in Surrey/GreaterLondon
- Englefield alias Hungerford in Berkshire
Al deze regio's zijn genoemd naar Angelen die zich daar hebben gesetteld in circa 450-600nC. > PgBrit/Englefield
** Engel, ASA, Naamregels

Engelenweg: Loenen/Veluwe
Engelenweg: Twello

 

Engeler:
Gebied op de Veluwe tussen Beekbergen, Arnhem en Otterlo. Dit gebied staat op kaart KGH (1593) onder die naam geschreven. De herkomst van de naam is nog niet bekend. Gezien echter de streek Engeland (Englandi) bij Beekbergen de aanwezigheid van Angelen aldaar doet vermoeden, kan de naam Engeler daarmee te maken hebben.
 
De Angelen in Beekbergen hebben zich daar circa 600nC gevestigd. Mogelijk dat vandaaruit rond 700nC Angelen zijn gemigreerd naar Engeler.
** KGH, Engel, Engeland Beekbergen
# KGH, KBG

 
Engeler:
Veld gelegen tussen Barneveld en Essen op de Veluwe. #GHG/1900 > Kaarten

Engeler Meer: > Engelse Meer

Engelerholt: > Engelander Holt
Engelermeer > Engelen (aan de Maas bij Den Bosch)
Engelhem: > Engelheim, Engilin

Engelhuizen:
Voormalig nonnenklooster in Groenlo. Genoemd naar het gebied waar het klooster ooit stond. Vermeld 1461 als vrouwenklooster ten Engelhuse in acte waarbij de bischop van Münster de stichting van het klooster te Groenlo bekrachtigt. (Archief Heerlijkheid Borculo, sub 4, Te Groenlo, btr het klooster Engelhusen te Groenlo, sub 172).
** Engel, Engelhusen, Enghuizen

Engelhus: > Engelhusen

Engelhusen:
Familinaam afgeleid van Angelhusen c.q. Angelhausen. Bekend: Dietrich Engelhus (Duitsland), alias Theodorich Engelhusen, geboren 1362* in Einbeck, gestorven 5 mei 1434 in Wittenburg bij Elze, leraar en vertaler van Latijnse teksten.
** Engel, Angelhausen, Engelhuizen
# WKP 23.8.09

Engelkamp:
AVA Engle (Angel) + caemp (kamp, open veld) = Angelkamp.
- locatie in Borken, Westfalen.
- familienaam
** Engel, Ongelkamp, Engelskamp

Engelkes:
- vrml buurt bij Vrieschelo in Oost Groningen
- familienaam
** Engel
# AWA, DAB

Engelland:
Oude naam voor de buurt Engeland in Dalfsen.
** Engeland Dalfsen

Engelmeer:
Naam voor het Egelmeer te Utrecht op diverse oude kaarten.
** Engel
# AWA

Engelmondbeek:
Beek in Kennemerland. Naar zeggen genoemd naar St Engelmond. Gezien de twee eilanden Engeland in Kennemerland, lijkt de overlevering aanvechtbaar.
** Engel, Engeland Kennemerland
# AWA, KBG

Engelradink: > Engel, Angelradink

Engelre:
Locatie bij de Oude Yssel in de Liemers.

Engelrode:
Bron AWA (1842) schrijft dat Engelrode een voormalig adellijk huis is in het graafschap Buren in Gelderland. Het huis te Beusichem was gebouwd op een terp, omgracht en omgeven door brede lanen. Later is het afgebroken, waarna er een boerderij is gebouwd en de bijbehorende gronden zijn veranderd in bouwland.
¶ Huis Engelrode te Beusichem moet van oude datum zijn. Ene Anthonie van Rijnberck (1707-1788) noemt zich namelijk 2nd Lord Engelrode. Zijn zoon Dirck Cornelis van Rijnberck (gb 1748*) heet 3rd Lord Engelrode. Dirck Anthoniesz van Rijnberck, vader van Anthonie (gb 1667*), is dus mogelijk 1st Lord Engelrode. De titel dateert derhalve uit de 17e eeuw. De naam Van Rijnberck geeft aan dat dit geslacht Huis Engelrode in bezit kreeg toen het al ruime tijd moet hebben bestaan en dat ze hun titel pas toen hebben aangenomen. Zodoende kan Huis Engelrode al ver voordien zijn gebouwd. Mogelijk ontleent het huis haar naam aan haar locatie. Zulks is namelijk veelal het geval.
¶ De regio Beusichem wordt rond 405nC bevolkt door Angelen uit de Zuid Veluwe. (> ASA) De naam Engelrode betekent derhalve hetzelfde als Angelrode = ontgonnen land waar Angelen wonen. De Angelen zijn een Germaans volk dat sinds de 7e vC woont in Angeln in Noord Duitsland. Bij Doesburg aan de IJssel ligt de regio Angerlo, dat oorspronkelijk heet Angelre = Angelrode. Volgens overlevering hebben daar inderdaad Angelen gewoond. Het feit dat genoemde Anthonie en Dirck zich Lord Engelrode noemen, betekent waarschijnlijk dat zij ook menen dat Engelrode te maken heeft met Angelen en dus met Engeland, het land der Angelen.
** Engel, Angelrode, Angerlo, Angelen, Ravenswaay
# AWA, DAB, KBG

Engels::: (ENG:)
- taal van Engeland, Amerika, Canada, Australia, Nieuw-Zeeland, India, etc. Tot 1000nC zijn Nederlands en Engels identieke Anglische talen. Daarna groeien ze wat losser van elkaar. Engels wordt in 1000-1200 beïnvloed door de taal van de Normandische bovenlaag.
> English, Oud-Engels, TAES
- "Engels en Nederlands lijken erg op elkaar." Prof. Scherder MAX tv "Taal" 9.7.2019
- gewicht: Ook esterling (sterling) genaamd. Naam voor een gewichteenheid gebruikd om goud en zilver te wegen. Heeft een waarde van 1/160e Trooise mark of 1/20e ons en omvat 32 azen (= 1,538 gram). De naam esterling is vrijwel zeker afkomstig van de sterling, de naam die de Engelse penny krijgt in de periode 1070-1300 vanwege haar stabiliteit. De penny is daardoor de meest gewilde munt op de Europese geldmarkt. E.e.a. betekent dat de naam Engels als gewichteenheid uit die periode kan stammen en dus circa 1250 is geïntroduceerd. Dit impliceert op zich weer dat de term "Engels" al van veel oudere datum kan zijn. > Penny, Pint
- locatie: Stad aan de Wolga in Rusland. Tot 1931 Pokrovsk genaamd.
In Duitsland komen voor: Engelsbach (Westfalen), Engelsdorf (Westfalen), Engelskirchen (Thuringen), Engelse Meer (Gelderland). Vrij zeker is Engels hier afgeleid van Anglisch.
- term: mbt Engeland en/of de Engelsen. Al sinds de 13e eeuw gangbare term. O.a. in de geldhandel: Engelsche Nobel of Pond. Gezien de bevinding sub "- gewicht" kan de term "Engels~" al van ver vóór 1250nC gangbaar zijn.
- familienaam: > AFNA, Familienamen
> LFA

Engelse Brink:
Stuk grasland bij kasteel Nijenbeek aan de Yssel in Voorst. De regio Voorst wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit West Salland. De naam Engelse Brink kan derhalve zijn afgeleid van Anglisch Englisc (Anglisch, Engels) + brink (brink = hoog gelegen grasland). Dus: de brink van Angelen die daar wonen (woonden). Mogelijk was het tevens een oude vergaderplek van hen. I.c. een burbrink = boerbrink = vergaderplek.
** Voorst, Buurtschap

Engelse Meer:
Oorspronkelijk genaamd Engelermeer, zijnde laag broekland bij het dorp Engelen, circa 1.5 Km noordoost aan de Maas bij Den Bosch. Het meer staat als Engelse Meer aangegeven op de kaart "Tractus Rheni et Mosae" uit circa 1550. Anno 2009 liggen daaromtrent nog steeds enige plassen.
** Engel, Engelen

Engelse Schans:
Oude schans bij Vragender in de Achterhoek. #FRI

Engelse Stad:
Buurt aan de zuidkant van Barneveld. Aldaar lopen de Engelsestadweg en de Engelstadsteeg. Weg en steeg zullen zijn afgeleid van Engelse Stad. Er is daaromtrent echter geen Engelse stad te vinden. Ook lijkt er vrij zeker nooit een Engelse stad gelegen te hebben. De Engelse stad lijkt derhalve betrekking te hebben op iets anders dat daaromtrent ooit aanwezig was.
¶ De regio Barneveld wordt rond 100vC bevolkt door Angelen uit de regio Apeldoorn. De naam Engelse Stad lijkt derhalve afgeleid van Angelstede, mogelijk de oorspronkelijke naam van een hofstede en afgeleid van Anglisch Angel, Engel (Angel, Engel = Anglisch stamlid) + stead (stad, stede).
¶ De these dat de Engelse Stad betrekking heeft op een voormalige hofstede met de naam Angelstede lijkt nogal plausibel. In Engelbert nabij stad Groningen staat namelijk een horecabedrijf met de naam Engelstede. De naam Engelbert lijkt afgeleid van Anglisch Engel, Angel (Angel = Anglisch stamlid) + berth (buurt, buurtschap). Dus: de buurt waar Angelen wonen.
** Engelbert
++ Engelstede Engelbert

Engelse Taal: > Engels

Engelse Werk:
Parklandschap bij Zwolle, ontworpen in 1830 in Engelse landschapstijl. Vandaar de naam. In de 17e eeuw stond ter locatie een vestingwerk.

Engelshoven: (Van) Familienaam in Limburg.

Engelskamp:
Strook land langs een fietspad nabij de Bolksbeek in Geesteren, Achterhoek. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Zuid Twente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Engel (Angel = Anglisch stamlid) + caemp (kamp, veld). Dus: veld waar Angelen wonen of verblijven.
¶ De term kamp komt pas rond 100nC in de Anglische taal door contacten met de Romeinen. Het kamp krijgt dus vrij zeker pas nadien z'n naam. Mogelijk omdat Offa van Angeln in 405nC daar legert met zijn soldaten tijdens zijn campagne tegen Saxen en Swafen die Angelland waren binnengedrongen.
Vermeldingen:
- 1759 19-2: Engelskamp Geesteren veldnaam #ORAB 33-II
- 1787 3-8 : Engelskamp Geesteren de thiende uit den Engelskamp #ORAB 432-20
- 1788 7-10: Engelskamp Geesteren de halve zak thiende #ORAB 432-145
- 1790 17-7: Engelskamp Geesteren veldnaam #ORAB 432-495
¶ De these dat de naam Engelskamp heeft te maken met Angelen wordt gesterkt door het gebied Teeuwland in Geesteren, dat vrij zeker te maken heeft met de Thewaz, de Anglische god van Gerechtigheid.
** Offa van Angeln (Campagne), Teeuwland, Engelkamp

Engelstede Engelbert: (EST:) Horecabedrijf in Engelbert te Groningen

Engelum:
Fries: Ingelum. Dorp in Friesland, circa 5 Km NW van Leeuwarden. Anno 2009 450 inwoners. Op 22 oktober 1343 wordt Engelum getroffen door een watervloed. Vele huizen raken verwoest en 500 mensen verdrinken.
¶ Engelum wordt 1335 geschreven als Anglum, 1399 als Anglim. De uitgang -um is afgeleid van Anglisch ham = heim, oord. Anglum betekent daarom vrij zeker oord of woonplaats van de Angelen. Deze optie lijkt erg reëel, daar in Noord Groningen sinds circa 450vC Angelen wonen. (> Humsterland)
¶ Kaart RZA/58 (1773) noemt Engelum Englum.
300vC: Archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat Engelum al ruim vóór 400nC wordt bewoond. Dat kan betekenen dat de Angelen daar circa 300vC vanuit Humsterland zijn komen wonen. Circa 16 Km westlijk van Englum ligt Wynaldum bij Harlingen. Daar is ooit een gouden gesp gevonden, die volgens bron ASW van Anglische stijl is en gemaakt in de 7e eeuw nC. Mogelijk bevestigen deze gesp en de oerbewonerse van Engelum dat Noord Friesland sinds circa 200nC inderdaad is bewoond door Angelen afkomstig uit Humsterland. Gezien de verwantschap tussen het Oer Anglisch en het Oer Fries is deze these zeer aannemelijk.
¶ Bron AWA schrijft: "Volgens sommigen zoude dit d. [dorp] gesticht zijn door de Angelen (die met Egistus [Engist] overkwamen), om ten minste in Friesland hunne naamsgedachtenis na te laten."
** NWGro1589, Baard, Engel, Englum, Archeologie, Migratiestromen
# engelum.com 2.6.09, ASW, KBG

Engerhave:
Dorp in Meerlant, circa 2 Km oost van Wirdum en circa 5 Km west van Aurich in Ost-Friesland, Neder-Saxen. Ao 1250 en 1275 genoemd als Buta-Ee = buiten de Ee (een rivier aldaar). Het dorp is vermeld op een kaart uit de 16e eeuw. O.a. 1592 van David Fabricius. Vrij zeker is de naam afgeleid van Engelerhave, de have (hoeve) van Angelen. Sinds eind 20e eeuw wordt de naam geschreven als Engerhafe.
** Aldenhaeve Zelhem

Engerik: > Tankenberg
Engeroth: Goed in Rekken, Achterhoek. Vermeld 15.5.1789 in bron ORAB 432-240-243.

Engewerdt:
Locatie in Humsterland in NW Groningen, vermeld op een kaart van Groningen uit 1589. Humsterland is sinds circa 300vC een Anglisch gebied. De naam Engewerdt betekent dus vrij zeker Angelweerd, ofwel de wierde van Angelen. Oorspronkelijk kan de naam daarom wel iets zijn geweest als Angelwort = de wierde (terp) van de Angelen.
** Engnamen, NWGro1589

Engewert:
Naam voor Grijpskerk in het Westerkwartier van Groningen, vermeld in 7 augustus 1561 in een bul van paus Pius IV.
** Engnamen
# AWA

Engel:
Gehucht bij Bergh in de Liemers. De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit Slingeland. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Engle = Angel = iemand van het Anglisch volk.
** ASA

Engelland:
Oude naam voor de buurt Engeland in Dalfsen.
** Engeland Dalfsen

Engelse Nobel: (1344-1650)
Engelse grote gouden munt ingevoerd in 1344 door koning Edward III van Engeland. In 1465 vervangen door de iets meer zware Rozennobel. Afbeelding: Edward III in schip. Tot in de 17e eeuw ook gebruikt op het Continent. In 1389-1430 en 1581-1603 ook geslagen in diverse Nederlandse gewesten. #WP
** Munten

Engelwortel: > Angelica
Engherich: locatie bij Oldenzaal. > Tankenberg

Engholm:
Parochie van de Deense Volkskerk in Allerod (Allerode), een plaats nabij Kopenhagen met anno 2009 circa 24.000 inwoners.
** Engnamen, Angholm

Enghuizen:
Voormalig kasteel te Hummelo in de Liemers, Gelderland. De oudste vermelding is in 1326 als 't Goet te groten Engehuse, eigendom van Evert van Enghusen. Zijn nazaten bezitten het kasteel tot 1483. In 1488 wordt het verkocht aan Seger van Voorst.  

In de 80-jarige Oorlog wordt het kasteel verwoest, waarna het in bezit komt van het geslacht Van Heeckeren. De naam van kasteel en landgoed lijkt afkomstig van Evert van Enghusen of diens voorvaders. De naam Enghusen lijkt namelijk afgeleid van de naam Engelhusen, dat al in 948 nC voorkomt als Angelhausen in Thuringen c.q. de Heren van Angelhausen aldaar. Op de kaart KGH (1593) staat Enghuizen geschreven als Inghuysen.
 
¶ De naam Enghuizen kan oorspronkelijk ook Angelhusen zijn. Als zodanig heeft het mogelijk te maken met de Angelen die daaromtrent wonen. O.a. in Angerlo (bij Doesburg), dat oorspronkelijk Angelre c.q. Angelrode heet, ofwel het ontgonnen land waar Angelen wonen.
¶ Anno 2009 is van het kasteel niets meer over, behalve het koetshuis en het jagerhuis. Her en der op het landgoed liggen wel nog vele resten van muren, sokkels en balken.
** Engnamen, Groot Enghuizen, Engelhuizen, Angelhausen, Thuringen
# FRI, kasteleningelderland.nl 23.8.09, DAB

Enghusen: > Enghuizen

Engilin:
Betekenis: land der Angelen. Ook Englide en Engelheim genoemd. Vrij zeker identiek aan Engelen. In het Frankisch Engelhem genaamd. Ofwel: woonoord der Angelen. Voormalig canton in Thuringen. Voor het eerst genoemd 800 nC ivm de "Lex Anglorum et Werinorum hoc est Thuringorum" van de Frankische koning Karel de Grote. Sinds de 4e eeuw nC wordt dit gebied naar zeggen bewoond door Angelen en Warnen uit Noord Duitsland. Gezien de oudste vermelding van 800 nC, is dat echter mogelijk pas sinds de 7e eeuw.
Bij Den Bosch in Nederland ligt een dorp met de naam Engelen, wat dezelfde betekenis heeft als Engilin.
** Engnamen, Thuringen, Engelen
# DVB, KBG

Engist van Angeln (c 405-465) (EVA:)
Ook wel Hengest genoemd, wat hengst betekent. Afkomstig uit Angeln in Sleswig (Noord Duitsland). Engist is legerleider (overste) van een Germaans huurlingenleger, dat voornamelijk bestaat uit Angelen, Saxen en Juten. Mogelijk vestigt Engist zich vóór het jaar 430 met Horsa en zijn leger in Humsterland (NW Groningen), waar nog de dorpen Englum en Saxum aan dat verblijf herinnert. > Angelen
¶ Rond het jaar 435 vertrekt Engist met Horsa en het huurlingenleger naar Brittannia om zich aan te sluiten bij de Britse koning Vortigern. De koning deed namelijk een oproep aan Germaanse strijders op het Continent om te komen vechten tegen de aanvallende Picten. Na de overwinning op de Picten blijven de Germaanse strijders in Engeland en laten op grote schaal hun stamgenoten overkomen. Dat is het begin van de invasie van Angel-Saxen in Engeland.
¶ Volgens bron Historia Regum Britanniae Book 6 noemt Hengest de goden van zijn volk: Saturnus, Jupiter, Mercurius, Frea (Frya) en andere goden die de wereld regeren. Maar in bizonder Mercurius, die ze Wodan noemen. #WKP/10.11.10
¶ Volgens overlevering komen de Angel-Saxen in Engeland op een gegeven moment in opstand. Dat komt omdat koning Vortigern slecht soldij betaalt aan de Angel-Saxische huurlingen. Engist zou daarom voor zichzelf in Kent een koninkrijk stichten. Of Engist inderdaad de stichter is van het koninkrijk Kent valt echter te betwijfelen. In de overleveringen wordt zijn naam vaak genoemd. Maar Engelse bronnen twijfelen aan de correctheid daarvan. Zo zou hij o.a. een dochter hebben met de naam Rowena~. Die naam is waarschijnlijk Keltisch. In ieder geval niet Angel-Saxisch. Voor een Angel-Saxische legerleider of koning is een huwelijk met een oorspronkelijke bewoner van Brittannië in die tijd ondenkbaar. Dat zou de eenheid binnen de Angel-Saxische stammen teveel schaden.
¶ Ook op andere punten wordt eraan getwijfeld of Engist inderdaad de dingen heeft gedaan, die de overleveringen beweren. Mogelijk is er sprake van verwarring met zijn broer Horsa. Kent voert namelijk als wapen een wit stijgend paard op een rood veld. Aangezien de naam Horsa paard betekent, lijkt het meer waarschijnlijk dat Horsa (broer van Engist) de stichter is van het koninkrijk Kent. Het wapen van Kent is dan te beschouwen als een eerbetoon aan Horsa. Temeer daar het paard en niet zozeer de hengst een symbool is voor de Saxen. In Kent wonen namelijk van oudsher Jutten uit Denemarken en Saxen uit NW Duitsland en NO Nederland. De Kentse volkstaal wordt bovendien gerekend tot de Saxische talen. Kent zal daarom vrij zeker voornamelijk zijn bevolkt door Saxen. De Angelen hebben zich voornamelijk gevesitgd in Noord en West Engeland. (> Angelen) Een Anglisch symbool zou in Kent dus niet op z'n plaats zijn, laat staan geaccepteerd.
¶ Engelse bronnen twijfelen verder of Hengest en Horsa werkelijk broers zijn geweest. Volgens hen komen in vele overleveringen twee broers als leiders voor. Dat kan dus meer een instrument zijn om de overleveringen interssanter te maken. Bovendien denken Engelse bronnen dat er mogelijk twee figuren met de naam Hengest hebben bestaan, die met elkaar verward worden. Sommigen denken zelfs dat er helemaal geen Hengest heeft bestaan met de toegekende legendarische kenmerken. Weer andere bronnen menen dat Horsa een typisch Saxische naam is. Onze Engist komt daarentegen uit Anglish gebied in het toenmalige Denemarken. (> Angeln)
¶ Er is een andere reden om te twijfelen dat H/Engist de stichter is van Kent. Volgens Nederlandse bronnen vertrekt Engist namelijk in 449nC naar Leiden, waar hij de burcht van Leiden bouwt. Het is aannemelijk dat hij in Leiden blijft wonen en er de eerste burchtheer is. (> Burcht van Leiden) Bovendien woont in Nederland een geslacht Van Angelen, dat mogelijk afstamt van Engist. (> Van Angelen) Andere nazaten van Engist kunnen in Engeland zijn gebleven. Daar komt namelijk de familienaam Engist voor.
449nC:

  

Hierboven: de Burcht van Leiden. (foto ©) Volgens bron ATB/1649 is de burcht gebouwd rond 449nC door Engist (van Angeln), een overste van de Angel-Saxen. Bron ATB schrijft:
De Schrijver van d'oude Hollantsche Chronijck, en verscheyde andere geleerde mannen meenen, datse [de burcht] omtrent het jaer CCCC XLIX [449nC] van sekere Engistus, een Overste van de Anglen en Saxen, oft, soo sommige seggen, Koning der Vriesen, gebouwt is. De geleerde Janus Dousa heeft ook dit gevoelen gehadt, gelijck uyt de volgende vaersen blijckt:
Putatur Engistus, Britanno orbe,
Redux, posuisse victor.
Dat is:
Engist, verwinnaer uyt Britanje weergekeert.
Heeft Leyden als men meent, met dese Burgh vereert.
¶ Gezien de functie van overste, de bouw van de Leidse burcht en de mogelijke functie van eerste burchtheer in Leiden, moet Engist uit een aanzienlijk geslacht voortkomen. Vooralsnog is echter niet bekend wie zijn ouders zijn.
** Engnamen, Burcht van Leiden, Angelen, Angeln, Van Angelen, Oud Anglisch (citaat ASC), Humsterland, HEH (Hengest & Horsa)
# ATB, KVN, WKP 20.11.07, KBG

Englaland: > Anglaland
Englandi: Hof > Hof Englandi
Englandi: Podolf van (c 755-815) > Podolf van Englandi
Englandi: Wibald van (c 720-780nC) > Wibald van Englandi
Engle: = Angle, Angelland, Angel > Angle
Englefield: > PgBrit
Englikaans: > Anglikaans
Englikaner: > Anglikaner

English:
Bron COD schrijft:

English: 1. Of England; 2. Of, written or spoken in, the English language; 3. The English Language; 4. render into English. Old English (ending about 1150); Middle English (ending 1500). Old English: englisc, aenglisc from Old Teutonic anglisko (angli- ANGLE)
Teutonic: Of the Teutons. People or language of the Teutons.
Teutons: Member of any of the Teutonic nations or of the tribe of
the Teutons: Germans, Anglo-Saxons and Scandinavians. Hist.: of the tribe of the Teutons first mentioned in 4th century BC and dwelling perhaps near mouth of Elbe. From Latin: Teutoni, -nes; of Teutonic origin (cf DUTCH).
Volgens bron COD is het Engels dus een Anglische (Aenglisc) taal, hetgeen overeenstemt met de historische wortels van het Engels.
1000-1200nC: Nederlands en Engels zijn tot 1000nC identieke Anglische talen. Daarna groeien ze wat losser van elkaar. Engels wordt in 1000-1200 beïnvloed door de taal van de Normandische bovenlaag.
** Anglisko, TAES, PgBrit/KTE

Englum:
= Angelland. Diverse oude Engelse bronnen noemen Engeland of delen van Engeland ook vaak Englum.
** Engnamen, Engel, Angle

Englum:
Buurtschap in Oldehove (Gem. Zuidhorn). De buurt ligt in het vroegere Humsterland in noordwest Groningen.
¶ Englum is genoemd naar een wierde (terp) aldaar, die sinds circa 5e eeuw vC wordt bewoond, dus sinds circa 450vC. Er stond ooit een borg met de naam Englumborg. Bij de wierde zijn archeologische vondsten gedaan. O.a. schedels. Provincie Groningen is in 2003 begonnen met restaureren van de wierde en maakt daarbij gebruik van baggerslib uit het Reitdiep, die daar vlakbij stroomt van Groningen richting Lauwerszee.
¶ De naam Englum betekent: nederzetting (ham, um) der Angelen. Deze West Germaanse volkstam komt uit Angeln in Noord Duitsland en settelt zich circa 450vC in Humsterland. Mogelijk heet Englum in de begintijd daarom ook Anglum.
¶ Anno 2009 staat in Englum een oud huis met de naam Englum op een bord in de voorgevel.
** Engnamen, Engel, Humsterland, Englumborg
# FRI, WKP 22.5.09, DAB

 

Englumborg:
Ook genaamd Englumaborg, Engelenborch en Englumheerd. Oude borg bij Englum ten noorden van Oldehove in Humsterland. Vermeldingen:
- 1576 in een acte waarbij Johan Sickinghe en zijn vrouw Anna Ghijssen door ruil met Tako Aykema en diens vrouw verkrijgen een heerd land te Englum met "alle gebouw van huysinghe kleen ende groet", grachten, geboomte, "myt dye langhe tafell ende kaste int zael", poorten en brug, gerechtigheden, "groeve ende stoelte" in de kerk en op het
 
kerkhof, etc. De naam van de heerd wordt niet genoemd, maar uit de tekst blijkt het om meer te gaan dan een gewone boerenhoeve.
- 1634 wordt de Luitien Gerryts genoemd als herbergier in Engelenborch, dat moglijk in Oldehove staat.
- 1656 Englumheerd genoemd, als daar de familie Van Ewsum op woont. Anno 2009 resteert van de borg een restant van de gracht achter een boerderij, het vroegere het schathuis.
- 1694 Jan Clant van Aduard koopt de borg met 33 grazen (16.5 Ha) land om zijn invloed in Humsterland te vergroten.
- etc
Anno 2009 zijn van de vroegere borgstee de grachten nog te herkennen. Een restant van de gracht is nog aanwezig achter het oude schathuis, dat nu een boerdrij is.
** Engnamen, Engel, Werntley
# rna-project.org 22.5.09

Engnamen:
Bron gerardlening.nl (29.4.2010) stelt dat namen met Engel, Ingel of Angel vooral voorkomen in Friesland en Groningen. Bij persoonsnamen zijn dat: Engelina, Engelbert, Engelbrecht, Engelberta, Ingele, etc. Bij locatienamen: Engelborg, Englum, Engelbert, etc. Al deze namen zijn mogelijk afgeleid van de Angelen, die sinds circa 500vC in Groningen en Friesland zijn gaan settelen.
** Engel, Anglocs, Anglische familienamen

Engur:
Mesopothaamse god van de oceaan. Identiek aan de Soemerische god Enki en de Germaanse god Njord.
** Zondvloed, Enki, Freyer (Njord)

Engwierum:
Locatie in NO Frielsand. Mogelijk is de naam afgeleid van Angel en Wierde (= terp) en betekent ze dus: de wierde van de Angelen. De naam komt voor als Engwerum op een kaart van Groningen uit 1589.
** Engnamen, NWGro1589, Suxwort, Aengwirden

Engwirden: > Engnamen, Aengwirden
Enjoyment: > Genieten

Enk::
Anglisch: eanc = enk = aaneengesloten akkercomplex
¶ Bouwland dat is ontstaan door eeuwenlange bemesting, waarbij de bodem per decennium gemiddeld 1 cm stijgt. De oudste enken ontstaan grotendeels na 700nC. Ten oosten van de lijn Zwolle - Raalte - Holten - Bredevoort spreekt men van essen. Ten westen van deze lijn spreekt men van enk of eng. Deze namen worden echter soms ook gebruikt voor oudere of jongere gronden die niet aan de genoemde criteria voldoen.
¶ Sinds circa 700nC worden in NO Nederland steeds meer essen (enken) aangelegd. Gevolg: steeds meer raatakkers komen onder essen te liggen. De locaties van raatakkers en essen (enken) horen derhalve tot de oudste Anglische locaties in Nederland. Tot circa 775nC wonen in NO Nederland immers alleen nog Angelen. Daarna komen kleine groepen Saxen settelen in een samlle strook langs de Duitse grens.
** Esgrond, Varkens
# WP

Enka:
Oud Noors/IJslands voor Engels. Anglisch: Enga/Enka.
** Enschede

Enken: > Enk
Enkland: > Enk

Enki:
Betekenis: Heer van de Aarde. Sumerische god van het water, de wijsheid, de ambachten, de schepping en de stormen.
** PgGenline/Soemeriërs

Ens::
Stad in Schokland, NO Polder. De naam is afgeleid van Enedseae. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit ZW Drente. (> ASA) De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ened (eend) + sae (zee).
** Eenden

Enschede:
Stad in Twente. De naam is mogelijk afgeleid van Anglisch Enka/Enga (Anglisch) + stede (stede) = Engastede = Engstede. Enka/Enga = Oud Noors en Oud Anglisch voor Anglisch. In Anglisch komt circa 350nC Anka voor.
** Ankland, Angland

Enter:
Dorp in Twetne. Stad van zompen (boten), klompen en ganzemarkt. In 1850-1914 is Enter het centrum van de ganzehandel van Londen tot Berlijn. Elk jaar organiseert Twente daarom een grote Ganzenmarkt met ganzehoeders in klederdracht, houtsnijders, koperslagers, hoornblazers klompendansers, shantyzangers en dansen. #DeTelegraaf 17.5.2019. > Ganzen

Enze: > Ansen
Enzelens: > Angeslengi

Eomar van Angeln (420*-489) (EVA:)
Anglisch: Eomar = eoh (paard) + maer (beroemd). Dus: beroemd paard.
Zoon van koning Angeltheow van Angeln.
Laatste koning van Angeln.
Kinderen:
- Icel (zoon; gb 441nC) > Icel van Angeln
- Erma (dochter; gb 445nC) > Radiger
¶ In 489 nC sterft koning Eomar van Angeln. Daarna komt er geen nieuwe koning meer. Het koninkrijk Angle is geëindigd. Een nogal dramatisch feit. Daarna besluit Icel (zoon van Eomar) met een grote groep Angelen naar Brittannia te migreren. De vraag rijst waarom Angeln geen nieuwe koning krijgt. Het kan niet zozeer aan Icel liggen. Want als hij niet wil, dan kan een ander koning worden. In die tijd worden de koningen in Angeln waarschijnlijk gekozen door een Raad van Wijzen. Zoals dat later gebeurt in de Anglische Rijken in Brittannia door de Witan (Raad der Wijzen; > Witan). Dat betekent dat de Witan van Angeln geen candidaat voor het koningschap kan vinden, of dat zij zelf vindt dat het koninkrijk Angle moet ophouden te bestaan. Maar waarom is er geen candidaat of waarom vindt de Witan dat het koninkrijk Angle moet ophouden te bestaan? Opties:
1. Er is niemand die koning wil worden.
Zo ja, waarom? Zinloos? Andere belangen? Migratie?
Lijkt ondenkbaar. Er zijn genoeg Angelen in Angeln. Er zal altijd wel iemand gevonden kunnen worden. Bijvoorbeeld Icel, zoon van Eomar.
2. Er is niemand geschikt om koning te worden.
Dit is onwaarschijnlijk. Er zal altijd wel iemand te vinden zijn.
3. Het heeft geen zin meer om een koning te benoemen.
Zo ja, waarom? Is het land in chaos? Burgeroorlog? Massamigratie?
Geen van deze opties lijkt juist. Er is daarvoor geen historische informatie aanwezig. Migratie is wel groot, maar er lijken nog genoeg thuisblijvers.
4. De Witan heeft geen zin ofwel acht het zinloos om een koning te benoemen.
Zo ja, waarom? Deze optie is identiek aan optie 3!
5. Er is geen Witan meer.
Zo ja, waarom? Opgeheven? Vertrokken? Vermoord? Om welke reden?
Opgeheven: zo ja waarom? Zinloos? Zo ja waarom? Bevolking zwaar uitgedund? Vertrokken? Deels. Velen ook gebleven. (> Demografie) Omgekomen? Hierover is geen historische informatie te vinden.
¶ Vooralsnog lijkt er geen duidelijke reden waarom het koninkrijk Angelen is opgehouden te bestaan. Het is daarom zinvol om objectief te kijken en te zoeken naar de diepe oorzaken die daartoe mogelijk hebben geleid.
** Angeln, Angelen
# WKP, DAB, KBG

Eorlingas: [Eurlingas] > Eurlingas

Eostre:
Ook: Eastre. Anglische godin van de dageraad, vruchtbaarheid, landbouw, lente, nieuwe groei en wedergeboorte. Ter hare ere worden vuren ontstoken, zoals anno 2009 nog steeds gebeurt in Twente, Drente, Achterhoek, Veluwe, Denemarken en Engeland. Dus voornamelijk in oude Anglische regio's.
Austron = de Stralende: de Arische godin van de morgenstond. Aangezien de Angelen voortkomen uit de Ariërs (via de Goten en Germanen; > SLA), hebben de Angelen Eostre mogelijk gemodelleert naar Austron. > Austron
** Eosturn, Wedergeboorte, Zonsopgang, Zonnecultus

Eosturn:
Engels: Eastern; Duits: Ostern. Het feest van het Eostre, het lentefeest, en valt op 21 maart. Het is het begin van de Eosturmonath. Met Eosturn worden gekookte eieren gegeten, als symbool van hernieuwde vruchtbaarheid en ontluikend nieuw leven. De Christenen integreren in de 9e eeuw Eosturn in hun paasfeest.
¶ Van oudsher worden met Eostre vreugdevuren ofwel paasbaken aangestoken. Anglisch paesbeacan = paasbake, paasvuur. Vooral in NO Nederland: Twente, de Achterhoek, Drente en Groningen. Maar ook in Engeland, Denemarken en NW Duitsland.

Paasbake: Weken van tevoren worden droge takken verzameld en op een grote hoop gelegd, om dan tegen de schemer van Eerste Paasdag ontstoken te worden. Een ritueel dat het landschap mystieke diepte geeft. Eastern is verwant aan East en Ostern aan Ost, de windrichting waar de zon opkomt. Deze relatie vinden we terug bij de Ariërs. Eostre heet bij hen Austron = de Stralende, godin van de morgenstond.
@ foto © TiedLight ®
 
** Paasfeest, Paasvuur, Pascoe, Eostre, Balder, Oosterbeek
# www.loesje.info 12.11.09, WKP 12.11.09, FRI, DAB, KBG  

Epe:
Dorp in NO Veluwe. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit West Salland. (> ASA) De naam Epe lijkt derhalve afgeleid van eapa = iepen (# bomen). Mogelijk ligt daar rond 200vC ter plekke een veld met iepen. > Iepen
Symbool: De iep is een Anglisch symbool voor stoerheid, flinkheid, dapperheid en kracht. Vandaar de mansnamen Eopa, Eppe/Eppo, Ype/Ypo en Ipe/Ipo. > Iepen
1100-250vC: Maart 2014 zijn potscherven en stukjes houtskool gevonden op het Marktplein van Epe. Volgens archeologen dateren ze uit circa 1100-250vC. (#AmptEpe Nr 198/jun2014)
700-250vC: De productie van houtskool begint pas in de Yzertijd (700vC++) omwille van het smelten van ijzeroer of ijzererts. (> Houtskool) De stukjes houtskool van Epe kunnen derhalve dateren van ergens in 700-250vC.
500vC++ Roderwolde: Wegdorp in NW Drente. De regio wordt rond 500vC bevolkt door Angelen uit NO Groningen. (> Roderwolde) De grond bestaat uit hoogwaardige klei van de zgn Formatie van Peelo. Deze klei is al vroeg gebuikt voor het maken van potten. > Roderwolde
¶ Potten van aardewerk worden oorspronklijk gebakken in een veldoven. Vaak bij een bosrand tegen harden wind en neerslag. Aangzien ter plekken van de Markt van Epe zowel potscherven als resten houtskool zijn gevonden, kunnen beide vondsten met elkaar te maken hebben. Mogelijk stond ter plekke van de vondst ooit zo een veldoven. Dat kan betekenen dat daar de iepen hebben gestaan, waarnaar Epe lijkt te zijn genoemd. De houtskool lijkt dan ter plekke te zijn gebrand uit hout van de iepen.
200vC: Per saldo kan worden gesteld dat:
- gezien de datering van de potscherven en stukjes houtskool
- en de mogelijke setteling van Angelen rond 200vC in Epe
- en de Angelen de kunst van pottenbakken al in 500vC kennen (> sub Roderwolde)
- en Epe rond 200vC mogelijk wordt bevolkt door Angelen uit West Salland
- en de naam Epe lijkt te verwijzen naar iepen
- en deze iepen hout kunnen leveren voor het bakken van aardewerk
- en iepen goed bestand zijn tegen wind, stof en rook > Iep
>> kunnen de genoemde archeologische vondsten afkomstig zijn van Angelen, die zich rond 200vC in Epe hebben gesetteld.
** Schepop

Epidemie: > Aandoeningen

Eppens: Abel (c 1534-1590)
Protestant kroniekschrijver. Geboren op het Bolhuis te Eekwerd. Studeert te Groningen, 1550-1560 Leuven, Keulen en Wittenberg. Vestigt zich 1580-1589 in Emden wegens de Spaanse bezetting van Groningen. Stamvader van het geslacht Bolhuis. # NGE

Epping:
Familienaam afkomstig uit Aalten, een stad in de Achterhoek. Rond 150vC wordt Aalten bevolkt door Angelen uit Berkelland. De naam Epping lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Eppe (mansnaam) + ing (volk). Dus: het volk van Eppe.
¶ De naam Eppe komt verder voor in de familienamen Eppes (# Groningen), Eppens (# Eekwerd/Sappemeer). En verder in de locatienaam Eppingehuse (Eppenhuizen) in Noord Groningen.
Engeland: In Engeland komt de naam Epping voor als Epping in Noord Londen en Eppingwood ten noordoosten van Londen. Mogelijk zijn Eppings uit Aalten in de periode 450-600nC gemigreed naar de regio Londen wegens de langdurige zware regens en stormen in Angelland. Vele Angelen uit Noordoost Nederland zijn toen gemigreed naar Brittannia. > P36
** TEHA

Erelijst: (ERL:)
btr Angelen met een uitzonderlijk positieve reputatie
- Offa van Angeln (380-456nC) -- Haithabu/Angeln
- Widsith van Myrgingum (380-458nC) -- Merum in Fivelingo

Eren: > Eer
Erf: > Erfzaken
Erfenis: > Erfrecht
Erfgoed: > Anglisch Erfgoed

Erfrecht: (ERR:)
()A aerfe (erfdeel), bodel (boedel, inboedel, vermogen, erfgoed), curete (curator), cythnes (testament), dam (erf, grondgebied), earf (erf, erfenis = huis met bijbehorende grond, stuk onbebebouwde grond bij huis), earfan (ww erven), earfdael (erfdeel), earfgudh (erfgoed), earfhus (te verdelen boedel), earfhyr (erfhuur, erfpacht), earfian (ww erven), earfnis (erfenis), earfpeand (onroerend goed), earfriht (erfrecht), earfsone (bij erfenis te betalen deel van zoengeld), earwa (erfenis), earwan (erven), herfe (vererfbaar stuk grond), ierfan (ww erven), ierfe (erfdeel), ierfenuma (erfgenaam), ierfian (ww erven), oth (erfgoed), othan (ww erven), yrfe (erfdeel)
650vC++: Een van de oudste regels uit het Anglisch Landrecht is ongetwijfeld het erfrecht dat bepaalt dat in principe de oudste zoon in een gezin de hoeve, het erf en al het land erft en dat de overige broers en zusters worden uitgekocht. Zulks gebeurt o.a. in Groningen tot ver in de 20e eeuw. Daardoor zijn de hoeven en bijhorende gronden daar zo bizonder groot geworden in de loop van de eeuwen. In de Frankische en Saxische regio's werd de nalatenschap van de ouders doorgaans gelijkelijk verdeeld over de kinderen. Hieroor is het bezit daar steeds kleiner geworden, wat nog goed te zien is in die regio's. > Lex Anglorum
850-1795: Sinds het leenstelsel (850-1795) wordt allodiaal goed vaak opgedragen aan een vorst om daarna in leen terug te ontvangen. Zulks gebeurt normaliter onder dwang of om het erfrecht veilig te stellen. In het laatste geval gebeurt dat als een heer meerdere kinderen heeft. Na zijn overlijden wordt het bezit normaliter verdeeld onder al zijn kinderen. Hierdoor raakt het allodium steeds verder versnipperd. Om dat te voorkomen draagt de allodiale heer zijn allodium over aan de vorst en wordt het allodium zijn leengoed. Na het overlijden van de oorspronkelijke heer kan het leengoed dan volledig vererven naar diens oudste mannelijke rechtsopvolger. Dat is normaliter de oudste zoon. > Allodium
India 2012 In een uitzending over India (VPROtv 9.12.2012 Van Bihar tot Bangalore 2) vertelt een Indiër (Hindu) dat in India de (oudste) zoon het huis en erf erft. Hij zegt niet wat de andere kinderen erven. Gezien de context mogelijk niets. Dit barbaarse erfrecht lijkt enigszins op het oude Groningse erfrecht. Mogelijk is dit de oudste vorm van het Arisch erfrecht. De Indiase Hinducultuur en de Anglische cultuur hebben hun verre roots namelijk beide in de Arische cultuur.
> Nalatenschappen

Erfscheiding: > Omheiningen, Wallen, Houtwal, Sloten

Erfzaken:
()A aeganearfet (eigenerfde = bezitter van minimaal 15 Ha grond dat al minstens 3 generaties familiebezit is), beaman (bomen), beastan (beesten), bern (schuur), bloman (bloemen), boghus (kakhuis, WC), cingel (singel), cot (kot, schuur, stal), eodor (omheining, hof), earf (erf, erfenis = huis met bijbehorende grond, stuk onbebebouwde grond bij huis), fugols (vogels), gaerd (gaard), gaerfgudh (erf met plicht tot geven van garven), graes (gras), haec (=A hecce), haigh (haag, omhegd erf), hay (omhegd erf), heanga (omheining), hec (=A hecce), hecce (hek, poortje), heanding (=A heaning), heanig (rustig, kalm), heaning (omheining), hey (omhegd erf), hoose (huis), how (huis, oord), hus (huis), husinge (huis + alles wat erbij hoort), huus (=A hoose), ierf (=A earf), loce (hek, heg, haag, omheining, erf), mosthun (moestuin), paedhan (paden), plantan (planten), pol (poel, vijver), raefter (raster = gevlochten hekwerk), renbrec (erfbreuk = ongeoorloofde erfbetreding), scoppa (schuur), scot (schot, schutting), slut (slot), spicar (spieker), stope (stoep, inrit, bank), thun (tuin, omheinde grond, erf), thune (=A thun), thunpaed (tuinpad), tig (boerenerf), tih (=A tig), tone (=A thun), toon (=A thun), utbold (uitbouw, bijgebouw), waeterput (waterput), watul (omheining van gevlochten wilgetenen), weama (=A wemm), wemm (erf, huis + hof + 2 morgen land + boomgaard)
400nC:
-- Angelland is circa 60.143 Km2 groot (Nederland 1971 40.844 Km2) en telt dan circa 6.9 miljoen inwoners. (> Demografie) Gemiddeld wonen er dan circa 115 mensen per Km2.
-- Een gezin telt circa 7 personen (vader, moeder en 5 kinderen)
-- Een huis (hoeve, boerderij) telt 1 gezin + circa 2 medewerkers
-- een erf telt dus totaal dus circa 9 personen
-- een erf is circa 1/115/9 Km2 = 1.000.000/12.8 M2 = 78.125 M2 = 280 x 280 M
¶ Erven in Angelland bestaan tot dik in de 20e eeuw vooral uit akkerland, weiland en veengrond. Vandaar dat er voornamelijk gemengde bedrijven voorkomen. De bedrijfsdelen raken in de loop van tijd steeds meer geïntegreerd. Akkerland krijgt mest uit de veestallen en het vee krijgt stro, knollen en plantresten van het akkerland.
** Hiw, Hundreds, Wonen, Erfscheiding

Ergheden: (ERH:)
Veel wordt ons geschonken. Veel wordt ons ontnomen. Veel wordt ons aangedaan. Wie het goede zoekt, zal het goede vinden. Wie het ware zoekt, zal het ware vinden. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. #SRK

Erma van Angeln: (c 514-574nC; ERA:)
Dochter van koning Xx van Angeln (c 479-539) en NN. Geboren in Haithabu.
Erma kan rond 514nC zijn geboren. Als ze trouwt zal ze rond de 23 jaar zijn. De operatie naar de Rijnmond zal dus circa 537nC zijn gebeurd. Vader Xx van Angeln leeft dan nog. De schepen kunnen oorlogsbodems zijn van hem, mogelijk aangevuld met privee schepen van onderdanen. Kenlijk verkeert Angeln nog in een goede positie om deze maritieme prestatie te kunnen leveren. De grote migratiegolf van Angelen van Angeln naar Brittannia van 470nC moet nog gebeuren. De positie van Angeln is dus nog gunstig. Met deze maritieme operatie rond 537nC toont Angeln zelfs een belangrijke macht te zijn in NW Eurpoa.
** Radiger, Zeemacht
# WKP, DAB, KBG

Ermelo:
Stad op de Noord Veluwe. De regio wordt rond 100vC bevolkt door Angelen uit West Salland.
¶ De oudste vermelding van Ermelo is Irminlo en dateert van circa 850nC. De naam lijkt afgeleid van Irmin (Anglische god) + loha (loo = hoog gelegen stuk bos). Dus: het hoog gelegen bos van Irmin.
170nC: Kamp Ermelo (Marskamp) Romeinen bouwen rond 170nC een tijdelijke marskamp op de Ermelose Heide bij Ermelo. Circa 6000 man bivakkeren daar ongeveer drie dagen en nachten op een terrein van 9 Ha. Daar zijn resten gevonden van broodovens. Wegens de vele vijandige aanvallen van de Angelen trekken de Romeinen zich snel weer terug onder de Rijn. (> Romeinse Rijk) Van het kamp zijn nog enige resten te zien van een korte wal van circa 40 cm hoog. Het kamp lag aan een vaste route van de Rijn naar het Flevomeer. Deze route omvat de Diedenweg bij Ede en mogelijk ook de huidige Postweg (fietspad) door de Ermelose Heide, die nabij het voormalige Romeinse kamp loopt. Sinds enige tijd staat ter plekke een momument. #FRI 2012
855nC: Folcker van Irminlo (c 800-860) schenkt zijn goederen in Irminlo aan een klooster in Duitsland.
** Irmin, ARV, Romeinse Rijk, Staverden, Diedenweg

ERT:: > WRT
Erven: > Erfrecht, Erfzaken, Tuinen, Grond

Esgrond:
Anglisch: easgrund. Grond die oorspronkelijk vaak al vrij hoog ligt, maar door eeuwenlang mesten met potstalmest en plaggen per decennium circa 1 cm groeit. Deze gronden bevinden zich voornamelijk in NO Nederland. Ze werden voornamelijk gebruikt voor de verbouwing van rogge. De esvorming start in de 8e eeuw nC, o.a. op de Veluwe.
700nC++: Sinds circa 700nC worden in NO Nederland steeds meer essen aangelegd. Gevolg: steeds meer raatakkers komen onder essen te liggen. De locaties van raatakkers en essen horen derhalve tot de oudste Anglische locaties in Nederland. Tot circa 775nC wonen in NO Nederland immers alleen nog Angelen. Daarna komen kleine groepen Saxen settelen in een samlle strook langs de Duitse grens.
1000++: Bron SDV/p282 schrijft dat oorspronkelijk de boerenerven op de top van de esssen staan, maar dat in de 12e eeuw vele erven zich verplaatsen naar de randen daarvan.
** Enk, Bruntinge, Engeland Beekbergen, Hones, Varkens
# WP, SDV

Eshuis: > Aschenhouse

Esop:
Locatie bij Elst/Bemmel in de Oost Betuwe. Aangegeven op kaart HTN/88 (1783). De regio wordt rond 100nC bevolkt door Angelen afkomstig uit de regio Arnhem. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch eas (es) + op (top, hoogte).

Essen: > Esgrond
Estland: > Reval
Eten: > Consumptie, Voedsel, Gerechten
Ethiopia: > PgMon

Etstoel:
Alias Loflijke Etstoel. In de Anglische tijd Etholstol genaamd. Ze is een raad en rechtscollege van edelen, ofwel Etten genoemd. Anglisch ethol = edel, edelman; stol = stoel, zetel; ethe = ette = edelman.
425nC: Widsith schrijft c 425nC:
120. thone Hraeda here heardum sweordum
120. hun Raad hier zwoer met harde beloftes
121. ymb Wistlawudu wergan sceoldon
121. dat ze in Wistlawoud vermoorden zouden
122. ealdne ethelstol aetlan leodum.
122. de oude etstoel van adelijke lieden.
Gezien deze tekst bestaat de Etstoel zeker al ruim bevoor 425nC. In die tijd hoort Groningen nog bij Drente.
¶ De tekst van Widsith toont dat de etstoel al een oud begrip is in Angelland. Widsith is namelijk afkomstig uit Myrgingum, een regio in NO Groningen. > Widsith, Myrgingum
Etstoel: Uit de Etholstol is in latere tijden in Drente de Etstoel ontstaan, een raad en rechtbank van gegoede boeren (de etten). Ze behandelt zaken over recht en bestuur.
¶ De Drentse Etstoel bestaat uit 24 etten (Angl: ethe), benoemd door de dingspillen (rechtsgebieden). Er zijn zes dingspillen die elk acht etten benoemen.
Wistlawudu: De naam lijkt afgeleid van Anglisch wist (gewest) + la (vergaderplaats) + wudu (woud, bos). Dus: het bos waar het gewest vergadert. Mogelijk gaat het om Grollerholt. Temeer daar provincie Groningen en Gorecht tot in 1049 onderdeel zijn van Drente (# Quedam/pXI) en Widsith uit Groningen komt. (> Groningen/provincie) > Wistlawudu
Dat zo zijnde, blijkt uit de naam Wistlawudu dat Drente rond 615nC een gewest is van het Anglisch Rijk.
Grollerholt: Bosgebied bij Grolloo in Midden Drente. Tot 1696 komen hier de afgevaardigden van Drente bijeen. Op zgn zodenbanken gezeten werd er beleid bepaald en recht gesproken. (#OBN/p232) > Grollerholt
1581++: Na 1581 wordt de Etstoel vervangen door de Landdag ofwel "De Ridderschap ende de gemeine ingesetenen van Drenthe". Daaruit zijn de Staten van Drente voortgekomen.
1600++: Bron NDD/p57 beweert dat sinds 1600 AD alleen nog de riddermatigen en eigenerfde boeren bijeenkomen in Assen.
** Drente, Widsith, Myrgingum, Landinrichting, Landbestuur, Landdag, Rechtbanken, Etten, Adel
# WP, Widsith, KBG

Etten:
Anglisch ethe = ette = edelman.
¶ Voor de volksvergaderingen vaardigt ieder dingspil 4 etten af. In totaal zijn er dus 24 etten. Zij krijgen steeds meer kennis en macht. In Drente krijgen ze daarom na enige tijd de naam De Wijsheid van Drente.
** Etstoel, Adel, Volksvergaderingen, Dingspillen

Eufemia van Coevorden (c 1192-1262)
Dochter van Rudolf II van Coevorden. Ghm Hendrik van Borculo (gb 1200). Hendrik sterft jong. Udh1: Hendrik (gb 1240), wonend in Borculo. Eufemia hertrouwt Herman van Loon.
** Coevorden (Van)
# Quedam/p96, KBG

Eurasia: (ERS:)



                boven: Eurasia met Barnsteenroute en Zyderoute circa 100vC (@)

2500vC++: Barnsteenroutes:
1: Oostzee-Dvina-ZwarteZee-Kreta-Egypte > Barnsteen
2: Ossenweg (Haithabu-Beieren)-Balkan > Barnsteen, Ossenweg, Balkanroute
2000vC++: Eurasiaroute > Eurasiaroute
2000vC++: Draken in China > Draken
2000vC++: Noord Europa heeft contacten met Azia via Noord Syria > Syria
2000vC++: Draken: In Europa is de draak een mythologisch dier. Zo kennen de Angelen vele mythes over draken. Ook de Goten kennen draken. > Draken
--- 750vC++: De Anglische Hagal lijkt nagenoeg identiek aan het Chinese teken op de Dragon Bone uit c 2000vC in Noord China. Ook lijken de filosofische en morele interpretaties van beide tekens sterk op elkaar. Mogelijk wijst dit op oude contacten van Angelen met China. Deze contacten zullen dan kunnen dateren van c 750vC. In die tijd wonen er al vele Angelen in Angeln. (> OBA) Deze Angelen hebben al vroeg vele handelscontacten met verre gebieden. > Hagal
--- 750vC: Aangezien de Anglen voortkomen uit de West Goten, lijkt het waarschijnlijk dat de Angelen al sinds hun ontstaan rond 750vC ook al kennis hebben van draken. Dit sterkt de these dat de Angelen mogelijk al vroeg contacten hebben met China.
650vC++: Balkanroute > Balkanroute
650vC++: Eurasiaroute > Eurasiaroute
650vC++: handel tussen Haithabu (Angelland) en Kreta > Kreta
650vC++: Angelen leren Grieks Schrift kennen via contacten met Kreta.
650vC++: Anglo-Oriëntale Relaties > AOR
500vC: Madurai in ZW India genoemd door Grieken. > India
300vC++: China bouwt de Chinese Muur tegen invasies van barbaarse Mongolen.
300vC++: Handel tussen Haitabu en China via Constantinopel en Zijderoute. > Zijderoute, Kloosters/Angale
300vC++: Mogelijk al contacten Angelen met India. > Kloosters/Angale
300vC-1450nC Zijderoute: -- ZwarteZee-Constantinopel-China vv
De Zijderoute is een handelsroute waarlangs oorspronkelijk voornamelijk zijde uit China wordt vervoerd naar andere gebieden in Azië en Europa. Later worden ook steeds meer vervoerd satijn, thee, wierook, robijnen, diamanten, parels, porselijn, papier, paarden, buskruit, rabarber, perzikken, sinaasapples, muskus en vele andere producten.
--- Een belangrijk nevenaspect is de uitwisselingen van cultuur en kunst. Via de Zijderoute zijn er vrijwel zeker ook contacten met andere regio's in Azië. O.a. met India. > Zijderoute, Reizen
400nC: In NO Nederland (West Angle) zijn twee Byzantijnse munten van goud gevonden uit circa 400nC. Eén munt zit gesoldeerd op een gouden ring. (# Kunst&Kitch AVROtv 8.7.2013) Dit wijst op contacten met Constantinopel, dat tot 330nC Byzantium heet. Mogelijk zijn de Angelen in NO Nederland daardoor al vroeg in contact gekomen met het christendom en het Arianisme. > Arianisme
- 400nC++: In Zuid Zweden wonen Angelen. > ZZW
- 450-1500nC: In de Middeleeuwen (450-1500nC) heeft Zweden intensieve handelscontacten met Constantinopel. Dat blijkt uit Oost Romeinse munten, gevonden in de bodem van Skâne. > Zweden
530nC: In Constatinopel wonen Angelen. Vooralsnog is niet bekend hoe groot de groep Angelen daar is en sinds wanneer ze daar wonen. Echter, als ze genoemd worden, dan zal het toch zeker gaan om een noemenswaardig grote groep, die daar al ruime tijd woont. Deze Angelen zullen zeker het bestaan kennen van de Zijderoute. Ook lijken zij de intermediars tussen het Verre Oosten en hun broeders in Angelland. > Constantinopel, Zijderoute
--- Mogelijk horen de Angelen in Constantinopel tot een handelspost van de Angelen in Angelland. I.c. Hoofdstad en handelsstad Haithabu. > Constantinopel, Handelsposten
600nC++: Noord Engeland importeert garnats (granaat = rode halfedelsteen) uit India. (#BBC4tv/AngloSaxons okt2016) Dat gebeurt vrij zeker al eerder door de Angelen in Angelland op het Continent. > India
630nC++: Christendom in West China. #BBC2tv/28.1.2016
850nC++: China maakt en gebruikt cokes voor verwarming en koken.
965nC: Hoofdstad Haithabu van Angelland is bekend van Ysland tot Bagdad.
Dit duidt op intensieve internationale contacten van Angelland. Vrijwel zeker gaat dat om handelsrelaties. > Haithabu
1000++: China gebruikt cokes om ijzer te smelten en smeden wegens gebrek aan hout.
1260-63: Marco Polo maakt voetreis naar China via de Zijderoute. De weg is slecht en gevaarlijk. Er zijn veel rovers. De route wordt veel gebruikt voor de handel tussen Persia en China. Marco reist via Syria - Turkye - Bagdad - Hormoez/Persia - Samarkand - Zuidroute: Sea of Death woestijn - Takamanan Desert - Yuna Bergen (12 dagen langs smal pad door bossen met veel wilde dieren) - Lake Luku - TaToe (Peking; hoofdstad China). Soms staat er een herberg langs de weg. Ze hebben o.a. grote slaapkamers met vele bedden en ramen. De reis duurt drie jaar. > Marco Polo
--- De totale afstand Syria-China is circa (280-20=) 260 x 5Km = 1300 Km. Gemiddeld kan een mens 20 Km per dag lopen. Marco doet er dan in het ideale geval circa 1300/20 = 65 dagen over.
1450: Rond deze tijd neemt het handelsverkeer langs de Zijderoute steeds meer af door de opkomst van de internationale scheepvaart. > Zijderoute, Reizen
1650++: Europa maakt en gebruikt cokes. Mogelijk heeft Europa cokes leren kennen via de Chinezen.
2011: De Golden Eagle Express is een luxe treinreis van Amsterdam via Moskou naar Beijing (Peking) langs de oude steden van de zijderoute: Volgograd (Rusland), Karakum Woestijn (Kazachstan), Khiva (Oezbekistan), Ashgabat (Turkmenistan), Merv (Oezbekistan), Samarkand (Oezbekistan), Tahskent (Oezbekistan), Almaty (Kazachstan), Urumchi (China), Turpan (China), Jiayuguan (China), Xian (China) en Beijing (China). De route is 11.000 Km lang, duurt 21 dagen en gaat door 5 landen. #DeTelegraaf 12.11.2011
2016: Duizenden vluchtelingen uit Syria lopen in circa 20 dagen van Griekenland naar Duitsland via de Balkan. #DVB/2016 > Balkanroute
--- De afstand Haithabu-Nanking is 14x groter dan Griekenland-Z.Duitsland.
--- Omgerekend lijkt dan de route van Haithabu langs de Barnsteen- en Zyderoute naar Nanking in China te voet te doen zijn in circa 14x20 = 280 dagen = 10 maanden.
--- Te paard kan per dag een afstand van circa 80 Km worden gehaald. De tocht Haithabu-Nanking zal dan circa 8x sneller kunnen worden afgelegd. Dus in circa 280/8 = 35 dagen. > Vervoer
--- Deze berekeningen gaan uit van normale omstandigheden. Die zijn echter betreklijk schaars. De berekende waarden zullen derhalve in de praktijk wat hoger kunnen liggen, afhanklijk van de actuele omstandigheden.
** AMV (Anglo-Mondiale Verbindingswegen), Azia, Handelsroutes, Constantinopel, ACR, AOR, Zijderoute, Syria, Hagal, China, Draken, Kloosters, Priestering

 
Eurasialine: > Eurasiaroute

Eurasiaroute: (2000vC++; ERO:)



                boven: Eurasia met Barnsteenroute en Zyderoute circa 100vC (@)

2500vC++: Barnsteenroutes:
1: Oostzee-Dvina-ZwarteZee-Kreta-Egypte > Barnsteen
2: Ossenweg (Haithabu-Beieren)-Balkan > Barnsteen, Ossenweg, Balkanroute
2000vC++: Tussen Haithabu in Angle en Azia bestaat een oeroude handelsroute, samengesteld uit de Barnsteenroute (Ossenweg-Balkanroute)- Constantinopel-Zijderoute. Langs deze weg zijn vele culturele uitwisselingen tussen Europa en Azia.
> Zijderoute
2011: De Golden Eagle Express is een luxe treinreis van Amsterdam via Moskou naar Beijing (Peking) langs de oude steden van de Zijderoute. > Zijderoute
2016: China bouwt spoorlijn die Peking verbindt met Keulen. #TVX-Ndl/2016okt
2017: Eerste lading goederen uit Yiwa in China door East Wind trains via Eurasialine aangekomen in West Europa. De reis duurde 18 dagen. Een schip heeft 3 maanden nodig. #AlJazeera 20.1.2017
2017: China investeert $ 70 miljard in Eurasiaroute. Daarnaast wil China hele steden bouwen langs de route. #DeTelegraaf 6.2.2017
2017: Piraeus bij Athene in Griekenland wordt doorvoerhaven China-Europa. Havenfaciliteiten voor honderden miljoenen opgeknapt. Spoortransport Europa-China steeds populairder. Treinen presteren beter dan scheepvaart. Via spoor duurt transport Europa-China 17 dagen. Per boot 35 dagen. Rotterdam krijgt sterke concurrent. #DeTelegraaf 1.3.2017
2017 29-4: Eerste Silk Route Train arriveert in West Europa en doet er 14 Eurpese stations aan. #AlJazeeraTV/29.4.2017
2017 16-5: Europa verwijt China dictatoriaal optreden ivm nieuwe Eurasiaroute. China presenteert document ter ondertekening van afspraken zonder inspraak toe te kennen. De Europese landen weigeren. #DeTelegraaf 16.5.2017
2018 9-1: China en EU gaan verder werken aan de Eurasiaroute. Er komt o.a. een zgn Belt & Road Route. President Macron van Frankrijk en Ping van China hebben dat afgesproken. #AlJazeera 9.1.2018
2018 20-2: Nederland is voor China de poort naar Europa. China is bezig met een nieuwe Zijderoute, een enorm project van snelwegen, spoorlijnen en pijpleidingen van Oost naar West en zowel te land als ter zee moet Nederland het eindpunt zijn. Er is al een goederentrein van China naar Tilburg. Vandaar dat de focus van Chinezen erg op Nederland is gericht. De Chinese zaakgelastigde Chen Ribiao onderstreepte dat de banden tussen zijn land en Nederland nooit eerder in de geschiedenis zo goed zijn geweest. #DeTelegraaf 20.2.2018
2018 28-2: Spoorlijn Zijderoute heeft grens China/Kazachstan bereikt.
#CBNCtv 28.2.2018
2018 8-3: Lijn Amsterdam-Yiwu/Shanghai: eerste rit groot succes. TMA Logistics in Amsterdam verwacht 10% groei door de nieuwe spoorverbinding. De trein zal de rit van 11.000 Km 3x per week gaan maken. #DeTelegraaf 8.3.2018
2018 10-4: Premier Rutte kiest vooralsnog niet voor de Nieuwe Zijderoute. Er zijn nog te veel vraagtekens. O.a. hoe handelsconflicten moeten worden opgelost. Frankrijk, Engeland en Australia zijn ook huiverig. Rutte vindt bovendien dat er al een treinroute is tussen China en Rotterdam. #DeTelegraaf 10.4.2018
2018 5-7: De Eurasiatrein doet er thans 15 dagen over om van China naar Europa te komen. Vervoer per trein is bovendien veel minder vervuilend dan per schip of vliegtuig. De verbinding heeft in 1917 gezorgd voor een groei met 18.5% van de export van Nederland naar China. O.a. machines, transportmaterieel en chemische producten.
#DeTelegraaf 6.7.2018
** Eurasia, Handelswegen, Barnsteenroute, Balkanroute, Zijderoute, Haithabu, Constantinopel

Eurazië: > Eurasia

Eurlingas:
Alias Eorlingas. Anglische stam in Mercia. Genoemd rond 750nC op de Hidage-lijst van koning Offa van Mercia. Mogelijk zijn ze afkomstig uit Urling bij Oeffelt/Boxmeer. In 405nC legert prins Offa van Angeln met zijn leger enige tijd aan de Maas op de locatie die later de naam Oeffelt krijgt, afgeleid van Anglisch Offa + feld (veld). Na zijn vertrek settelen enige Angelen uit zijn leger in Oeffelt. Mogelijk hebben nazaten van hen zich later gesetteld in het naburige Urling. Nazaten van deze nazaten zijn dan mogelijk rond 500nC gemigreerd naar Brittannia, waar ze zich duurzaam hebben gesetteld.
** Urling, Oeffelt, M35, PgBrit/(Angelen, Stamgebieden)

Eursinge:
Dorp bij Pesse in Drente. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Noord Drente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Eorsa (mansnaam) + inga (gehucht).

          

Boven: Aquarel van een oude hoeve in Anglische stijl gemaakt door Hester Jans-Molenberg. De hoeve stond ooit in het buitengebeid van Eursinge. Ze is exemplarisch voor de omstandigheden in de jaren 1920-30 in Drente. (@ aquarel © BCK)
** ASA, AAA, Vestingsteden

Evangelie: > Christendom

Evenementen: (EVM:)
()A besoc (bezoek), besyc (=A besoc), bissing (kermis), copperan (kopperen = feesten, feest vieren), feastan (ww feesten), feaste (feest), feonan (verheugen, vieren, feesten), feonde (vreugde), feorm (diner, etentje, banket, feest), taneal (toneel, tribune, feest)
Heortfeaste (hertenfeest, bokkenbal): Feest waarbij ongehuwde mannen vermomd als hert een nacht lang feest vieren in een drinkhal. > Herten
** Folklore, Kalender, Eostre, Kermis, Olde Roop, Sinterklaas, Kerkdagen, Vermaak, Theater, Sport

Everdingen:
Dorp bij Vianen. De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit West Veluwe. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Eaferth (Evert; mansnaam) + inga (versterkte plaats).
** Vestingsteden

Everloo:
Oude havezathe te Rossum in Twente. De regio is rond 225vC bevolkt door Angelen uit Hardenberg (Vechtdal). De naam Everloo lijkt derhalve afgeleid van Anglisch eofor (ever, everzwijn) + low (laagte). Dus: de laagte waar zwijnen zijn.
** Rossum, Hardinga, ASA
# FRI, KBG

Ewa: > Eawa

Ewsum:
Voormalige borg in Middelstum, Noord Groningen. Stamhuis van het adellijk geslacht Van Ewsum. De naam Ewsum is afgeleid van Anglisch ew (ijf, ief = taxus) + ham (heem, oord). Dus: de heem bij de iefen (taxusbomen).
¶ In 500-1000nC wordt rond Zoutkamp (NW Groningen) zout gewonnen uit de zoutvenen. O.a. door ene jonker Ewsum (c 715-775). > Zoutkamp
¶ Relof van Ewsum (c 1465-1525) koopt 1485 havezathe Mensinge in Roden. (#GNE)
¶ Johan van Ewsum (c 1525-1585) genoemd 1560* in een rekening ivm aankoop kruiden in klooster Selwerd. (# RAGr Ewsum 122)
¶ Anna van Ewsum (c 1610-1670). Ghm Carel Hieronymus, baron van Inn- und Kniphausen, heer van Nienoord en afgevaardige ter Staten Generaal, overleden in 1664, begraven in de kerk van Mitwolde in Groningen. (#NOE2/p220)
¶ Anno 1656 woont ene Xx van Ewsum (c 1621-1681) op Englumborg in Englum bij Oldehove in Humsterland (NW Groningen). In die tijd wordt de borg Englumheerd genoemd.
** Englumborg

Exel:
Gehucht bij Lochem. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Exel lijkt derhalve afgeleid van Anglisch eaxl = oksel. Deze naam lijkt geïnspireerd door de ligging van Exel aan een driesprong van de Exelse Weg en de Oude Lochemse Weg. De Exelse Weg loopt in een zeer scherpe okselvormige hoek van de Lochemse Weg bij Exel verder door langs het Ampsemse Veld.
** ASA, PgBrit/Devonshire

Exloo:
Dorp in Drente. De naam is mogelijk afgeleid van Anglisch ac, aek (eik) + lo (laagland). Opvallend zijn daar de vele panden met wolfdaken, hetgeen kan duiden op Anglische oorsprong. Rond 300vC wordt Noord Drente bevolkt door Angelen uit Groningen. In deze context lijkt Exloo van oorsprong een Anglische nederzetting.
** ASA, Beveringe, Wolfdaken

Expansie: (EXP:)
btr Anglisch Rijk op Continent NW Europa
De geschiedenis van de Angelen kenmerkt zich door een voortdurende expansie en wegtrekken naar andere gebieden.
¶ Highlights van de geschiedenis van de Angelen op het Continent:
665vC------- Ingwi vestigt zich in Angeln, mogelijk bij Haithabu
665vC-489nC Koninkrijk Angle (> Angeln, Angle)
500vC------- Angeln groeit zuidwaarts langs de Noordzee tot de Rijn
500vC-300vC Groot Angle 1: Angle strekt zich uit tot in Noord Groningen
300vC-600nC Mega Angle: Angle strekt zich uit tot aan de Rijn
100vC------- Angellen bereiken de Rijn > ASA
200nC------- Angelen migreren naar Zuid Duitsland, o.a. Thuringen
405nC-600nC Offaland: Offa breidt Mega Angle uit tot aan de Maas.
449nC------- Vortigern vraagt militaire hulp van Angelen op Continent.
450nC-600nC Angelen migreren massaal naar Brittannia
600nc------- Groot Angle 2: Angle strekt zich uit tot de Elbe
600nC-775nC Saxen settelen in NW Duitsland en NO Nederland
700nC-heden (Klein) Angeln: Angeln strekt zich uit tot de Eider
700nC-heden Diverse Anglische enclaves in NO Nederland en NW Duitsland
GEAR: gemiddelde expansie Anglisch Rijk per jaar (600-100vC)
- route: Haitabu - Itzehoe - Stade - Emden - Groningen - Arnhem hemelsbreed = c 400 Km
- periode: 600-100vC = 500 jaar
--> 400Km/500Jr = 0.8 Km/jr --> 1 Km/jr
> Anglisch Rijk, Migratie, Migratiewaarden, ASA
Generaties: De expansie vanaf Angeln in Noord Duitsland tot aan de Rijn bij Arnhem voltrekt zich in 500-100vC met een gemiddelde snelheid snelheid van circa 1 Km/jaar. De expansie gaat voornamelijk door moerasgebieden. (> Groot Veenland) Als volwassen zoons rond hun 20-ste jaar huwen en een eigen woonplek zoeken in zuidelijke richting, dan bedraagt de expansie inmiddels 20x1Km = 20 Km. De hele afstand van Angeln tot Rijn wordt dan afgelegd in 400/20 = 20 generaties.
Beverjacht: Aangezien in de periode 500-100vC vooralsnog geen militaire expansie bekend is van Angelen naar het zuiden, lijkt de expansie van Angelen naar de Rijn derhalve een natuurlijke expansie te zijn geweest. Deze expansie heeft vrij zeker te maken met de beverjacht. De moerassen van o.a. Groot Veenland zitten immers vol bevers en van Angelen is bekend dat ze vele eeuwen lang zeer actief zijn in de beverjacht en de handel in beverhuiden. > Beverjacht, Bevervel, Demografie, Migratielijnen, Groot Veenland, SEBA
405nC: Rond 405nC voert Offa van Angeln (gb 380nC) strijd tegen de Saxen, en Swaefen, die het Anglische Rijk zijn geïnfiltreerd en delen daarvan hebben bezet. De jonge Offa blijkt een legerleider van formaat en weet alle vijanden binnen enkele maanden te verdijven en het Anglische Rijk verder uit te breiden naar het zuiden tot aan de Maas en mogelijk zelfs verder. (> Offaland)
449nC: In 449nC vraagt de warlord Vortigern hulp van Angeln en Eald Saexum op het Continent in zijn strijd tegen de Picten en Scoten in Brittannia. Kennelijk hebben beide continentale landen voldoende militaire macht om dergelijke hulp te vragen. De koningen van Angeln en Eald Saexum stemmen kennelijk toe, want een jaar later vechten Angelen en Saxen al in Brittannia voor de zaak van Vortigern. Het bevalt hen echter goed daar en beide Germaanse stammen besluiten in Brittania te blijven. Sommige bronnen beweren dat er vóór 450nC al Angelen en Saxen aanwezig zijn in Brittannia en dat de zgn vraag om hulp van Vortigern fake is, bedoeld als smoes om Brittannia binnen te vallen. Vooralsnog is niet zeker of deze beweringen juist zijn. Wel is opmerkelijk dat Britten en Amerikanen zulks gelijks wel doen rond 1950 om de Shah van Perzië in het zadel te helpen en houden, alleen met het oogmerk om de oliebronnen in Perzië veilig te stellen. Ook de Russen doen zulks in hun expansie. O.a. in 1957 in Hongarije en in 2009 in Georgië. Kennelijk is het een oude truc om quasi legitiem een land binnen te vallen en te bezetten.
450-600nC: Het belangrijkste motief van continentale Angelen om te migreren naar Brittannia is de langdurige Grote Natheid van 300-600nC. Deze natheid deed de vegetatie wild en hardnekkig groeien, waardoor landbouw extreem zwaar werd en voedsel schaars. Voor zeer vele Angelen wordt het leven ondragelijk. In Brittannia was de situatie beter. > Grote Natheid
¶ In Brittannia veroveren de Angelen vrij snel grote delen van het land, tot aan het zuidoosten waar Saxen zich hebben gesetteld. De kern van de Anglische expansiepolitiek wordt verwoord in bron WMA (p 61) door historica Barbara Yorke:

The patronage of religious houses in areas which they hoped to take over was a Mercian policy which can be paralleled elsewhere.

Mercia is een Anglisch Koninkrijk in NW Engeland, dat in de 7e eeuw nC ontstaat en tot de 10e eeuw de belangrijkste macht is in Brittannia. Daarna speelt 't nog vele eeuwen een machtige rol in Brittannia. De citaat maakt duidelijk dat de Angelen in Mercia al zinnen op expansie. In hun expansie komen ze echter de Saxen tegen in Zuid Engeland. Rond 650 sluiten ze een verbond met hen om gezamelijk te kunnen overleven in Brittannia. In 889 huwt koning Ethelred II van Mercia met Ethelflaed van Wessex (gb 871), dochter van koning Alfred de Grote van Wessex. Daarmee begint de unificatie van Engeland. Het huwelijk is op politieke gronden gesloten. Wessex heeft namelijk Mercia voorbij gestreeft en is inmiddels uitgegroeid tot het machtigste koninkrijk van Brittannia. Het opmerkelijke van heel het gebeuren is, dat Wessex een Saxisch koninkrijk is, maar dat hun koningen van Anglische herkomst zijn. Het lijkt er dus op dat hier uiteindelijk de Anglische machtspolitiek van Mercia heeft gezegevierd. Via Wessex is de Anglische zaak dus veilig gesteld.
¶ Sinds de 16e eeuw bouwt Brittannia gestaag een wereldrijk op dat z'n weerga amper kent. In de British Empire the sun never sets. Achtereenvolgens worden de volgense gebieden veroverd:

Verenigde Staten -- 1783
Canada
India -- 1947
Malakka
Noord Borneo
Australië
Zuid Afrika
New Zealand

De Verenigde Staten maken zich in 1783 onafhankelijk. Pas na de Wereldoorlog II volgen de andere kolonies.
¶ Anno 2010 maakt de BBC nog steeds reclame voor migratie naar Australië. De USA denkt al over kolonisatie van andere planeten in de ruimte.
¶ Kenmerkend voor de expansie lijkt een zekere ladangpolitiek. Ladangs zijn gronden in Indonesië die zijn ontgonnen door afbranden van bos en veld, waarna het gewonnen land wordt bebouwd. Als de ladang onvruchtbaar wordt, verlaat men deze en legt men elders een nieuwe ladang aan. In de koloniale tijd zei men op Sumatra dat Engelse agrobedrijven en planters hetzelfde doen. Er wordt weinig of nauwelijks geïnvesteerd in onderhoud en verbetering van de gronden. Er is kennelijk geen binding met de grond. Is de grond uitgeput of zijn de kansen voor easy life slechter, dan trekt men gewoon verder.
Genoemde ladangpolitiek heerst anno 2010 op grote schaal in Brittannia. De Telegraaf van 11.2.2010 schrijft dat 64% van de Britten ontevreden is met de situatie in het land en dat 42% daarom wil emigreren. Brittannia is zelfs al zover afgegleden dat het Dover wil verkopen aan de Fransen, ofwel de Frogs. De situatie heeft kenlijk te maken met een slecht werkende democratie, die de heersende maatschappelijke onvrede niet tijdig signaleert en adekwaat reageert.
¶ Het is vooralsnog niet zeker of de Angelen op het Continent en later in Brittannia bewust streven naar expansie, i.c. uitbreiding van hun territoria. Er lijkt zeker geen sprake van een vooropgesteld doel. De expansie van het Anglische Rijk en later het Britse Rijk in de periode 500vC-1915nC lijkt een natuurlijk verloop te hebben. Expansie lijkt daarbij steeds een gecombineerd proces van natuurlijke migratie en economische vestiging, later aangevuld met overheidsbeleid.
¶ De motieven van migranten variëren sterk van landhonger, betere levenskansen en vluchten tot avonturisme. (> Migratiegroepen) De motieven van de Anglische overheid (koningen) zijn vooralsnog niet bekend. Gaat het om ordinaire landhonger of spelen ook andere factors een rol. Het oude Angeln wordt continu geteisterd door Denen en later door Saxen, vluchtend voor de Hunen in Oost Europa. (> Angeln) Het lijkt er daarom meer op dat de kansen in Brittannia na het vertrek van de Romeinen in 275-450nC zo aanlokkelijk zijn, dat de Angelen op grote schaal besluiten vooral de Denen te ontvluchten en hun heil te zoeken in Brittannia. Daar lijken ze voldoende opgewassen tegen de aanwezige Kelten, Picten en Scoten. De migratie verloopt zo succesvol dat de Angelen de smaak van migratie en expansie te pakken krijgen en steeds meer gebied veroveren in Brittannia. Totdat ze in de 7e eeuw in het zuiden van Brittannia de Saxen tegen komen. Om zelfvernietiging door oorlog te voorkomen, besluiten Angelen en Saxen rond 650nC in de Cotswolds hun tweede verbond te sluiten en daarmee samen sterker te staan tegenover andere machten.
** Anglisch Rijk, Politiek, Migratiegronden, Kolonisatie, Angel-Saxen, ASA (Expansie), GEAR
 

Ezinge:
Gronings: Aizing. Dorp tussen Winsum en Oldehove in Humsterland (NW Groningen). De regio wordt rond 500vC bevolkt door Angelen uit Oldambt. De naam is afgeleid van Anglisch Esmund (mansnaam) + ing (volk) + ham (oord) > Esmundingham > Eesdingum > Eesdingen > Esinge (1589) > Ezinge
500vC: De oudste sporen van bewoning dateren van circa 500vC. Archeoloog Albert van Giffen (1884-1973) doet in 1923-34 opgravingen in Ezinge. Hij vindt resten van een oude terpboerderij uit circa 433vC. Ook vindt hij resten van andere hoeven. De hoeven zijn radiaal gebouwd rond de top van de wierde. Daar lag een gemeenschappelijke vijver (poel) voor tijden van droogte. De voorgevels van de hoeven waren gericht op de vijver. In het voorste deel leven de mensen. In het achterste deel staan de stallen voor de koeien, paarden en schapen. Zij kunnen dus zo van de stal naar de weiden lopen.
¶ De oudste woon-stalhoeven lijken veel op die van de zandgronden in Drente. Dit lijkt te bevestigen dat de bevolking daar eveneens van Anglische origine is. > Los Hoes
433vC: In het Wierdenmuseum te Ezinge staat een standup figuur van hardboard. Het stelt voor een jongeman uit circa 433vC. Hij houdt in zijn hand een soort lans met een haaks kopstuk, dat is afgedekt met een leren hoes. (FRI 11.7.2011) De jongeman woont kennelijk rond 433vC in Ezinge. Het genoemde wapen doet veel denken aan de angol c.q bilhoc = meshaak = mes met breed en scherp blad op een korte of lange steel. Dit is het kenmerkende wapen van de Angelen, waarnaar dit volk mogelijk is genoemd. (> Angol) Nader verzoek om meer informatie daarover is helaas niet beantwoord.
350nC++: Water Noordzee stijgt. De wierden (terpen) worden daarom hoger en hun indeling wordt aangepast. > M35
625nC: In Ezinge is ook gevonden een zwaardknop van goud en ingelegd met almandiet (halfedelsteen), gemaakt rond rond 625nC. Het voorwerp is qua vorm en vakwerk vergelijkbaar met de grafvondsten in Sutton Hoo in Engeland. Een zwaardknop diende om een zwaard aan een gordel te bevestigen. > Ezinge, PgBrit/Redwald van East Anglia
700nC: Bij een van de hoeven in Ezinge zijn ook resten gevonden van een paard, een rund en een hond. Dit lijk te wijzen op een zgn bouwoffer, gebracht om de goden een goede toekomst af te smeken voor de hoeve en haar bewoners.
Suttum is een dorp in Humsterland (NW Groningen), tussen Aduard en Oldehove. De naam lijkt afgeleid van Anglisch suth (zuid) + ham (heem, huis,oord). Rond 425nC migreert mogelijk een deel van hen met andere Angelen uit de regio naar Engeland, waar ze zich vestigen in Suffolk (East Anglia) i.c. in Sutton Hoo (sut=zuid, hoo=hem,heem)
** ASA, Humsterland, NWGro1589, Hijken, Suttum
# NGE, KBG
++ Anglische hoeve 433vC in Ezinge

F::

Faan: dorp in Groningen > Rode Donderdag

Fairnes: (FRN:)
()A faeger (mooi, prachtig), faegnian (verheugen), faegre (=A faeger), fagan (=A feagan), feagan (ww vegen), feager (mooi, tamelijk, schoon, blond; MN fair = eerlijk, oprecht, sportief, rechtvaardig), feager (veger, borstel), feagere (veger, schoonmaker), feagernes (fairnes, eerlijkheid, sportiviteit)
2014: Vele diersoorten zijn intelligent (i.b. chimpansees, dolfijnen, olifanten, kraaien en papegaaien), kennen empathie (i.b. chimpansees, dolfijnen en olifanten) en fairnes (rechtvaardigheid; i.b. chimpansees). Olifanten hebben notie van dood en verwantschap. Met snuffelen aan beenderen herkennen zij verwante olifanten en tonen dan duidelijk begrip en respect. E.e.a. blijkt uit diverse onderzoeken. O.a. van bioloog Frans de Waal. (#BBC1tv Chris Packham 19.3.2014) Al deze eigenschappen komen ook voor bij mensen. Kenlijk hebben zij dat meegekregen van hun voorouders uit het dierenrijk.
¶ Met stevigheid, duidelijkheid en fairnes oogst men sympathie, vertrouwen en respect. #SRK

Familie: (FAM:)
()A aenta (tante), ahton (ww echten), ancenned (enig kind), baes (baas, vriend, gezinshoofd), bairn (baby, kind), band (band), bearn (geborene, baby, kind), beddnot (bedgenoot, echtgenoot), beppa (grootmoeder), bessfaeder (grootvader), bessmodor (grootmoeder), bestfaeder (grootvader), bestmodor (grootmoeder), brothor (broeder, broer), buppa (grootvader), cild (kind), cind (kind), coldbrothor (halfbroer), cryst (kroost, kinderen), cynn (=A kinn), cynnsman (bloedverwant), da (vader), dohtor (dochter), eagtha (echte = band, relatie, huwelijk, groep), eagthan (ww echten, huwen), ealdars (ouders), ealdors (ouders), eam (oom), eama (tante, zoogmoeder), faeder (vader), findling (vondeling), forealdar (voorouder), forealdars (voorouders), forefaeder (voorvader), foremodra (voormoeder), fraw (vrouw), geniht (nicht), gesin (gezin), giefta (huwelijk), godfaeder (peetvader), godsunu (peetzoon), greaffa (grootvader), greamma (grootmoeder), gyr (kind), gyrle (klein kind, meisje), heahfaeder (aartsvader, stamvader), hired (familie, gezin, huishouding), hiw (huishouding), hiwan (huwen), hiwlic (huwelijk), kinn (kinne, bloedverwant, familie, groep, volk), kunn (=A kinn), lad (jongen, jongeman), laedige (jongedame, vrijgezelle dame), leof (liefde), liafta (liefde), lufu (lief, liefde), maegh (bloedverwant), maeghdom (bloedverwantschap), magu (zoon), manwif (vrouw), megid (meid), modder (moeder), modor (moeder), modra (moeder), moy (tante), moysunu (neef = zoon van tante), mudhig (mondig, meerderjarig), mundbora (voogd), mutha (moeder), myge (jongen, jongeman), nefa (neef), nefas (neven = mannen met dezelfde voorvaders), nift (nicht), ofspring (kinderen, nazaten), olders (ouders), outa (oudje, grootmoeder), pa (pa, vader), scidan (scheiden), seman (zoenen, verzoenen), sib (=A sibb), sibb (sibbe = familie, verwante), sister (zuster), snoru (schoonzuster), soonan (zoenen), spilmaegh (verwante via de vrouw), steff- (stief-), steffsunu (stiefzoon), stemn (stam), steopfaeder (stiefvader), steopmodor (stiefmoeder), sucling (zuigeling, baby), sun (zoon), sunu (=A sun), swagor (zwager), sweader (schoonvader), sweostor (zuster), swuster (zuster), telga (telg, nakomeling), twiling (tweeling), unmudig (onmondig, minderjarig), uptaegt (opvoeding), uptian (opvoeden), weardscip (voogdij), weda (weduwe), wede (weduwe), wedfraw (weduwe), wedwe (weduwe), weso (wees, weeskind), wif (wijf, vrouw, echtgenote), wifman (vrouw), wiht (wicht, meisje)
100nC++: Op de Tafelbergheide bij Blaricum zijn duizenden bewerkte stenen (kiezels) gevonden van rond de jaartelling. Mogelijk met een soort etstechniek. Op de kiezels zijn te zien Wodankoppen, monsters, dierenkoppen, goden en gezichten van voorouders. > Kiezels, Blaricum
380-458nC: Widsith van Myrgingum in Fivelingo (Groningen) maakt als troubadour reizen door Europa en Azië. Hij draagt een gouden torque die hij van een koning kreeg, die hij op zijn reis heeft bezocht. Bij zijn thuiskomst in Myrgingum (in Fivelingo, Groningen) leent hij deze torque aan zijn vader. Dat zegt hij in regel 94-96:
94. minum hleodryhtne, tha ic to ham bicwom,
94. mijn torque, toen ik thuis bijkwam,
95. leofum to leane, thaes the he me lond furgeaf,
95. liefde ik te lenen, omdat hij me land vergaf,
96. mines faeder ethel, frea Myrginga.
96. aan mijn edele vader, vrijman in Myrginga.
> Widsith, Widsith van Myrgingum
** Huwelijk, Kinderen, Boerderij, Relaties, Gezinshoofden

Familienamen: (FNM:)
De oudste familienamen zijn vaak afkomstig van locatienamen. > Huisnamen
Familienamen eindigend op:
-ing = volk
-is =A -s
-s = zoon van, iemand van, volk van
VB Hustings = volk van de hoogte (heuveltop)
¶ Vele familienamen zijn afgeleid van beroepsnamen, functienamen of adresnamen (i.c. locatienamen). > Beroepen, Priesters, Huisnamen
East of Eden: Boek van de Amerikaanse schrijver John Steinbeck (1902-1968).
Het verhaal speelt zich af rond 1917 in Salinas (County Monterey, California), een plattelands dorp met een sterk Christelijke inslag. Het boek is in 1955 verfilmd door Elia Kazan met de legendarische James Dean in de rol van Cal Trusk. Hij is de bad guy, terwijl z'n broer in de ogen van de zeer Christelijke vader de ware good guy is. Vader is gescheiden en moeder is uit het oog verdwenen. Cal gaat op zoek. Op een goede dag ziet hij Kate, een vrouw die hem mysterieus boeit. Hij wil haar achternaam weten en achtervolgt haar. Bij haar huis ziet Kate hem en stuurt hem weg. Dan komt er een passant aan wie Cal vraagt wat de achternaam van Kate is. De man zegt dan: In this town nobody has a last name. Cal wordt daardoor nog nieuwsgieriger. Hij voelt intuitief dat hij veel weg heeft van haar. Uiteindelijk ontdekt hij haar in een bordeel als hoerenmadam. Kate blijkt dan zijn moeder te zijn. De benauwde religieuse opvattingen van haar man had haar ertoe gebracht te vluchten en een eigen bestaan te beginnen in de anoniemiteit.
--- De reden van de passant om te zeggen dat in Salinas niemand een achternaam heeft, blijkt te maken te hebben met het feit dat Salinas een migrantendorp is waar velen zich hebben gevesitgd, die om onbekende redenen anoniem willen blijven. Een andere reden blijkt, dat vele brave huisvaders regelmatig stiekem het bordeel bezoeken en dan ook geen achternaam willen noemen. Iedereen daar respecteert dat uit eigenbelang. # KBG
** naam, AFNA, AAD, HAPA, Namen

Familiewapens: (800nC++; FAW:)
Familiewapens zijn van oorsprong wapenschilden met specifieke symbolen en kleuren. Ze zijn ontwikkeld vanuit beschilderde wapenschilden, die door soldaten worden gebruikt ter bescherming tegen vijandelijke aanvallen. Soemeriers, Romeinen en Germanen gebruiken ze. En later de Noormannen, Vikings, Angelen en Saxen. De Masai krijgers in Kenya voeren anno 2007 nog steeds dergelijke beschilderde schilden.
¶ Familiewapens zijn oorspronkelijk herkenningstekens. Ze bestaan al in de 9e eeuw en mogelijk zelfs eerder. Zo heeft koning Alfred de Grote van Wessex (848-901) een wapen: op zwart een leopard in goud, daaronder een veld geblokt in goud en rood. Zijn opvolgers voeren ook wapenschilden. Later worden de heraldische wapens specifiek geassocieerd met ridders.
¶ De uitrusting van een middeleeuwse ridder bestaat uit harnas, maliënkolder, helm en pluimen. De perfectionering is zover doorgevoerd, dat de ridder zelf nauwelijks nog te zien of te herkennen is. Vandaar de noodzaak om op schild, tuniek of schabrak van het paard een permanent herkenningsteken aan te brengen. In de 12e eeuw evolueert dit tot een erfelijk symbool van de ridderfamilies. In de 13e eeuw wordt dit gebruik overgenomen door niet-adellijke families en openbare bestuursorganen als gemeentebesturen en heemraden.
¶ Familiewapens zijn anno 2006 vaak prachtige uitbeeldingen van traditie, herkomst, symbolen, vormen en kleuren. Vaak zijn het ware sieraden met een kunstzinnige uitstraling.
Symbolen: Bron FEW (p 74) schrijft daarover:

Meer dan andere wapens komen de drie klavers voor gecombineerd met den Frieschen adelaar en het 'merk'. Zij staan dan in de doorsneden linkerhelft vaak boven (onder: het merk) en, eveneens veelal 1 en 2, dus zg. 'verkeerd gerangschikt'.

Het gebruik van de Friese adelaar, merken en initialen is duidelijk te zien in de NH Kerk van Spijk bij de grafstenen van Pieter Klazen (gst 1692; HM1+PK), Geertruid Jans (gst 1709; HM1+GI), Aafke Pieters (gst 1710; HM1+AP) en Knellys Derks Bos (gst 1806; KDB +HM3). HM1 = omgekeerde W. HM3 = Andrieskruis. (GGW)
Wapengroepen: Een wapengroep is een groep personen die hetzelfde familiewapen voert. Normaliter zijn dat leden van één bepaald geslacht, voortkomend uit dezelfde stamvader. Bij de Kranenburgs~ zijn anno 2007 ruim 21 wapengroepen te onderscheiden. Een overzicht daarvan is te zien op pagina Timetable. Daarop is o.a. te zien dat de groep Van Cranenburch Bleyswyck de oudste wapengroep is. Zij voeren het wapen met de blauwe kraanvogel op een veld van goud met een steen in de rechter poot. Dit wapen dateert van circa 1280 en is daarmee het oudste familiewapen van het geslacht Van Cranenburch~ uit Bleiswijk.
Wapenlijnen: Het voeren van een bepaald familiewapen kan soms onderbroken worden door een nieuw familiewapen. Deze verandering van familiewapen kan zich enige malen herhalen. Verandering gebeurt soms uit onvrede met het wapen, het willen verfraaien van het wapen of het wapen een meer zinvolle uitbeelding willen geven. Soms ook voert een familie een wapen in, zonder te beseffen dat ze al een oud familiewapen hebben. Dergelijke veranderingen zien we ook bij de Kranenburgs~. Het gevolg is dat er zgn wapenlijnen ontstaan. Dat zijn lijnen van familiewapens die bepaalde genealogische vaderlijnen volgen en die een aantal opeenvolgende familiewapens van een geslacht met elkaar verbinden. Zo heeft het geslacht Kranenburg Scharmer de volgende wapenlijn: Van Cranenburch Bleyswyck > Kranenburg Wassenaar > Wapen Wybrandus > Kranenburg Scharmer. (> Pg Timetable) Iedere Kranenburg~ van deze lijn mag naar eigen keuze een bepaald wapen uit deze lijn voeren.
Wapenvoering: Iedereen heeft het recht een familiewapen te voeren. Iedereen heeft daarbij het recht het oudst bekende familiewapen uit de legitieme wapenlijn te voeren en wel in de oudste orginele uitvoering. Zo zijn alle Kranenburgs~ in mannelijke lijn afstammend van Bartholomeus II van Wassenaar, gerechtigd het wapen Van Cranenburch Bleyswyck te voeren. Als in een wapenlijn het wapen later veranderd, dan is men gerechtigd het gemuteerde familiewapen te voeren of het oorspronkelijke familiewapen. Niet beide dus. Als er geen historisch familiewapen bekend is of nimmer heeft bestaan, dan is men gerechtigd zelf een familiewapen te creëeren. Dat wapen moet qua kleuren en symbolen wel op enigerlei wijze beantwoorden aan de historische familiaire achtergronden.
** Merktekens
# FEW, GGW, PAMA, FRI, DAB

Fatalisme: > Ideologie, Noodlot, Lässigkeit, Pacifisme

FBAA: formele bewijzen mbt Angelen in Angelland
betreft zowel expliciete als impliciete bewijzen, etc
¶ Bron RRA schrijft:

Without getting into details of Germanic cosmogony it may be mentioned in passing that Mannus ("man"), according to Tacitus' account of Germanic thinking (Germania 2), was taken to be the universal devine ancestor giving rise to the three sons that engendered the three principal Germanic groups of tribes: the Inguaeones, descending from Ing (*Ingw[az]), from the North Sea region; the (H)erminones, "whose territory extended from the lower Elbe southward into Bohemia"; and the Istaevones, of the Weser-Rhine area.

650vC: Ingwi is koning van Denemarken. Rond 650vC maakt hij een reis door het zuiden van zijn rijk. Tijdens de reis pleegt zijn broer een staatsgreep. Ingwi besluit dan met zijn gevolg in het zuiden te blijven. Daarmee ontstaat het koninkrijk Angle ofwel Angelland, het land van de Angelen. > Ingwi
¶ Bron WAB/p23-24 schrijft:
The lands from which the Germanic invaders [in Britain] came lay along those sea-girt shores which pass from Denmark through Schleswig to the Netherlands. To the Romans these tribes had long been known as "Saxons", but actually they belonged to three nations - the Jutes in the north, the Angles in the middle, and the Saxons in the south, while it seems likely that a fourth people, the Frisians from the neighbourhood of Holland, were also involved. Of these peoples the Angles, or English, appear to have been the most powerful; and the comparatively modern term "Anglo-Saxon" may be said to have been designed to indicate that while they all belonged to the tribes loosely described as Saxons, the Anglian element played the most important part in the movement.
- 650vC: Ingwi genoemd op steen in Engeland (#1000nC) > Hardinga

 

- 600vC: kaart rechts:
Zuid Denemarken en Angeln 7e eeuw vC
geel      = woongebied Angelen
blauw    = woongebied Jutten
groen    = woongebied Sabalingi
felblauw = woongebied Chauken
De Angelen wonen in Angeln, Als en Zuid Funen. Als en Funen zijn Deense eilanden.
> Angelen
 

 

- 550vC++: Angelen verspreiden zich naar het zuiden > ASA
- expansie: De expansie vanaf de Eems tot aan de Rijn bij Arnhem omvat een afstand van circa 160 Km over een periode van circa 500-150vC = 350 jaar. Gemiddeld breidt het Anglische Rijk zich dus uit met circa 160/350 = 0.5 Km/jaar. De expansie gaat voornamelijk door moerasgebieden. (> Groot Veenland) Als volwassen zoons rond hun 20-ste jaar huwen en een eigen woonplek zoeken in zuidelijke richting, dan bedraagt de expansie inmiddels 20x0.5 Km = 10 Km. De hele afstand van Eems tot Rijn wordt dan afgelegd in 160/10 = 16 generaties.
 
- 500-150vC: Aangezien in de periode 500-150vC vooralsnog geen militaire expansie bekend is van Angelen naar het zuiden, lijkt de expansie van Angelen naar de Rijn derhalve een natuurlijke expansie te zijn geweest. Deze expansie heeft vrij zeker te maken met de beverjacht. De moerassen van Groot Veenland zitten immers vol bevers en van Angelen is immers bekend dat ze vele eeuwen lang zeer actief zijn in de beverjacht en de handel in beverhuiden. > Beverjacht, Bevervel, Demografie, Expansie
- 500vC++: Anglische taal langs kusten Noordzee > HGN (#1970)
- 500vC++: Anglische Maten & Gewichten in Nederland en Vlaanderen (#2009) > Pint
- 500vC++: Anglische geonamen in Angelland (#2009) > Geonamen
- 500vC++: Anglische locaties in Angelland (#2009) > ASA
- 500vC++: Balderverering in Angelland (#2010) > Balder
- 500vC++: namen met Engel~ in NO Nederland (#2005) > Engnamen
- 450vC++: Angelen in Humsterland/Gro > Humsterland, Suxwort
- 433vC---: Angol in Ezinge/NW.Groningen (#1934) > Ezinge, Angol
- 350vC++: Teutonen noemen Angelen Anglisko > Anglisko
- 300vC++: Engelum/Leeuwarden bevolkt door Angelen (#1841) > Engelum
- 225vC++: Arwin van Angeln (ZA)
- 150vC++: Arnhem staat onder invloed van de cultuur waaruit de noordelijke urnenvelden voortkomen. Dat geldt voor het hele gebied van Nederland boven de grote rivieren. (#OBA/p11) Sinds 500vC is dat vooral de Anglische cultuur. > Arnhem, Urnencultuur
- 100vC++: Angelen in Barlo/Wijhe/Yssel > Barlo
- 80nC: Angelen wonen langs de Elbe tot aan Bohemia. (Tacitua) > Angelen
- 98nC: Ingweonen op Continent langs kust Noordzee (Tacitus) > Ingweonen
- 98nC Ingweonen: = volk op Continent langs kust Noordzee (Tacitus) = Angelen > Ingeweonen, Angle
- 122nC: Angili (Angelen) wonen tussen de Elbe en de Rijn (Ptolemaeus) > Afstamming


          

Op de kaart Magna Germania (hierboven) plaatst Ptolemaeus de Angelen nabij de Ith Hils ten zuiden van de stad Hannover, nabij de bovenloop van de Elbe. Gezien de historische migratiestromen hebben de Angelen zich daar rond 225vC gevestigd in de regio Ith Hils. De beweringen van Ptolemaeus lijken derhalve juist. De plaatsnamen Quickborn en Swaney in die regio zijn duidelijk van Anglische origine en bevestigen het feit dat de regio is bevolkt door Angelen, die daar duidelijk dominant zijn. Op de kaart van Ptolemaeus is de naam Angili (Angelen) ook duidelijk groter geschreven dan de andere stamnamen daaromtrent. Ptolemaeus heeft daarmee kennelijk willen aangeven dat de Angelen aldaar een grote stam zijn. > Angili, Ith Hils, Oldenrode
 

- 150nC: 1e Angel-Saxisch Verbond (Lunenburg) Bedoeld om de onderlinge vrede te bewaren en om sterk te staan tegenover vijanden. > Angel-Saxen
- 150nC++: Asbole = teken Angel-Saxisch verbond = teken van de bloedbroederschap tussen Angelen en Saxen > Asbole

 

- 200nC++: Angel-Saxen: De naam Angel-Saxen dateert op papier van circa 1350nC. Waarschijnlijk is ze al vele eeuwen ouder. Ze wijst namelijk op het verbond tussen hen dat al is gesloten rond 150nC in het gebied Lunenburg tussen de Weser en Elbe in NW Duitsland, de overlap van de toenmalige woongebieden van beide volken. Dit Angel-Saxisch Verbond was nodig om samen sterk te staan tegenover andere volken en de onderlinge vrede te bewaren.
 

- 200nC++: Hengest & Horsa Legende van twee vrienden die samen strijden tegen vijanden en vele avonturen beleven. Ze symboliseren waarschijnlijk het verbond tussen de Angelen en Saxen uit 150nC. Op vele landhuizen in Angelland zijn ze uitgebeeld als een nokkruis bestaande uit twee paardehoofden. In Engeland leeft de legende van Hengest en Horsa voort als twee huurlingen in dienst van warlord Vortigern. Als zodanig worden ze ook genoemd in de Anglo-Saxon Chronicle voor het jaar 449nC. (> HEH) Rechts: Hengest en Horsa geschilderd op een oude staldeur in de regio Hardenberg: wit op groen, exact de oude Anglische kleuren.
 

 

¶ In NO Nederland en in NW Duitsland komen op vele oude huizen zgn nokkruizen voor in de nok van het dak aan de voorgevel. Deze nokkruizen beelden vaak iets uit in de vorm van symbolen, zwanen, paardekoppen, etc. De paardekoppen komen voor in Twente, Drente, Achterhoek, SleswigHolstein en NederSaxen, maar ook op de Balkan, Centraal Azië en in de Himalaya. In NW Duitsland heten ze Hengest und Hors.
 

- 250nC: Angelen wonen al rond 250nC in Overijssel > Overijssel
- 260-489nC: Anglische koningen in Angelland > Koningen
- 270-450nC: In Voorburg/DenHaag is een crematiepot met crematieresten opgegraven. De pot wordt gedateerd op 275-450nC. Ze toont grote gelijkenissen met Angel-Saxisch aardewerk uit Noord Duitsland en Oost Engeland. In Bremen en omgeving zijn honderden van die potten gevonden. Aangezien Noord Duitsland vóór 400nC en Oost Engeland na 400nC overwegend zijn bevolkt door Angelen, gaat 't vrij zeker om Anglisch aardewerk zoals o.a. gevonden in Norfolk in 1933-38. De crematiepot en creamtieresten lijken derhalve afkomstig van een Anglische gemeenschap in Voorburg.
- 300nC++: Angelen settelen in ZuidHolland > Zuid-Holland
- 350nC: Ankland op runesteen in Angeln > Ankland
- 356-456nC: Wermund en Offa van Angeln (#1200nC) > Saxo Grammaticus
- 360nC: In Voorburg/DenHaag is een crematiepot met crematieresten opgegraven. De pot wordt gedateerd op 275-450nC. Ze toont grote gelijkenissen met Angel-Saxisch aardewerk uit Noord Duitsland en Oost Engeland. Aangezien Noord Duitsland vóór 400nC en Oost Engeland na 400nC overwegend zijn bevolkt door Angelen, gaat 't vrij zeker om Anglisch aardewerk zoals o.a. gevonden in Norfolk in 1933-38. De crematieresten lijken derhalve vrij zeker afkomstig van een Angel. Derhalve lijkt daar vrij zeker al een Anglische gemeenschap aanwezig te zijn in die tijd. > Zuid-Holland
- 370nC++: the Anglo-Saxons [= Angelen + Saxen] came from the western coastlands of Europe, from the area between the mouth of the Rhine and central Jutland (#ASW/p31 1960) > HAB, Kolonisatie
- 400nC: Angelen zijn een Germaanse volk in het tegenwoordige Sleeswijk, later langs Beneden Rijn en Maas, steken in de 5e eeuw gedeeltelijk over naar Groot Brittannia, waar zij samen met Saxen en andere stammen verschillende rijkjes stichten. #NAE/1931
- 400nC++: In bron OVK (1995) over maten en gewichten in Friesland zegt auteur M.A. Holtman te Kantens:

Laatst was ik in het British Museum. Daar hebben ze een verzameling aardewerk waarvan ze niet eens doorhebben dat het maten zijn! Ik heb toen die conservator aan zijn jasje getrokken en gezegd: hé, dat is een pint, de oermaat van de Angelen. Vijfhonderzeventig milimeter precies. Die maat kom je tegen in Friesland, maar daar heet 't een halfmengel. ... En de magische vijhonderdzeventig milimeter is nog veel verder de wereld over gegaan. Holtman heeft 'm ook gevonden in Zuid-Zweden, het Deense eiland Föhr en bij Zierikzee. Overtuigend bewijs dat het volk der Angelen eind vierde eeuw in al deze gebieden woonde alvorens naar Engeland af te zakken, meent Holtman. > MEG
- 400nC++: Angelen migreren verder zuidwaards over de Rijn naar de Zuidelijke Nederlanden tot in Vlaanderen en de Elzas. > Hundman, Limburg, Brabant, Vlaanderen, Elzas, ASA
- 400-700nC++: Bron SDV is een samenvatting van de dissertatie van Henk van der Velde getiteld Wonen in een grensgebied, i.c. Oost Nederland in de periode 500vC-1300nC. (VU Amsterdam 25.2.2011) Van der Velde baseert zich daarbij op archeologisch onderzoek naar het cultuurlandschap in Twente, Salland en de Achterhoek. In feite dus een groot deel van NO Nederland. Op pagina 282 schrijft hij o.a.:
Het ontbreken van een breuk in de ontwikkeling van de materiële cultuur (huisplattegronden en aardewerkstijlen) ondersteunt de visie dat de Romeinse tijd geenszins eindigt in massale migraties uit Oost-Nederland. Hoewel Oost-Nederland vanaf de Vroege Middeleeuwen [450-1050nC] als Saksich wordt betiteld, moet wellicht gesteld worden dat dit (zeker voor de 5e tot en met begin 7e eeuw) eerder betekent dat het gebied weinig verwantschap vertoont met de gebieden waarin Friezen en Franken woonden.
Gezien alle beschikbare feiten lijkt NO Nederland durend overwegend Anglisch gebied te zijn, ondanks de (beperkte) instroom van Saxen en Franken. > Versaxing, Verfriezing, Ontangeling
- 405nC++: Offa van Angeln herovert Myrgingum en delen van ZO Angelland bezet door Saxen en Swaefen. (#Widsith 450nC) > Offa van Angeln, Widsith
- 405nC++: Afferden/Maas gesticht door Angelen (#1957) > Afferden/Maas
- 425nC: Widsith oudste Anglisch dichtwerk gemaakt in Fivelingo > Widsith
Het dichtwerk is gemaakt door Widsith van Myrgingum bij Fiveldore. Zijn werk wordt als oudste Engelse tekst beschouwd. Fiveldore ligt in Fivelingo in Noord Groningen. Zijn dichtwerk moet dus worden beschouwd als Anglisch, de taal van de Angelen. Widsith:
--- getuigt van Offa van Angeln die de Saxen verslaat > Widsith
--- noemt Friezen een clan (= groep families), wat ze in die tijd ook zijn > Friezen
Aangezien:
--- Widsith in Fivelingo woont
--- en zijn dichtwerk in Anglisch is geschreven
--- en voor Widsith geen reden lijkt om in een andere taal te schrijven dan de zijne
>> mogen we aannemen dat de taal van Fivelingo rond 425nC Anglisch is en dat in Fivelingo in die tijd vrij zeker Angelen wonen.
- 425nC++: Ingeldesord (#Widsith) = Angeloord > Ingeldesord
- 430-500nC: Langdurige natheid dwingt Angelen kustgebieden Angelland te migreren naar Brittannia. > Overleveringen
- 445nC: genologie Kolkert te Hengforden/Olst (#2011) > Kolkert
- 449nC++: Angle betwix Iotum and Eald-Seaxum > G449 (#ASC449/835nC)
- 449nC++: Angle tussen Denum, Rijn, Elbe, Saale en Noordzee > Angle
- 449nC++: Angle = Angelland (#2011) > Angle

- 449nC: Uit de historische analyses van het woonland van de Angelen op het Continent blijkt dat genoemd Angle (Ongle, Engle, Englum) rond 449nC overeenkomt met Offaland, het door prins Offa van Angeln in 405nC weer hersteld Angelland omvattend: het hele gebied tussen Denemarken, de Elbe, de Rijn en de Noordzee. Dat is dus Angle, ofwel Angelland, het land waar de Angelen sinds circa 200vC grotendeels durend blijven wonen. Iotum (Jutland) ligt in NW Denemarken, Saxum (Saxenland) in NO Duitsland en Angle (Angelland) ligt daar inderdaad westlijk aardig tussenin.
 

- 449nC: Offa van Angeln stuurt soldaten naar Brittannia > ASC
- 449nC: Hengest & Horsa uit Angel naar Ypwinfleot/N.Brittannia > Hengest & Horsa
- 449nC: groep Angelen migreert vanuit Hollingstedt naar Brittannia > Hollingstedt
- 449nC: Hasten migreren via Kranenburg/Stade naar Z.Brittannia > Hasten
- 449-835nC: Angle betwix Iotum and Eald-Seaxum > Angle
- 450nC++: Ingeldesord (#Widsith) = Angelland > Ingeldesord
- 450nC++: Bron NAE/1931: Angelen zijn een Germaanse volk in het tegenwoordige Sleeswijk, later langs Beneden Rijn en Maas, steken in de 5e eeuw gedeeltelijk naar Groot Brittannia over, waar zij samen met Saxen en andere stammen verschillende rijkjes stichten.
- 450nC++: migratie Angelen uit Angelland naar Brittannia > TEHA
- 450nC++: cultureel erfgoed Angelen in Brittannia afkomstig van Continent > WAB
- 450-475nC: De eerste golf immigranten in Brittannia komt van de kust van Nederland en Duitsland. Onder hun leiders zijn volgens overlevering Hengest en Horsa. > HEH
- 450nC++: Angelen migreren naar Brittannia door langdurige natheid > M35
- 450-550nC: Ruim 4 miljoen mensen uit NO Nederland en NW Duitsland migreren naar Noord en Midden Engeland. Dat zijn sindsdien overwegend Anglische regio's waar de zgn heptarchie van Anglische Rijken ontstaat. Dit bevestigt de these dat NO Nederland en NW Duitsland inderdaad een regio is die zeker tot circa 500nC overwegend is bevolkt door Angelen.
- 450-550nC: In deze periode migreren circa 2 miljoen Angelen uit Noordoost Nederland (West Angle) naar Brittannia. Voornamelijk naar de regio's langs de Noordzee: Yorkshire, Northumbria, Lincolnshire en East Anglia. > TEHA
- 450-550nC: Achterblijvers Een deel van de bevolking van NO Nederland [i.c. West Angle] blijft in haar woongebied. Dat blijkt uit archeologische opgravingen in Zutphen, Deventer, Didam, Wijthmen, de Veluwe en het Vechtdal. Verder blijkt dat vele nederzettingen enige honderden meters zijn verplaatst. Vooral op de hoge zandruggen blijft de bewoning echter stabiel. #CAV/87-88
- 450nC++: Van Denemarken tot Duinkerken verstaan mensen elkaar goed
(> Maerlands, Maerland) Dit feit sterkt de these dat in de hele regio tussen Denemarken en Duinkerken Angelen wonen. Temeer gezien de grote migraties van de Angelen in Continentaal NW Europa. > ASA
- 450nC++: In NO Engeland valt het mensen op dat Nederlanders en Scandinaviërs vaak vinden dat het Engels in NO Engeland zo goed verstaanbaar is in vergelijking met andere regio's in Engeland. Bron Wikipedia (11.5.09) schrijft hierover:

Northumbria has a series of closely related but distinctive dialects, descended from the early Germanic languages of the Angles, of which 80% of its vocabulary is derived ... The major Northumbrian dialects are Geordie ... To an outsider's ear the siminlarities far outweigh the differences between the dialects. ... Due to the roots of Northumbrian dialects, its is often said that visitors from Scandinavian countries and the Netherlands often find it much easier to understand the English of Northumbria than the rest of the country.
Aangezien:
- de Angelen op het Continent in Angle (Angelland) wonen,
- en Angle zich uitstrekt van de zuidgrens van Denemarken, tot de Elbe, de Saale, de Rijn en de Noordzee
>> betekent e.e.a. dat de Angelen in Northumbria voornamelijk afkomstig moeten zijn uit Nederland, i.c. Noordoost Nederland (West Angle), waar immers de bulk van de Angelen woont voor de massale migratie in 450-550nC naar Brittannia.
> West Angle
- 500nC: weefkam van Westeremden/N.Groningen > Dzjim
- 500nC++: veenhutten Angelland = veenhutten Berkshire/GB > Huizen & Hoeven
- 500nC++: NO Nederland vrij (onbezet) Anglisch gebied > Pax Anglorum
- 540nC: Het verhaal van Radiger, zoon van koning Hermegisklus van de Varni. Hij is verloofd met Erma, een prinses van de Angelen. Radiger verbreekt de verloving om te trouwen met Theudichildis, zuster van de Frankische koning Theudebert. De prinses is furieus en neemt wraak. Ze zeilt met 400 schepen de monding van de Rijn op, waaromtrent Radiger dan kennelijk vertoeft. Radiger smeekt om genade en trouwt alsnog met haar. Het verhaal is afkomstig van Frankische ambassadeurs in Constantinopel, circa 540nC. > Radiger
- 582nC++: Angle strekt zich uit van NW Duitsland tot diep in Zuid Duitsland, ondanks dat circa 4 miljoen Angelen (de helft van de Anglisch bevolking) is gemigreerd naar Brittannia en Angle dus aanzienlijk is verzwakt.
- 599nC++: grote verwantschap talen in landen langs de Noordzee. > VTO, Taal
- 600nC: Angelen in Engeland afkomstig uit Nederland en NW Duitsland. #BBC4tv/AngloSaxons okt2015. NB De bron spreekt steeds over Anglo-Saxons en Saxons. Noord en Zuid-West Engeland zijn echter overwegend bevolkt door Angelen en niet door Saxen. De historische bron Anglo-Saxon Chronicle (c 835nC) en de namen Engeland en Engels getuigen daarvan. > TEHA, TAES, Engels, PgBrit/Oud Engels
- 640nC++: In Rijnsburg wonen kenlijk nog Angelen. > Rijnsburg
- 650nC++: In Wynaldum/Friesland wonen nog Angelen. > Wynaldum
- 678nC++: Northumbria/GB noemt bevolking NO Nederland Angelen > Neven
- 754nC++: Engels missiewerk in NO Nederland > Kerstening
- 754nC++: NO Nederland voornamelijk Anglisch gebied > Pax Anglorum
- 782nC++: Koning Offa van Mercia lijkt Angelland nog steeds te beschouwen als Anglisch gebied en dat Angelland zich uitstrekt tot aan de Rijn. > Offa van Mercia
- 800nC++: Codex Fivelingo et Oldamptis > Lex Anglorum
- 801nC++: Hof Englandi > Hof Englandi, Engeland Beekbergen
- 803nC++: Lex Anglorum et Werinorum > Thuringen, Engilin
- 835nC++: Angle betwix Iotum and Eald-Seaxum > Angle
- 850nC++: Teng/Utrecht == Theng/Engeland > Teng
- 900nC++: Angelen in Brummen/Gld (#1841) > Engelenburg Brummen
- 1000nC: Hardinga genoemd op steen in Engeland (#1000nC) > Hardinga
- 1200++: NO Nederland voornamelijk Anglisch gebied > Pax Anglorum
- 1200-1350: De Anglische Mark als munt gemaakt door en voor Fivelingo en Oldambt. De naam Anglische Mark impliceert dat de machthebbers (adel) aldaar zichzelf en de regio als Anglisch zien. (#2009) > Anglische Mark
- 1327++: Verfriezing in Nederland > Verfriezing
- 1350-1450: Vetkopers en Schieringers > Vetkopers
- 1350-1490: Hoekse en Kabeljauwse Twisten > Hoeken
- 1370++: In Ankehaarveld/Drente en omgeving wonen Angelen > Ankehaarveld
- 1375++: Versaxing NO Nederland langs grens met Duitsland > Versaxing
Twente is waarschijnlijk nimmer door Saxen bewoond, maar onderging wel een sterke Saxische invloed, omdat het centrum van het Saxisch machtsgebied lag in Westfalen, vooral in het stroomgebied van Lippe en Eems. ... Het gebruik van een Saxisch dialect, de vondst van Saxisch aardewerk en de toepassing van Saxische rechtsnormen in Twente zegt verder geenszins dat de Saxen hier werkelijk hebben gewoond. (#GVT/p16) Deze these geldt zeker ook voor andere regio's in NO Nederland.
- 1600++: Angelen in NO Nederland sinds 400nC nog dominant aanwezig (#2010) > Hunnen
- 1650++: ontangeling in Nederland > Ontangeling
- 1760++: regio Angelre (Angelrode) wordt Angerlo genoemd wegens associatie met Engelsen i.c. Angelen > Angerlo
- 1775++: Angelhoven/Kernhem > Angelhoven
- 1800++: villa Angelstein in Arnhem wordt Angerenstein genoemd wegens associatie met Engelsen i.c. Angelen > Angelstein
- 1870: Prof. Dr. N.M. Petersen in Dresden schrijft tekst "De verloren zoon" in het Anglisch van Angeln in zijn tijd. > PgLing/Historisch Anglische Teksten
- 1920: Angeln sluit zich aan bij Duitsland > HRAA
De bevolking is zich nog bewust van haar oeroude Anglische roots.
- 1932: Anglische taalresten in Nederland en Vlaanderen > ATZA
- 1957: Angelmann is een familienaam die voorkomt in NO.Nederland. De naam lijkt afgeleid van Anglisch Angleman = Angel = stamlid Angelen.
- 1957: Engelman is een familienaam die veel voorkomt in NO.Nederland en Rotterdam. De naam lijkt afgeleid van Anglisch Engleman = Angel = stamlid Angelen
- 1970++: N-gebruik Drente > N-gebruik
- 1995: Maten en Gewichten (ZA)
- 2008: De Canadese film Passchendaele > Hunnen
- 2009: Anglische wortels 2.7 x sterker dan Saxische in NO Nederland > AFA
- 2010: identieke genologie in Angelland en Noord Engeland > Genologie
- 2010: Patrilocalisme (ZA)
- 2010: Uit recent DNA-onderzoek in Engeland en de USA is gebleken dat het DNA van de bevolking in het overwegend Saxisch Zuid Engeland overeenstemd met het DNA van de Saxische gebieden op het Continent (NO Duitsland). Het DNA van het meer Anglische Noorden van Engeland komt daarentegen overeen met het DNA van de meer Anglische gebieden in Nederland en Duitsland. O.a. is hun Y-chromosoom gelijk. > Genologie
- 2011: Anglische geonamen in Angelland > ASA
- 2011: Verering god Balder in NO Nederland en in Engeland > Baldersites
- 2011: Paasvuren in NO Nederland, Engeland en NW Duitsland > Paasvuren
- 2012: Anglische familienamen in Angelland > AFNA
- 2012: Fonologie streektalen. Volgens taalkundigen van de Rijksuniversiteit Utrecht (RU) staat het dialect van stad Utrecht fonologisch erg dicht bij het Engels. (# radio mei 2012) Dit lijkt te bevestigen dat stad Utrecht rond 150vC is bevolkt door Angelen uit de West Veluwe.

¶ migratietabel: Onderstaand tabel toont per regio/tijdvak de verhoudingen A:S:O = Angelen : Saxen : OverigeBevolking. * = schatting

regio
nw duitsland
no nederland   
nw nederland
zw nederland
zo nederland
vlaanderen
thuringen
engeland
elzas
600vC 
3:0:1 
0:0:1
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
250vC 
5:0:1 
2:0:1
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
100nC 
5:0:1 
5:0:1
2:0:1*
1:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
0:0:1*
400nC 
5:0:1 
5:0:1
3:0:1*
3:0:1*
3:0:1*
3:0:1*
2:0:2*
1:0:1*
0:0:1*
1000nC 
2:3:1* 
3:1:1
2:1:1*
2:1:1*
2:1:1*
2:0:2*
2:1:2*
3:1:1*
1:0:2*
1500nC 
2:3:1* 
3:1:1
2:1:1*
2:1:1*
2:1:1*
2:0:2*
2:1:2*
3:1:1*
1:0:2*
2000nC
2:3:1*
3:1:1
2:1:1*
2:1:1*
2:1:1*
2:0:2*
2:1:2*
3:1:1*
1:0:2*
 
** ASA, SEBA, TEHA, Angelen, Demografie, Angologie, HGAG, M35, CAFA, HGVP, HBAA

 
FBAN: formele bewijzen Angelische herkomst NO Nederland
- 500vC++: Angelen settelen in NO Nederland > ASA
- 500vC++: Anglische geonamen in NO Nederland > ASA, Geonamen
- 449nC++: Angle (Angelland) tussen Denum, Rijn, Elbe, Saale en Noordzee > Angle
- 450nC++: migratie Angelen uit NO Nederland naar Brittannia > TEHA
- 450nC++: in Angelland wonen nog vele Angelen > Widsith, Demografie
- 678nC++: Northumbria/GB ziet bevolking NO Nederland als Angelen > Neven
- 754nC++: Engels missiewerk in NO Nederland > Kerstening
- 754nC++: NO Nederland voornamelijk Anglisch gebied > Pax Anglorum
- 800nC++: Codex Fivelingo et Oldamptis > Lex Anglorum
- 801nC++: Hof Englandi te Beekbergen > Hof Englandi, Engeland Beekbergen
- 850nC++: Teng/Utrecht == Theng/Engeland > Teng
- 900nC++: Angelen in Brummen/Gld > Engelenburg Brummen
- 950nC++: Anglische architectuur in NO Nederland > AAA, Wolfdaken
- 1200-1350: Anglische Mark (ZA)
- 1375++: ing/ink (ZA)
- 1600++: Angelen in NO Nederland nog dominant aanwezig > Hunnen
- 1760++: Angelre (Angelrode) wordt Angerlo genoemd > Angerlo
- 1775++: Angelhoven/Kernhem > Angelhoven
- 1800++: Angelstein/Arnhem wordt Angerenstein genoemd > Angelstein
- 1932++: Anglische taalresten in NO Nederland en Vlaanderen > ATZA
- 1970++: Streektalen NO Nederland > Oostnederlands, LFA (Lingua Franca)
- 1970++: Taalgebruik NO Nederland > N-gebruik, OND
- 2009++: NO Nederland circa 73% van Anglische herkomst > AFA
- 2010++: identieke genologie in Angelland en Noord Engeland > Genologie
- 2010++: Patrilocalisme (ZA)
- 2012++: Anglische familienamen in NO Nederland > AFNA
** West Angle

FDO: Fries-Drentse oorlog (1231-1233)
Deze oorlog begint met een aanval van een Fries leger op Drente. De Friese strijders komen uit Stavoren, Westergo, het Nijland, Borndego en Smallingerland. Zij verzamelen in Bakkeveen. Bisschop Wilbrand van Oldenburg is hun aanvoerder.
¶ De reden van de Fries-Bischoppelijk agressie is de nederlaag van Otto II van Lippe, bisschop van Utrecht, die met zijn leger in 1227 volledig in de pan wordt gahakt door een Drentse leger van boeren aangevoerd door Rudolf II van Coevorden tijdens de Slag bij Ane.
¶ Bisschop Wilbrand wil wraak. Maar hij en zijn leger Friezen worden verslagen. Vijftig van hen komen om.
¶ De Friezen waren uit vrije wil gaan vechten. Bron Quedam (1233) schrijft dat de Friezen vrije mensen zijn en ontslagen van harde heerschappij. Zij streden alleen om zgn meegevoel, maar niet minder om de aflaat.
** Ane (Slag bij Ane), Drente, Quedam

Fearsingas:
Anglische stam. Woont rond 750nC in ZW Mercia (GB) in een gebied ter grootte van 300 hides (= 15 Km2). De naam lijkt afgeleid van Anglisch Fearsin + -gas (volk van). Dus: volk van Fearsing. Mogelijk zijn ze afkomstig uit Varsen bij Ommen in Overijssel. Deze regio wordt in 1381 vermeld als Versen. #CAV/p92
** Varsen

Februari:
Anglisch Sulmaent (Selle, Sel, Sil, Sille, Sul, Sulle) = ploegmaand = februari. In deze maand ploegen de boeren hun land en offeren ze koekjes aan de goden om hen gunstig te stemmen en een goede oogst af te smeken.
** Ploegen

Feestdagen: > Kalender
Feesten:: > Evenementen

Fictieven:
Waar nodig maakt Kranenburgia gebruik van fictieven: fictieve namen voor bv regio's, die geen eigen naam hebben. Bijvoorbeeld Offaland: het Anglische Rijk gesticht door prins Offa van Angeln in 405nC. Het gebruik van fictieven maakt de communicatie makkelijker en preciezer. Immers, niet hoeft steeds weer een complexe formulering worden gegeven voor een bepaald item, dat feitelijk tamelijk simpel is. Een fictief wordt altijd slechts 1x gedefinieerd en wel bij de start van het gebruik van de fictief.
** Offaland, Mega Angle.

Fifeldor: > Fiveldore
Fifeldore: > Fiveldore
Fifldor: > Fiveldore
Financiën: > Geldzaken

Finsterwold:
Anno 1319 Fynserwald. Wald is Anglisch voor woud, bos. Wald verandert later in wold. De regio zal rond 500vC zijn bevolkt door Angelen uit de regio Emden in Eemsland.
** ASA

Fitheid: (FTH:)
¶ De Woluspa (Gotisch scheppingsverhaal) schrijft dat Wodan en zijn helpers Hoenir en Lothurr samen de mens maken uit een boomstam waarin ze het leven blazen. Hoenir geeft de mens daarna 'wit en hroering', ofwel fitheid en beweging.
¶ In de oudheid worden kraanvogels bewonderd om hun onvermoeibaar vliegvermogen. Een vleugel van een kraanvogel is een amulet tegen uitputting. > Kraanvogels
2015: Elke ochtend een kwartier vol daglicht is onmisbaar voor onze biologische klok. Aldus lichtexpert Wout van Bommel. Vele mensen voelen zich minder energiek in de donkere wintermaanden. Licht blijkt uitermate belangrijk voor ons welbevinden. Veel daglicht verbetert het slaapritme. O.a. bij alzheimers, die vaak een onregelmatig slaapritme hebben. In een stoel bij het raam doet hen beter dan in een duister hoekje. Daglicht stelt van alles bij in ons lichaam. Veel duisternis werkt slecht op de gezondheid. Dagelijks houdt onze biologische klok de tijd bij en reguleert ze het slaap/waak proces. Bij daglicht produceert ze het hormoon cortisol, dat energie geeft; in het donker produceert ze melatonine, het slaaphormoon. Wie weinig daglicht krijgt, kan ernstig ontregeld raken. De bioklok produceert dan bij daglicht melatonine instede van cortisol. Gevolg: overdag moeheid en slaap. Mensen hebben daarom elke ochtend een flinke dosis zonlicht nodig om het goede bioritme vast te houden. Kunstlicht helpt niet. Het heeft te weinig lux. Een zonnige zomerdag levert 100.000 lux. Advies: zo donker mogelijk slapen en minimaal 7.5 uur per nacht. Florence Nightingale ontdekte in de 19e eeuw al dat veel daglicht een positief effect heeft op de genezing van patienten. Conclusie: Goed gebruik van licht en donker is heel belangrijk voor de gezondheid. #DeTelegraaf 21.12.2015 > Licht
Wegen tot fitheid 1: > Slapen, Zonlicht, Lopen, Rusten, Meditatie, Relaxen, Eten, Drinken, Liefde, Gezelligheid, Communicatie en Hobby.
Wegen tot fitheid 2:
- Elke dag 15-30 minuten meditatie reduceert stress, bevordert gezondheid en happiness en reduceert kans op dementie. #BBC4tv/feb2015 > Meditatie
- Goed gebruik van licht en donker is heel belangrijk voor de gezondheid Zo donker mogelijk slapen en minimaal 7.5 uur per nacht. Florence Nightingale ontdekte in de 19e eeuw dat veel daglicht een positief effect heeft op de genezing van patienten. > Zonlicht
- Een actieve levensstijl, beperking van risisco's als stress en overgewicht, psychisch goed actief blijven, regelmatig bewegen, eten van groente en fruit en vooral voldoende slaap. #DeTelegraaf 28.10.2014 > Slapen
- Voldoende slaap, vroeg naar bed en vroeg weer op scoort beste. Circa 8 uur per nacht is optimaal. Aldus samengevat door de NSWO (Stg Slaap en Waak Onderzoek). Dat blijkt uit onderzoek. (#DeTelegraaf 21.3.2016) Sleep is important for a long and good health and life. #BBC4tv/15-16.5.2017 > Slapen
- Wandelen is goed voor de gezondheid, fitheid, hersens en zenuwen en voorkomt dementie. #UniversiteitNymegen/Neurologie nov2014 > Lopen
¶ Sommige pillen zijn goed voor de fitheid.
Ware fitheid brengt ware levenslust en happiness. De meester is zorgvuldig en zorgt voor goede fitheid. #SRK
Het leven is werken, rusten en genieten. En voor alles is een eigen tijd. De meester neemt de tijd en geniet van het leven. #SRK
** Gezondheid, Slapen, Licht, Relaxen, Meditatie, VB, Zitgym, Vitamines, Welgaan,
SZB (Zonnebaden)

Fitness: > Fitheid

 

Fivel:
Voormalige rivier in Fivelingo. Ontstond ten noorden van Kolham uit de Scharmer Ee (Ae) en de Slochter Ee. Daarna stroomt ze noordwaarts langs Woudbloem, Schaaphok, Luddeweer en Hoog Hammen naar Woltersum. Daarna via de Fivelboezem naar het Wad. De Fivel was een veenrivier, belangrijk voor de ontwatering van de veengebieden. Ze wordt al genoemd rond 425nC in het dichtwerk van Widsith. (> Fiveldore, Widsith) Rechts: de Fivel in Fivelingo rond 1770.
 

In 1238 is de Fivel al sinds lang een verzande rivier, aldus de Kroniek van Wittewierum. Nadien is de stroom verlegd naar Delfzijl en uiteindelijk ging ze op in het Damsterdiep, gegraven in de 15e eeuw.
Foto rechts: restant van de Fivel bij Garrelsweer april 2010, die van hier richting Appingedam stroomt.
@ foto © TiedLight
 

Bron VWB schrijft dat rivier de Fivel oorspronkelijk uitmondt bij de kerk in de haven Amisia van Wirum. Zeker nog in de tijd van Menko (1213-1276), abt van klooster Bloemhof te Wittewierum. Waar genoemd Wirum ligt, is niet duidelijk. Op een kaart van Groningen uit 1589 is wel Onderwierum aangegeven ter plekke van het huidige Onderdendam, maar nergens een Wirum. Mogelijk lag Wirum dus wat hoger dan Onderdendam en nabij Kantens. Een andere optie lijkt Wirdum, dat in het Gronings Wirrem (= Wirrum) wordt genoemd. Het dorp grenst aan Garrelsweer aan de oude loop van de Fivel richting Appingedam.
** Wirdum

 
Fivelboezem:
Met de Fivelboezem wordt bedoeld de monding van de rivier de Fivel. De Fivelboezem wordt ook vaak Fivelmond genoemd. Deze monding lag in het land tussen Stedum, Usquert en Spijk, een behoorlijk groot gebied in de NO punt van Groningen. Stedum ligt circa 3 Km ZW van Loppersum. De kern van het boezemgebied is Oldenzijl, circa 3 Km ZO van Uithuizen. Anno 1238 is de Fivelmonding al dichtgeslibt.
¶ Bron FBZ/p31 toont een kaart van Fivilga rond 1050nC gereconstrueerd door Otto S. Knottnerus. Op deze kaart is duidelijk te zien dat de Fivel uitmondt in een groot en breed estuarium in NO Groningen.
# NGE, KBG

Fiveldor: > Fiveldore

Fiveldore:
Alias: Fifldor, Fifldore, Fifeldor, Fifeldore.
Volgens het Oud Anglisc dichtwerk Widsith (450nC) doodt prins Offa van Angeln (gb 380) rond 405nC in een persoonlijk gevecht een Saxische prins, om te voorkomen dat zijn oude vader Wermund in de macht komt van de Saxen. Later wordt Offa heerser van the large kingdom of Angel, and he is said to have established Fifldor (probably the Eider River ...) as the boundary between his domains and those of the neighbouring Myrgings. Aldus britannica.com van 9.1.2010.
¶ De tekst van Widsith luidt als volgt:

Offa weold Ongle,
Alewih Denum:
se waes thara manna
modgast ealra,
no hwaethre he ofer Offan   
eorlscype fremede,
ac Offa geslog
aerest monna,
cnithwesende,
cynerica maest.

Naenig efeneald him
eorlscipe maran
on orette.
Ane sweorde
merce gemaerde
with Myrgingum
bi Fifeldore;
heoldan forth sittan
Engle ond Swaefe,
swa hit Offa geslog.

Offa regeerde Angeln,
Alewih de Denen;
hij was daar onder mannen
de allermoedigste,
niet echter overtrof hij Offa's
vermetele leiderschap,
en Offa veroverde
eerste maanden,
knecht (ruiter) wezende,
meeste van het koninkrijk.

Niemand evenaarde hem
meer leiderschap
op aarde.
Ene zwaard
merkte vermaard de grens
met Myrgingum
bij Fiveldor;
hielden voorts gescheiden
Angle en Swaefe
zo had Offa geslagen.

¶ > Angle, Angeln, Angelland, HRAA
¶ Met Swaefe wordt in bovenstaand gedicht kennelijk bedoeld het gebied van de Sueven, een Germaans volk in Noord en Midden Duitsland. Caeser bestrijdt hen als hij in 58nC de Rijn oversteekt. Tacitus noemt hen circa 103nC. E.e.a. betekent de verbinding tussen Noord en Zuid Mega Angle ter hoogte van provincie Groningen rond 405nC door de Swaefen bezet is. Het gebied dus tussen de Fivel en de Elbe, omvattend Eemsland en Lunenburg. Kennelijk is dit dus het genoemde Myrgingum, ofwel het land waar de Myrgings wonen. > Myrgingum

 

¶ Fifldor lijkt haast zeker te maken hebben met rivier de Fivel in Fivelingo in NO Groningen. De term dor kan identiek zijn aan het Nederlandse woord "dor", dat in dit verband staat met droog en volgens bron EWB onoors=thurr, dat relatie heeft met Latijn "maak droog". Een soort droogmakerij dus, ofwel een droog gebied. Fifldor kan dus zijn: het droog gemaakt gebied aan de Fivel. Of: het droge gebied aan de Fivel.
 

¶ Meer waarschijnlijk is dat de naam Fiveldor is afgeleid van Fivel + dor = groot open gebied. (> PgDix/dor) Per saldo betekent Fiveldor dus: het grote open gebied waar rivier de Fivel doorheen stroomt. Deze visie past beter bij de naam Fivelboezem of Fivelmond voor het grote mondingsgebied van de Fivel in oude tijden, tussen Spijk, Stedum en Usquart. > Fivelboezem
¶ Te Harreveld in de Achterhoek ligt het veld Hammendeure. Vandaar loopt de Hammenstege naar 't Heetland, een zandhoogte. Deze situatie demonstreert perfect de betekenis van Anglisch dore: een toegang (deur, poort) tot iets anders. Hamme = Anglisch hamma = beboste hoogte in moeras. Deze situatie doet zich exact zo voor in Harreveld. 't Heetland ligt namelijk in een groot drasland.

¶ Bron FBZ/p31 toont een kaart van Fivilga rond 1050nC gereconstrueerd door Otto S. Knottnerus. Op die kaart is duidelijk te zien dat de Fivel uitmondt in een groot en breed estuarium in NO Groningen. Ze vormt ahw een open deur (toegang) tot Fivelga, het gebied waar de Fivel doorheen stroomt. In deze context lijkt Fiveldore veeleer afgeleid van Fifel (Fivel) + dore (deur, toegang, poort, baai). Dus: de baai van de Fivel. Rechts: de kaart van NO Groningen rond 405nC gebasserd op alle beschikbare relevante gegevens. Alleen de geonamen zijn geactualiseerd, muv Angelslengi (Enzelens bij Garrelsweer). (© BCK) Deze naam betekent: de slenken waar Angelen wonen. Slenken = gebied met veel geulen en moddergaten. (> Angelslengi) Naastgelegen Merum is vrij zeker de locatie waar prins Offa van Angeln met zijn leger in 405nC de Swaefen heeft verslagen. > Widsith, Myrgingum
 
Zeerijp is een dorp in Noord Groningen. De naam herinnert nog aan de tijd van Fiveldore. De regio wordt rond 500vC bevolkt door Angelen uit Oldambt. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch sae (zee) + ripe (reep, strook land). Zeerijp lag dus kennelijk net aan de zuidkant van de baai van Fiveldore, tussen Loppersum en 't Zand. Dat moet ruim voor 1050nC zijn geweest. De kaart hierboven toont namelijk de situatie rond 1050nC. De baai moet zich derhalve eerder veel dieper landinwaards hebben uitgestrekt.
¶ Fivelingo is in die tijd zeker een gebied dat vaak wordt overstroomd door de zee. In circa 400vC-1000nC werpen de inwoners daarom zgn wierden op tegen het hoge water. Een wierde lijkt echter niet echt op een droogmakerij. Polders komen pas in de 16e eeuw. Dus daarmee kan dor ook weinig of niets mee te doen hebben.
¶ Garmerwolde is een gehucht tussen Noordijk en Harkstede aan de bovenloop van de Fivel. Aldaar zijn in 1998 archeologische vondsten gedaan die wijzen op bewoning en wel vrij zeker door Angelen. (> Garmerwolde) Dit klopt met het feit dat Groningen al sedert circa 500vC wordt bewoond door Angelen, afkomstig uit Angeln en later Lunenburg en Eemsland.
¶ Deense en Noorse bronnen noemen Fifldor steevast Fiveldor. We mogen dus aannemen dat Fiveldor inderdaad de juiste naam is van het gebied waar Offa de Saxen heeft verslagen. Gezien de historische context lijkt deze optie volledig aanvaardbaar. De Saxen pogen namelijk al sinds 150nC door te dringen naar de Noordzee vanuit hun woonland in Pommeren, Noord Duitsland. Rond 400nC worden ze opgejaagd door de Hunen en vluchten dan massaal naar het westen, richting NO Nederland. Daarmee doorkruisen ze het middengebied van Mega Angle.
¶ Uit de context van bron Widsith lijkt dat prins Offa in 405nC de machtsfeer van Angeln in het gebied bij Fiveldor hersteld, door de binnengedrongen Swaefen aldaar te verslaan. Het noorden van Groningen is echter al sinds circa 300vC Anglisch gebied. (> Humsterland, ASA) Fiveldor is dus vrij zeker oud Anglisch gebied.
¶ Onder item Myrgingum wordt geconcludeerd dat Myrgingum het woongebied is van de Myrgings en dat dit gebied vrij zeker overeenkomt met het gebied Merum bij Loppersum. Dit gebied ligt aan de Fivel en dus in de kern van de voormalige Fivelboezem, ofwel Fiveldore. Gezien de geografische gegevens en de tekst van Widsith zal de slag tussen prins Offa van Angeln en de Swaefen in 405nC kunnen zijn geleverd ergens in of nabij dit Merum, pal onder Loppersum.
** Fivel, Fivelboezem, Offa van Angeln (gb 380nC), Garmerwolde, Offaland, Myrgings, Myrgingum, Angle, Ingeldesord
# CVF, DAB, KBG

 
Fivelga: > Fivelingo

Fivelingo: (FVL:)
Alias Fivelga, Fivilga, Fivilgo, Fivelgo, Vevelgo. Ook Fivelgo genoemd. O.a. door bron AWA in 1842. Later Fivelingo. Oorspronkelijk omvattend de regio Noord Groningen, inclusief Hunsingo. De regio is genoemd naar rivier de Fivel, die daar stroomde en deels nog steeds stroomt.
700vC-1000nC: Mensen settelen permanent op de hoge overwallen langs de rivieren Eems en de Fivel en hun vele zijriviertjes. > Garmerwolde
@ kaart Fivelingo rond 1770
 
500vC: Fivelga wordt rond 500vC bevolkt door Angelen uit Oldambt. De naam Fivelga lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Fivel (Fivel) + gaw, ofwel de gouw (regio) van de rivier Fivel, die door dit gebied stroomt. > ASA, Gouw, KHS
225nC: Fivelga wordt volgens bron VWB al circa 225nC genoemd door Africanus (Sextus Julianus Africanus circa 190-250nC), een vroeg Christelijk filosoof en schrijver in Jeruzalem.
400nC++: In Wirdum (Fivelingo) zijn gevonden: een beeldje van Minerva (Romeinse godin van de wijsheid) + scherven van terra sigialata (Romeins aardewerk) + twee bronzen beeldjes van Mercurius (Romeinse god van handel). (> Wirdum) Deze vondsten lijken te betekenen dat Fivelingo al vroeg contacten heeft met Zuid Europa. Mogelijk handelscontacten. De vondsten getuigen van een zeker ontwikkeld cultureel nivo in de regio, waarin Widsith goed past. Temeer daar Wirdum slechts op 2 Km afstand ligt van Merum, waar Widsith lijkt te zijn ontstaan. > sub/Widsith, Myrgingum, Widsith
405nC: In dat jaar verslaat prins Offa van Angeln de Swafen bij Fiveldor, een locatie in het gebied rond de Fivel, die dwars door het gebied stroomt. Het gebied is sindsdien vrij zeker in bezit van de koningen van Angeln. Mogelijk zelfs al eerder. De Angelen settelen namelijk al sinds circa 250vC in Noord Groningen. In 300vC-750nC is Fivelga voornamelijk bevolkt door Angelen. Pas sinds circa 750nC settelen er ook geleidelijk Friezen en Saxen. De naam Fivelga is dus vrij zeker van Anglische herkomst. De term ga is daarom vrij zeker Anglisch voor gaw (gouw). Later wordt het gebied Fivelinga genoemd. De term inga is Anglisch voor 'volk van'. I.c. dus: volk van de Fivel. De naam Fivelinga bestaat nog vele eeuwen. Pas in de 19e eeuw wordt de naam verfriest naar Fivelingo, analoog aan het aangrenzende Hunsingo.
425nC Widsith: dichtwerk van Widsith van Myrgingum bij Fiveldore. Zijn werk wordt als oudste Engelse tekst beschouwd. Fiveldore ligt in Fivelingo in Noord Groningen. (> Fiveldore, Widsith) Zijn dichtwerk moet dus worden beschouwd als Anglisch, de taal van de Angelen. Widsith:
--- getuigt van Offa van Angeln die de Saxen verslaat > Widsith
--- noemt Friezen een clan (= groep families), wat ze in die tijd ook zijn > Friezen
Aangezien:
--- Widsith in Fivelingo woont
--- en zijn dichtwerk in Anglisch is geschreven
--- en voor Widsith geen reden lijkt om in een andere taal te schrijven dan de zijne
>> mogen we aannemen dat de taal van Fivelingo rond 425nC Anglisch is en dat in Fivelingo in die tijd vrij zeker Angelen wonen.
425nC: Widsith (rg 120) schrijft over een conflict tussen een graafschap en de gewestraad (wistlawudu) van het gewest Drente. Mogelijk gaat het om Fivelga. > Grollerholt
450++: inwoners Fivelingo werpen wierden op tegen het hoge water > P35
450-550nC: Fivelingo deels ontvolkt. (#CVF) Vrij zeker wegens migratie naar Brittannia.
450-550nC: Massamigratie naar Brittannia: In totaal migreren in deze periode rond 4 miljoen Angelen van Angle (Angelland) op het Continent van NW Europa naar Brittannia. De migranten kennen hun identiteit en herkomst goed en noemen hun nieuw woonland Anglaland, Englaland, Engle en utieidenlijk England. Nagenoeg eveneens rond 4 miljoen Angelen blijven wonen in Angelland op het Continent van NW Europa in de gebieden waar ze zijn gaan settelen in de periode 650vC-500nC. Bron ASC noemt hun woonland rond 833nC Angle, het land waar de Angelen in Brittannia voordien hebben gewoond. Het is logisch dat de Angelen die in Angelland zijn blijven wonen hun eigen identiteit nog heel lang zullen blijven kennen. > HAG, HIZA
800nC++: In de 9e eeuw wordt het gebied genoemd als Fivelga, later Fivelinga, nog later Fivelingo onder invloed van buurregio Hunsingo. De namen Fivelga en Fivelinga wijzen op Anglische oorsprong. Inga is naamlijk Anglisch voor volk van. Dat vinden we o.a. terug bij Nottingham in Midden Engeland, dat oorspronkelijk heet Snottingaham: het volk van Snot, een leider van een Anglische stam die zich daar rond 500nC settelt. (> Inga) In Oost Nederland lag het gebied Hardinga, dat voorkomt in een Oud Anglisch versje over Ing en vrijwel zeker oorspronkelijk een Anglisch gebied is. (> Hardinga) In analogie betekent Fivelinga dus feitelijk: het volk van de Fivel, ofwel het volk dat woont aan de Fivel. Deze these past in beeld van de Groninger Ommelanden, waar vrijwel zeker oorspronkelijk het Anglisch de regiotaal is. > Groninger Ommelanden
805-809nC: Bron VWB meldt verder dat Fivelga ook al wordt genoemd ten tijde van de missionaris Ludger (742-809), die Fivelga sinds 805nC kerstent.
850nC Een latere vermelding van Fivelga dateert van circa 850nC ivm ene Dirk, die in die tijd graaf is van Fivelga. > Dirk van Fivelga
850nC: Fivelingo komt onder kerkelijk gezag van bisdom Munster. De eerste kerken worden gebouwd in Loppersum en Farmsum.
850nC: Volgens de Codex Eberhardi schenkt ene graaf Dirk in de 9e eeuw goederen in de Ommelanden aan het klooster van Fulda in Hessen. > Groot Angle, Dirk van Fivelga
Per saldo lijkt het dus dat graaf Dirk een telg is uit het Koningshuis van Angeln en dat hij een graaf is in een regio dat o.a. Fivelingo omvat. Graaf Dirk zal dan kunnen hebben geleefd in de periode 815-875. (> Dirk van Fivelga)
900nC++ Graafschap: Fivelingo wordt in de 10e eeuw een graafschap genoemd. Het is vooralsnog niet zeker onder welk gezag dit graafschap ressorteert. Mogelijk is er een relatie met Angeln via hertogdom Sleswig. Koning Offa van Angeln (gb 380nC) breidt zijn rijk namelijk rond 400nC uit tot aan Fifldor, wat kan staan voor het toenmalig gebied van Fivelingo. (> Offa van Angeln) Deze these wordt gesterkt door het feit dat uit de Codex van Fivelingo uit 1327 blijkt dat de munteenheid van Fivelingo de Anglische Mark is. (> CFO) Graafschap Fivelingo kan daarom mogelijk ressorteren onder de koning van Denemarken, die afstamt van het hertogdom Sleswig, waarin Angeln is opgegaan.
970nC: Fivelga (Fivelgoa) genoemd in giftbrief keizer Otto de Grote. (#VWB)
970-1134nC: Fivelga omvat Hunesgo (Hunsingo), Mernu en Midage. (#VWB)
996nC: Fivelga genoemd in giftbrief Lotharius II. (# VWB)
996nC: Hunsingo genoemd als graafschap. Dus los van Fivelga. > Hunsingo
1000nC: Op kaart Herzogtum Sachsen um 1000 (1886) staat Fivelga aangegeven als Fivelga. Het gebied omvat in die tijd nog huidig Fivelingo + Oldambt > KHS, Gouw
1050*nC: Keizer Hendrik IV schenkt Fivelga (Fivelgoe) aan de bisschop van Hamburg. Fivelga wordt genoemd het grootste graafschap van Friesland, gelegen tussen Eems en Lauwers. (Adamus Bremensisi; # VWB)
1100nC Op een kaart van circa 1100nC in bron KSV staat de naam als Fivilga.
1134nC: Fivelga genoemd in giftbrief Lotharius III. (# VWB)
¶ Adellijk geslacht Van Fivelga. > Dirk van Fivelga
1231nC: juli: Verbond Drente-Fivelga tegen bisschop Utrecht > Coevorden
1233nC: Emo en Menco schrijven uitvoerig over de strijd tussen Fivelga en Hunsinga. Aldus bron Quedam/p136
1327: Waarom de eerder genoemde munt in 1327 Anglische Mark wordt genoemd, hangt mogelijk samen met het feit dat Fivelingo sinds circa 400vC wordt bewoond door Angelen. Sinds circa 750nC vestigen zich daar ook Friezen. (> Friezen) Kennelijk hebben de Angelen rond 1327 nog een dominante positie in Fivelingo en wordt de rekeneenheid daarom de Anglische Mark genoemd. > Anglisch, Anglische Mark
** Dirk van Fivelga, Fiveldor, Fivel, CVF, CFO, Oldambt, Inga, Nottingham, Hardinga, Groninger Ommelanden, Offa van Angeln (gb 380nC), Anglische Mark, Angologie, Sleswig/Hertogdom, Widsith van Mirgingum, Garrelsweer, Verfriezing
# WP, NGE, DAB, KBG

Flegmatisme: > Lässigkeit, Gelatenheid

Fleringen:
Dorp in Twente. Rond 225vC bevolkt door Angelen uit Noord Twente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch flear (flier, vlier = laag drasland, moerasveen; TW vleer) + ing (volk). Dus: volk wonend bij het veen. Kaart RZA/1773 toont dat Fleringen ligt in of aan de Alberger Broek, een tamelijk groot veengebied.
** Eiken

Flexibiliteit:
Flexibiliteit maakt het leven mooi. Teveel flexibiliteit brengt chaos. #SRK
** Starheid

Flintbouw: (FLB:)
()A flint (flint, kei, vuursteen), flintbow (flintbouw = bouwen met flinten), flintgrove (flintgroeve), flinthus (flinthuis = huis gebouwd van flinten), flintston (flintsteen, flint), flintwaeg (flintweg, keienweg = weg van flint), flintwalla (flintmuur = muur gebouwd van flinten), steampan (ww satmpen), steamper (stamper)
¶ NB Flintweg in Orvelte/Drente.
¶ Bij de aanleg van flintwegen worden grote stampers gebruikt. Dat zijn dikke stokken waarmee de keien stevig in de grond gedrukt worden. De randen van de flintweg worden afgezet met grote flinten die het wegdek bijeen houden.
** Steen, Steenbouw

Florent van Vorenborch (c 1115-1190)
Gehuwd met Xx van Goer (c 1110-1170), zuster van Rudolf (gb 1107), eerder gehuwd met Ludolf van Bierum (c 1105-1165), kastelein van Coevorden. Door dit huwelijk komt Florent in het feitelijk bezit van Coevorden. In 1188 wordt hij daarom Florent de Kovordia genoemd.
** Goer, Coevorden
# Quedam/p137, KBG

Flothrop: > dorp in Humsterland/NW.Groningen > NWGro1589

Flutterama: (FLT:)
btr vorm van meditatie; goed tegen stress
Rustig en goed gezeten in prettige omgeving. Handen op uw schoot. Laat uw gedachten en gevoelens komen en gaan. Ga er niet op in. Hou ze niet vast. Hooguit een kwartier per dag. #SRK
** Relaxen

Foekepot:
()A focan [foeken] (foeken, slonzen, rommelen), foce (foeke, rommel), focepott (foekepot = pot met varkensblaas, gat en stok waarmee geluid wordt gemaakt in donkere herfstdagen), focig (rommelig)
¶ Foekepot is een oeroude folklore, die tot in de jaren 1930-40 voorkomt op het platteland in vooral NO Nederland. Jonge kindern lopen dan in de donkere herfstdagen langs de huizen met een foekepot, een pot van aardewerk overspannen met een varkensblaas met een gat erin. Door het gat steken ze een stok die ze op en neer bewegen waardoor het typische sonore bromgeluid ontstaat. Ze zingen daarbij liedjes, waarvoor ze dan wat geld krijgen. In NO Nederland luidde het liedje:

Foekepot, foekepot,
giv mi ne cent, dan goa ik weer veurbi.
Ik hef gin geld um brood te koopn,
deurum mot ik mit de foekepot loopn.
# FRI, DAB

Föhr: ([feur]; FHR:)
400nC++: Bron OVK: De magische vijhonderdzeventig milimeter is nog veel verder de wereld over gegaan. O.a. in Zuid-Zweden, het Deense eiland Föhr en bij Zierikzee. Overtuigend bewijs dat het volk der Angelen eind vierde eeuw in al deze gebieden woont alvorens naar Engeland af te zakken. > Pint
** Angellen, Angelland

Fokken:
Angelen zijn uitstekende boeren, die veel landwerk doen. Zij fokken dieren die in deze tijd nog veel te zien zijn. Bijen houden gebeurt op grote schaal. Ze zijn uitstekende jagers, die gek zijn op honden en paarden. Valkenjacht is een populaire sport. Soms moeten ze vechten voor hun landheer. Thuis voelen ze zich echter het meest gelukkig. #WAB/p171
** Veehouderij, Paarden, Imkerij

Folklore:
Colhasu > Koolhaas
Copper Maendaeg > Kopper Maandag
Eostre (ZA)
Faestanaefen (Vastenavond)
Focepott > Foekepot
Jolfeaste > Joelfeest
Modranect (ZA)
Nerthus (ZA)
Oulde Rope > Olde Roop
Pascoe (ZA)
Penter (Pinksteren)
Rygemodra > Roggemoeder
Staegbal (Bokkenbal) > Herten
Sulmaent (ZA)
Twelf Nihtan (Twaalf Nachten)
Wilde Hunta > Wilde Jacht
** Kalender, Kerkdagen

Fonologie: > ATZA, Angelnees, PgLinguana

Ford::
()A ford (voorde = doorwaadbare plaats in rivier of beek), forde (=A ford), sandford (zandvoorde = zandige voorde in rivier of beek)
¶ Bron EWB noemt bij voorde alleen de Oud Engelse (Anglische) equivalenten ford en forde en de Oud Friese vorm forda. Andere etymologische equivalenten noemt EWB verder niet. Ford en forde mogen we dus zien als uniek Anglische woorden.
** Voorde, Voorden, Fordweg Neede

Fordweg Ibbenburen:
Ibbenburen is een dorp tussen Rheine en Osnabrück in Neder-Saxen. Aldaar loopt loopt o.a. de Fordweg. Het is vooralsnog niet duidelijk of dit een oude weg is of een nieuwe. Zo het een oude weg is, dan moet deze welhaast zeker genoemd zijn naar een oude voorde aldaar. Temeer daar Ibbenburen ligt in een gebied dat tot circa 750nC Anglisch territorium is. Daarna settelen Saxen zich daar, waardoor het gebied in de loop der eeuwen versaxischt.

 

Fordweg Neede:
Een korte, doodlopende zijweg van de Visschemorsweg in Neede. De Fordweg eindigt bij een gebied dat vroeger een groot moeras is geweest, de Visschemors geheten. Mors = moeras. Anno 2010 is dit gebied nog steeds op diverse plekken nog zeer drassig. Gezien de locatie bij een eertijds groot drasgebied en de etymologie van het woord ford, mogen we aannemen dat Fordweg betekent: de weg naar de voorde. Er was daar dus ooit een doorwaadbare plaats.
 
Mogelijk liep de Fordweg ooit verder door tot aan de Buurser Beek die daar circa 500 meter in het noorden naar het westen stroomt. In het verlengde van de Fordweg en nabij de Buurserweg ligt een oud zwembad dat niet meer in gebruik is.
¶ De Fordweg eindigt zoals gezegd bij een gebied dat vroeger een groot moeras is geweest, de Visschemors genaamd. Mors = moeras. In het Anglisch bestaat het woord mos voor moeras. (> PgDixicon) Dit komt overeen met de streektaal in NO Nederland die vaak "mos" zegt voor mors of moeras.
¶ In de Hottinger Atlas van 1780 ligt de Fordweg in een groot veengebied met de naam Needer Vlier. Het gebied ziet er leeg uit. Het vreemde is dat Rietmolen is getekend aan de zuidzijde van de Buurser Beek. Anno 2010 ligt Rietmolen al vele jaren aan de noordzijde.
¶ Nabij de Fordweg loopt de Brakelweg. Het verlengde van de wegen kruisen elkaar op circa 350 meter van een bocht in de Buurser Beek. Brakel is afgeleid van Bracle wat kan zijn afgeleid van braco = varen en le (lo) = loofbos op een oeverwal. In de gegeven context kan dit betekenen dat de Brakelweg in het verleden liep naar een begroeide oeverwal van de Buurser Beek, ongeveer ter hoogte van het oude zwembad. Anno 2010 is die locatie zeker sterk begroeid. Daar kan dan in het verre verleden een haventje hebben gelegen. De doorwaadbare plaats (ford) kan dan daaromtrent hebben gelegen.
In het verlengde van de Fordweg aan de overkant van de Buurse Beek loopt een zandweg naar de Flipsweg in Rietmolen. Deze weg kan derhalve bevestigen dat de Fordweg ooit liep naar een voorde aan de Buurse Beek. De zandweg is dan gewoon het verlengde geweest van de Fordweg.
¶ De these dat de Fordweg betrekking heeft op een voorde waarnaar de weg ooit liep, wordt gesterkt door het feit:
- dat ford(e) een Anglische equivalent is voor het Nederlandse voorde,
- dat Brakel een Anglische naam lijkt te zijn (> Brakel),
- dat mors (moeras) in de streektal vaak wordt uitgesproken als "mos" zoals in het Anglisch
- en dat er andere aanwijzingen zijn dat Neede al sinds circa 200vC Angelen wonen.
** Neede, Brakel, PgA-Z/HTN
# FRI, HTN, DAB

Forn Sidr:
Betekenis: Oude Tradities (Zeden).
Anno 2008 in Denemarken de grootste vereniging van aanhangers van de oude Germaanse natuurgoden als Odin (de oppergod), Thor (god van de donder) en Freya (godin van de liefde en vruchtbaarheid). In 2003 erkend als geloofgemeenschap. In Odense op het eiland Fyn heeft Forn Sidr een begraafplaats gesticht. Daar liggen nu grote stenen waarmee een 18 meter lang Vikingschip wordt gebouwd. Binnen het schip worden urnen geplaatst. Buitenom het schip zullen doden worden begraven in grafkisten. Later wil Forn Sidr begraafplaatsen in het bos. Voorzitter Søren Fisker zegt daarover: Die zouden perfect aansluiten bij onze hechte band met de natuur.
# De Telegraaf 11.7.08

Forsete: zoon van de god Balder en Nanna > Balder
Fort: gehucht in Avereest > Zuidwolde
Forten: > Vestingen, Burchten, NOVL

Forthaar:
Locatie aan de Forthaarsweg aan de voet van de Holterberg in Holten (Twente). De regio Holten wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. De naam Forthaar lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ford (doorwaadbare plaats in rivier of beek) + haera, haru (haar = begroeide hoogte, zandrug, zandhoogte). Dus: de haar bij de voorde. Deze betekenis lijkt plausibel. Immers, de Holterberg is een goot gebied met vele zandhoogstes.
Voortman: De familienaam Voortman lijkt afkomstig uit Holten. (> AFNA) De naam lijkt derhalve te zijn vernoemd naar de voorde bij de Forthaar. De oorspronkelijke naamdragers lijken derhalve te hebben gewoond aan of nabij de voorde (fort).
** Voorden

Fortmond: (FRM:)
Buurtschap bij Den Nul aan de Yssel. De regio wordt rond 100vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. (> ASA) De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch fort (voorde) + munt (berg, heuvel, hoogte). De munt heeft naar zeggen betrekking op een piek in de bodem van de Yssel aldaar. Volgens Anglische regels betekent Fortmond dan de piek (hoogte) bij de voorde. Kenlijk is de piek de centrale factor in de naam. Maar hoe kan deze piek zo belangrijk zijn? Inspectie ter plekke (mei2014) leert dat langs de Yssel bij Formond vele oude rivierduinen liggen. I.b. aan het begin van de zandweg naar de meerplek van de veerboot naar Veessen. Mogelijk gaat het om slechts ene van die duinen. Deze duin zal dan het meest dicht bij de voorde liggen en zal dan een bizondere rol spelen in de regio. Denkbaar is dat daar op de duin ooit een soort sterkte stond, die de bootvaart en oversteek aldaar controleerde. Temeer daar de locatie ligt aan een oude handelsroute.
550nC: Aangezien er in Fortmond vooralsnog geen resten lijken te zijn gevonden van een sterkte, kan deze sterkte van hout zijn geweest. De sterkte kan dan vrij zeker dateren uit de periode bevoor de steenbouw. Dus bevoor 550nC, toen de bouw van stenen motten in Nederland begon. > Steenbouw, Motte
Handelsroute: Mogelijk ligt Fortmond rond 550nC op een handelsroute over de Veluwe. Deze route kan zijn aangesloten op de handelsweg Rijn-Ermelo-Flevomeer, die al bestaat in de Romeinse Tijd (12vC-400nC). (> Handelswegen) De route over Fortmond zal daarop dan kunnen zijn aangesloten. Op grond van kaart RZA/37+38 (1773) kan de route dan gaan over Rijn-Ermelo-Veluwe-Fortmond-Raalte-Almelo-Duitsland.
¶ Bron De Stentor 1.3.2014: Sporen Fortmond intrigeren (Matthijs Oppenhuizen: Geert Lijftogt, streekhistoricus) schrijft dat:
--- Fortmond ligt bij een piek waar de rivier doorwaadbaar was
--- tegenwoordig daaromtrent een voetveer is naar Veessen
--- er in de Romeinse Tijd (12vC-450nC) mogelijk al mensen wonen
--- deze mensen handel drijven
--- nabij Den Nul ijzer werd gewonnen
--- iets ten zuiden van Olst in 1952 vier gouden halskettings zijn gevonden uit de periode rond 400nC; de kettings zijn gemaakt van gesmolten Romeinse munten
--- in 1970 resten van boomstammen zijn gevonden in de bodem bij de steenfabriek
--- deze resten restanten zijn van een knuppelpad: een pad van boomstammen en ander hout gebruikt in drassige gebieden
--- er aanwijzingen zijn dat er een weg liep over de Veluwe waarvan het Knuppelpad een onderdeel was
--- deze weg mogelijk een handelsroute was
--- een kaart van Rijkswaterstaat van 1937 een cirkel toont aan de zuidkant van Fortmond vlakbij locatie De Byvang in Den Nul
--- de kaart is gebaseerd op gegevens uit 1863
--- de cirkel betekent dat ter plekke een ronde hoogte ofwel een heuvel stond
--- de hoogte mogelijk een grafheuvel was uit de pré-christelijke tijd (dus ruim bevoor 750nC)
--- bij Den Nul een urn met grafresten is gevonden
--- de hoogte in Fortmond dus zeker een grafheuvel kan zijn geweest
--- een combinatie van heuvel en knuppelpad vaker voorkomt; vooral bij veel gebruikte routes
--- grafheuvels in oude tijden worden gezien als heilige plekken
¶ Mogelijk is genoemde heuvel afgegraven. Immers:
- Kaart RZA/38 (1773) toont in Fortmond een rozig vlekje, wat mogelijk aangeeft dat daar een hoogte ligt in die tijd.
- Kaart GHG/356 (c 1900) toont in Fortmond een groenig vlekje nabij De Bijvang. Mogelijk eveneens een aanduiding dat daar toen een heuvel lag.
** Kaarten

Fortuna: Romeinse godin > Ede

Fouten:
Fouten zijn goed! Er gaat geen dag voorbij zonder dat we fouten maken. We vergissen ons, vergeten dingen, maken een rekenfout, etc. Daar balen we van. Niet nodig, zegt natuurwetenschapper Henning Beck. "Fouten maken is juist goed voor je brein." #DeTelegraaf/VRIJ 7.7.2018

Foxham:
Dorp bij Hoogezand in Fivelingo, Groningen. Naam AVA fox (vos) + ham (huis, heem). De regio is circa 350vC bevolkt door Angelen uit de regio Oldambt.
Foxham/GB: Circa 9 Km NO van Chippenham in Wiltshire (GB) ligt het gehucht Foxham. De regio is circa 600nC bevolkt door Angelen. ZO Engeland is van oudsher een geliefd settlegebied geweest voor migranten uit Nederland en Vlaanderen. Het lijkt derhalve mogelijk dat Foxham in Wiltshire is bevolkt door Angelen uit Foxham in Groningen. Het is namelijk heel gebruikelijk dat migranten aan hun nieuw woongebied de naam geven van de regio waar ze vandaan komen. > Migratienamen
** ASA, Kropswolde, TEHA

Foxhol:
Dorp bij Hoogezand in Fivelingo, Groningen. De naam komt al voor in 1460 AD. De regio wordt rond 350vC bevolkt door Angelen uit de regio Oldambt. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch fox (vos) + hol (hol, gehucht, laagte).
** ASA

Foxwolde:
Gehucht bij Roden in NW Drente, niet ver van Leek waaromtrent al rond 300vC Angelen wonen. Fox = vos (Anglisch). Wolde = woud (Saxisch). Aangezien fox en Leek op aanwezigheid van Angelen duiden, is de naam oorspronkelijk mogelijk geweest Foxwald (Vossenwoud). De regio zal circa 300vC zijn bevolkt door Angelen uit Leek of daaromtrent.
** ASA

Franken::
Europese volkstam, voortkomend uit de Goten. De naam lijkt afgeleid van de franca, een soort speer, een kenmerkend wapen van hen.
287nC: Oorspronkelijk wonen de Franken in het gebied tussen Beneden en Midden Rijn. Ze worden voor het eerst genoemd rond 287nC ivm de verdediging van Noord Gallië door de Romeinen vanwege een opstand van de Menapen. De Franken maken gebruik van de gelegenheid en vestigen zich in het gebied tussen Rijn en de Waal.
341nC*: Franken dringen verder door naar het zuiden en bezetten de gebieden van Brabant en Antwerpen.
400-600nC: In NO Nederland wonen geen Franken. > Pax Anglorum
430-750nC Merovingen: Eerste regerende dynastie van de Franken. > Merovingen
450nC++: Bron SDV/p282: "Het ontbreken van een breuk in de ontwikkeling van de materiële cultuur (huisplattegronden en aardewerkstijlen) ondersteunt de visie dat de Romeinse tijd geenszins eindigt in massale migraties uit Oost-Nederland. Hoewel Oost-Nederland vanaf de Vroege Middeleeuwen [450-1050nC] als Saksich wordt betiteld, moet wellicht gesteld worden dat dit (zeker voor de 5e tot en met begin 7e eeuw) eerder betekent dat het gebied weinig verwantschap vertoont met de gebieden waarin Friezen en Franken woonden."
481-843nC: Frankische Rijk
496nC: Het Frankische Rijk bekeert tot het Christendom door de doop van Clovis, koning der Salische Franken.
550nC++: Lex Salica van en voor de Franken ingevoerd. Deze wet regelt het Frankische stam- en landrecht.
580nC++: Natuurrampen teisteren het Frankische Rijk.
600nC: Franken bezetten Nijmegen.
695nC++: In het Rijngebied goeit de macht van de Franken. Nijmegen is al in hun bezit. Daar zetelt sindsdien hun hoofdkwartier.
734nC: Karel Martel verovert Friesland tot aan de Lauwers (# Quedam/pVI)
750nC++: De kerstening van Angelland wordt geïnitieerd en gesteund door de Frankische koningen. Daardoor krijgen ze automatisch meer controle en gezag over de Anglische gebieden. De missionarissen en kloosterlingen deden het werk voor hen. Bisdom Utrecht speelt hierin een centrale rol. De Anglische symbolen en waarden werden systematisch afgepakt en vervangen door christelijke. De Anglische identiteit wordt daardoor op de lange termijn geleidelijk steeds meer in de vergetelheid gebracht.
768nC++: Karel de Grote zetelt in Nijmegen.
782nC*: Karel de Grote verslaat de Saxen en breidt zijn rijk uit tot aan de Elbe.
782nC: Karel de Grote laat 4500 Saxen onthoofden in Verden/Bremen.
** Kerstening, Pg/Angeltimes
# WP, KVN, DAB

Frankrijk: (FRR:)
In NW Frankrijk liggen enige locaties met namen die wijzen op Anglische herkomst. (#WAB/p22) Deze locaties liggen aan de zuidwest kust van Frankrijk.
¶ Locaties in Frankrijk:
Angoulême is een grote stad aan de zuidwestkust van Frankrijk. De term Angoul lijkt een verfransing van Anglisch Angel. De term ême is nog onverklaarbaar.
Ballingham ?
Bassingham ?
Duinkerke is gesticht door Angelen uit Vlaanderen. > Duinkerke
Erringham ?
Masinghen ?
¶ Locaties in Engeland:
Ballingham ?
Bassingham ligt onder Lincoln in Lincolnshire, een Anglische regio.
Erringham ?
Massingham = Masham bij Ripon/Yorkshire?

Freawin van Sleswig (c 320-360) (FVS:)
Zoon van Frithogar. Onderkoning van Sleswig.
Gedood in een gevecht met Eadsgil, koning van de binnengedrongen Saxen in zuidoost Holstein.
Freawin heeft twee zoons, Cedd en Wig, die na zijn dood worden opgevoed door Waermond, koning van de Angelen.
De immer agressieve Eadsgil lokt opnieuw de strijd uit tegen de Angelen. Dit maal wordt hij echter zelf gedood en wel door Cedd en Wig, zoons van Freawin. De verslagen Saxen zijn erg boos en eisen wraak. Het leven van Cedd en Wig wordt sindsdien continu bedreigd door de Saxen. Wig besluit daarom naar Engeland te vertrekken, waar hij een rustiger bestaan kan opbouwen. Over het lot van Cedd is verder niets bekend.
Kinderen: Cedd, Wig + NN (dochter).
** Wig (gb 313), Sleswig, Angeln, Eadsgil van Saxen, Saxen
# AHM, HNF

Frederic van Coevorden (c 1001-1061)
Mogelijk landheer te Coevorden. Genoemd in 1036.
** Coevorden

Free Institutions: (FRI:)
De Anglische adel is van oudsher beschermer, cultivator en promotor geweest van de zgn Free Institutions. Daaronder worden verstaan alle democratische rechten en vrijheden van alle mensen in de maatschappij.
¶ De Anglische koningen en adel in Engeland hebben hun roots in Angle (Angelland) op het Continent. Met hun migratie naar Brittannia nemen ze hun continentale normen en waarden mee naar hun nieuwe homeland en geven daar nieuwe vormen aan. Ivan en Raymond Mitford-Barberton schrijven daarover in hun boek 'The Bowkers of Tharfield':

The Mitfords of Mitford trace their ancestry back to those remote times when the Anglian kingdom of Northumbria was a power in the land; when Oswald, Edwin and Cuthbert were not merely names, but living personages, asserting their power and influence in Church and State and social life. Northumberland is still favoured with not a few families which, like the Mitfords, lay claim to this honourable distinction. The Ridleys, formerly of Willimoteswick, now of Blagdon, the Middletons of Belsay, the Swinburnes of Capheaton, the Crasters of Craster, and probably a few others still represented in the country, though not directly connected with their ancestral properties, are distinguished for their descent from the old Anglian Nobility, who, having "come in" hundreds of years before "the Normans", brought with them, fostered and developed, the fundamental principles of those free institutions which made and have maintained England's greatness.
¶ Winston Churchill zei ooit: Democracy is something horrible. But we have nothing better. Democratie garandeert de grondrechten en vrijheden van alle mensen. De persoonlijke vrijheid neemt daarin een primaire plaats in. De mens is vrij geboren en heeft het volste recht in vrijheid de eigen weg te volgen. De enige beperkingen zijn de grondrechten en vrijheden van alle andere mensen in de samenleving.
¶ Het zijn de Grieken die als eerste volk democratie hebben in hun stad- en gewestbestuur. De volgende grote stap is gezet in 1215nC met de opstelling van de Magna Charta, waarin de rechten en vrijheden van de Britse landadel zijn vastgelegd. De Franse Revolutie eind 18e eeuw brengt de vrijheid en democratie voor alle mensen, nadat de Franse adel eeuwenlang het volk had geknecht en uitgebuit. Met de Franse Revolutie komen liberalisme en democratie in heel West Europa. De bestuurorganen worden gedemocratiseerd en de rechten van de mensen vastgelegd. Daarmee is de basis gelegd voor de rechten en vrijheden van het huidige West Europa. Deze liberalisering en democratisering hebben ervoor gezorgd dat er duurzaam welzijn, welvaart en vooruitgang is gekomen voor mens en maatschappij.
** Aryanisme, Democratie, Mensenrechten

Freya:
Alias Frigg. Godin van de liefde, vruchtbaarheid, huwelijk, passie, voorkennis en magie. Haar naam leeft voort in Vrijdag, Anglisch: Frig-daeg. Ze is gehuwd met Wodan. Hun zoons zijn Donar (Anglisch: Thunor) en Balder.
** Liefde, Balder
# RRA, KBG

Freyer:
Germaanse god van de vruchtbaarheid, evenals Ing.
** PgGen/Germanen

Fries:
Fries is een West Germaanse taal, die oorspronkelijk werd gesproken door Friezen aan de Noordzeekust in NW Duitsland tussen de Eems en de Weser (Ost Friesland). Door de migratie naar het zuidwesten en noordoosten langs de Noordzee breidt de taal zich verder uit. Het Fries wordt anno 2011 onderscheiden in:
- Noordfries: c 850-1050 in ZW Sleswig
- Oostfries: c 750-1500 langs de Noordzeekust tussen Lauwers en Weser
- Westlauwers Fries: c 800-heden in Friesland
¶ Bron HGN (1970) schrijft tav de Anglo-Friese relaties het volgende in hoofdtuk VIII: Inleiding van Oudwestgermaans:

Ingvaeoons is dus een samenvattende benaming voor een groep van nauwverwante dialecten, welke alle oorspronkelijk langs de kusten van de Noordzee werden gesproken en waarvan de voornaamste waren Fries, Saksisch (vóór de frankisering) en Anglisch. De term [ingvaeoons] is te verkiezen boven de benaming Anglo-Fries, die o.i. ten onrechte een nadere eenheid tussen Fries en Engels veronderstelt. Uit de historische overlevering tenminste blijkt die eenheid niet: Gildas (6e eeuw) kent wel Saksen, maar niet Friezen als de veroveraars van Britannië, en Beda (8ste eeuw) noemt op het vasteland als verwanten van zijn volk wel de Oud-Saksen, maar niet de Friezen. En wat de taal betreft, de woordenschat wijst op een relatief grote afstand tussen Fries en Engels: er schijnt in dit opzicht meer overeenstemming tussen Fries en Nederlands en Nederduits te zijn: naar WALTERS voorzichtig gekozen woorden "[lässt] auf grund einer wort-geographischen untersuchung des afri. wortschatzes die englisch-frisische spracheinheit nicht nachweisen". Van de woordvorming geldt hetzelfde: wij noemen hier het suffix -ster, dat Engels en Nederlands is, niet Fries, al komt het in nieuwere tijd onder Hollandse invloed in enkele Friese woorden voor. Het Fries gaat op dit terrein vaak zijn eigen gang, zodat b.v. elders onherkenbaar geworden suffixen hier produktief zijn gebleven, b.v. -me en -tme (ofri. swetma 'zoetigheid', nfri. swietme; fri. stiltme e. dgl.). Natuurlijk, er is veel overeenkomst, vooral in klankstelsel, b.v. de palatalisatie van k en g, de breking, de voorliefde voor e-klanken in plaats van a, maar dit geeft alleen recht om van 'loose unity', niet van een vroegere 'close knit unity' te spreken. Wel kan men zeggen, dat het Oudfries het dischtst staat bij het Oud-Kents, b.v. in de ontwikkeling van e uit u en van de ê = ndl. â.
Oud Fries: (800-1500nC)
Oud Fries werd gesproken door de Friezen aan de Noordzeekust van de Rijnmond tot in NW Duitsland. Later verspreiden ze zich verder zuidwaarts langs de Noordzeekust tot in Vlaanderen en NW Frankrijk. Aangezien de Friezen nauw verwant zijn aan de Angelen (> Genologie) zijn het Oud Fries en het Oud Anglisch nauw verwante talen. Het Anglisch bestaat echter als sinds circa 500vC, terwijl het Fries naar zeggen pas sinds de 8e eeuw wordt gesproken. Er zijn echter grote verschillen tussen diverse Friese subtalen. Bron NGE stelt dat er pas sinds de Vroege Middeleeuwen (450-1050nC) gesproken kan worden van een Friese taal.
De verspreiding van het Fries loopt conform de woongebieden van de Friezen:

-100nC - Friezen tussen Eems en Weser (Tacitus)
-125 --- Friezen tussen Eems en Vidrus (noord; kaart Ptolemaeus)
-290 --- Friezen raiden kust Brittannia (Constantinus Chlorus)
-450 --- Widsith noemt de Fresna (=Friezen) een clan
-750 --- Friezen settelen langs kust Noordzee richting Denemarken
-790 --- Lex Frisionum
-800 --- Frisia proper = Noord Nederland tussen Vlie en Weser (WP)
-800 --- Frisia citerior = West Nederland (WP)
1280 --- Friezen wonen in gebied tussen Eems en Weser (kaart)
1450 --- idem

Aangezien het Oud Fries en het Oud Anglisch veel verwantschap tonen, is het soms moeilijk te bepalen of een oude tekst is geschreven in het Oud Fries of in het Oud Anglisch. E.e.a. hangt uiteraard af van de aanwezigheid en positie van beide volken in een bepaalde regio. Groningen is al sinds circa 400vC bewoond door Angelen, terwijl de Friezen naar schatting mogelijk pas na 700nC in die regio traceerbaar zijn. De Angelen hebben aldaar echter zeker tot in de 14e eeuw nog een dominante positie. (> Anglische Mark) Hun taal zal zich dan zeker navenant doen gelden. Mogelijk dat het Fries pas sinds de 14e eeuw meer dominant wordt, dus sinds circa 1350nC. De overgang zal echter geleidelijk kunnen zijn verlopen. Hierdoor zullen Oud Anglische teksten mogelijk al Friese invloeden kennen. En Friese teksten van na 1350 zullen navenant ook nog oude Anglische invloeden kennen.
Super Fries: Het oude Anglisch Landrecht is geformuleerd in de Codex Fivelingo et Oldamptis. Ofwel: Het Landrecht van Fivelingo en Oldambt in provincie Groningen. (> CFO) Oldambt en Fivelingo zijn namelijk oorspronkelijk een onderdeel van het Anglische gouw Fivelingo. In de 9e-13e eeuw ontstaat dit gebied (terra) door ontginning van de veengronden. Het recht voor Fivelingo en Oldambt zijn daarom rond 1250nC eeuw nog gezamelijk geconcipieerd in een Codex. Deze Codex bevat 28 artikels, geschreven in Latijn. In 1327nC wordt de Codex vertaald in naar zeggen het toenmalig gangbare Fries, de taal van Groninger Ommelanden. Aangezien Fivelingo en Oldambt reeds rond 500vC zijn bevolkt door Angelen uit Eemsland, zal de oude Codex vrij zeker in het Anglisch zijn geschreven, temeer daar de machthebbers in die tijd zichzelf en de regio als Anglisch zien. (> Anglische Mark) Sommigen noemen deze Anglische taal ook wel Oud Fries of zelfs Super Fries. Dit is onjuist. De Friezen settelen zich immers pas rond 750nC in een smalle kuststrook langs de Noordzee en zijn nummeriek duidelijk in de minderheid. De oude taal zal derhalve zeker Anglisch zijn. De nieuw taal vrijwel zeker in hoge mate ook. De vermenging met Fries en Saxisch gaat traag door de nummerieke meerderheid en de machtposities van de Angelen. Per saldo lijkt met Super Fries eerder bedoeld te zijn de taal waaruit het Oud Fries is voortgekomen. I.c. het Anglisch. Deze theorie is gezien de feiten redelijk denkbaar. De Friezen lijken namelijk inderdaad te zijn voortgekomen uit de Angelen. Deze afsplitsing zal echter kunnen zijn gebeurd ergens rond 200vC in de regio tussen de Weser en de Elbe. > Lex Anglorum, H12K, Friezen, Verfriezing
¶ Volgens streekhistoricus Henk Nieborg te Scharmer sprak de Friese adel vroeger onderling Nederlands ipv Fries. Nogal opmerkelijk. Men zou toch juist van Friese adel verwachten dat ze Fries spreekt. Het lijkt daarom niet onwaarschijnlijk dat deze Friese adel niet zozeer Nederlands sprak onderling, maar eerder een soort elite Anglisch. Het Anglisch ligt namelijk fonologisch nogal dicht bij het Oud Nederlands. > Kakkinees
** Friezen, HGN, TAES
# WP, WKP 4.12.07, NGE, DAB, KBG

Friese taal: > Fries, NKT
Friesland: > Friezen

Friezen:: (FRZ:)
Anglisch: Fresna. West Germaans volk, wonend langs de Noordzeekust tussen de Vlie en de Weser in NW Duitsland. Volgens bron OVK zijn de Friezen een mengcultuur afstammend van de Angelen. Gezien de verwantschap van het Fries met het Anglisch lijkt deze these niet onwaarschijnlijk.
100nC: De Friezen worden voor het eerst genoemd als Frisii of Frisiavores door Tacitus rond 100nC. Sinds de 8e eeuw nC verspreiden ze zich verder noordwaarts langs de kust richting Denemarken. Mogelijk zijn ze afkomstig van het gebied aan de Beneden Weser, dat later Ost Friesland heet. Volgens bron OVK zijn de Friezen een mengcultuur afstammend van de Angelen. Gezien de verwantschap van het Fries met het Anglisch lijkt deze these niet onwaarschijnlijk. Het is vooralsnog alleen niet zeker of ze beide voortkomen uit eenzelfde volk (West Goten) of dat de Friezen een onderstam zijn van de Angelen, die al in de 4e eeuw vC indirect worden genoemd. (> Anglisko) Omgekeerd lijkt minder waarschijnlijk, omdat het bestaan van de Friezen pas in 28nC wordt genoemd in een verdrag met Rome. Ze lijken dan al te wonen aan de bovenloop van de Rijn.
115nC: De Griekse astronoom, wiskundige en cartograaf Claudius Ptolemaeus (87-150nC) in Alexandrië maakt een atlas, die in 1478 in Rome wordt gedrukt met de titel 'Geographia' door Arnold Buckinck. Deze atlas bevat een kaart van NW Duitsland waarop de woongebieden zijn aangegeven van Germaanse volkstammen. De Saxones plaatst hij tussen de mond van de Elbe tot aan de Oostzee. De Phrisii (Friezen) plaatst hij tussen de Weser en de Eems, het huidige Oost-Friesland. De Angili (Angelen) plaatst hij zuidelijk daarvan nabij de Lünenburger Heide.
450nC In dit jaar zijn de Friezen volgens Widsith een clan. Widsith zwerft veel op het Continent, waar hij alle verhalen en overleveringen hoort. In zijn werk genaamd Widsith (c 425nC) schrijft hij o.a. over de periode 400-450nC en over Offa van Angeln, de legendarische koning der Angelen die in 405nC een succesvolle militaire actie voert in Angelland tegen diverse binnendringers. Uit die periode noemt hij de Friezen Fresna:

Oswine weold Eowum   
ond Ytum Gefwulf,
Fin Folcwalding
Fresna cynne.

Oswin regeerde de Aviones
en Gefwulf de Juten,
Fin Folcwalding
de Friese clan.

De Fresna zijn dus volgens Widsith rond 450nC een cynne (kinne, clan). Een clan = een kleine groep families. > Widsith
550nC: Bron HGN schrijft tav de Anglo-Friese relaties het volgende in hoofdtuk VIII: Inleiding van Oudwestgermaans:
Gildas (6e eeuw) kent wel Saksen, maar niet Friezen als de veroveraars van Britannië ...
700nC: Bron HGN schrijft tav de Anglo-Friese relaties het volgende in hoofdtuk VIII: Inleiding van Oudwestgermaans:
... Beda (8ste eeuw) noemt op het vasteland als verwanten van zijn volk [de Angelen] wel de Oud-Saksen, maar niet de Friezen.
700nC++: Volgens bron WP verspreiden de Friezen zich sinds circa 700nC vanuit NW Duitsland naar NW Nederland.
700nC++: Sinds de 8e eeuw nC verspreiden de Friezen zich verder langs de kust: zuiddwaards richting Nederland en noordwaards richting Denemarken.
731nC: Bron HGN schrijft in hoofdtuk VIII: Inleiding van Oudwestgermaans:
... Beda (8ste eeuw) noemt op het vasteland als verwanten van zijn volk wel de Oud-Saksen, maar niet de Friezen.
De eenheid tussen Oud Fries en Oud Kents kan betekenen dat er een verwantschap bestaat tussen Friezen en Juten. Kent is namelijk in 500-550nC bevolkt door Juten uit Jutland in het huidige Denemarken.
790nC: In 790nC wordt de Lex Frisionum ingevoerd door Karel de Grote. Het Frankische Rijk heeft zich namelijk inmiddels uitgebreid tot aan de Lauwers. E.e.a. geeft aan dat de Friezen in die tijd toch al een vrij groot volk zijn.
850nC: Opmerkelijk is dat de Anglo-Saxon Chronicle (ASC) van crica 850nC wel srpeekt over de homelands van de Angelen, Saxen en Juten op het Continent circa 449nC, maar geen woord rept over Friezen. De Angelen wonen volgens bron ASC in Angle betwix Iotum and aeld-Saxum, ofwel in Angeln tussen Jutland (in Denemarken) en Old Saxum in Noord Duitsland. (> Old Saxum) Volgens eerder genoemde bronnen wonen de Friezen in die tijd in het gebied tussen Eems en Weser in Neder-Saxen. Beda is de auteur van de oudste teksten van bron ASC en is goed geïnformeerd. (> Beda) Hij zou toch moeten weten over de Friezen. Waarom zwijgt hij over hen? Vooralsnog is geen acceptabel antwoord gevonden op deze vraag. > Beda, ASC
1280: Volgens een kaart uit circa 1280 van Richard of Haldingham (Hereford/England) wonen de Friezen in die tijd tussen de Eems en de Weser.
1450: Volgens een kaart uit circa 1450 van Nikolaus von Kues wonen de Friezen daar nog steeds + op enige Waddeneilanden. (Kleine Kartengeschichte Frieslands zwischen Ems und Jade; Norden 1962) Het is vreemd dat de kaarten niet bevestigen dat de Friezen inmiddels verder zijn gesetteld in NW Nederland.
1649: In 425nC noemt Widsith de Friezen nog een clan, een groep mensen met eenzelfde voorvader. Een clan lijkt echter kleiner dan een stam of volk. Het is meer een grote familie. In 125nC lijken de Friezen op de kaart van Ptolemaeus inderdaad maar een kleine club mensen. Daarna lijken ze echter aardig groter te worden. En volgens bovenstaande timetable lijken de Friezen sinds circa 750nC zich sterk te hebben verspreid naar NW Nederland. Naar zeggen in latere tijden zelfs nog verder naar Vlaanderen tot aan Duinkerken. Het kan zijn dat ze in die groei vele Angelen hebben opgenomen, die zich inmiddels meer met hen associeren. Deze optie lijkt te worden bevestigd door een citaat in de Atlas van Blaeu (1649) over de bouw van de Burcht van Leiden rond 449nC door Engist, een overste van de Angel-Saxen.
De Schrijver van d'oude Hollantsche Chronijck, en verscheyde andere geleerde mannen meenen, datse [de burcht] omtrent het jaer CCCC XLIX van sekere Engistus, een Overste van de Anglen en Saxen, oft, soo sommige seggen, Koning der Vriesen, gebouwt is. De geleerde Janus Dousa heeft ook dit gevoelen gehadt, gelijck uyt de volgende vaersen blijckt:
Putatur Engistus, Britanno orbe,
Redux, posuisse victor.
Dat is:
Engist, verwinnaer uyt Britanje weergekeert.
Heeft Leyden als men meent, met dese Burgh vereert.
De citaat geeft aan dat in 1649 de meningen zijn verdeeld of men moet spreken van Angel-Saxen of Friezen, terwijl men ver daarvoor Engist een Angel-Sax noemt, terwijl Engist feitelijk afkomstig is uit Angeln en een Angel is.
timetable:
-100nC -- Friezen tussen Eems en Weser (Tacitus)
-125 ---- Friezen tussen Eems en Vidrus/Oldenburg (kaart Ptolemaeus)
-290 ---- Friezen raiden kust Brittannia (Constantinus Chlorus)
-400-600 In NO Nederland wonen geen Friezen > Pax Anglorum
-425 ---- Friezen (Fresna) zijn een clan > Widsith
-500 ---- Gildas (c 480-540) kent geen Friezen
-700 ---- Op grond van voorgaande en navolgende feiten mag men concluderen dat in Noord en Oost Nederland tot circa 700nC geen Friezen wonen.
-700++ -- Friezen uit NW Duitsland settelen in kuststreken Noord Nederland
-719 ---- Friezen wonen in huidige provincie Friesland (Vrouger/nov1997/p31)
-734 ---- Karel Martel verovert Friesland tot aan de Lauwers (Quedam/pVI/1233)
-750 ---- Friezen settelen in Eemsland en Noord Groningen
-750 ---- Friezen settelen langs kust Noordzee richting Denemarken
-790 ---- Lex Frisionum
-800 ---- Frisia proper = kustgebied langs Noordzee tussen Vlie en Weser (WP)
-800 ---- Frisia citerior = kustgebied langs Noordzee West Nederland (WP)
1200 ---- Bisschop van Utrecht probeert met hulp van de Saxen, Friezen en Beieren NO Nederland (West Angle) in zijn macht te krijgen. > Pax Anglorum
1231-1233 Fries-Drentse oorlog > FDO
1233 ---- Drente wint oorlog tegen Friesland > Drente
1280 ---- Friezen wonen in gebied tussen Eems en Weser (kaart)
1297 ---- Hollanders verslaan WestFriezen bij Vronen/N.Holland > Vronen
1450 ---- Friezen wonen in gebied tussen Eems en Weser (kaart)
** Genologie, Kolkert, Pint, NKT, Saxen, AFV, Magna Frisia, Widsith, ACO, Verfriezing
# WK, OVK, NGE, WKP 18.11.09, DAB, KBG

Frigg: Godin van de liefde etc. > Freya

Frithogar van Sleswig (c 299-359) (FVS:)
Alias Frithogar van Angeln. Zoon van koning Weothulgeot van Angeln.
Volgens diverse bronnen is Frithogar een nazaat van Brand, zoon van Bealdaeg, onderkoning van Waernas. Andere bronnen beweren dat hij koning van Ancient Saxony is. Aangezien zijn zoon Freawin onderkoning is van Selswig in Angeln, moet Frithogar echter in Angeln wonen en lid zijn van het Anglisch Koninklijk Huis. Een onderkoning moet namelijk lid zijn van de heersende dynastie. Frithogar zelf is daarom vrij zeker een zoon van koning Weothulgeot van Angeln. Mogelijk woont hij in Haithabu.
Zoon: Freawin (gb 320).
** Sleswig, Angeln
# HNF, DAB

Fritigern: (c 330-390)
Leider van de Goten. Bekeert zich rond 360nC tot het Christendom en wordt aanhanger van het Arianisme tijdens de regering van de Romeinse keizer Valens (328-378), een belangrijke aanhanger van het Arianisme. Hierdoor bekeren nagenoeg alle Germaanse stammen zich ook tot het Arianisme.
** Arianisme

Fruit: > Vruchten
Fruitteelt: > Vruchten, Tuinbouw

Fulda:
Abdij van Benedictijnen in Hessen. Gesticht in 744nC door Bonifatius, missionaris in Friesland. Klooster Fulda bezit in 945nC in Groningen goederen bij Wirdum, Usquert, Feerwerd, Huizinge, Saxum, Baflo, Warffum, Westeremden en Loppersum. Voornamelijk dus in Fivelingo.
# NGE

Fulnaho: > Vollenhove

Fungi:
betreft paddo's, zwammen, e.d.
()A aelfbenc (elfenbank; # boomzwam), mosream (eetbare paddestoel), scimlig (schimmelig, witachtig), scimmel (schimmel), swamm (zwam), tadigstol (paddestoel)

Futhark: (1500vC++)
Anglisch: Futhorc. Gotisch alfabet bestaande uit runen. Deze tekens worden sinds circa 500vC gebruikt om teksten te schrijven op steenblokken, amuletten, gereedschap, wapens, etc. De oudste teksten komen voor op steenblokken in grafheuvels in Noorwegen. De naam Futhark is ontleend aan de eerste zes runen van het alfabet: F-U-TH-A-R-K.
Onderscheid: Oude Futhark en Jonge Futhark.
Oer Futhark: (1500vC-50nC) Sommige bronnen vermoeden dat de Futhark is gecreëerd op basis van de schriftekens van Kreta, die aldaar sinds circa 2000vC in gebruik zijn. NW Europa heeft rond 2000vC al handelscontacten met Kreta. Het is derhalve goed mogelijk dat er een Oer Futhark bestaat, die rond 1500vC in gebruik is genomen. De runen van deze Oer Futhark lijken in deze context mogelijk op de letters uit het Kreta Alfabet (2000vC++), dat zelf weer lijkt te zijn gebaseerd op de tekens van het Fenisisch Alfabet, dat deels gebruik maakt van tekens uit het Egyptisch Alfabet.
Keltische Futhark 700vC Normandy: In de documentaire #BBCtv/TheKelts (2015*) wordt een grote stenen tafel getoond met Keltische tekst in Normandy rond 700vC. Opmerklijk is dat de tekens zo sterk lijken op de Anglische Futhark. > PgAng/Kelten
Oude Futhark: (50nC-750nC) De Oude Futhark is ontleend aan het Oud Romeinse alfabet. Deze Futhark dateert van circa de 1e eeuw nC en bestaat uit 24 runen, vaak in groepen van aett (acht). De oudste volledig geschreven Futhark dateert van 400nC en is gevonden op de Kylver Steen in Gotland: f-u-th-a-r-k-g-w-h-n-i-j-p-ï-z-s-t-b-m-i-ng-d-o. In de latere praktijk worden nog extra tekens gebruikt, zolas o.a.: h-ei-x-y.
Hieronder de Anglische Futhark.



Jonge Futhark 750nC++: De Jonge Futhark ontstaat in Scandinavië eind 8e eeuw nC en is een versimpeling van de Oude Futhark. Deze futhark wordt nog tot in de late eeuwen van de Nieuwe Tijd gebruikt.
** Runen, Schrift, Hagal, PgGen/Kreta
# WKP 13.12.07, DAB, KBG

FYNA: Fysieke Nalatenschap Angelen in Angelland
> Anglisch Erfgoed, Architectuur, Raatakkers, Ornamentiek, Archeologie, Sieraden, Anglisch Geld, Anglische Mark, Munten, Wodanmunt, MEG (maatbeker)

Fynserwald: > Finsterwold

G::

Gadhimai:
Hindu godin van de macht, voor wie in Nepal om de vijf jaar eind november grote aantallen dieren ritueel worden geslacht. Voornamelijk ossen. In het Nepalse dorp Bariyapur wordt dit zgn slachtfeest bijgwoond door miljoenen Hindu's uit de regio en de naburige Indiase staten Bihar en Utar Pradesh, waar dit zgn feest verboden is. Het startsein wordt gegeven door een priester die brult "ere aan Gadhimai" en dan eigenhandig de nek doorsnijdt van twee ratten, twee duiven, een haan, een lam en een varken. Honderden slagers werken zich dan het apezuur om met vlijmscherpe zwaarden de kelen door te snijden van de hele vergeefs brullende veestapel. Het offerterrein kleurt daarna bloedrood en ligt bezaaid met kadavers en afgehakte koppen. Het ritueel is bedoeld als dank voor voorspoed, zoals bij de geboorte van een kind. Vele Hindu's, Boedhisten en dierenbeschermers protesteren echter vel tegen deze massaslachting. (De Telegraaf 23.11.09)
¶ In Indonesië waren bevoor 1940 dergelijke gruwelijke massaslachting van voornamelijk karbouwen (ossen en stieren) ook gebruikelijk. (NPS tv documentaire 20.11.09) Maar kennelijk ook bij de Angel-Saxen. Bron RRA schrijft over Yeavering in Bernicia, Northumbria in Noord Engeland:

Noteworthy here is a massive, high post outside the [pagan] temple to the north-west, certainly with ritual significance, i.e. a mana-pool, equivalent to the Pacific totem poles (p. 43-4); and furthermore the pit by the door filled with the skulls of oxen. "To the west there was a building probably used as a kitchen for cooking the ceremonial feasts. Associated with this structure was an area apparently reserved for butchering the sacrificial beasts. It contained many remains of the long bones of oxen, but, significantly, not skulls - they ended up in the temple" (p. 45)
...
"In Scandinavian paganism animals, particular oxen, were offered to Freyer on his annual journey ... The ritual sacrifice of oxen is a feature of Anglo-Saxon paganism evedenced repeatedly by archaelogy and confirmed by historical document." (p. 45)
** Pescoe, Freyer, Ossen, Bernicia, PgGen/Hinduïsme

Gaini:
Anglische stam in de regio Gainsborough in Lincolnshire, ZW Mercia. Mogelijk zijn ze afkomstig uit de regio Genne bij Zwolle.
** Genne

Galgen:
()A drop (galg), galga (galg), galgabeorg (galgenberg), galgafeld (galgenveld), gealga (galg), hangian (hangen), honan (hangen), stricc (lus, strop), stropp (strop), strup (strop, lus, strik), wissa (touw, strop)
¶ Galgen werden goed zichtbaar geplaatst om afschrikking te bevordern. Echter ook weer niet te dichtbij om de gruwelijkheid niet steeds te moeten zien en beleven. Vooral de stank en de raven die er hun maaltijd nuttigden. Dankzij de Franse Revolutie is aan deze gruwelijke praktijk een einde gekomen.
Historische locaties:
- Galgenberg bij Niersen (N.Veluwe)
- Galgenberg bij Zeddam
- Galgengoerweg in Lochem
- Galgenkamp aan de Grift in Meppel
- Galgenmate in Delden/Twente
- Galgenveld aan de Galgenvelddijk in Borculo
- Galgenveld in Amersfoort > Amersfoort
- Galgenwaard in Utrecht
- Galgenweg in Veenendaal

Het meest bekend is de Galgenmate aan de Galgenmateweg in Delden/Twente tegenover de Algemene Begraafplaats aan de Langestraat langs de weg van Delden naar Goor. Daar werd freule Maria van Beckum, Doopsgezinde martelares, 13.11.1544 ter dood gebracht op de brandstapel op last van regentes Maria van Hongarije en uitgevoerd door drost Goossen van Raesfelt, wonend op nabijgelegen huis Twickel.
** Beckum, Doodstraf, Straffen
 

 

 
 

Gamma:
Derde letter van het Griekse alfabet. Staat voor de letter C in het Latijnse alfabet. In het Grieks (v.a. circa 1000vC) is het teken voor gamma een omgekeerde L, naar rechts gekeerd. Uit dit teken is de Latijnse C ontwikkeld, uitgesproken als een K.
 
¶ De gamma is ontwikkeld vanuit het Fenicisch teken voor C, genaamd Gimel. Fenicië (1200-300vC) is een kuststrook van circa 250 Km tussen Egypte en Syrië. In de eerste eeuwen staat Fenicië onder sterke invloed van de Egyptisch cultuur. Mogelijk daarom dat Gimel is ontwikkeld vanuit een Egyptische hiëroglief met een nagenoeg identieke betekenis. Gimel betekent mogelijk 'oud', Oud Nederlands 'gamal' = oud. Mogelijk zijn beide woorden een verwijzing naar de stok, die ouderen gebruiken om te lopen. Deze stok heeft immers vaak een rechte of gekromde handvat.
¶ In het Grieks is de gamma gelijk aan de G, de zevende letter van het alfabet. Dat kan betekenen dat de gamma oorspronkelijk een G-klank is geweest. Immers, Gamma is ontstaan uit de Fenicische Gimel, ook beginnend met een G-klank. Het Latijn voegt aan de C (3e letter) een streepje toe, waardoor de G (7e letter) ontstaat. Zeven geldt als een goddelijk getal. Drie als de volmaakte drie-eenheid. Numerologisch gezien is 7+3=10, de volmaakte twee-eenheid. De J is de 10e letter in het Latijnse schrift. Een naar links gerichte gamma en een naar rechts gerichte gamma vormen samen een T-kruis, ofwel Tau. Daaruit is de letter T ontstaan, de 20e (2x10) letter van het alfabet. Tau geldt als symbool van de volmaakte geestelijke eenheid. In de Kaballa is het een symbool voor Verlossing en Wedergeboorte. In het Christendom is het het kruis waaraan Jezus is genageld, sterft en weer herrijst. In het Latijn heeft Tau soms de vorm van de gamma, waarbij de bovenbalk een stukje naar links uitsteekt en de rest naar rechts.
¶ Het Runen alfabet (2e eeuw nC) gebruikt zowel de gamma als de C voor de letter K.
¶ De gamma lijkt sterk op het sterrenbeeld Kraanvogel (Grus). Mogelijk is dit teken in oertijden daarvan afgeleid. Dat kan te maken hebben met de Egyptische god Thot, de god van de kosmische wijsheid. In het oude Egypte geldt de kraanvogel als symbool van de astronomen. (> Kraanvogels: astronomie, mythologie) Thot wordt uitgebeeld als een ibis, een vogel van de Reigerachtigen. Daartoe behoort ook de kraanvogel (Gruidae). Mogelijk zijn de ibis en de kraanvogel in het oude Egypte met elkaar vereenzelvigd. Op een papyrusrol over de grafkelder van Ipuy is Thot inderdaad afgebeeld als een kraanvogel met de kroon van Osiris. De vogel heeft een rechte snavel en lange kopveren. De ibis is een waadvogel met een lange, neerwaarts gebogen snavel. In profiel lijkt de kop van de ibis sterk op oude variante vormen van gimel en gamma, die meer op grote, opstaande punthaken lijken.
¶ Verder lijkt gamma in vele opzichten op een galg en op de Egyptische herdersstaf, later de faraostaf. De galg kan gezien worden als een werktuig van de Gerechtigheid. De Egyptische herderstaf wordt gezien als een symbool van macht. In biezonder de macht van de farao (vaak afgebeeld met staf en gesel). Deze staf vinden we anno 2007 nog terug bij de oerbevolking van Afrika. De staf wordt verder gezien als een symbool voor de regeneratieve kracht. Dat is terug te vinden in de bijbel, waarin Mozes een staf verandert in een slang (het symbool van regeneratieve kracht) door het op de grond te gooien. Dat schijnt een oeroude toevertruck te zijn uit het Nabije Oosten. Deze opvatting correspondeert met de kraanvogel als symbool voor de herrijzende Christus.
 
¶ De faraostaf ofwel scepter beeld de regeermacht uit van de farao. Deze staf wordt in de hierogliefen gebruikt in een vorm lijkend op een groot vraagteken, zoals de staf van Sinterklaas. Deze hieroglief betekent regeren. In het wapen van Kranenburg Scharmer komt de winkelhaak vrij zeker ook als zodanig voor. De winkelhaak is daar namelijk ingevoerd door Jan Harkes Kranenburg rond 1690. Hij is grietman in Spijk (Gro), een burgermeester met rechtsprekende macht.
 

¶ De voorloper van gamma en faraostaf is vrijwel zeker de leiderstaf, de staf van de stamleiders in de verre oudheid. Deze staf is langer dan de stamleider zelf en heeft een rechte haak. Onder het lopen houdt de stamleider de staf in z'n rechter hand met de haak naar rechts. Hij loopt voorop en steunt daarbij op zijn staf. Tegelijkertijd wijst hij zodoende de overige stamleden de weg. Hierdoor is de leiderstaf in de loop der tijden het symbool geworden van de goede weg, ofwel de deugdaamheid.
 
¶ De leiderstaf wordt ook gebruikt door herders die met hun kudde trekken van weide naar weide. Hun staf wordt de herderstaf genoemd. Later gebruiken bisschoppen en andere Christelijke religieuse leiders de herderstaf als symbool voor het leiden van hun volgelingen langs de weg door het aardse leven.

Links: de Perzische koning Darius de Grote (521-486vC) noemt zich volgens een inscriptie in Naqsh-e-Rostam (nabij Shiraz in Iran): Een Pers, zoon van een Pers, een Ariër, met Arische voorouders. De Ariërs leven rond 8000-5000vC in Centraal Azië. Ze stammen af van Hamieten (300000-8000vC) in de Caucasus, die vrij zeker afkomstig zijn uit Egypte. De staf van Darius komt overeen met eerder genoemde leiderstaf. Ook in Afrika is een dergelijke staf nog steeds in gebruik bij stam- en dorpshoofden.
 
** Angol, Winkelhaak, Runen
# WP, Symbole, egyptologica-vlaanderen.be 10.12.07, DAB

 
Gansfort:
- Locatie in Noord Groningen. > Wessel Gansfort
- Oude familienaam uit NO Nederland. De naam lijkt afgeleid van Anglisch gosford = ganzevoorde = voorde (doorwaadbare plek in beek of rivier) waaromtrent ganzen vertoeven.
In Northhumbria (NO Engeland) ligt een dorp met de naam Gosforth. Dat betekent hetzelfde als Gansfort.
In Cumberland (NW Engeland) ligt het dorp Gosforth wat hetzelfde betekent als Gansfort. #WAB/p141
** Wessel Gansfort

Ganzen:
()A colgos (kolgans), done (dons), fether (veer), flaesc (vlees), gaender (=A geant), gaent (=A geant), gandra (gander = mannetjesgans gans), geant (gent, ganzerik = mannetjesgans), geantweda (ganzenweide), giescaemp (ganzenkamp, ganzenwei), giese (ganzen), gos (gans), gosbour (ganzenboer), goscaemp (ganzenwei), goscote (ganzenhok), gosdrifere (ganzendrijver), gosere (ganzehoeder), gosfether (ganzeveer), goshodere (ganzehoeder), goslad (ganzejongen), gosling (ganzehouder), gosmaerct (ganzenmarkt), gosman (ganzenboer), gosnarc (ganzenkooi), gospenning (goospenning = loon van een boereknecht of- meid), gospluccere (ganzenplukker), gosplume (ganzeveer, schrijfpen), gosscaelc (ganzehoeder), gossery (ganzenhouderij, ganzenfarm), gossey (ganzeneiland = eiland waar veel wilde ganzen bivakkeren), gossey (dikke wollen trui), gosweda (ganzenwei), husgos (huisgans, waakgans), meta (vlees), mete (vlees), penne (pen, veer, schrijfpen), ploatan (veren plukken), plume (veer, schrijfpen), plumere (verenplukker), pulle (pul = jong eendje/gansje), smeorbealcge (vetgans), snawgos (sneeuwgans = witte gans met zwarte strepen)
¶ Ganzen zijn het symbool van waardigheid, trots en waakzaamheid.
¶ Ganzen zijn erg waakzaam. Bij onraad slaan ze snel luid alarm. Daarom worden ganzen vaak gehouden als erfbewakers. Daarnaast worden ze ook gehouden om hun dons, veren en vlees. Zo zijn vele ganzenfarms ontstaan in het verre verleden.

                

Vleesganzen werden sinds de vroege Middeleeuwen (550nC++) jaarlijks door ganzejongens vanuit o.a. Rijssen en Gelselaar naar Rotterdam gedreven en daarna verscheept naar Engeland voor het kerstmaal. De heentocht duurt ongeveer drie weken.
Veerganzen werden gehouden om in de lente te worden geplukt. De dons en veren werden verzameld en verkocht voor het maken van dekens, kussens en overjassen. Dit plukken gebeurde vaak zo hardhandig dat vele ganzen stierven.
¶ Ganzeveren werden tot in de 19e eeuw ook gebruikt als schrijfpen. Daarnaast werden ze ook gebruikt als versiering van hoeden. Daarvoor werden ze dan meestal gekleurd.
Bekende ganzecentra waren Bevervoorde in Gelselaar en Giezenkamp in Vorden. Ganzenfarm Bevervoorde in Gelselaar bestaat anno 2010 nog steeds. In centrum Rijssen liggen Gieskamp en buurt De Giesen.
Ganzemarkten: Jaarlijks werden ganzenmarkten gehouden. Dan werden de ganzen van alle ganzefarms in de omgeving naar de markt gedreven en aldaar verkocht. Locaties: Almelo, Hardenberg en Enter. (> Enter) In Hardenberg wordt deze marktdag nog steeds herdacht als touristisch evenement.
** Hoenders, Pluimvee, Kooien
# FRI

Garen:
()A clostergearn (kloostergaren = ragfijn garen), gearn (zn garen)
** Kleuren, Spinnen, Weven, Outfit

Garmerwolde:
Gehucht bij Ruischerbrug, tussen Harkstede en Noordijk, noord van Groningen. Het gebied wordt al bewoond rond de jaartelling. Aldaar zijn in de Fledderbosch Polder (vroeger genaamd Hydene, Heydenschap) in 1998 bij opgravingen archeologische resten gevonden. O.a. aardewerk, speelgoed (soort damsteentjes) en gereedschap uit het begin van de jaartelling. De vondst is bizonder belangrijk omdat vele historici altijd meenden dat Het Wold (gebied tussen Selwerd/Bedum en Eemskanaal) vóór de ontwatering (droogmaking) omstreeks de 12e eeuw niet permanent bewoond was. De opgraving lag aan een oud riviertje, dat uitkwam op de Oude Kwens, die via de Kleisloot (verdwenen in het Eemskanaal) uitkwam op de Fivel. Op grond van deze en andere vondsten concludeert het Academisch Research Centrum dat de hoge oevers van de riviertjes in dit gebied mensen woonden die voornamelijk leefden van landbouw, veeteelt en visserij. Aldus Harm Buter in Ten Boer. (ws Garnerwolde 19.1.2010)
¶ De zgn damsteentjes die zijn gevonden in Garmerwolde doen denken aan de dobbelstenen uit circa 50-400nC gevonden op diverse locaties in Noord Holland, Friesland, Groningen en ZO Gelderland. De dobbelstenen van Didam (Liemers), Nieuw Wehl (Liemers) en Baard (Friesland) zijn nagenoeg identiek en dateren van circa 200-350nC. Deze dobbelstenen zijn van gebakken van klei waarin gaatjes zijn aangebracht. Didam en Nieuw Wehl liggen in een gebied dat sinds circa 300vC voornamelijk wordt bewoond door Angelen. Dat geldt ook voor Noord Friesland, waar rond 200vC Angelen wonen in o.a. Engelum en Baard. De kans is dus reëel dat ook Garmerwolde rond de jaartelling is bewoond door Angelen.
¶ De regio Germerwolde zal rond 500vC zijn bevolkt door Angelen uit de regio Emden in Eemsland.
** Dobbelen, Liemers, Fifldor, ASA

Garrelsweer:
Dorp in Fivelingo, NO Groningen. Gelegen aan de Fivel. De naam Garrelsweer is afgeleid van Gereluiswert = de wert (wierde) van Gerleuis (= Gerlof). Oorspronkelijk is Garrelsweer de belangrijkste locatie in Fivelingo, blijkens een oorkonde uit 1057nC. De regio zal rond 500vC zijn bevolkt door Angelen uit de regio Emden in Eemsland.

Door verzanding van de Fivel verliest Garrelsweer later aan betekenis, ten gunste van Appingedam aan de toenmalige monding van de Fivel. In 1238 is de Fivel al sinds lang een verzande rivier, aldus de Kroniek van Wittewierum. Nadien is de stroom verlegd naar Delfzijl en uiteindelijk ging ze op in het Damsterdiep, gegraven in de 15e eeuw.
Foto rechts: restant van de Fivel bij Garrelsweer april 2010, die van hier richting Appingedam stroomt. (@ foto © TiedLight)
 
¶ Bron VWB schrijft dat rivier de Fivel oorspronkelijk uitmondt bij de kerk in de haven Amisia van Wirum. Zeker nog in de tijd van Menko (1213-1276), abt van klooster Bloemhof te Wittewierum. Waar genoemd Wirum ligt, is niet duidelijk. Op een kaart van Groningen uit 1589 is wel Onderwierum aangegeven ter plekke van het huidige Onderdendam, maar nergens een Wirum. Mogelijk lag Wirum dus wat hoger dan Onderdendam en nabij Kantens. Een andere optie lijkt Wirdum, dat in het Gronings Wirrem (= Wirrum) wordt genoemd. Het dorp grenst aan Garrelsweer aan de oude loop van de Fivel richting Appingedam.
¶ Bij Garrelsweer stond vóór 1842 een havezate met de naam Engelborg. De naam betekent vrij zeker de borg van Angelen. Gezien de aanwezigheid van Angelen in Groningen sinds circa 500vC, kan dit betekenen dat Garrelsweer van oorsprong een Anglische nederzetting is.
** Fivel, Wirdum, Engelborg
# WKP 8.1.2010, NGE, FRI, DAB, KBG

 
Gas:: > Moerasgas

Gasten: (GST:)
()A giest (gast, bezoeker), giestfrihed (gastvrijheid), giesthus (gasthuis = ziekenhuis, hospitaal, bejaardenhof), giestpliht (gastplicht), giestriht (gastrecht), sale (zaal, ontvangsthal, gasthuis), spital (hospitaal, ziekenhuis, gasthuis)
¶ In de oudheid bestaat gastrecht. Dat houdt in dat een nederzetting of borgheer reizigers gepast en met afstand moet ontvangen en onderdak verlenen. Daartoe kunnen ze een ontvangstruimte annex slaapzaal bouwen. #ZLH/2014
** Reizen

GEAR: gemiddelde expansie Anglisch Rijk per jaar > Expansie, ASA

Geboorte: (GBR:)
()A cub (pas geborene), cubban (ww baren), cubbing (welp, jong dier, jongeling), neodwif (vroedvrouw)
Lindeboom: Vroeger werd getrouwd en recht gesproken onder een linde. Bij geboorte van een koningskind werd een linde geplant. > Lindeboom
** Babies

Gebak: > Patisserie, Gerechten

Gebruiken:
()A bruce (gebruik), maretaec (maretak = soort parasietplant die op bomen groeit; gebruikt in stallen om maren ofwel boze geesten te verdijven), misteltan (=A maretaec)
** Folklore, Paasbake, Kalender, Huwelijk, Grafcultuur

Gedachten: (GDT:)
¶ Gedachten zijn machten. Laat ze u niet beheersen. De ware mens is vrij. #SRK
¶ Laat u niet beheersen door gedachten. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
** Denken

Gedachtengoed: (GDG:)
--- Angelen > PgAnglahall
--- Ariërs > Aryanisme
** Ideologie

Gedrag:
()A aefterbac (achterbaks), asmeagan (overleggen, nadenken), awsan (misdragen), baelan (balen, bedelen), baers (bars, bosig, nors), baeran (dragen), barbara (barbaars), barwan (dragen), battan (slaan), befician (bedriegen), beran (dragen), bestridan (bestrijden), bestelan (bestelen), bestowan (bestouwen, schenken), bethian (koestern), biergan (eten, proeven), bihavan (gedragen), bihave (gedrag), bisan (wild rondlopen, zwerven), blearan (bleren, zeurend huilen), blontan (blunderen), bocan (beuken, slaan), braegan (denken), braethan (ademen, zuchten), breagan (woest gedragen), brodd (bruut, bot, ruw, lomp), carian (zorgen voor, verzorgen), cierman (kermen, roepen, schreeuwen), claegan (klagen), cliever (handig, slim), cloutan (kloten, klooien), clummig (klunzig, onhandig, boers), clumpsig (klomperig, klunzig, onhandig, boers), cnappan (bijten, afbijten), cnocian (knokken, vechten, kloppen), coun (koen, flink, dapper, rustig), creagan (krijgen, strijden), crincan (krenken), critan (schreeuwen), croen (stoer, flink, dapper, slim, handig), croenig (kranig), crysan (krijsen, huilen, schreeuwen), cunnend (bekwaam, handig, slim), cuse (kuis, ingetogen), cute (leuk, aardig, lief), cuwaerdig (lafhartig, laf), cycan (kijken), cyssan (kussen, zoenen), cythan (kutten, kletsen, kauten, praten, vertellen, bekend maken), cythnes (kletspraat), dolmod (vrolijkheid), dolmodig (vrolijk, opgelaten), dolmyd (overmoed, vermetelheid, onbezonnenheid), dolmydig (overmoedig, vermetel, onbezonnen), donn (roerig, dronken), donnig (=A donn), dreanan (dreinen, zeuren), dreatan (poepen), drencan (drinken), drincan (drinken), drytan (=A dreatan), earceran (ergeren), eardig (aardig), erran (verwarren, vergissen), etan (eten), faest (ferm, snel), faethmian (omarmen), fals (vals), feallan (vallen), fedan (voeden), ficol (wispelturig), flieman (vluchten), flitan (ergeren, strijden), flocan (vloeken, in de handen slaan), fluman (fluimen, spugen), flutan (fluiten), forslean (voorstellen), forswerian (afzweren), freccig (vrekkig, gierig), freogan (vrijen), fyrig (vurig), gal (geil, dartel, lichtzinnig, vrolijk), gapan (gapen, snakken, nastreven), gellen (gillen), genierwan (=A nierwan), geordine (gewoon, normaal), geornlig (jaloers), gesothon (trouw, toegewijd), gierwan (kleden, aankleden, voorbereiden, uitrusten), gietan (krijgen, strijden), giglan (giechelen), gleaw (voorzichtig, wijs), gnornian (knorren, treuren, klagen), gowcig (lomp, dwaas), graedig (gretig, begerig, hebzuchtig), granian (grienen, grijnen, steunen, klagen), grennian (grijnzen), gretan (groeten, aanspreken, aanvallen), grim (grim, streng, wreed, boosaardig), grinnian (grijnzen), groetan (groeten), guthan (strijden, vechten), guthas (moed, durf, strijdvaardig), hanc (hang, neiging), harsc (ruw, grof, stug), heapan (hopen), heolding (houding), hiere (vriendelijk, zachtzinnig), hlehhan (lachen), hocig (hoekig, stroef, stijf), houlan (huilen), hwopan (dreigen), ifrig (ijverig), irra (verward, verdwaasd), irran (vergissen, verdwalen, verwarren), jolig (jolig, lollig, leuk, vrolijk, gijnig), kikan (=A cycan), laewede (laag, gemeen, ongepast), laysig (lijzig, traag, lui), leapan (lopen), leax (laks, gemakzuchtig), lehhan (lachen), leogan (liegen), lidan (lijden), liehhan (lachen), loran (loeren), loric (loeder, gluiperd), luse (vals, achterbaks, bedrieglijk, onbetrouwbaar, leugenachtig), lydherlic (liederlijk, gemeen, slecht), lystian (luisteren), lytherlic (=A lyderlic), maneare (manier, wijze), meagan (=A migan), migan (miegen, plassen, pissen, urineren), meoc (meegaand, zachtmoedig, gedwee), modig (moedig), nawuhtig (ondeugdend, stout), neotan (nutten, gebruiken, genieten), nierwan (vervelen, lastig vallen), nowihtig (=A nawuhtig), nulan (zeuren), orsorg (zorgeloos), othmod (ootmoed, vriendelijke gezindheid), oxig (goedmoedig, traag), oxmod (rustig, eenvoudig, degelijk), peccan (pakken), pissan (pissen, urineren), plaegan (plagen), plurc (plurk = boef, schurk, onbehouwen vent), poggan (poggen, opscheppen), potsere (grappenmaker, grapjas), potsig (grappig), poupan (poepen), praetan (praten), prat (prat, trots), prawlan (pruilen, mopperen), prawle (pruilerig, mopperig, kribbig, korzelig, ranc (hoogmoedig, ijdel), runsan (ruziën), runsing (ruzie), scaebbig (gemeen, vunzig), scaelc (streng, wreed, slecht, gemeen, boos, verkeerd), scaman (schamen), scarnan (minachten), scataran (schateren, hard lachen), sceoh (schuw), sceomian (schamen), scerran (dreigen, bang maken), sciddig (verlegen), screacan (schrikken), scuw (schuw), searu (verstandig, wijs), secan (zoeken), seman (zoenen), seofian (zuchten), sican (zeiken, pissen), skytan (schijten. poepen), slaw (sluw), sleacig (traag, langzaam, lui), slincs (slinks, sluw, verkeerd, listig), smeag (achterbaks, gemeen, laf), smeagan (loeren, overwegen, vleien, bedriegen, ontvangen, interpreteren), smilan (lachen, glimlachen), snayan (snaaien, wegpikken, gappen), snatchian (=A snayan), sneowan (haasten), snicc (snik), sniccan (snikken, huilen), snoad (snode, stoutmoedig, gedurfd, boosaardig, slecht), snofan (snoeven, opscheppen), snottan (snotteren, huilen), snoutan (snuiten), snufan (snuiven), snuffian (snuffen, snuffelen), snuwan (snauwen), snydhian (snuiten), snytan (snuiten), sobban (huilen, snotteren, tobben), sonan (zoenen), sookig (klef), spea (schuw), specan (spreken), spilian (spelen, vrolijk bewegen, dansen), sprecan (spreken), starian (staren), stolic (steels, heimelijk, stiekem), stomerian (stamelen), stranc (ondeugend), strancan (ondeugdend doen, streken uithalen), strebbig (trost, fier), stridan (strijden), strivan (streven), strubb (stroef, lastig), stybb (lastig, moeilijk, weerbarstig), stybbart (lastig persoon), styrran (storen, bewegen, hinderen), sumig (nalatig, laks), swaian (zwaaien), swencean (zwenken, lastig vallen), swete (lief), swigian (zwijgen), swiman (zwijmen, flauw vallen), swinan (zwijnen, zoenen, geluk hebben), swogan (zwoegen), tacan (pakken, grijpen, aannemen), taemlic (tamelijk, betamelijk, zoals het hoort), talman (talmen), theaw (gewoonte), theaws (manieren), toban (tobben), tobig (tobbig), tregan (strijden), twistan (twisten), twyfalan (twijfelen), unsulh (onnozel), wanian (=A weanan), weanan (wenen, huilen), wegan (bewegen), weldon (weldoen), weordhig (bn waardig), wic (slecht, vals, gemeen, ondeugend), wifelan (wijfelen, twijfelen, draaien), wigan (strijden), wilmod (moed, durf, vrije wil), wilmodig (moedig, kordaat, vrijwillig), winnan (winnen, verwerven, lijden, streven, strijden), worran (zorgen maken), worrig (bezorgd), wregan (wroegen), wuscan (wensen), wynan (genieten), wyscan (wensen)
Het ware gedrag berust op ware inzichten, ware kennis, goede normen en waarden, goede doelen, goede omstandigheden, goede middelen en goede daden. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Goed gedrag kent goede uitgangspunten. Goed gedrag kent goede visies. Goed gedrag kent goede standpunten. Goed gedrag gaat uit van de goede feiten. Goed gedrag gaat uit van de waarheid. Want wie de waarheid miskent, zal er de harde kanten van voelen. Goed gedrag beantwoordt aan de goede normen en waarden. Want wie goed doet, goed ontmoet. Goed gedrag dient het welgaan. Want welgaan brengt heil en vrede. Goed gedrag neemt geen onnodige risico's. Want wie risico's neemt, moet risico's kunnen dragen. En onnodige risico's, brengen onnodig lijden. Goed gedrag doorstaat vele stormen. Want goed gedrag is gebaseerd op de juiste feiten. Goed gedrag doorstaat vele stormen. Want goed gedrag beantwoordt aan de goede normen en waarden. #SRK
¶ Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
** Goede Weg, Communicatie, Relaties, Consumptie, Slapen, Leven, Wonen, Zelfzorg, Deugden, NEW, Losheid, Spontaniteit

Geduld:
¶ Haastige spoed is zelden goed. Vele zaken vragen tijd. Tijd brengt duidelijkheid. Tijd brengt mogelijkheden en kansen. Tijd brengt goede raad. De meester is geduldig en neemt de tijd. Want voor alles is een eigen tijd. De meester is geduldig en neemt de tijd. Want tijd lost vele problemen op. #SRK

Geesten:
()A aelf (elf, elve = natuurgeest), betebaw (bietebauw, bullebak), boggle (geest, spook), buskgast (bosgeest), cobb (kobb, kobold = geest, huisgeest, boze kabouter), cobbold (=A cobb), corngast (korengeest), gast (geest), geast (geest), husgast (huisgeest), mare (mare, boze geest, nachtelijke kwelgeest), maretaec (maretak = soort parasietplant die op bomen groeit; gebruikt in stallen om maren -boze geesten- te verdijven), mere (=A mare), misteltan (= maretaec), Nicor (Nicer; # watergeest > Nicor), spuc (spook = geest van een dode), spucan (ww spoken), spuccaemp (kerkhof), spuce (spook), spucig (spookachtig), spucwaeg (spookweg, lijkweg)
Oermensen kennen een grote scala van geesten. Alles is begeesd door een geest met een zekere hoedanigheid en naam. De oude Angelen kennen o.a. de Roggemoeder, een geest die in roggevelden huist.
¶ NB Spokenkampweg in buitengebied Hardenberg-Mariënberg.
Geestbezwering is de oudste vorm van religie. Op Celebes en Borneo in Indonesia gebeurt dat tot op heden (anno 2014) nog steeds. Mensen drukken hun handen tegen elkaar, bidden en strooien bloemen en andere offergaven op de plek waar ze menen dat de geest huist. #BBC2tv/4.11.2014 > Bloemen
Tot op heden zijn nog vele miljoenen mensen die geloven in geesten. Hoe een geest precies wordt gezien, beleefd of bedoeld, is niet helemaal duidelijk. Het kan allemaal erg individueel zijn. Bijgelovige mensen zullen een geest zien als een fysieke entiteit. Nuchtere mensen eerder als een geaardheid van iets.
Op het land in Siberië geloven mensen dat elk bos een geest heeft. Deze zgn bosgeest moet je respecteren, anders gaan de dingen mis. #AnimalPlanet 11.10.2010
In Siam (Noord Thailand) bestaat het geloof in geesten anno 2010 nog heel sterk. De Siamezen brengen offers aan de geesten. Ze geloven dat de geesten hun zullen leiden en beschermen, zolang ze met respect worden behandeld. Ook geloven ze dat sommige bosgeesten bedriegelijk zijn. Daarom vragen de Siamezen aan de bosgeesten altijd eerst of ze in het bos mogen verblijven en of ze vrije doorgang hebben. # AnimalPlannet 3.12.10 Kingdom of the Elephants
Bij de Nasa-Indianen in Columbia nemen goden en geesten anno 2010 nog steeds een belangrijke positie in. Tijdens een massademonstratie tegen de regering anno 2009 scanderen ze luid:

Leve Moeder Aarde
Leve de stamoudsten die ons dienen
Leve de goden die ons regeren
Leve de geesten
Leve de sjamanen die ons helpen
Hoewel de meeste Nasa anno 2010 Katholiek zijn, blijkt uit hun leuzen dat het oude geloof toch nog een primaire rol speelt. Interessant daarbij is de rangorde: Moeder Aarde, stamoudsten, goden, geesten en sjamanen. Deze figuren lijken universeel.
De Oude Angelen geloven ook in geesten. Zij proberen met hen in harmonie te komen door met hen te communiceren. O.a. middels een priester, die dan het medium wordt genoemd.
¶ Anglische gebruiken:
-- maretaec = maretak = soort parasietplant die op bomen groeit; gebruikt in stallen om maren ofwel boze geesten te verdijven.
-- maere (mare) = mare, slechte tijding, gerucht
-- mare (mere) = merrie
-- mare (mere) = mare, boze geest, nachtelijke kwelgeest, nachtmerrie
-- mare (mere) = slechte tijding
-- misteltan = misteltoe =A maretaec
Olde Roop: Anglisch: Ould Rope (oude roep). Oost Nederlandse benaming voor het geluid van de houten hoorns, zoals de ossenhoorn, de boerhoorn en de midwinterhoorn. Het is een mooi monotoon diep geluid dat in de verre omtrek is te horen. De midwinterhoorn wordt gebruikt bij het midwinterhoornbloazen tussen Advent (anbloazen) en Drie Koningen (afbloazen). Het bloazen begint tegen de schemering en duurt dan vaak tot diep in de avond. Vaak boven een put zodat het geluid verder draagt. De traditie stamt uit de Germaanse tijd bij het Joelfeest rond de zonnewende van 21 december. Daarbij wordt de ossenhoorn gebruikt voor het hoornbloazen om boze geesten te verdrijven. Later wordt daarvoor de midwinterhoorn gebruikt. De hoorns worden ook gebruikt in de grensstreken om smokkelaars te waarschuwen voor de Marechaussee. > Olde Roop
650vC++: Haithabu heeft handelscontacten met Kreta. (> Kreta) Kreta heeft handelscontacten met Egypte en het Nabije Oosten. Mogelijk hebben de Angelen de ossenhoorns via Kreta uit Egypte geïmporteerd. Het hoornblazen in Angelland kan dus al dateren van circa 650vC. > Ossenhoorn
2015: Op het eiland eiland Tanan bij Nieuw-Guinea is een zeer actieve vulkaan met de naam Jasare. Mensen daar geloven dat Jasare een geest heeft. Een zgn kalaka (sjamaan) stelt dat hij de taal van deze geest begrijpt en er continu contact mee heeft. Zo weet hij wat er gaat gebeuren en kan hij de mensen tijdig waarschuwen. #BBCtv/Vulcano's 19.1.2015
2015: Eskimo's in Noord Siberia geloven dat alles in de natuur een spirituele kracht vertegenwoordigd. #BBCtv/12.6.2015/Eskimo's in Noord Siberia
** Bosgeesten, Watergeesten, Paranorma, Schimmenrijk, Mythologie, Ideologie, Koolhaas, Roggemoeder, Offerrituelen, Nasa, GEG (Goden en Geesten), Boze Geest

Geesteren:
Dorp in de Achterhoek. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Zuid Twente. De betekenis van de naam is vooralsnog niet bekend.
** Engelskamp, Teeuwland

Geestverdrijving: > Geesten, Sjamanisme

GEG: Geesten en Goden
Deskundigen menen dat de mensheid eerst geloofde in geesten en pas later ook in goden. #BBCtv nov2014
Bij de Nasa-Indianen in Columbia nemen goden en geesten anno 2010 nog steeds een belangrijke positie in. Tijdens een massademonstratie tegen de regering anno 2009 scanderen ze luid:

Leve Moeder Aarde
Leve de stamoudsten die ons dienen
Leve de goden die ons regeren
Leve de geesten
Leve de sjamanen die ons helpen
Hoewel de meeste Nasa anno 2010 Katholiek zijn, blijkt uit hun leuzen dat het oude geloof toch nog een primaire rol speelt. Interessant daarbij is de rangorde: Moeder Aarde, stamoudsten, goden, geesten en sjamanen. Deze figuren lijken universeel.
De Vedda op Sri Lanka zijn een heel oud volk, dat leeft in een groot bosgebied. Ze doen denken aan de Bushmen in Zuid Afrika. Ze leven van verzamelen van vruchten en zaden en van jacht en wilde honing. In de jacht gebruiken ze pijl en boog en een soort pikhamer. De honing halen ze onbeschermd uit bijennesten in bomen. De honing eten ze zo uit de raten. Honing maakt ze sterk, zeggen ze. Ze geloven dat gewone mensen na hun dood geesten worden en hun leiders goden. #MAXtv SriLanka Erika Terpstra 21.11.2014
--- De Vedda komen al circa 1.1 miljoen vC voor op Sri Lanka. Ze zijn vrij zeker afkomstig uit Afrika. (#KBG) > PgGen/1.1 miljVC: Vedda
** Geesten, Goden

Gehuchten: (GHU:)
()A berewic (gehucht, buurt, buurtschap), cluft (gehucht, wijk), flecce (vlek, plek, veld, gehucht), geat (gat, kuil, gehucht), gehuged (gehucht = omheind gebied, buurt, buurtschap), ha (have, hoeve, gehucht), haa (=A ha), hamlet (klein oord, gehucht), haw (=A hoe), hede (=A hoda), heoda (gehucht), hod (=A heoda, hoda), hoda (schuiloord, gehucht), hode (=A hoda), ho (=A hoe), hoe (hove, have, hoeve, gehucht), hol (hol, laagte, kuil, grot, gehucht), hol (laag gelegen en moerassig stuk grond), how (=A hoe) ing (=A inga), inga (regio, streek, gehucht, buurt), inga (aanhang, familie, nazaat, volk, groep, stam), inge (=A inga), ingham (=A inga), inghe (=A inga)
1000nC++: Hundreds zijn gehuchten met eigen volmachten. Sommige gehuchten zijn samengevoegd tot dorpen met een schulte (schout). In de zes Dingspillen van Sleen, Diever, Beilen, Rolde, Vries en Anloo heten ze bannerschulte. #DRG/p18+
** Hundred, Nederzettingen, Buurtschap, Dorpen, Armhoede

Geiten:
()A bock (bok), bocrean (bokraan = stof geweven van geitehaar), gat (geit), gatas (geiten), ticcen (geitje), tice (geitje)
1.5miljVC begin agrocultuur. Mensen in Ethiopië gaan zelf voedsel produceren in hun eigen tuin. Groenten, vruchten en kruiden. Daarnaast houden ze kippen, varkens en geiten op hun erf. Deze agrocultuur is bedoeld voor eigen consumptie. Pas rond 500.000vC wordt deze agrocultuur meer grootschalig omwille van de verkoop.
6800vC++ Mensen houden schapen, geiten en runderen. #DWO
¶ Geiten zijn de eerste gedomesticeerde dieren. (# BBCtv Countryfile 4.12.2011)
¶ 200vC++: NO Nederland is eeuwenlang een gebied met grote moerasvelden afgewisseld door heidevelden, plassen en zandhoogten met wat bomen waar mensen wonen en werken. Een arm bestaan. Ze houden kippen en geiten en verzorgen een moestuin met groenten en andere planten om zich in leven te houden. De geit is voor hen wat de koe is voor rijke boeren.
1000*nC Drente nog woest en wild. Duitse keizer Otto III schenkt bischop Baldric het recht (met uitsluiting van anderen) in Drente te jagen op herten, beren, wilde geiten, wilde zwijnen en andere dieren. #DRG/p21

tot c 1500nC: Dekens zijn van geiteleer of schapevacht.
1850++: rechts: boerderij op de heide met schapen en geiten; foto ©
1930: Geiten zijn tot ver in de 20ste eeuw de koe van de arme boeren. Rechts: boerderij op de zandgrond met geiten en schapen.
2011: Een volwassen geit levert circa 3 liter melk per dag.
** Veehouderij, Boerderij, Moerasvolk
 


Gelatenheid: (GLH:)
1941-45: Nederlandse gevangenen in de Japanse kampen in Nederlands-Indië worden zwaar mishandeld en ondervoed door de Jappen. Velen komen om in deze hel. Anderen proberen van elke dag iets leuks te maken ondanks alle verschrikkingen en ellende. O.a. door onderlinge solidariteit, zingen, voetbal en lezingen. Dat sterkt hen mentaal enorm. Velen van hen weten daardoor te overleven. #FRI > PgKbg/Jappekampen, Indonesië
2015: Caldey is een eiland in de Keltische Zee tussen Zuid Ierland en Bretagne. Het eiland is 2 Km2. Fotografe Ilse Wolf verblijft daar twee maanden. Op het eiland wonen 12 monniken en 16 andere eilanders. Ondanks de serene rust ervaart Ilse haar verblijf daar als een rollercoaster. Soms is ze euforisch over de natuur en de leegte, soms ook erg eenzaam en alleen. Ze komt de eilanders zelden tegen. Meestal zijn ze bezig in en rond hun huis. Hout kappen, vissen, etcetera. Ze leert dat je niet alles in je leven onder controle hebt en naar je hand kan zetten. Bij slecht weer vaart de boot niet en blijf je op het eiland. Punt uit. Dat heeft iets heel rustgevends. Alles gebeurt weather permitting. Wereldnieuws gaat aan de eilanders gewoon voorbij. Maar als een boom omvalt, hebben ze het er dagen over. En dat vindt Ilse best lekker. Het grote wereldnieuws maakt je vaak kwaad, maar je heb er geen vat op. De monniken zingen savonds een mis. Heel prachtig. Monnik Titus komt uit Nederland. Hij woont al sinds 2004 op Caldey. Zijn credo is: genieten van elke dag.
#DeTelegraaf 19.2.2015
¶ Waar mogelijkheden eindigen, resten berusting en gelatenheid. De meester buigt voor onmacht en ondergaat het onvermijdelijke lijden. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
** Pacifisme, Lässigkeit

Geld: > Geldstelsel, Geldzaken, Munten
Gelderland:: > Gelre, annex
Geldhandel: > Geldzaken

Geldstelsel: (GLS:)
4000vC++: Goud wordt in de wereld o.a. gebruikt als betaalmiddel. #VeronicaTV/23.16.2018
3000vC++: De Germanen in Europa (3000vC+) gebruiken munten om te betalen.
1000vC++: De Kelten (1000vC-100nC) in Europa gebruiken al munten om te betalen.
650vC++: Hoe het geldstelsel in Angelland eruit ziet, is vooralsnog niet helemaal bekend. Vrij zeker wordt al bevoor de jaartelling de Germaanse schilling gebruikt als betaalmiddel. Sinds de Romeinse Tijd (12vC-450nC) wordt daarnaast vrijwel zeker ook de dinarius gebruikt.
12vC-450nC: In de Romeinse Tijd (12vC-450nC) komt de dinarius (denarie) in gebruik in Vrij Germania, die rond 211vC is geïntroduceerd in het Romeinse Rijk.

500nC++: In Groningen zijn oude munten gevonden met de beeltenis van Wodan. Deze Wodanmunten dateren al van ver vóór de kersteningen sinds circa 700nC. Door de kerstening moesten de Germanen immers hun oude goden afzweren.
 
Aangezien:
- Wodan een god is van de West Germanen
- en de Angelen tot de West Germanen horen
- en de Angelen al vroeg het geldwezen in NW Europa beheersen
- en de Angelen in 400vC-700nC feitelijk de enige Germaanse macht zijn in NO Nederland
>> mogen we aannemen dat de gevonden Wodanmunten van Anglische makelij zijn en dat ze dateren van ergens tussen 400vC en 700nC, dus van ergens rond 150nC.
De vrij realistische afbeelding van de kop van Wodan is kenmerkend voor Anglische beeldkunst. Dat heeft te maken met de belangrijke betekenis van eerlijkheid bij de West Germanen, waartoe de Angelen horen. > Eerlijkheid & Trouw
650nC++: September 2009 vindt de Britse amateur Terry Herbert een grote schat in Staffordshire, bevattend 1500 prachtige gouden en zilveren voorwerpen: munten, sieraden, ornamenten en wapens gedecoreerd met o.a. runetekens en van Angel-Saxische herkomst. In totaal 5 kilo goud en 2.5 kilo zilver. Archeologen dateren de schat uit de 7e eeuw nC en taxeren de waarde op zeker meer dan 1 miljoen euro. Staffordshire is een graafschap in MW Engeland, van oorsprong onderdeel van Mercia, het grootste en machtigste Anglische rijk van Brittannia. Rond 490nC bevolkt door Angelen van het Continent. De vondst betekent dat er al vóór circa 650nC muntgeld bestaat in Brittannia. (> Staffordshire)
700nC++: De penning wordt ingevoerd in de 8e eeuw door de Frankische koning Pepijn de Korte. In Engeland wordt in die tijd de penny ingevoerd. (> Penny)
1000nC++: De meest bekende munt uit de Middeleeuwen is de shilling, afgeleid van het Germaans skildulingaz = schildachtig ding. Later wordt de munt schilling, schelling genoemd in de Lage Landen. Ze heeft de waarde van 6 stuivers. Anno 2009 is de shilling nog steeds een onderdeel van het Britse en Oostenrijkse geldstelsel.
1100++: De pond (£) komt in de 12e eeuw in gebruik.
1300++: Het Nederlandse geldstelsel bestaat in de 14e eeuw uit Pond (£), Schilling (sc) en Duit (d; van dinarius). Ook in Engeland bestaat dit stelsel. In latere eeuwen verdwijnt dit stelsel in Nederland en komen de guldens, stuivers en centen in de plaats. Groot Brittannië heeft het stelsel echter behouden.
1327: Anglische Mark. In 1327 wordt de Codex Oldomptis opgesteld voor Oldambt en Fivelingo in Groningen. De Codex is geschreven in het toenmalige Fries. (> CFO) Daarin staat onder artikel 2:
Jnt erst: Werther en mon fallit ofta othera lond inna thet other, sa scel ma hine ielda mith xvi mercum anglischis and ene haudlesene tha riuchtrum, ther to tha riuchte sweren hebbat, to brecma and thio haudlesene bi xxxvj schillingum.
Ofwel:
Eerstens: Wordt een man uit het ene land in een ander land gedood, dan zal men hem met 16 Anglische marken beboeten en de rechters, die voor het rechterambt zijn beëedigd, een halslosgeld betalen als borgsom, en het halslosgeld bedraagt 36 schillings.

Uit deze tekst blijkt dat in 1327 in Groningen nog wordt betaald in Anglisch geld. Het Anglisch geldstelsel zal zeker al ver voordien in gebruik zijn. Hieruit blijkt tevens dat het gebied vrijwel zeker in de Anglische invloedsfeer lag tot zeker in die tijd. Ook voor de overige gebieden binnen Mega Angle zal e.e.a. gelden.

1582: Document A447: Rekening van de onkosten van ambacht Alkemade in de strijd tegen Spanje 1573-1582. Het document is opgemaakt ten huysse van de Schout van Alckemade op te OuWeteringe, gestelt in ponden, schellingen en penningen.
** Valuta, Munten, Anglische Mark, Penny, PgA-B/A447
# WKP 17.11.09, DAB, KBG

Geldzaken: (GLZ:)
()A aelmessere (geldbuidel), aemlup (voorspoed), aerras (handgeld), ariman (=A rekanan), bille (rekening), bleat (bn blut, arm), blodgield (bloedgeld = geld voor misdaad, karig loon voor hard werken), bors (beurs, geldbuidel), bourugt (opbrengst), bourugtan (opbrengen), burs (beurs, geldbuidel), caemere (penningmeester), cearfstocc (kerfstok = stok met kerven aangevende hoeveel schuld iemand heeft), ceode (buidel), cluse (kluis), cost (kost), costan (ww kosten), costing (rente), costlic (kostbaar), curete (curator), cyns (cijns, pacht, rente), cyse (belasting), dorsticc (deurstok; # wandelstok tevens slagwapen o.a. gebruikt door deurwaarders en geldinners om op deuren te kloppen), dorweard (deurwaarder), eal (aal, geld, fooitje), ealmessere (geldbuidel), ealmos (aalmoes), ealmosnere (aalmoezenier), feoh (vee, geld, bezit), feohgehat (geldbelofte, betalingsbelofte), fihu (=A feoh), foregielt (vooruitbetaling, betaling in geld), frecc (vrek, gierigaard), freccig (vrekkig, gierig), freccnis (vrekkigheid, gierigheid), frome (opbrengst, nut), furdragan (overeenkomen, ontheffen, kwijtschelden), furpeandan (verpanden), furpeandscip (verpand), furpeandscippan (verpanden), furpensionan (belenen, verpachten, verhuren), furpensionad (beleend, verpacht, verhuurd), furpondan (verponden, belasten in ponden gelds), furponding (verponding, belasting in ponden gelds), fursaetan (verpachten), fursculdan (verschulden), gafol (voordeel, winst), gan (winst, voordeel), gewinn (gewin, winst, voordeel), gewinnan (gewinnen, winnen, verdienen), giefu (gave, gift), gield (geld, oogst, opbrengst), gieldan (oogsten, opbrengen, betalen), gieldceapa (geldhandel), gieldciepa (geldhandel), gild (geld, schuld), gospenning (loon van een boereknecht of- meid), imposta (belasting), lan (loon), landcyse (grondbelasting), lean (leen, lening), leanan (ww lenen), leaning (lening), lombaerd (geldwisselaar, bankier, handelaar), lombaerde (leenbank), maenan (manen, waarschuwen), maening (maning, waarschuwing), manriht (loon, salaris), mynet (munt), mynetere (muntmaker, geldmaker), pawan (verpanden), pawna (onderpand), peandan (panden, beslag leggen op een pand), peanding (beslaglegging op een pand), peandscip (bepand, met pand belast), peandwering (pandwering = verzet tegen panding), pension (opbrengst, rente), pensionan (opbrengen, renderen), poghe (buidel, zak), pongel (zak, buidel), posa (buidel), posta (belasting), pot (spaarpot), pottan (oppotten, sparen), prodig (verkwistend), prodigan (verkwisten, bluffen, pralen), prodinge (verkwisting), purs (beurs, portemonee), pursere (administrateur op schip), pusa (=A posa), reaf (inkomen), recenian (=A rekanan), rekanan (rekenen, berekenen), rekanscip (rekenschap), rekning (rekening), rewe (verkwistend, spilziek), ricdom (rijkdom), rugg (rug = bliljet, geld), saiseran (in beslag nemen), salta (soldij, loon), sawta (=A salta), scat (som geld, heffing), scot (soort belasting), scow (bedrag aan geld en goed), scult (schuld), scultan (schuldig zijn), scultmate (maat om graanbelasting te meten), scylt (schuld), settan (zetten, taxeren), settere (taxateur), smeartgield (smartegeld), soongield (zoengeld), spang (knip), sparian (sparen), spendan (uitgeven, besteden), stengield (onderhoudkosten in gevangenis), strangbucs (gelddoos, geldkist), thyns (=A cyns), tins (=A cyns), toll (tol, grensbelasting), tollgield (tolgeld), tollhus (tolhuis, belastingkantoor), tollnere (tolheffer, belastinginner), tugnis (opbrengst), ungeltan (onkosten), upbouran (opbrengen, ontvangen, innen), upboure (opbrengst, inning), upcomst (inkomsten, opbrengsten), uprekanscip (ter nadere afrekening), upsaete (belasting, pacht), utdaen (verpacht), utdon (verpachten), utdragan (opbrengen), wedman (deurwaarder), wergield (weergeld), winne (gewin, winst, oogst, verworfenheid), wocor (woeker), wocoran (woekeren), wocore (woekeraar), wunne (=A winne)
Zout is in het verre verleden een belangrijk ruil- en betaalmiddel. Het woord soldij (A: salta, sawta) heeft daarmee te maken. Soldaten werden namelijk betaald met zout.
¶ Bron ZWH/p12 schrijft:

Een enkele keer kom je in documenten uit die tijd [800nC++] herinneringen aan Haarlo [bij Neede/Gld] tegen. Akten vertellen dat door Haarlo kerkelijk belasting werd betaald aan de pastoor en (of) de koster in Eibergen door Breer, Hondekolk, Pellen, Klein Hazebroek, Havickhorst en Blenken. Nu was er in deze agrarische maatschappij - anders dan in de steden zoals Zutphen en Deventer - weinig geld in omloop. Belasting werd in natura betaald. Lang nog lees je dan ook nog van 'mishoenders' op 11 november (St. Maarten) voor de pastoor en eieren voor de koster (die moet hij overigens wél zelf komen halen).
¶ Bron ZWH/p30 schrijft:
In de middeleeuwen was geld als betaalmiddel schaars, behalve in gebieden waar handel werd gedreven. In de agrarische Achterhoek was er sprake van ruilhandel en belastingen werden in natura betaald. Ook herendienst werd daartoe gerekend. Na circa 1250 veranderde er iets: er kwam meer geld in omloop, de pacht kon betaald worden en menige horige kocht zich nu vrij.
** Anglisch geld, Belasting, Heffingen, Verponding, Tolgeld, Geldstelsel, Lonen, Pensioen, Administratie, Schatbewaarder

Geleking:
Oude familienaam uit Groningen. De naam komt ook voor als familienaam:
- Geleking en Gelkinghe in Nederland
- Gelking in NW Duitsland: Gronau, Wullen, Heek, Bochum en Hannover. Deze regio's liggen in Oost Angle (NederSaxen, Westfalen + Thuringen).
¶ Zowel Oost Groningen als genoemde regio's Heek, Wullen en Bochum liggen alle in Hardinga, een historische Anglische regio op de grens tussen NO Nederland en NW Duitsland. > Hardinga
¶ De namen Geleking en Gelking lijken door:
- hun geografische spreiding in Angelland
- en door het zgn patrilocalisme (ZA)
- en door de uitgang -ing
van Anglische herkomst. De namen lijken derhalve afgeleid van Anglisch Gelec (mansnaam) + ing. Dus: volk van Gelec.
¶ Gezien de hoge frekwentie van de naam Gelking in Hardinga en het zgn patrilocalisme, zullen de Gelekings hun roots kunnen hebben in Hardinga. Deze these past in de overlevering dat stad Groningen ooit is bevolkt door Saxische kooplieden uit Drente. Mogelijk gaat het echter om Angelen uit de regio Hardinga, dat rond 800nC deels werd bevolkt door Saxen uit NO Duitsland. Kooplieden uit Hardinga kunnen derhalve zijn gemigreerd naar Groningen op de vlucht voor de Saxische influx.
** Hardinga, Patrilocalisme, Gelekings

Gelekings:
Alias Gelekingi. Partij in Groningen die zich verzet tegen de perfect Egbert en diens zonen. Veel genoemd in de kronieken van Emmo en Menco in 1227, 1231, 1242, 1252 en 1258 als Geleconidae of Geliconidae. (Emmo en Menco, ed. Hist. Gen. p 117, 123, 181, 182, 204 en 205). (# Quedam/p102)
¶ De naam Gelekings is afkomstig van een Gronings geslacht Geleking. De partij bestaat uit rijke en machtige kooplieden en wordt geleid door de Gelekings. De partij verzet zich tegen de macht van de prefect, die wordt benoemd, gesteund en gestuurd door de bisschop van Utrecht. De Gelekings willen meer invloed op het stadsbestuur. Ze krijgen in die strijd steun van de burggraven van Coevorden.
¶ Een eerste militair treffen vindt plaats anno 1227 in de Slag bij Ane. Daarna wordt de strijd vervolgd in 1252-53.
** Gelking, Slag bij Ane
# NGE

Geloof:
()A aefaestness (vastigheid, zekerheid, geloof), belefa (geloof), belefan (geloven), bigang (begaan, aanbidding), bigangan (begaan zijn met, aanbidden), bigeng (=A bigang), eawa (geloof, wet), ewe (=A eawa), geleafa (geloof), geleafan (geloven), geleafull (gelofig), gelefa (geloof), gelefan (geloven), geleofa (geloof), geleofan (geloven), geliefa (geloof), geliefan (geloven), lofa (lof, geloof, belofte), lofan (loven, geloven, beloven), lofe (liefde), lofian (loven, lieven, lief hebben, houden van), treow (trouw, eerlijk), truwa (trouw, geloof), truwian (trouwen, trouw zijn, geloven, beloven), wen (waan, mening, geloof, hoop), wenan (wanen, menen, geloven, hopen)
50vC: Julius Caesar is niet onder de indruk van het Germaanse geloof. Hij schijft circa 50vC dat ze nauwelijks goden kunnen noemen en schijbaar alleen Zon, Vuur en Maan kennen. Ook schrijft hij dat ze in bizonder Mercurius vereren, die ze beschouwen als gids op hun reizen en behalen van winst. (Commentarii de Bello Gallico: 6.21, 6.17) Mogelijk bedoelt hij de god Balder, die vaak wordt vergeleken met Mercurius. > Balder
Twisto: Tacitus schrijft 98nC dat de Germanen oude liederen zingen waarin zij o.a. de god Twisto bezingen. Hij is een god met twee gezichten en de vader van Mannus. > Twisto
Mannus: Bron RRA schrijft:

Without getting into details of Germanic cosmogony it may be mentioned in passing that Mannus ("man"), according to Tacitus' account of Germanic thinking (Germania 2), was taken to be the universal devine ancestor giving rise to the three sons that engendered the three principal Germanic groups of tribes: the Inguaeones, descending from Ing (*Ingw[az]), from the North Sea region; the (H)erminones, "whose territory extended from the lower Elbe southward into Bohemia"; and the Istaevones, of the Weser-Rhine area. > Mannus
¶ Het Oer Anglisch geloof laat zich het best beschrijven door de namen van de dagen van de week:

Sunndaeg (Sunnandaeg) = zondag; gn naar de zon
Maendaeg (monandaeg) = maandag; gn de maan
Tiwesdaeg (tinxdaeg, tsinxdaeg, dingsdaeg) = dag waaop gedingt wordt; gn Tiwas, god van de Gerechtigheid
Wodnesdaeg = woensdag; gn Wodan, een god van de Angelen
Goindaeg = woensdag
Thuresdaeg (thunresdaeg) = donderdag; gn Thor, god van de oorlog en donder
Frigedaeg = vrijdag; gn Frigg (Freya), godin van de liefde
Saeterndaeg = zaterdag; gn de god Saeter > Saeter

Uit bovenstaande hierarchie blijkt dat de Zon de primaire rol speelt bij de Oer Angelen. Het Zonnegeloof en de Zonnecultus staan centraal. Daarna volgen in rangorde de overige dagen van de week en de goden waarnaar ze zijn genoemd. > Zonnecultus
¶ Bron WAB/p82 schrijft:

The names of some of the ancient English deities are preserved to us in our words denoting the days of the week. "Sunday" is the Anglo-Saxon Sunnandaeg, the day dedicated to the Sun-god. "Monday" is Monandaeg, the Moon-god's day. "Tuesday" is Tiwesdaeg the day dedicated to Tiw, the dark god of war. "Wednesday" is Wodenesdaeg, Woden being the great god of gods. "Thursday" is Thunresdaeg, or Thunder's Day, thunder being a designation of Thor, god of storm and tempest. "Friday" is Frigedaeg, the day belonging to Frig, or Freya, the devine wife of Woden; and "Saturday" is Saeterndaeg, dedicated to Saeter, a form of Saturn.
¶ Bron WAB/p82 schrijft:
The names of some of the ancient English deities are preserved to us in our words denoting the days of the week. "Sunday" is the Anglo-Saxon Sunnandaeg, the day dedicated to the Sun-god. "Monday" is Monandaeg, the Moon-god's day. "Tuesday" is Tiwesdaeg the day dedicated to Tiw, the dark god of war. "Wednesday" is Wodenesdaeg, Woden being the great god of gods. "Thursday" is Thunresdaeg, or Thunder's Day, thunder being a designation of Thor, god of storm and tempest. "Friday" is Frigedaeg, the day belonging to Frig, or Freya, the devine wife of Woden; and "Saturday" is Saeterndaeg, dedicated to Saeter, a form of Saturn.
415nC: In dat jaar worden de Anglische weekdagen benoemd. Deze weekagen hebben de Anglische namen, zoals hierboven genoemd. E.e.a. betekent dat het Anglische geloof rond 415nC in essentie bestaat zoals hierboven beschreven. > Weekdagen
¶ Bron drouwerveen.com 15.11.09 schrijft:
Tot het eind van de 9e eeuw was de religie in Drenthe niet christelijk, maar Germaans [Anglisch]. Dit was een natuurgeloof, die later door de kerk als duivels werd beschouwd en op deze manier uit het dagelijks leven is geweerd. Het Germaanse geloof kende vele goden, zoals: Wodan, Donar, Frija en Ding (Tyrr) [Tiwaz]. Deze namen zijn nog terug te vinden in de namen van de dagen van de week. Vele tempels geweid aan deze goden in Drenthe zijn door zendelingen van de kerk vernield. Deze zendelingen werden gesteund door de legers van Karel de Grote. Vaak werd er op de plaats van een Germaanse [Anglische] tempel een kerk gebouwd. Een voorbeeld is de kerk van Roden. Veel herkenbare plaatsen van dit oude geloof zijn niet meer terug te vinden in het landschap. Een van de weinig overgebleven restanten is de Baloër Kuil. Hier kwamen vroeger de Germaanse priesters samen, werd recht gesproken en nieuwe wetten aangenomen.
¶ Volgens bron RRA beveelt Wodan crematie, opdat de ziel van de gecremeerde terug gaat naar hem. Dat geldt in bizonder bij de Anglische royals die immers van hem afstammen.
¶ Volgens een oude overlevering wordt de Anglische god Balder vereerd en beschermd door de Asen. De halfgod Loki is echter jaloers en weet op slinkse wijze de geliefde god te doden. De verslagenheid is groot. Balder wordt met zijn paard op de brandstapel gecremeerd. Zijn ziel herrijst echter in een andere wereld. > Balder
Afgodsbeelden: Opmerkelijk is dat in Angelland vooralsnog geen beelden zijn gevonden van Anglische goden. Wel zijn er munten gevonden met de kop van de god Wodan. De zgn Wodanmunten.
Rechts: Wodanmunt uit circa 150nC.
 
Opmerkelijk genoeg zijn in Angelland wel tamelijk veel beelden gevonden van Romeinse goden. In Schandinavische landen zijn wel beelden gevonden van Germaanse. O.a. van Thor. E.e.a. kan betekenen dat het Anglisch geloof van oudsher niet geneigd is of verbiedt om beelden te maken van de eigen goden. Het lijkt immers onwaarschijnlijk dat de christenen alle godenbeelden van de Angelen hebben gevonden en/of vernietigd. E.e.a. kan betekenen dat het Anglisch geloof vanuit haar Zweedse wortels verder is geëvolueerd, i.c. meer abstract is geworden.
c 300nC++ Arianisme: Angelen komen in contact met het Arianisme, een Christelijke leer afkomstig van Arius (250-336nC) te Constantinopel, enige tijd diaken en priester in Alexandrië. > Arianisme, Kerk
c 620nC: Bron WAB/p82 schrijft: Raedwald, King of East Anglia [565*-625], set up a Christian altar next to the pagan altars in the old national temple and worshipped at both.
c 625nC: Bron WAB/p82 schrijft: Penda of Mercia followed a somewhat similar course [as Redwald of East Anglia], for while he had no objection to Christians or to his people adopting that faith, he himself prefered to remain true to the old gods.
750nC++: Bron ZWH/p10 schrijft:
Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. Het was op last van deze keizer Karel, dat Ludger het christendom ging prediken in de Achterhoek en Westfalen. Hier en daar stichtte hij een kerkje; het eerst in Zelhem, Groenlo en Winterswijk. De bekeringsmethoden waren, voor zo ver het keizer Karel betrof, hardhandig: er stond doodstraf op de weigering je te laten dopen en op het verbranden van doden (in die tijd werd cremeren als heidens beschouwd) ...
754nC++: De kerstening van Angelland geschiedt vanuit York in Northumbria. Men is er daar zeer op gebrand de heidense neven in de achtergebleven gebieden op het Continent te bekeren en uit hun leven in duisternis te redden. Bovendien zou de verwantschap op cultureel en taalkundig gebied het missiewerk makkelijker maken. Temeer daar de Continentale neven geen angst zouden koesteren, dat de missiewerkers stiekem zouden heulen met de Frankische vijanden in het zuiden.
795nC: Credo Anglorum: In de Vaticaanse Codex pal. 577 staat Het Saxische Credo, gedateerd op ergens rond het jaar 795nC. Dit Credo is geschreven in het Latijn en kort daarna vertaald in het Saxisch. Hieronder de Anglische versie:

Fursaeg yu deofol?
Ic fursaeg deofol!
And allu deofolgield?
And Ic fursaeg allu deofolgield!
And allu deofol werces?
And Ic fursaeg allu deofol werces!
And wordes Thunaer and Woden?
And allu weohs the thaem genotas sint?  
Gelief yu in God almehthigan Faeder?
Ic gelief in God almehtigan Faeder!
Gelief yu in Christ, Godes suno?
Ic gelief in Christ, Godes suno!
Gelief yu in halogan gast?
Ic gelief in halogan gast!
Verzaak je de duivel?
Ik verzaak de duivel!
En alle duivelsoffers?
En ik verzaak alle duivelsoffers!
En alle werken van de duivel?
En ik verzaak alle werken van de duivel!
En woorden van Donar en Wodan?
En alle afgoden die hun gezellen zijn?
Geloof je in god, de almachtige Vader?
Ik geloof in god, de almachtige Vader!
Geloof je in Christus, Gods zoon?
Ik geloof in Christus, Gods zoon!
Geloof je in de Heilige Geest?
Ik geloof in de Heilige Geest!
 
Dit Anglisch credo eist niet het vernietigen van Anglische afgodsbeelden, wat van de toenamlige christenen toch wel verwacht mag worden. Zeker nu het credo zulke harde eisen stelt aan andere zaken van de Angelen. E.e.a. lijkt te bevestigen dat de naturale Angelen inderdaad geen beelden maken van hun goden.
2017 Navajo Indianen USA adagio: Love, faith and trust. #MAXtv/Navajo Indianen/ Erica Terpstra 9.7.2017
** Goden, Wedergeboort, Rituelen, Cultusplekken, Religie, Bijgeloof, Volksgeloof, Paranorma, Kerstening, Naturalisme, Harfsunne, Polytheïsme, Henotheïsme

Gelre: = terra Gelriae = regio rond de stad Gelre + kasteel (# Quedam/p102)

Gelting:
- Dorp in Angeln, grenzend aan Beveroe.
- Familienaam. Komt o.a. voor in Vorden, waar ook voorkomen versaxte vormen als Geltink, Geltinck, Geltincks, etc.
- In Oxe bij Deventer: de Geltinkweg. > Oxe
- Geslacht Von Gelting in Angeln. In de 17e en 18e eeuw in bezit van het gebied Beveroe.
- Bekend: Baron Von Gelting, in de 18e eeuw handelsman in Oost-Indië, waardoor hij zeer rijk is geworden. Keert op latere leeftijd terug naar Nederland, waar hij zijn memoires schrijft.
¶ De naam Gelting lijkt per saldo afgeleid van Anglisch Gyll [giel] (mansnaam) + ing (volk, toebehoren).
** Beveroe

Geluiden:
()A blaesan (blazen, waaien), blagettan (schreeuwen), blawan (blazen, waaien), blayan (waaien, wapperen), blearan (bleren, zeurend huilen), callan (roepen, kletsen), cantan (zingen), cierman (kermen, roepen, schreeuwen), clipan (kleppen, roepen), critan (schreeuwen), crysan (krijsen, huilen, schreeuwen), crytan (krijten, schreeuwen), cwethan (kwetteren, spreken, roepen), dreatan (poepen), gabbelan (stiekem praten, fluisteren), gaebberan (gabberen, snateren, lachen), gellan (gillen, jellen), gilpan (janken), hlehhan (lachen), hliehhan (lachen), houlan (huilen), howlan (huilen), hropan (roepen, schreeuwen), hutan (schreeuwen, hoornblazen, toeteren), hwisprian (murmelen), hwistlian (fluiten, sissen), lehan (lachen), rascallan (raaskallen, schreeuwen, tieren, schelden), risan (ww ruizen), rise (ruis, geruis), ropan (roepen, schreeuwen), rus (ruis), rusan (ww ruisen), scataran (schateren, hard lachen), sceat (scheet, wind), sceatan (scheten/winden laten), scrallettan (luid schreeuwen), scraeman (schreeuwen, gillen), screawan (schreeuwen, schelden), screwan (schreeuwen), singan (zingen), sniccan (snikken, huilen), snorcan (snurken), snottan (snotteren, huilen), sobban (huilen, snotteren), specan (spreken), spilian (spelen, vrolijk bewegen, dansen), sprecan (spreken), thunor (donder), thunrian (donderen), wawan (waaien), wepan (treuren, schreeuwen), whispelan (slissen, sissen), whisprian (fluisteren, fluiten, slissen)

Geluk: (GLK:)
()A ead (geluk, bezit, rijkdom), eadig (gelukkig, rijk, gezegend), eadnis (gelukkigheid, rijkdom), gelu (geel, blond), geluc (geluk), gelucig (gelukkig), gelucignis (gelukkigheid), luc (geluk), luccan (ww lukken), luccig (gelukkig), luccignis (gelukkigheid), swinan (zoenen, zwijnen, geluk hebben), wonna (vreugde, genot, heerlijkheid, genade)
¶ Anglisch gelu (geel) en geluc (geluk) staan fonologisch heel dicht bij elkaar. Het lijkt te betekenen dat geel voor Angelen de kleur is voor geluk. Feit lijkt dat de kleur geel een vrolijke kleur is, die mensen blij maakt.
¶ In het Angalisme (Anglisch Naturalisme) is bidden een soort communicatie met een god of meer goden. Een gebed omvat lofuitingen jegens de aangeroepen god of goden, gevolgd door een verzoek. Meestal gaat het om geluk en voorspoed in het algemeen. Soms om succes is een belangrijke zaak. Bijvoorbeeld om beterschap bij ziekte, vruchtbaarheid van land of vee, geluk in de liefde, succes in de handel of succes in een strijd.
450nC++: Angelen zijn uitstekende boeren, die veel landwerk doen. Zij fokken dieren die in deze tijd nog veel te zien zijn. Bijen houden gebeurt op grote schaal. Ze zijn uitstekende jagers, die gek zijn op honden en paarden. Valkenjacht is een populaire sport. Soms moeten ze vechten voor hun landheer. Thuis voelen ze zich echter het meest gelukkig. (#WAB/p171) Deze zin lijkt te impliceren dat voor de Oude Angelen geluk de hoogste waarde is.
1590*: In Nederland verschijnt een boek over geluk en happiness, geschreven door een Nederlander. Meer data zijn vooralsnog helaas niet bekend, behalve dat het boek enige impact had.
1800-2013: Geluk lijkt vrij onafhankelijk van materiële welvaart. Uit onderzoek blijkt dat sinds 1800 AD circa 87% van de mensen in Nederland zich doorgaans gelukkig voelt. In dezelfde periode stijgt de welvaart disproportioneel steeds hoger. #VARA/Pauw&Witteman mrt 2013
2013 Zambia: Zambiaanse vrouwen op het platteland leren al vroeg hoe ze hun man en zichzelf tevreden moeten houden. Ze voelen zich vrij en gelukkig als ook hun man tevreden is. (# VPROtv: docu Kim Brand 20.2.2013)
2013: Volgens een meting van de Verenigde Naties zijn de vier meest gelukkige landen ter wereld op rij: Noorwegen, Zweden, Denemarken en Nederland. Echter, de meting is gebaseerd op een aantal maatschappelijke waarden. O.a. inkomen, voorzieningen, gemiddelde leeftijd, behuizing, etc. Via een formule wordt een eindwaarde berekend. Aan de mensen zelf wordt niet gevraagd hoe gelukkig ze zijn. Eerdere metingen door o.a. professor Veenhoven van de Erasmus Universiteit te Rotterdam zijn wel gebaseerd op informatie van de mensen zelf. Uit die metingen bleken Nederland en Denemarken aan kop te staan.
2014: In India staan 3 miljoen tempels en bar weinig ziekenhuizen. De bevolking groeit door. (#BBC2tv Simon Reeve 16.10.2014) De mensen lijken er desondanks tamelijk gelukkig. Dat kan te maken hebben met het Hinduïsme, een cultuur die zeer liberaal, democratisch, tolerant en vredelievend is. > PgGen/Hinduïsme
2015 Ooievaar: Volgens VARA Vroege Vogels is de ooievaar het symbool voor geluk en lang leven. #VARA/VroegeVogels 2015apr
2015: Oud en gelukkig volgens Eefje van Hees (98 jaar) in Zaandam:
- 1. blijf lekker bezig
- 2. maak je eigen keuzes met je hart
- 3. laat je niet uit het veld slaan door tegenslagen
- 4. blijf optimistisch
- 5. wees een betrokken medemens
- 6. geniet van het leven
- 7. doe gewoon, dan doe je al gek genoeg

# DeTelgraaf/8.9.2015
2017: Als je geld uitgeeft aan diensten waarmee je tijd bespaart, in plaats van aan materiële zaken, gaat je geluksnivo gemiddeld van 7 naar 7.5. In perspectief: het verschil in geluk tussen Jan Modaal en een miljonair is even groot. Rijken besteden vrije tijd aan sport, vrijwillegerswerk of hobby. Anderen rusten uit of kijken tv en worden daar minder gelukkig van. Aldus econoom Paul Smeets. #DeTelegraaf/25.7.2017
Iedereen is smid van het eigen geluk. #SRK
Niet hoeft men alles te weten om gelukkig te zijn. #SRK
Echtheid, voorzichtigheid en zorgvuldigheid lijken samen de sleutel naar ware gelukkigheid. #SRK > Echtheid, Zorgvuldigheid, Voorzichtigheid, Zes
** Hagalaz, Happiness, Liefde, Relaties, Vriendschap, Kikkers

Gelukkigheid: (GLH:)
¶ Ware vrijheid brengt ware gelukkigheid. Ware democratie brengt ware gelukkigheid. Ware solidariteit brengt ware gelukkigheid. Ware rechtvaardigheid brengt ware gelukkigheid. Ware barmhartigheid brengt ware gelukkigheid. Ware goedheid brengt ware gelukkigheid. Ware mildheid brengt ware gelukkigheid. Ware vergeving brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Ware gezondheid brengt ware gelukkigheid. Ware fitheid brengt ware gelukkigheid. Ware levenskracht brengt ware gelukkigheid. Ware voeding brengt ware gelukkigheid. Ware rust brengt ware gelukkigheid. Ware recreatie brengt ware gelukkigheid. Ware ontspanning brengt ware gelukkigheid. Ware nagawa brengt ware gelukkigheid. Ware yoga brengt ware gelukkigheid. Ware nihilaya brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Goede sociale contacten brengen ware gelukkigheid. Leuke sociale contacten brengen ware gelukkigheid. Aangename sociale contacten brengen ware gelukkigheid. Ware relaties brengen ware gelukkigheid. Ware vriendschap brengt ware gelukkigheid. Ware liefde brengt ware gelukkigheid. Ware geborgenheid brengt ware gelukkigheid. Ware veiligheid brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Ware deugdzaamheid brengt ware gelukkigheid. Ware trouw brengt ware gelukkigheid. Ware kennis brengt ware gelukkigheid. Ware wijsheid brengt ware gelukkigheid. Ware vaardigheden brengen ware gelukkigheid. Goede opvattingen brengen ware gelukkigheid. Positieve opvattingen brengen ware gelukkigheid. Een positieve instelling brengt ware gelukkigheid. Een optimistische instelling brengt ware gelukkigheid. Een goede levensstijl brengt ware gelukkigheid. Het ware gedrag brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Ware gezelligheid brengt ware gelukkigheid. Ware vrolijkheid brengt ware gelukkigheid. Ware ontspanning brengt ware gelukkigheid. Het ware vertrouwen brengt ware gelukkigheid. Het ware geloof brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Ware bezigheden brengen ware gelukkigheid. Leuke bezigheden brengen ware gelukkigheid. Nuttige bezigheden brengen ware gelukkigheid. Aangename bezigheden brengen ware gelukkigheid. Goede bezigheden brengen ware gelukkigheid. Zinvolle bezigheden brengen ware gelukkigheid. Leuk wonen brengt ware gelukkigheid. Mooi wonen brengt ware gelukkigheid. Aangenaam wonen brengt ware gelukkigheid. Veilig wonen brengt ware gelukkigheid. Ware nagawa brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Goede gezondheid brengt gelukkigheid. Gezonde voeding brengt gelukkigheid. Goede lichaamsbeweging brengt gelukkigheid. Lopen maakt gelukkig. Wandelen maakt gelukkig. Tuinieren maakt gelukkig. Leuke hobbies maken gelukkig. Leuke vriendschap maakt gelukkig. Ware liefde maakt waarlijk gelukkig. #SRK
¶ Ware welvaart brengt ware gelukkigheid. Ware groei brengt ware gelukkigheid. Ware vrede brengt ware gelukkigheid. Ware vrede met de wereld brengt ware gelukkigheid. Ware vrede met het leven brengt ware gelukkigheid. Ware vrede met God brengt ware gelukkigheid. Ware vrede met uzelf brengt ware gelukkigheid. Ware vrede in uzelf brengt ware gelukkigheid. Wiens wensen zijn vervuld, die vindt ware tevredenheid. Ware tevredenheid brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Leven naar de goede normen en waarden, brengt ware gelukkigheid. Leven naar de hoogste normen en waarden, brengt ware gelukkigheid. Leven naar de diepste normen en waarden, brengt ware gelukkigheid. Ware kennis brengt ware gelukkigheid. Ware deugdzaamheid brengt ware gelukkigheid. Ware vrede brengt ware gelukkigheid. Ware vreugde brengt ware gelukkigheid. Ware voldoening brengt ware gelukkigheid. Ware tevredenheid brengt ware gelukkigheid. #SRK
¶ Ware gelukkigheid sterkt het gemoed. Ware gelukkigheid sterkt de geest. Ware gelukkigheid sterkt de gezondheid. Ware gelukkigheid sterkt het humeur. Ware gelukkigheid sterkt de uitstraling. Ware gelukkigheid sterkt de mens. Ware gelukkigheid geeft ware kracht en zin. Een gelukkig mens kan vele problemen aan. Een gelukkig mens kan vele narigheden aan. Een gelukkig mens kan veel ellende aan. Een gelukkig mens is een ware rots in de branding. Een gelukkig mens zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
Mensen presteren beter als ze gelukkig zijn.
¶ Duurzaam streven naar geluk brengt ware gelukkigheid. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
** Geluk, Happiness

Gelijkheid: (GLY:)
5000vC++: Het Aryanisme is het gedachtengoed van de Ariërs, die rond 5000vC leven in Arya, een gebied in Centraal Azië. Volgens het boek Getica van Jordanes (ovl 552nC) zijn de Goten aanhangers van het Aryanisme. Derhalve vrij zeker ook de Angelen, die immers via de Inglo-Goten voortkomen uit de Goten. (> Angelen, Inglo-Goten) Deze oude Arische culturen lijken zich basaal te kenmerken door polytheïsme, filosofie, wetenschap, liberalisme, democratie, tolerantie, rechtvaardigheid, eerlijkheid en gelijkwaardigheid van mannen, vrouwen, homo's en lesbo's. > Aryanisme
3000vC++: Sinds circa 3000vC wonen in Noordoost Europa voornamelijk Goten. Ze komen voort uit de Germanen, die zelf voortkomen uit de Ariërs van Centraal Azië. De Arische culturen kennen grote gelijkwaardigheid tussen mannen, vrouwen, homo's en lesbo's. Hun wereld wordt daarom gekenmerkt door een grote mate van vrede en stabiliteit. > Aryanisme
1776: Declaration of Independence van de 13 Verenigde Staten van Amerika:

Alle mensen zijn gelijk en hebben vanwege hun Schepper bepaalde onvervreemdbare rechten, i.c. life, liberty and the pursuit of happiness.
> PgAng/Happiness
2014 Kalimantan/Borneo: Mannen en vrouwen zijn nagenoeg gelijkwaardig. Hun taken verschillen. Daardoor kunnen rechten ook enigszins verschillen. De vrouw is echter de baas in huis. #MAXtv Kalimantan/ErikaTerpstra 12.12.2014
2016: Nederlanders komen we overal in Australië tegen. Ik herken ze altijd aan hun Engels, dat vaak beter is dan dat van Australiërs. Jullie kennen ook een soort gelijkheidsgevoel dat de Australiërs erg leuk vinden en in zichzelf herkennen.
Aldus Brett Mason, Australisch ambassadeur in Nederland. #DeTelegraaf/31.10.2016

Gelijkwaardigheid: (GLW:) > Gelijkheid

Gemak:
()A aemetig (gemaklijk), aemetta (gemak), ayse (gemak), ayseofa (gemakzucht), aysig (gemaklijk), eyse (gemak), eysig (gemaklijk), frofor (gemak), gaebber (gabber, makker, kameraad), gaebberan (gabberen, snateren, lachen), gemaec (gemak, passend bij), gemaecca (makker, maat, genoot), gemaecnis (gemakkelijkheid), gesel (gezel, makker, kameraad), gesellig (gezellig), gesellighed (gezelligheid), maeccar (=A gemaecca), leax (laks, gemakzuchtig), stridmaeccar (strijdmakker)
¶ Opmerkelijk is dat de woorden maeccar (makker, maat, genoot) en gemaecca (makker, maat, genoot) zijn afgeleid van het woord gemaec (gemak, passend bij). Maw: een makker is iemand bij wie men zich op het gemak voelt en die bij je past. Kennelijk weten de Angelen al heel vroeg waar het in vriendschap of kameraadschap in essentie om gaat. Dit lijkt in overeenstemming met een wetenschappelijk onderzoek. > Partnerkeuze.
Bij je vrienden moet je je toch op je gemak voelen! Dat zegt de hoofdredacteur van Elseviers Uitgever in een interview met de AVROtv over Pim Fortuyn. #AVROtv/2.3.2012
¶ In een uitzending over India (VPROtv 9.12.2012 Van Bihar tot Bangalore 2) vraagt programleider Jelle Brandt Corstius aan een gehuwd paar wat volgens hen liefde in wezen is. Ze denken na en dan zegt de vrouw: liefde is je op je gemak voelen bij elkaar.
¶ Gemak is ook een belangrijke principe dat in de 19e eeuw leidt tot de Industriële Revolutie in Engeland. Ze begint in Noord Engeland, een historisch Angelisch gebied.
¶ Uit het voorgaande lijkt dat gemak voor Angelen een belangrijk principe is in het leven. Het gezegde easy does it sterkt deze these in belangrijke mate. Mogelijk is dit een universeel gegeven. Het is echter ook mogelijk dat de Anglische cultuur dit heeft meegekregen van de Ariers, waaruit zowel de Angelen als de Indiërs voortkomen.
¶ Waarom moeilijk doen, als het maklijk kan. Gemak dient de mens. Waarom problemen maken, als die er niet zijn? Neem uw gemak, want gemak dient de mens. Geniet van het leven, want het leven duurt maar even. Neem de tijd, eer de tijd u neemt. Haastige spoed is zelden goed. #SRK
¶ Een schildpad ziet meer van de wereld, dan een haas. In de eenvoud ligt het ware. Het ware gemak dient de mens. #SRK
Let's make life nice and easy. #SRK
** Vriendschap, Partnerkeuze

Gemaklijkheid: > Gemak

Gemoed: (GMD:)
()A angast (angst, gevaar, ontzag), angwisse (kwelling, smart, pijn), ayse (gemak), bedruwet (bedroefd), biss (onrust), bliss (blijdschap), blidhe (blij, vrolijk, vriendelijk), blithe (=A blidhe), blidhed (blijheid), blidhnis (blijdschap), boas (boos), boashed (boosheid), boi (boos, ontstemd, wild), carine (pijn, smart), coun (rustig, gerust), cwinc (levendig, vrolijk), dolmod (vrolijkheid), dreadig (droevig, angstig), dreadnis (droefheid, angst), dreor (treurnis, verdriet), dreoran (treuren), dreorig (treurig, verdrietig), druw (droef), druwig (droefig), druwnis (droefheid), ege (vrees, angst), egesa (vrees, schrik), eyse (=A ayse), fea (vreugde), felan (voelen), forht (vrees, angst), fralic (vrolijk), fray (fraai, vrolijk, opgewekt), freagd (vreugde), freasan (vrezen), frease (vrees, angst), frolic (vrolijk), furdread (verdriet), furdreadig (verdrietig), fyrht (vrees, angst), gal (geil, dartel, lichtzinnig, vrolijk), galmod (vrolijkheid), galmodig (goedgemutst), gelucig (gelukkig), gemod (gemoed), geornlig (jaloers), giernan (verlangen), gleo (vreugde), gleoan (blij zijn, verheugen), gram (gram, boosheid), gramscip (gramschap, boosheid), grim (grim, boos), grimig (grimmig), happig (happig, verlangend, blij), heap (hoop), heapan (hopen), hearm (leed, ellende, smart, pijn), hellig (boos, woedend), jol (plezier, vrolijkheid, gijn), jolig (jolig, lollig, leuk, vrolijk, gijnig), lath (leed, verdriet), lathan (lijden), lidan (lijden), mismodig (mismoedig), mismodnis (mismoedigheid), onblidhe (verdrietig, droefig), pine (pijn), pinelic (pijnlijk), pliht (zorg, verdriet, ellende, leed), prat (prat, trots), prawle (pruilerig, mopperig, kribbig, korzelig), row (rouw, rust), rowan (rouwen), saed (droefig), saednis (droefenis, droefheid), saencal (droefig, naar, triest, moedeloos, lusteloos), scerra (angst), scic (schik), sin (zin, behoefte, verlangen), smeart (smart, pijn), strollan (tobben), toban (tobben), tobig (tobbig), turbel (onrust), twyfal (twijfel), twyfalig (twijfelig, twijfelachtig), wanc (wankel, instabiel), wancig (instabiel, onzeker), weamod (weemoed), weamodig (weemoedig), widdersin (tegenzin), wifel (twijfel), wifelan (wijfelen, twijfelen), wimod (weemoed), wod (woede, gekte), wodig (woedend, gek), wrege (wroeging), wyn (vreugde, genot)
Echtheid: In het normale leven speelt echtheid een belangrijke rol. Mensen die echt overkomen, oogsten doorgaans veel begrip en sympathie. Maar bovenal is echtheid van belang voor het eigen gemoed. Onder echtheid wordt hier verstaan: handelen conform de innerlijke normen en waarden. #SRK > Echtheid, NEW
¶ Teveel slapen is niet goed. Te weinig slapen evenmin. Optimaal slapen sterkt het gemoed en brengt ware fitheid en happiness. De meester slaapt zoveel hij nodig acht en vaart immer wel. #SRK > Slapen
Blijf uzelf. Blijf bij uzelf. Dan staat u altijd sterk. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
** Humeur, Gesteldheid, Meditatie

Gendt:
Stadt aan de Waal in de Liemers. In 793nC wordt Gendt voor 't eerst genoemd in een acte waarin Walter en Richtlint een hoeve met bijgebouwen schenken aan het klooster van Lorsch. Gendt zal derhalve onder die naam zeker al veel langer bestaan.
¶ De regio Gendt wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit Slingeland. Bron GAW/p14 schrijft dat de naam Gendt mogelijk poel betekent. Mogelijk is deze betekenis afkomstig uit het Anglisch.
¶ Kaart GHG534/1900 schrijft de naam als Gent.
¶ Bron GAW/p14 schrijft dat de naam Gendt al eerder is gegeven aan de omgeving van het oude huis Gendt, gelegen aan een verzande strang (dode rivierarm) van de Waal. Verderop stond huis Poelwijk, waarvan anno 2013 nog steeds enige gebouwen staan. De naam Gendt zou derhalve mogelijk poel betekenen. Een locatie dus gelegen aan de poel van Huis Poelwijk.
Gend~: De wortel "gend" (gent) vinden we terug in de locaties:
- Gendringen aan de Oude Yssel bij Ulft
- Gendt aan de Waal
- Genderen aan de Maas bij Wijk en Aalburg (Land van Altena)
- Gent aan de samenloop van de Schelde en Leie in Vlaanderen. Ze heet te zijn genoemd naar het (Keltisch) woord ganda = monding.
Opvallend is dat alle vier steden liggen in een gebied waar Angelen zich in circa 150-405nC hebben gesetteld. Verder valt op dat alle vier steden liggen aan een belangrijke rivier. Men kan zich dus afvragen of de wortel gend~ verwijst naar een Anglische term die met een rivier te maken heeft. Nadere studie van de geografie van de steden levert vooralsnog echter verder geen kenmerkende overeenkomsten op.
Gent: = mannetjes gans = Anglisch geant, gaender. Maar wat hebben genoemde locaties te maken met mannetjesganzen?
Geantha: Het woord dat het meest dicht bij gend~ komt is persaldo genahta = Anglisch voor dingplaats, rechtszitting. Dit woord kan door de tijd zijn versleten tot Anglisch geantha waaruit Gendt en Gent zijn ontstaan.
Hof te Gendt: Voormalig kasteel dat uit de oude hoeve lijkt te zijn voortgekomen. Dit kasteel heeft dus de status van hof, wat duidt op bestuurlijke en juridische macht. Dit sterkt de these dat de naam Gendt is voortgekomen uit het Anglische woord geantha = dingplaats, rechtszitting.
Hundred: Bron GAW/p20-21 schrijft dat Gendt mogelijk een honderdschap (hundred) was met de Woerd als centrum. De argumenten zijn: de natuurlijke ligging van Gendt en de samenloop van oude wegen. De oude hoeve van Walter en Richtlint lijkt daarin de rol van bestuurcentrum en dingplaats te vervullen. Bovendien veronderstelt bron GAW een nauwe band tussen de bewoners van het gebied.
Hundred: Anglisch hundred = waepengetaec, waepentace = veiligheidszone te verdedigen door honderd militairen (= een hundred) aangevoerd door een hundman (kapitein). > Hundred
-- Kantoor: Elke hundred regio heeft een kantoor waar de hundman (hoofdman, kapiteit) resideert, vergadert en recht spreekt. Normaliter is dat een oude hoeve van een belangrijk geslacht. Engelse bronnen beweren dat die kantoren (hoeven) normaliter staan bij of nabij een voorde (doowaadbare plek in rivier of beek), waar het inkomend en uitgaande verkeer gecontroleerd kan worden. Dat gaat zeker op voor borg Kranenburg aan de Kranenburgwade in Utrecht. De Kranenburgwade (alias Kranenburgerwed) wordt in 1419 genoemd als drinkplaats voor vee. De wade (voorde) ligt in een zijtak van de Kromme Rijn.

 

Boven: borg Kranenburg naar een impressie van Chris Veldhof. (© BCK) De borg is gebouwd rond 1350 en bewoond door ridder Everard van Cranenburgh (1285-1359) uit Bleiswijk en later door zijn zoon Wouter en kleinzoon Dirc Woutersz van Cranenburgh. Dirc wordt in 1406 genoemd als hoofdman (legerleider).
-- Gendt: In Gendt lijkt het kantoor van de hundred te zijn gevestigd in de oude hoeve van Walter en Richtlin, die in 793nC wordt genoemd. Bron GAW/p14 schrijft dat de naam Gendt al eerder is gegeven aan de omgeving van het oude huis Gendt (van Walter en Richtlin), dat gelegen was aan een verzande strang (dode rivierarm) van de Waal. Mogelijk lag daar eerder al een voorde.
** Hundred, Hundreds, Burchten

Geneesheren: > Heelmeesters

Geneeskunde: (GNK:)
()A ansund (gezond, helemaal, onbeschadigd), ansundnis (gezondheid), arsatere (arts, heelmeester, geneesheer), arsatery (artsenij, heelkunde, geneeskunde), arsedy (medicijn, geneesmiddel, tovermiddel), barbur (barbier, chirurgijn), crod (kruid), crodnere (kruidenier, drogist, apotheek), cwacc (kwakzalver), cwala (kwaal), dollhus (gekkenhuis),


          

 
firmery (ziekenzaal), fisician (dokter), fitt (fit, gezond), gaenis (gezond, zuiver, rein) gaenisan (genezen, zuiveren, reinigen), gaens (=A gaenis), gaensan (=A gaenisan), gaensnis (gezondheid, zuiverheid), giesthus (gasthuis = ziekenhuis, hospitaal, bejaardenhof), hael (heel, heil, gezond, ongeschonden), haelan (helen, gezond maken), haelcunst (heelkunst, heelkunde, geneeskunde), haelend (heiland), hal (=A hael), halcunst (heelkunde), haele (heil), haelend (heiland), haelfred (heil en vrede), haelig (heilig), haelnis (heelheid, gezondheid), haelster (halster), haelth (gezondheid), haelu (genezing, redding), haelwud (heilig woud), halfred (=A haelfred), hilg (=A haelig), leag (dokter, sjamaan), leagan (diagnose, genezen), linet (lint, verband), lycsem (litteken), meadhus (gekkenhuis, sanatorium), pesthus (ziekenhuis voor pestlijders), sarg (zorg), sargian (zorgen, bekommeren), sceabb (schurft), sealf (zalf), sealfian (ww zalven), seoc (ziek), seochus (ziekenhuis), seocman (zieke, patient), seocnis (ziekte), smeoru (smeer, vet, zalf, crême), sorcere (sjamaan), sorcery (sjamanisme, geneeskunde), surgy (chirurgie), surgyn (chirurgijn), watla (verband), wund (wond)
Geneeskunde omvat het opsporen van de oorzaken van lijden en het optimaal wegnemen van die oorzaken, zodanig dat de kans op herstel optimaal is.
Heelkunde: Eerst moet de ziel helen, dan kan het lichaam helen. Dit is het adagium van de historische heelkunde. Zoals lichamelijke wonden moeten helen, zo moeten ook gewonde zielen helen om weer goed verder te kunnen gaan in het leven. > Heelkunde
Heelheid: Uit bovengaande termen blijkt dat heelheid een centraal begrip is. Heel is gerelateerd aan heil, heilig, vrede en gezondheid. Een heilig woud staat daar kennelijk mee in verband. Mogelijk duidt e.e.a. op een sterke relatie tussen gezondheid en het paranormale van de Anglische godenwereld. Ofwel: het vereeren van de goden brengt volgens het Angalisme heil en zegen. > Angalisme
Sjamanisme is de naam voor een oeroud, wijdverbreid, veelomvattend en zeer gevarieerd gebied van allerlei hocus pocus achtige zaken. Elke oude cultuur kent zijn eigen namen en vormen. Zo kent Indonesië z'n doekoens, wonderdokters die o.a. ook doen aan droomuitleggen en voorspellen. In Amerika heten ze medicijnmannen. > Sjamanisme
5000vC++ Stonehengers: Beschaving die vele stenen monumenten opricht in Ierland, Schotland en Engeland. Deze Megalitische cultuur gelooft in wedergeboorte en kent al in 3000vC crematie van doden. Ook doen ze al hersenoperaties. #BBCtv 8.10.2014 > PgBrit/Stonehengers
1000vC++: Tibet heeft een medisch boek voor artsenij. Beschrijft aandoeningen, behandeling en medicijnen. Anno 2016 nog steeds in gebruik. #VPROtv/Langs de oevers van de Yangtze 13.3.2016
401nC: Oogarts Marcus Ulpius Heracles ziet in de winter van 401-402 de laatste Romeinse cohorten wegtrekken langs de Waal. #VVN/p56
750nC++ Bron ZWH/p10 schrijft:

Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. ... Daar er geen hof was, moesten de christenen zelf de economie regelen en belasting werd betaald aan de kerk. De kloosters namen in die samenleving een uiterst belangrijke plaats in. We moeten ons de monniken van toen niet voorstellen in vrome afzondering in hun cel. ... Het klooster deed dienst als herberg voor reizigers maar tevens als ziekenhuis, en met hun kruidentuin waren de monniken de eerste apothekers.
¶ Weet wat er mankeert. Weet wat u moet doen om te genezen. De meester is zorgvuldig en neemt de tijd. Want voor alles is een eigen tijd. Weet wat er mankeert. Weet wat u moet doen om te genezen. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. #SRK
¶ Het ware inzicht brengt ware genezing. Ware gezondheid brengt ware genezing. Ware therapie brengt ware genezing. Ware medicijnen brengen ware genezing. Ware recreatie brengt ware genezing. Ware rust brengt ware genezing. De tijd heelt vele wonden. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
Genezing: Ware genezing vraagt tijd. Ware genezing vraagt geduld. Ware genenzing vraagt ware inzicht. Ware genezing vraagt ware inzet. Ware genezing vraagt ware rust. Ware genezing vraagt ware voeding. Ware genezing brengt ware gezondheid. Ware genezing brengt het ware welbehagen. Ware genenzing brengt ware gelukkigheid. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
** Aandoeningen, Gezondheid, Pest, Medicijnen, Kruiden, Heelkunde

Genezers: > Heelmeesters
Genetica: > GLA (Genline Angelen), Genologie, Volk

Genieten: (GNT:)
300-600nC: Bij de Donkere Middeleeuwen denken mensen vaak aan volksverhuizingen en plunderingen, maar er was ook tijd om te genieten en in rust sieraden te maken. > Sieraden
1972: Een tijdschrift voor management schrijft:
- ontspan op tijd
- zoek een leuke hobby (wandelen, fietsen, schilderen, etc)
- mijdt onnodige taken en plichten
- beperk je tot het belangrijkste
- uit je irritaties, twijfels, onzekerheid en angsten
- vergeet vooral niet te genieten van het leven
2015: Caldey is een eiland in de Keltische Zee tussen Zuid Ierland en Bretagne. Het eiland is 2 Km2. Fotografe Ilse Wolf verblijft daar twee maanden. Op het eiland wonen 12 monniken en 16 andere eilanders. Ondanks de serene rust ervaart Ilse haar verblijf daar als een rollercoaster. Soms is ze euforisch over de natuur en de leegte, soms ook erg eenzaam en alleen. Ze komt de eilanders zelden tegen. Meestal zijn ze bezig in en rond hun huis. Hout kappen, vissen, etcetera. Ze leert dat je niet alles in je leven onder controle hebt en naar je hand kan zetten. Bij slecht weer vaart de boot niet en blijf je op het eiland. Punt uit. Dat heeft iets heel rustgevends. Alles gebeurt weather permitting. Wereldnieuws gaat aan de eilanders gewoon voorbij. Maar als een boom omvalt, hebben ze het er dagen over. En dat vindt Ilse best lekker. Het grote wereldnieuws maakt je vaak kwaad, maar je heb er geen vat op. De monniken zingen savonds een mis. Heel prachtig. Monnik Titus komt uit Nederland. Hij woont al sinds 2004 op Caldey. Zijn credo is: genieten van elke dag.
#DeTelegraaf 19.2.2015
2017: Een vrouw van 94 jaar in Italië zegt dat je oud en gelukkig wordt door bij de dag te leven en ook te genieten van dit leven. #AVROTROStv 28.4.2017
2017: "Je moet genieten en vooral jezelf zijn." Aldus Ashley Zaat, een Nederlandse vrouw van 24 jaar in Londen op de WK Darts. #DeTelegraaf 18.12.2017
¶ Er moet balans zijn tussen in- en ontspanning. Daarvoor zijn nodig: afwisseling, leuke dingen doen en acceptatie van kortdurende stress. > Stress
Doe wat gedaan moet worden en geniet daarnaast zoveel mogelijk van het leven als is gegeven. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK

Genline Angelen: > GLA

Genne:
Anno 1364 Ghenne. Gehucht NO van Zwolle. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Zuid Drente.
Gaini zijn een Anglische stam wonend in de regio Gainsborough in Lincolnshire (ZW Mercia), waar vele Angelen zijn gaan settelen vanuit Nederland, i.b. uit Overijssel. Mogelijk zijn de Gaini afkomstig uit de regio Genne bij Zwolle.
** ASA, Gaini

Genoegheid:
¶ Waarom streeft u naar meer als u reeds voldoende hebt? Waarom streeft u naar beter als alles reeds naar wens is? Een tevreden mens is een gelukkig mens. Wie het onderste uit de kan wil, zal de harde bodem voelen.
** Genoegens

Genologie: (GNL:)
Uit recent DNA-onderzoek in Engeland en de USA is gebleken dat het DNA van de bevolking in het overwegend Saxisch Zuid Engeland overeenstemd met het DNA van de Saxische gebieden op het Continent (NO Duitsland). Het DNA van het Anglische gebieden van Engeland komt daarentegen overeen met het DNA van de Anglische gebieden in Nederland en Duitsland. O.a. is hun Y-chromosoom gelijk. #WWX/2010*
¶ Bron Kolkert.com 12.4.2011 schrijft bij Haplogroep R1b3 (inmiddels R1b1b2 genoemd) waartoe het geslacht Kolkert uit de regio Hengforden-Olst-Colmschate in Overijssel hoort:

De waarde 23 voor DYS390 van het haplotype van Kolkert lijkt typisch voor de vroege bewoners van prehistorisch Friesland, een Angel-saksische subroep afkomstig uit Noord-West Duitsland en Denemarken. Interessant is dat inmiddels is gebleken dat een familie Walsh in Engeland hetzelfde haplotype heeft als de familie Kolkert. Analyse leert dat hun gemeenschappelijke voorvader omstreeks AD 445 leefde!
De bron noemt DYS390 in Friesland een Angel-Saxische subgroep. Anno 445nC wonen echter helemaal nog geen Friezen of Saxen in genoemde regio. De Saxen settelen pas na 750nC in NO Nederland; hoofdzakelijk in NO Groningen en in smalle stroken langs de grens van NO Nederland met Duitsland. (> Saxen) De Friezen settelen rond 750nC voornamelijk langs een smalle kuststrook in van Noord Eemsland tot in Noord Groningen en later in Friesland zelf. (> Friezen) De Angelen wonen echter al sinds circa 350vC in het hele Noorden en Oosten van Nederland. (> ASA) Per saldo kan dus worden geconcludeerd dat genoemd haplotype DYS390 gerekend moet worden tot de Angelen.
¶ Genetici zijn afgelopen jaren tot de conclusie gekomen dat geen volk genetisch tot één type hoort. Daarentegen zijn de oudste volken genetisch zeer gemixed. Succesvolle volken kenmerken zich eveneens door genetische diversiteit. Deze diversiteit vormt een zgn genpool, die uitermate belangrijk is voor het succes van een volk. Een genpool stelt namelijk in staat om optimaal te reageren op ingrijpende veranderingen in allerlei situaties.
550-100vC: In deze periode settelen Angelen uit Angeln in Sleswig (N.Duitsland) zich steeds verder zuidwaards. (> Expansie, ASA) Rond 100vC bereiken ze de oevers van de Rijn. In deze geleidelijk expansie nemen ze vele andere, kleine stammen op, die zich daar al vaak veel eerder hebben gesetteld. (> Onderstammen) De Angelen zullen derhalve over een tamelijk grote genpool beschikken. Dat verklaart mogelijk hun adaptievermogen en succes in latere eeuwen.
¶ De mens is een product van zijn genen. De mens is een product van zijn cultuur. De mens is een product van zijn ervaringen. De mens is een product van de wereld. De mens is een product van de kosmos. De mens is een product van hemzelf. De mens is een product van de Schepper. De volmaakte mens weet te leven met al zijn mogelijkheden De volmaakte mens weet te leven met al zijn beperkingen. De volmaakte mens weet te leven met al zijn grenzen. De volmaakte mens heeft vertrouwen in de Schepper. De volmaakte mens heeft vertrouwen in de Schepping. De volmaakte mens heeft vertrouwen in de Here onze God. De volmaakte mens zal waarlijk leven. #SRK
** Kolkert, Wals, Angalisme
# GGB, FFS, TOX, DAB, KBG

Gent: > Gendt

Geografie: (GGR:)
()A Aeppledore (Apeldoorn), Amba (Terchelling), Amuda (Muiden), Ance (Ansen/Ruinen), Angelre (Angerlo), Angelsloe (Angelsloo/Emmen), Angelslengi (Enzelens/Garrelsweer), Angle (Angelland > Angle), Arneym (Arnhem), Aescloa (Asselt/Lb), Ascloa (Asselt/Lb), Balc (Balkbrug), Bantum (Mariënberg/Vecht), Barkmen (Berkum/Zwolle), Battum (Bathmen/Deventer), Batua (Betuwe), Beantel (Bentelo/Tw), Berum (Bierum/Gro), Blesewic (Bleiswijk), Bodelar (Baalder/Hardenberg), Boarn (Borne/Tw), Ceuclum (Kuik/Maas), Crouninge (Groningen), Cuforde (Coevorden), Daventre (Deventer), Deep (Diepenheim/Tw), Dewnter (Deventer), Ecberghe (Eibergen), Egmundu (Egmond), Emetha (Emden), Emissa (Emden), Engislingi (Enzelens/Garrelsweer), Enze (Ansen/Ruinen), Eppingehuse (Eppenhuizen/Gro), Flothrop (Flodorp/Gro), Foxham (dorp/Hoogezand), Foxhol (dorp/Hoogezand), Glumme (Glimmen/Gro), Gruoninga (Groningen), Haslo (Asselt/Lb), Haxbergen (Haaksbergen), Herispich (Spijk/Rijn), Herkelo (Harculo/Zwolle), Ingaldinghem (Tinallinge/Winsum/Gro), Kinhem (Kennemerland), Lobede (Lobith), Lugdunum (Leiden), Meppele (Meppel), Niumaga (Nijmegen), Nutspete (Midlaren/Gon), Pentrop (buurt Hengelo/Tw), Risnen (Rijssen/Tw), Sciremere (Scharmer), Scylga (Terschelling), Selehem (Zelhem/Ah), Spic (Spijk/Gro), Sudfen (Zutphen), Suxwort (Niehove/NdGro), Theole (Tiel), Theothome (Dieren), Threnta (Drente), Toghe (Teuge/Voorst), Tuihanta (Twente), Tuenta (Twente), Wedehoen (Wiene/Delden/Tw), Wellop (Wilp/Deventer), Weppele (=A Widaplah), Widaplah (buurt/Zelhem), Wideplo (=A Widaplah), Zelworde (Selwerd/Groningen)
50nC++: Op grond van de kaarten van Horninx mag worden verondersteld dat de Angelen rond, bevoor en na 50nC al een behoorlijke geografische kennis hebben mbt tot de wereld. Zij hebben rond die tijd immers al vele internationale relaties. > AXR
** Geologie, Geonamen, Waters, Waterlopen, Regio's, Kaarten, Horninx, Pg/Dix

Geologie: (GEO:)
()A aa (water), Acca (Aarde), ae (water), aescfeld (met essen begroeid veld), amna (=A emna), ampna (=A emna), angar (grasland), anscot (aangspoeld land), anslaeg (lage grond), apa (water), arm (arm = zijarm van rivier of beek), armfeld (land langs arm van beek of rivier), awa (water), bacclaese (achterland), ban (vlak terrein), beal (hoogte), beal (=A bil, bille), bealt (belt, bult, heuvel), bealtar (belter = veld met veel belten), beaman (bomen), bece (beek), beck (beek), bell (belt, bult), benc (bank, oever, hoogte), beorg (berg, heuvel), bil (nieuw aangewassen land), bille (=A bil, beal), binnfeld (slechte grond), blace (vlak veld), blic (aangspoeld land), bloc (blok, akker met sloot of hek omheen), boasland (slecht, waardeloos land), bowland (bouwland), braec (=A braecland), braecland (braakland = braak liggend land), broc (broek, drasland), brocland (broekland, drasland), bunta (laagte in heideveld), burna (bron), busk (bos), buskase (bossage), bussaga (=A buskase), butafeld (buitenveld, afgelegen veld), butaland (buitenland), byl (hoogte), bylt (belt, bult, heuvel), caemp (kamp = hoog gelegen veld, akker, stuk bouw- of weiland; ook: omheind cultuurland), cape (kaap, landtong), ceyta (keite = veld met veel stenen), cim (kim, rand, horizon), clinc (helling, glooiïng), cling (=A clinc), cnaep (=A cnaepp), cnaepp (heuvel, hoogte), cnapp (=A cnaepp), cnobb (hoogte, bult), cnoef (hoogte, heuvel), cnoepp (bult, heuveltop), cnolle (steile heuvel, berg, top), coce (vlakke hoogte), cofa (inham, kreek), col (=A colle), colc (kolk = plas of meer), colle (hoogte, heuvel), combe (=A comme), comme (kom, laagte, vallei), costfurlorn (kostverloren = onvruchtbaar land), coug (koog = buitendijks land), crane (slingerpad), crike (kreek), crikke (kreekje, beekje), crodde (pad, smalle weg), croft (droog stuk land, hoge zandgrond, duin), cumb (kom, vallei, dal, helling, vlakte tussen bergen), cumbe (=A cumb, combe), cuweda (koeweide), cwealdar (kwelder), cyff (kuif, hoogte, piek), dael (dal, laagland), daenland (=A dean), dam (dam), dean (dal, vallei), delle (kleine laagte in land), den (=A dean), denbera (grote clearing in bos), dene (=A dean), denu (=A dean), deoran (dieren), dic (dijk, dam, sloot), dodda (dodde, plas, meertje), dore (open vlakte), dreas (dries = braakland), dilder (=A dulder), dolder (=A dulder), drobel (droebel = hoogte in drasland), dulder (klein onbelangrijk stuk grond), dun (=A dune), dunc (donk = zandheuvel in moeras), dune (duin, heuvel), dunland (duinland), duste (zandvlakte, zandverstuiving), ea (rivier, waterloop), Earda (Aarde), emna (vlak laagland), emnaeth (vlak laagland), empna (vlak laagland), engta (engte, nauwe doorgang), Eorthe (Aarde), ethel (geboorteland, thuisland), euwhurst (horst die begraasd wordt), ey (eiland, hoogte in moerasgebied), fael (veld, weide), falt (=A feald), feald (veld, heideveld, omheinde ruimte), flecce (vlek, plek, veld, gehucht), fenbusk (veenbos), fenland (veenland), flear (flier, vlier = laag drasland), flearta (flierte, fliert = veld met vlierbomen), fleasc (meertje), fleat (vliet = stroompje, riviertje), fleot (riviermond), flow (stroom, beek), ford (voorde, doorwaadbare plek in beek of rivier), foreste (bos), fugolweda (vogelweide = land ongeschikt voor akkerbouw), furdread (slecht stuk land), gaest (=A geast), garsecg (zee, oceaan), gear (spitsvormig stuk land), geast (geest, geestgrond, hoog droog land, onvruchtbare zandgrond, zandhoogte), gorse (gors = schor, zandplaat, kwelder, aangslibt land, buitendijks land), greand (griend = begroeide wateroever), grenta (weide, gecultiveerde heidegrond), grund (grond), grundgeat (grondgat, kuil, groeve), gunne (land), gynne (=A gunne), hac (uitgehakt stuk grond in bos), hacta (=A hac), haesa (heze, hees = bos van ene soort bomen of struiken), haera (haar = begroeide hoogte, zandrug, zandhoogte), hag (hoogte), ham (=A utham), hamma (landtong, beboste hoogte in moeras), hanc (helling), haru (haar = begroeide hoogte, zandrug, zandhoogte), haugh (hoogte), haugh (zandige rivieroever), heagde (hoogte), heah (=A heagde), hean (hoogte), heanga (helling, overhangende rots), henge (=A heanga), heogh (hoogte), hiehto (hoogte), hlaera (=A laer), hlaw (hoogte, lage heuvel), hleo (lo, lij, oever, laagte, luwte), hlot (lot, plek, bebost stuk land), hnoll (nol, duin, zandheuvel, bult, kruin), hod (hoogte), hogh (=A haugh, hone), hol (laag gelegen en moerassig stuk grond), holm (schiereiland, hoogte, heuvel, griend), holt (hout, groep bomen, bos, boom), hon (=A hone), hone (hoogte, zandhoogte), hoon (=A hone), hoonta (heuvelig gebied), hop (droog land in moeras), horn (hoorn, stuk hoekig land), hornic (hoek, hoekig land), hummock (heuvel, hoogte in drasland), hundred (regio die 100 man moet leveren voor defensie), hundred (deel van een graafschap), hundscot (afgebakend stuk grond van 1 hond groot), hurst (hoogte begroeid met struiken), husting (hoogte), huyer (puntig stuk land, hoorn), hrycg (=A rycg), hyll (heul, heuvel), hylloc (kleine heuvel), hyrne (=A horn), hyrst (hoogte begroeid met struiken), iegland (eiland), ieg (eiland), iegland (eiland), igland (eiland), inland (binnenland), isle (eiland), killa (geul, diepte, bedding), kust (kust, zeekust), lace (meer, plas), lacu (=A lace), laeg (laagte, loo, aardlaag), laer (laar = open plek in bos, bosweide), laes (grasland, weide, weiland), lah (laagte), land (land), laru (lustoord), lauha (bosje), law (heuvel), le (loofbos op oeverwal), lea (open land in bos), leada (rivier), leg (laagte), ley (laagte, oever), licc (lik, smalle strook), lo (=A le), loha (loo = hoog gelegen stuk bos), lond (land), lough (laagte, laagland), low (laagte, laagland), luwa (luwte, laagte), maelbroc (drassige grensstrook), marlow (laagland bij een meer), mor (drasland), moriga (woest land), morland (woest land, veenland, moerasland), mos (drasland), mosbusk (moerasbos), mote (gracht, dijk, heuvel, hoogte), nattelt (nat land), ness (landtong), noce (smalle strook grond), nudh (=A nyde), nyde (waterloop, geul), oe (eiland, hoogte in moerasgebied), onginning (ontginning), ooy (uiterwaarde, waard), op (=A sop), oreth (oord, landpunt), paedhan (paden), paep (=A pape), paerrocs (parken), panne (pan = groot gat of kuil in de grond), pape (steile heuvel), pitte (=A put), platane (plataan), plate (vlakte), plantan (planten), pleagta (plaggenveld), pleay (pleij, uiterwaarde, strand, landhoek), podel (poel met smerig water, moddergat), pol (poel), poll (hoogte, heuvel), puddel (=A podel), put (put, groeve, kuil, poel), putte (=A put), pyll (poel, vijver, rivier), rabat (geul), rac (strook drasland langs beek of rivier), rad (buurt), rafescot (stuk land waar raven nestelen), reaf (zandvlakte), ridh (stroom, beek), rilla (smalle stroom, beek), rima (=A cim), rippelda (door wind gerimpelde grond), roc (rots), roce (=A roc), rodda (=A rad), roufland (ruig begroeid land), rutland (land waar veel onkruid groeit), rycg (rug, bergrug), ryssaland (land waar veel biezen groeien), sandcop (zandkop, zandheuvel), scael (kom, laagte), scalu (=A scael), scedere (=A scere), scere (=A scire), scere (scheer, schoor = oever, oeverland), scere (klip, zandheuvel), scir (zone, gebied, deel van graafschap), scirey (schiereiland), scoll (ondiepe plas of kolk), scor (schor, schoor = oever, kust), scorweal (schoorwal, kustwal, duinwal), sec (beekje), sic (beekje), slath (sloot, slatland), slathland (slatland, strook bebost drasland met sloten), sleam (smalle strook land), slean (sleen, laagte, inzinking), slenc (=A sleng), slinc (=A sleng), sleng (slenk, geul, moddergat, poel, kuil), slengi (slenken = gebied met veel geulen en/of moddergaten), sleth (lapje grond), slodd (wildernis, woestenij), slund (afgrond), slut (=A slath), socland (drasland), soldar (=A solre), solre (vlakte), sop (heuvel, hoogte, top, berg), sopel (kleine berg, heuvel), sora (strand, oever, kust, landingsplaats), spreang (spreng = bron, beekje), stic (stuk land, veld), stobbart (stuk land met veel boomstronken), stoccrefa (=A strubba), stol (stoel, laagte, laagvlakte), stranc (strand, oever, inham, baai), strand (strand), stripe (streep land), strubba (veld met veel stronken, moeilijk te bewerken veld), struwell (struweel, struikgewas), stufbylt (stuivebelt), stufsand (stuifzand), sundorland (afgelegen land), swett (grens), swettan (ww grenzen), switt (grens), swittan (ww grenzen), syp (zijp, stroom, beek, sloot, wetering), tanghe (zandrug in rivier of veengebied), teafal (tafel, hoogte), thula (gat, greppel, goot i.b. bij dijk of dam), toga (hoogte), topp (top, spits, heuvel), tusc (driehoekig stuk land), tux (driehoekig stuk land), twanghe (=A tanghe), ugland (slecht land), unland (onland = slecht land), upland (hoogland), utbac (uithoek, afgelegen gebied), uterweard (uiterwaarde), utham (uitham, land in bocht van weg of water), utland (buitendijks land), utsate (buitendijks land), utscyrt (buitenwijk, randgebied), utsleag (uiterwaarde), waegan (wegen), waesland (drasland), waestland (slecht, onbruikbaar land), waeter (water), waey (kolk, meer, plas), wald (=A wold), wang (vlakte), weard (weerd, waard = buitendijks land), wearf (werf = hoogte, zandhoogte), wegan (=A waegan), wella (=A wielle), weorp (worp, stuk land), wer (dam, wierde), wielle (wel, bron), wince (hoek land), wincel (=A wince), wiscfen (wisselveen), woland (woest drasland), wold (woud, bos, landschap), wong (vlakte), worth (wierde, weerd, waard), wrang (ruw land), wrange (slingerpad), wyrth (wierde, weerd, waard), wysta (woest braakland), wystland (woestland, woest braakland)
11.000vC: Grote Vorst: Kouperiode. NW Europa bedekt onder dik pak ijs. Ysmassa schuift zand en stenen naar het zuiden. Ontstaan heuvels en zandhoogten. #BBC4tv 12.10.2014
8500-8300vC 8.2 Event: Mini Ystijd NW Europa. Massa's ijs smelten in Noord Amerika en het smeltwater stroomt in de Atlantische Oceaan. Zeespiegel stijgt circa 2 meter per eeuw. De Golfstroom wordt koud en het klimaat in Europa navenant ook. Nederlandse kust verdrinkt en wordt groot waddengebied. Het hoge water stroomt via de Middelandse Zee naar de Zwarte Zee, waar het water circa 35 meter stijgt. # DeTelegraaf 4.3.2010, KBG
8000vC++: Britannia nog vast aan Continent NW Europa. #BBC4tv 12.10.2014
6500vC: zware aardbeving treft Ysland #BBC4tv 21.4.2015
6100vC: Tzunami treft kustgebieden NW Europa. Ontstaan Noordzee. Noord Britannia raakt los van Continent NW Europa. #BBC4tv 12.10.2014
4000vC++ Het Kanaal: zeeweg tussen Brittannia en Continent. > Kanalen
98nC: Tacitus: Germania biedt een grote afwisseling aan bossen en moerassen. Ook wordt er veel graan verbouwd. Er zijn veel koeien, maar die zijn mager en klein. De Germanen houden van grote aantallen, niet van kwaliteit. #TAG/G5
** Landschap, Wegen, Wateren, Waterlopen, Waterwegen, Vaarwaters, Waterwerken, Moerasland, Veenland, Woestland, Hoogland, Laagland, Grond

Geonamen:
Betreft namen van plaatsen, velden, wateren, wegen, bergen, heuvels, etc.
¶ Geonamen worden primair bepaald door de mensen die er wonen. Migranten nemen vaak geonamen mee uit hun regio of land van herkomst. Andere, nieuwe migranten kunnen deze namen moduleren zodra ze een belangrijke positie bereiken en nog eigen taalnormen hebben.
¶ Als er weinig migranten instromen in een bepaalde regio, zal hun invloed op de geonamen beperkt zijn. Als ze in grote aantallen instromen en eigen taalnormen hebben, dan kunnen de bestaande geonamen snel moduleren. Per saldo betekent e.e.a. dat stabiele geonamen aangeven dat de oorspronkelijk bevolking stabiel dominant aanwezig is.
¶ Duidelijk voorbeelden van stabiele geonamen van Anglische origine zijn o.a.:
Drente: Aalden, Bevertien, Bruntinge, Calthorne, Coevorden, DeKnolle, Eursinge, Foxwolde, Havelte, Roderwolde, Westerveld, Zandvoort, etc
Gelderland: Aalsvoort, Arnhem, Beltrum, Borculo, Eibergen, Hackfort, Hambroek, Harreveld, Holterhoek, Nettelhorst, Swilbroek, Vorden, Westervoort, Winterswijk, Zevenaar, etc
Groningen: Aalsum, Blijham, Engelbert, Engewerdt, Englum, Foxham, Foxhol, Kolham, Kropswolde, Scharmer, Selwerd, Suttum, Suxwort, Winschoten, etc
Overijssel: Balderhaar, Beckum, Eefde, Haaksbergen, Hardenberg, Holten, Lutten, Markelo, Oxe, Raalte, Rekveld, Warnsveld, Witharen, Zutphen, etc
** Namen, Geografie, Regionamen, ASA

Geordie: (450nC-heden)
¶ Oer Engels ofwel Oer Anglisch dialect in Bernicia, een gebied in NO Northumbria (NO Engeland), gelegen langs de Noordzeekust tussen Engeland en Schotland. Geordie staat heel dicht bij het Oer Anglisch. De naam Geordie kan zijn afgeleid van ge-ordinu, wat in Anglisch/OudNederlands betekent gewoon. Dwz: de gewone taal. Dus zonder opsmuk met vreemde en dure woorden of taalkundige constructies. Passend in de cultuur van: Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Deze cultuur wordt voornamelijk benadrukt in Noord-Oost Nederland, waar sinds 100vC++ voornamelijk Angelen wonen en vanwaar vele Angelen zijn gemigreerd naar voornamelijk Noord-Oost Brittannia: i.c het huidige Yorkshire en Northumbria.
¶ Bron Wikipedia (11.5.09) schrijft:

Northumbria has a series of closely related but distinctive dialects, descended from the early Germanic languages of the Angles, of which 80% of its vocabulary is derived ... The major Northumbrian dialects are Geordie ... To an outsider's ear the siminlarities far outweigh the differences between the dialects. ... Due to the roots of Northumbrian dialects, its is often said that visitors from Scandinavian countries and the Netherlands often find it much easier to understand the English of Northumbria than the rest of the country.
Genoemde Geordie dialecten staan dus erg dicht bij het Anglisch dat oorspronkelijk in Noord Northumbria is gesproken. Dat is dus het Anglisch van de Angelen, die zich vanuit Angeln in 450-600 nC in NO Engeland vestigen. Dus in de nadagen van het Oer Anglisch.
** PgBrit/Geordie

Geordieland: > PgBrit
Gerecht: > Gerechten, Rechtspraak

Gerechten: (GRH:)
Anglisch: gerihtan.
- aegmilc = pap van melk en eieren
- aegrora = roerei
- aendsticc = gebraden eend
- aensjoufiscloda = ansjovisomelet
- aeppelmos = appelmoes
- bannoc = dikke koek van haver en gerst of erwten
- breadsopp = broodsop = brood (bread) en rozijnen (raizins) geweekt in melk (milc)
- cesebread = kaasbrood = brood met kaas uit de oven
- cesecocies = kaaskoekjes
- colsopp = koolsoep
- crutmos = kruudmoos = gerecht van melk (milc), rogge (ryge), noten (nutas), rozijnen (raizins) + honing (honech)
- earwasopp = erwtensoep
- feancalsopp = venkelsoep = soep van aangestoomde venkel en gember
- fiscgelli = visgelei
- flaesc = vlees
- grillad forrel = gegrilde forel
- haxabread = brood (bread) met gehakt (haxa) van beenham (banham)
- hochpott = hutspot = rapen (raepas) met vlees (flaesc)
- honechbread = brood (bread) met honing (honech) uit de oven
- isercoce = wafel
- linselsopp = linzensoep
- loda = omelet
- manc = mank = aardappels met saus van karnemelk en olie
- oxtunge = ossetong
- pancoce = pannekoek
- pisansopp = erwtensoep = soep van erwten (pisan) + sumac (zure bessen) + gesneden wortel + korianderblad + schenkel of worst. Erwten worden al geteeld en gegeten sinds circa 1000vC. Sommigen menen al sinds 7000vC.
- podding = pudding
- pottetan = eenpansgerecht
- snas = braadspit, vissen aan snoer geregen
- sopp = soep van vleesjes en groenten
- steamp = stampot
- steaw = stampot = aardappels (aerpels) + prei/wortels + vlees/vis
- stofapott clean = kleine stoofpot van gerst (baerlic), vogel (fugol), bacon (baeco) en walnoten (wealnutas) of hazelnoten (haeselnutas)
- stofapott great = grote stoofpot van gerst (baerlic), groenten (waermos) en hasu (haas), konijn (cnean), kalfvlees (cealfflaesc) of kip (cicen)
- strufe = struif, flensje
- sumorfreagd = zomervreugd = zomerfruit (sumorfruht) met honing (honech) en hazelnootkruim (haeselnutucruma)
- ulefell = ulevel = flensje = dunne, kleine pannekoek
- wildbraed = wildbraad (# vleesgerecht)
- wildcrustar = wildkrust = korsten (crustars) met kip (cicen) of duif (duve)
- wyrtalsteamp = stampot wortelen
¶ Overig: mael (maal, maaltijd), mustart (mosterd), piper (peper), sealt (zout)
1674: Joannes van Cranenburgh (gb 1637) maakt in 1674 een lange pelgrimstocht. In Koblenz logeert hij in herberg De Ridder. Daar eet hij volgens een gedicht van hem:

Eijer, Linsen, Slaett en Visch,
brochten sij hier op den disch;
raedt, wat hadde ick verteerd?
Eenen schillingh kreegh de weerdt.
** Consumptie, Voedsel, Kruiden, Specerijen, KBB

Gerechtigheid: (GRC:)
6000vC++ Horus: Egyptische god van Goedheid, Wijsheid, Gerechtigheid en Wedergeboorte > Horus
 

¶ De adelaar is een roofvogel. Vaak ook arend genoemd. Hij is een oeroud symbool van macht, gerechtigheid en wedergeboorte en komt voor in vele culturen voor. O.a. de oude Egyptenaren, de Soemeriërs en de Indianen in Amerika.
> Adelaar
 
¶ Gerechtigheid is van fundamenteel belang voor een goede samenleving. Ontbreken van gerechtigheid brengt boosheid en agressie onder mensen. Gerechtigheid brengt vrede en voorspoed. Alleen een samenleving waarin gerechtigheid bestaat, kan goed functioneren.
Rechtvaardigheid betekent recht doen aan anderen. Dus: rechtvaardig handelen jegens anderen en het rechtvaardig oplossen van schendingen van rechten. Rechtvaardigheid brengt vrede en voorspoed en is daarom naast gerechtigheid van fundamenteel belang voor een goed functionerende samenleving. > Rechtvaardigheid
¶ Bij de Angelen speelt de gerechtigheid ook een belangrijke rol, getuige de rangorde van de weekdagen:

Sunndaeg (Sunnandaeg) = zondag; gn naar de zon
Maendaeg (monandaeg) = maandag; gn de maan
Tiwesdaeg (tinxdaeg, tsinxdaeg, dingsdaeg) = dag waaop gedingt wordt; gn Tiwas, god van de Gerechtigheid
Wodnesdaeg = woensdag; gn Wodan, een Anglische god
Goindaeg = woensdag
Thuresdaeg (thunresdaeg) = donderdag; gn Thor/Donar, god van oorlog en donder > Donar
Frigedaeg = vrijdag; gn Frigg (Freya), godin van de liefde
Saeterndaeg = zaterdag; gn Saeter, god van de landbouw > Saeter

Plaats 1 en 2 worden ingenomen door de twee grootste machten in het pantheon van de Angelen: de zon en de maan. Daarna komt Tiwesdaeg: de dag van Tiwaz, de god van de Gerechtigheid. In deze rangorde is Tiwaz belangrijker dan Wodan, Thor (Donar), Freya en Saeter.
¶ De Anglische ordening van de weekdagen weerspiegelt kenlijk de Anglische hiërarchie van de kosmische elementen. (> Weekdagen) Opmerklijk is dat daarin Tiwaz (god van de Gerechtigheid) is geplaatst boven Wodan. (> Tiwaz) Dit lijkt te betekenen dat de Angelen vinden dat ook Wodan is onderworpen aan het recht. Deze opvatting vinden we terug in de Magna Charta (1215 AD) die immers vindt dat het recht voor iedereen geldt. Ook voor de koning, adel en kerklijke prelaten in Engeland. (> Democratie) Dit Anglisch denken getuigt van een groot gevoel voor eerlijkheid en rechtvaardigheid.
Liefde: Maandag is genoemd naar de Maan, na de Zon de belangrijkste factor in de kosmos en kenlijk ook in de Angale Anglische wereldorde. Aangezien Balder een maangod lijkt te zijn, kan de weekorde betekenen dat per saldo Balder ofwel de Liefde de belangrijkste factor zijn in de Anglische rechtsorde. Balder is immers de god van het Lijden en de Liefde. > Weekdagen, Balder, Maan
** Stamvrede, Rechtspraak, Dingplaatsen, Weergeld, Tiwaz, Deiwos, Donar, Horus, ODA

Gerechtigdheid:
Ieder is gerechtigd te leven naar de eigen rechten. Ieder is gerechtigd te handelen naar de eigen rechten. Ieder is gerechtigheid de eigen rechten te beschermen. Ieder is gerechtigd de eigen rechten te verdedigen. Wie de rechten van anderen respecteert, die heeft weinig te vrezen. Wie de goede weg blijft volgen, zal veel bereiken. #SRK

Gerechtvaardigdheid: (GRH:)
¶ Ieder is gerechtigd te leven naar de eigen rechten. Ieder is gerechtigd te handelen naar de eigen rechten. Ieder is gerechtigd de eigen rechten te beschermen. Ieder is gerechtigd de eigen rechten te verdedigen. Wie de rechten van anderen respecteert, die heeft weinig te vrezen. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. #SRK
¶ Leven naar de goede normen en waarden, dat is gerechtvaardigd. Handelen naar de goede normen en waarden, dat is gerechtvaardigd. Wie leeft en handelt naar gerechtigdheid, die is gerechtvaardigd. Een gerechtvaardigd mens heeft weinig te vrezen. Wie de goede weg blijft volgen, zal veel bereiken. #SRK

Gereedschap: (GRP:)
()A adesa (adze = kapmes om planten en struiken weg te kappen), adesan (clearen, wegkappen, etsen), aex (bijl), afugar (avegaar = grote houtboor), andloman (apparaat), angol (pikhaak, pikbijl; > Angol), baets (schop, schep), barclaw (bereklauw; # wrik), barta (brede bijl), bicce (bikhamer, steenhamer), bile (bijl), bilhoc (bijlhaak, snoemes, kapmes), bitel (bijtel), bolt (bout), brecc (breekijzer), bullnos (boelneus = beitel met brede kop), caeg (keg, pin, wig), cliever (klauw), feol (vijl), fil (vijl), geloma (gereesschap), geraede (gereedschap), gereawe (werktuig, apparaat, machine), greaf (greef, houweel), hac (korte bijl met dwars blad om houtvlakken te effenen; o.a. gebruikt in botenbouw), hacke (pikbijl), haeft (heft, handgreep), hamer (hamer), han (slijpsteen), hanan (ww slijpen), hand (handvat, greep), handaex (handbijl), hanciser (hangijzer = ijzeren ketting met haak), handaex (handbijl), hauwel (houweel), hielf (handvat, steel), hlaedder (ladder), hwettan (wetten, slijpen), hwettstan (wetsteen, slijpsteen), kil (wig, mes), mangol (mangel), martle (martel, hamer), mattuc (pikhouweel met ets- en beitelkop), piccaex (pikbijl, pikhaak), picchoc (pikhaak), piccstric (wetsteen om zeis te scherpen), pinsor (pincet; bestaat al 650vC > LACA), preon (priem), roffle (spade, schop), saga (zaag), sagu (=A saga), scaer (schaar), scaera (=A scaer), scara (=A scaer), scuffel (schoffel), slecg (slagmes), slegg (houten hamer), spicer (spijker), suffal (priem om gaatjes te maken), tol (tol, draaitol), toln (=A tol), tong (tang), ungol (=A angol), wecg (wig), wecgan (steken, slaan, wegdrukken), wince (lier, windas)
Netspin: In Afrika leeft een spin die een netje maakt waarmee die insecten vangt.
Egyptische aasgieren gebruiken stenen om eieren te breken. Ze zoeken een redelijk grote steen, nemen die in hun bek, vliegen hoog op en laten de steen dan vallen, precies op het ei.
Raven gebruiken stenen om noten te breken en grasrietjes om termieten te vangen.
78miljVC++: eerste chimpansees ter wereld in Midden en West Afrika
78miljVC: Jane Goodall bestudeert in Tanzania vele jaren chimpansees. Zo ziet zij dat deze apen zorgvuldig takjes uitzoeken, de blaadjes ervan aftrekken, ze verderop in een termietenheuvel steken en er termieten mee vangen, die ze daarna lekker oppeuzelen. Ook ziet ze hoe chimps onderling oorlog voeren met stokken en stenen. #Trouw 23.5.2012
-- 78 miljoen jaar vC verschijnen de eerste chimpansees ter wereld in Midden en West Afrika.
-- 75 miljoen jaar vC verschijnen de eerste oermensen (Homo Sapiens) in Kenya.
Gereedschap maken en oorlog voeren lijken dus ouder dan de mensheid.
75miljVC++: eerste oermensen ter wereld in Kenya
1.5miljVC Olodwai's/Z.Ngorongoro-Rifvallei-NoordTanzania: Aldaar zijn botresten van mensen gevonden uit 1.5 miljoen jaar vC. Verder ook pijlpunten en gereedschappen. #AnimalPlanet 5.12.2010 > PgGenline
1.4miljVC++: mensen maken steenbijlen #DeTelegraaf/D!2 15.12.2016
500.000vC++ mensen maken gereedschap/werktuigen #DWO
485.000vC: Zigzag gravering in schelp mossel in Museum Naturalis in Nederland. Oudste kunstuiting totnutoe van Homo Erectus. Mossel was voedsel voor hem. Schelp gebruikt om gereedschap te maken. #NOStvJournaal 3.12.2014, DeTelegraaf 4.12.2014
8000-4000vC Neolithicum: Mensen gaan dieren fokken en planten kweken voor eigen onderhoud, maken stenen gereedschap en gebruiken vuurstenen om vuur te maken. Ontstaan van landbouw, veeteelt, begrip eigendom, eigendomsrechten en eigendomsconflicten c.q. strijd en oorlog, politieke besluitvorming en religie: heuvels met ringgrachten, altaars, offeren van ossen en begrip van ziel en hemel.
> PgGen/Neolithicum
8000-4000vC Neolithicum: Mensen gaan dieren fokken en planten kweken voor eigen onderhoud, maken stenen gereedschap en gebruiken vuurstenen om vuur te maken. Ontstaan van landbouw, veeteelt, begrip eigendom, eigendomsrechten en eigendomsconflicten c.q. strijd en oorlog. > PgGen/Neolithicum
3500vC: Neandertaalse strijders in Brittannia gebruiken een soort angol in gevechten. De haakse punt is gemaakt van hertegewei. (> Angol) Ook beitels en pikhamers maken ze van hertegewei. #BBC2tv 29.10.2014.
1348vC: Egyptische steenhouwers gebruiken bijlen, beitels en olielampjes bij de bouw van een piramide voor Horemheb, een Egyptische veldheer. De bijlen zijn trapezium vormig. De olielampjes zijn van steen, plat en afgerond met een holte voor olie en een dunne buis voor de pit. #NatGeoTV 16.11.11
650vC: Prinses van Maashorst In Maashorst bij Uden in Noord Brabant zijn resten gevonden van een praalgraf uit de 7e eeuw vC: een enkelbotje, bronzen armbanden, haarvlechtringen van bronsdraad en een ijzeren pincet. > LACA
200vC: In Wetwang (NO Yorkshire) zijn in 2013 resten gevonden van een koets: een kar met twee wielen, een boom, een dubbel juk en een verende zitting. De twee wielen hadden spaken en waren gespannen in een band van ijzer. Een soort buggy dus. Kar, wielen, spaken, as en boom waren van hout. De buggy was bestuurd door een jonge vrouw. De vondst is gedateerd op circa 200vC. De buggy is nagebouwd met materiaal en gereedschap van die tijd. O.a. beitels en zagen. De buggy bleek prima te rijden in het veengebied van NO Yorkshire. Archeologen menen daarom dat de buggy afkomstig is van het Continent. Niet uit Frankrijk waar een gelijksoortige kar is gevonden in de regio Parijs. (# BBC4tv 13.11.2013) Derhalve zal ze vrij zeker afkomstig zijn uit Angelland, waar vele grote veengebieden liggen in die tijd. > PgBrit/Wetwang
500nC: Bron WAB/p21 schrijft:

Nevertheless, the wapons, utensils, jewelery, and other objects left by the first Anglo-Saxon settlers [i.e. Angelen en Saxen] prove beyond doubt that they were a people of high culture ...
1450: In Kampen is een zgn ysselkogge gevonden (nov 2015) met in de boot een steenoven, slijptol, waterpomp en items uit de préhistorie. De kogge meet 20x8 meter. Ze dateert uit de 15e eeuw. #DeTelegraaf/18.11.2015
--- Een kogge (kog) is een middeleeuws snelzeilend koopvaardijschip met ronde boeg. #KEE
2016: De Pantanel is een groot natuurgebied in Brazilia. Daar leven apen die heel intelligent grote stenen gebruiken om o.a. noten te breken, zodat ze de inhoud kunnen eten. #BBC2tv/Wild Brazil Daieries 26.9.2016
** Werktuigen, Timmerwerk, Bijlen

Germanen:
Verzameling volkstammen afkomstig uit Arya in Centraal Azië. Sinds circa 3000vC wonen ze in Oekraïne, vanwaar vele later migreren naar Noord en West Europa.
** SLA, PgGenline

Germania:
De Romeinen noemen al het land boven de Rijn Germania. Daar wonen de Germanen. Tacitus publiceert 98nC het boek De Germania, nadat hij die gebieden enige tijd heeft bereisd. (> Tacitus) Hij schrijft daarin o.a. het volgende:
¶ De Germanen komen volgens hun geloof voort uit Mannus, een zoon van Twisto. Uit Mannus komen voort:
- de Ingweonen: zij wonen in West Europa langs de kust van de Noordzee van Denemarken tot Noord Frankrijk
- de Herminones: zij wonen in Midden Europa (Duitsland, Hongarije)
- de Istvaeones: zij wonen in Oost Europa (Polen, Oekrania)
¶ De naam Germanen is echter een verzamelnaam voor een vrij groot aantal zelfstandige stammen. De naam zou oorspronkelijk alleen door de Romeinen zijn gebruikt en pas later overgenomen door de Germanen zelf. (Germ/3)
¶ De Germanen hebben vaak roodachtig haar en wilde blauwe ogen. Ze zijn slecht bestand tegen hitte en dorst, maar destemeer tegen kou en honger, waartoe het land hun heeft gedwongen. Huwelijken met naaste verwanten komt bij hen weinig voor. (Germ/4)
** Tacitus
# TAG

Gerwen:
Dorp bij Eindhoven. De regio wordt rond 450nC bevolkt door Angelen uit de regio Den Bosch.
Gyrwas zijn een Anglische stam in Oost Mercia (Engeland). Hun gebied is rond 750nC 1.200 hides (= 60 Km2) groot. Mogelijk zijn ze afkomstig uit Gerwen bij Eindhoven
** ASA, Gyrwas

Geschenken:
()A bestowan (bestouwen, schenken), bryttian (schenken, uitgeven, spenderen), forgeavan (=A forgiefan), forgiefan (vergeven, schenken), gescenc (geschenk), gift (gift, gave, geschenk), scencan (schenken)
98nC: Germanen hebben liever zilver dan goud. Bootjes van zilver geven ze elkaar als geschenk. Goud, zilver en ijzer worden er weinig gevonden. (TAG/G5)
450nC: Widsith:
88. Ond ic waes mid Eormanrice calle thrage,
88. En ik was met Eormanric tijdens zijn regering
89. thaer me Gotena cyning gode dohte
89. daar deed de Gotenkoning me een goede deugd
90. se me beag forgeaf, burgwarena fruma,
90. hij boog voor men en gaf een torque
91. on tham siex hund waes smaetes goldes,
91. op die zes honderd munten gesmeed waren van goud
92. gescyred sceatta scillingrime;
92. geschatte waarde zeshonderd shillings;
93. thone ic Eadgilse on aeht sealda
93. die ik Eadgilse in bezit gaf
94. minum hleodryhtne, tha ic to ham bicwom,
94. mijn torque, toen ik thuis bijkwam,
95. leofum to leane, thaes the he me lond furgeaf,
95. liefde ik te lenen, omdat hij me land vergaf,
96. mines faeder ethel, frea Myrginga.
96. aan mijn edele vader, vrijman in Myrginga.

Geseling:
()A thraf (straf, berisping), thrafian (drijven, berispen, straffen), wipan (geselen), wipe (zweep)
¶ Geseling werd beschouwd als een werktuig van de Gerechtigheid. De Egyptische herderstaf wordt gezien als een symbool van macht. In biezonder de macht van de farao (vaak afgebeeld met staf en gesel). Deze staf vinden we anno 2007 nog terug bij de oerbevolking van Afrika.
** Straffen

Gesteldheid: (GSH:)
()A armod (armoede, karigheid), armodig (armoedig, karig), cranc (ziek, ongesteld), crancnis (ziekte, zwakte, armoede, onmacht), cumber (kommer, zorg, last, hinder), cwic (kwik, kwiek), doosig (doezig, slaperig, duf), ead (geluk, bezit, rijkdom), eadig (gelukkig, rijk, gezegend), felan (voelen), gefela (gevoel, gevoelen), geluc (geluk), gelucig (gelukkig), gelucignis (gelukkigheid), gemac (gemak), geornlig (jaloers), glead (blij), gleadnis (blijheid), happig (happig, verlangend, blij), happignis (blijheid), hungran (hongeren), hungrig (hongerig), luc (geluk), luccig (gelukkig), luccignis (gelukkigheid), meo (moe, vermoeid), meohod (moeheid, vermoeidheid), mough (lust), neoddryft (nooddruft), othmod (ootmoed, vriendelijke gezindheid), ricdom (rijkdom), rice (rijk), rick (=A rice), ricman (rijkaard, aanzienlijk persoon), saed (droefig), saednis (droefenis, droefheid), seoc (ziek), seocnis (ziekte), slawrig (ziek, traag, mat, lusteloos), sleag (slecht, ziek), tior (moe), tiorig (vermoeid), ungemac (ongemak), ungemaclic (ongemaklijk), wace (wakker), wanc (wankel, instabiel), wancig (wankelig, instabiel, onzeker), wer (moe), werig (moe, vermoeid), wers (=A wors), wors (slecht, slechter, minder), worsan (slechter worden, achteruit gaan), wyrs (=A wors)
2015: Mensen moeten minimaal 25 minuten per dag lopen om hun lichamelijke en geestelijke gezondheid te bevorderen. Dat is o.a. goed tegen obesitas. #BBC2tv/WorldNews 15.1.2015
** Zelfzorg, Gemoed, Humeur, Gezondheid, Conditie, Licht, Lopen

Getallen: > Tellen, Numerologie
Gethorne: > Giethoorn
Getijden: > Tijd, Hjuki & Bil

Geuren:
()A agawud (agahout; # geurige hars), fengyr (veengeur, veenlucht), gyr (geur), gyran (ww geuren), gyrig (geurig), hoygyr (hooigeur), hrenian (ruiken), leacer (lekker), logt (lucht), logtan (ww luchten), lougt (lucht), mastic (mastic = welriekend hars), nebb (sneb, neus), nosu (neus), reac (reuk, geur), reacan (ruiken, geuren), reacoyl (reukolie, parfum), reoc (reuk, geur), reocan (ruiken), rucan (ruiken), smiec (smook, rook, brandlucht), smellan (ruiken), smelle (lucht, geur), stealle (stank), stenc (stank), stencan (stinken), stencig (=A stincig), stencan (stinken), stinc (stank), stincan (stinken), stincig (stinkig, stinkend), walem (walm)
Agawud is een heerlijke geurstof gemaakt in Indo-China. De stof wordt al sinds oude tijden verhandeld tot in Europa.

Gevoel: > NEW, Gevoelens

Gevoelens: (GVL:)
()A angwis (smart, pijn), blidhe (blij, vrolijk), blidhhed (blijheid), blidhnis (blijdheid), blidhscip (blijdschap), boas (boos), boashed (boosheid), boi (boos, ontstemd), boihed (boosheid, ontstemdheid), carine (pijn, smart), dingsig (onzeker, ongerust, verdrietig), dreor (treurnis, verdriet), eampt (gevoel), eamptig (gevoelig, prikkelbaar), earc (boos, kwaad), earcnis (ergernis, boosheid, kwaadheid), fea (vreugde), felan (voelen), feling (gevoel), freagd (vreugde), freothu (vrede), fridhu (vrede), furdread (verdriet), gefeol (gevoel), gefeolig (gevoelig), glead (blij), gleadnis (blijheid), gleo (vreugde), gram (gram, boosheid), gramscip (gramschap, boosheid), happignis (tevredenheid, blijheid), hearm (kwaad, ellende, smart, pijn), hellig (boos, woedend), hellighed (boosheid, woede), lath (leed, verdriet), leof (bn lief), leof (lof, liefde), liaf (=A leof), liafta (liefde), lufu (lief, liefde), onblidhe (verdrietig, droefig), paes (vrede), refa (vrede), saed (droefig, verdrietig), saednis (droefheid, verdriet), sarig (verdrietig, bekommerd, bedroefd), sarignis (verdriet, spijt), scaelc (onvrij, onderworpen, boos), sceam (schaamte, schande), sceaman (schamen), sceamta (schaamte, schande), smeart (smart, pijn), wa (pijn, verdriet), warra (verwarring, onvrede, onrust), weamod (weemoed, boosheid), weamodig (weemoedig), werra (=A warra), wimod (=A weamod), win (=A wyn), wod (woede), wyn (vreugde, genot)
¶ Ken uw gevoelens en toon ze op de goede wijze. Mensen zullen u begrijpen. De meester is zorgvuldig en voorzichtig en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Ken uw gevoelens. Blijf bij uw gevoelens. Toon uw gevoelens. Ken de gevoelens van anderen. Wie goed omgaat met gevoelens, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Toon uw gevoelens en men zal u begrijpen. Begrijp en respecteer de gevoelens van anderen en men zal u waarderen. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. De meester is zorgvuldig en voorzichtig en bereikt het hoogst bereikbare. Meer kan een mens niet wensen. #SRK
¶ Blijf bij uw gevoel, zij is een goed kompas. Blijf bij uw gevoel, zij is een wijze gids. Blijf bij uw gevoel, zij wijst u de ware weg. Blijf bij uw gevoel, zij wijst u het ware. #SRK
¶ Wie goed omgaat met gevoelens, die vindt het ware leven. Wie zich ongeremd laat meesleuren door gevoelens, kan veel schade aanrichten. Wie gevoelens op de goede wijze integreert in het eigen leven, die is een meester. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. #SRK
** Innerlijk, Gemoed, Emoties, Liefde, NEW

Gewassen: (GWS:)
()A aemel (spelt = soort grove tarwe), aemelta (speltakker), aerpel (aardappel), aetes (haver), aetesfeld (haverveld), ancorn (eenkoorn), ates (haver), barlic (gerst), bataet (# zoete aardappel), beanan (bonen), bere (gerst), bete (biet), biss (dunne wortel van knolraap), blawmaensaed (blauwmaanzaad), broccole (broccoli), cipel (ui), cnolle (knol), cole (kool), colraep (koolraap), colsaed (koolzaad), corn (koren), cour (koren), crodbeanan (bruine bonen), cropsalaet (kropsalade), dufebeanan (duivebonen), earpel (aardappel), earwan (erwten), enion (ui), fleax (vlas), garleac (knoflook), gaerst (gerst), gearst (gierst), gihwaes (gewas), gorst (gerst), grain (graan), grun (groente), haefre (haver), hagolcruc (hagelkruis = kruis om gewas te beschermen), healm (halm, stengel), hemp (hennep), henep (hennep), hopp (hop), horscorne (haver), linsaed (lijnzaad), linsel (linzen; # peulvrucht), maedere (meekrap), maensaed (maanzaad), mays (mais), mos (moes, groente), mose (boerekool), paesternaec (pasternaak), pisan (erwten), pleagast (gort, gepelde gerst), raep (raap), reof (knol), rocge (rogge), row (rogge), rubarbar (rabarber), ryfe (reve), ryge (rogge), salaet (salade), scorsenere (schorsenier), spelt (spelt), spreotan (=A sprutan), sprutan (spruiten), spryttan (=A sprutan), sypal (ui), tearwa (tarwe), teolian (telen, cultiveren), tilian (=A teolian), utsleag (gewas, vegetatie), utslean (uitbotten), waete (weit), witloaf (witlof), witwaete (tarwe, weit)
3000vC++: Dagblad De Telegraaf 4.5.2012 schrijft over een tentoonstelling in het RMO te Leiden (mei-sep 2011): "Op vrijwel elk voorwerp uit het oude Egypte staan bloemen, planten of fruit afgebeeld. Op spiegels, zuilen, vaasjes, en zelfs op wapens als als dolken en messen, maar vooral op offertafels, wanden van grafen en mummiekisten staan bloemenkransen en soms complete tuinen. ... Vlas, tarwe, ui, meloen, sla, korenbloemen, bitterkruid, dadelpalmen, granaatappel- en vijgebomen. In elke vitrine zijn voorwerpen te zien waarop ze zijn afgebeeld. ... Hoe de Egyptische tuinen de Grieken en Romeinen en veel later de kunstenaars uit de art-noueveauperiode inspireerden, zien we in de laatste vitrine."
650vC++: Aanvankelijk verbouwen de Angelen alleen emmertarwe en gerst. Rond 100vC wordt ook rogge verbouwd.

725vC++: Hagal: (725vC++) AVA haegl (hagol) = hagel. Hagal is het runeteken voor Harmonie, Heil en Geluk. Het teken is een combinatie van de tekens X (gebo = geven) en I (isa = ijs). De hagal werd op een lange stok geplaatst op kruispunten van wegen langs akkerland om het gewas te beschermen tegen hagelstormen, die het gewas konden vernietigen. > Hagal
¶ Broccoli en bloemkool zijn geïntroduceerd door de Romeinen en worden sindsdien verbouwd in Angelland. # De Telgraaf 30.12.2010
** Landbouw, Tuinbouw, Graan, Koolzaad, Oliegewassen, Koren, Rogge, Spelt, Vlas, Groente

Geweld:
()A laesan (slaan), laeser (lazer, slag, klap)
1600: De preutse Bredero (1585-1618) dicht in zijn Boertigh liedt-boeck:

Wie sal niet van de feest en boerenkermis walgen?
Men doeter anders niet als vreten swelgen balgen:
Men vedelt springt en danst, men sackpijpt en men fluijt,
En eer de kermis scheid soo raeckt het mesken uijt
** Criminaliteit, Oorlog, Oorlogen

Gewest: > Gewesten

Gewesten: (GEW:)
btr de Anglische gewesten in het Anglische Rijk (650vC-800nC)
()A ealdorman (olderman), etholstol (etstoel), gerefa (graaf), heretoga (veldtocht, hertog), hertuge (hertog, generaal; later vorst van een gewest), keek (streek, gewest), olderman (olderman = bestuurder van een gewest), scere (=A scire), scergerafa (sheriff, gewestgraaf = bestuurder van een gewest), scire (scheer, scheur = afgescheurd land, zone, gewest), wist (gewest), wistgerefa (gewestgraaf, sheriff), wistla (gewestraad), wistlawudu (vergaderplek gewestraad)
Angelland omvat 7 gewesten: Drente (ZA), Eemsland (ZA), Hamaland (ZA), Hannover, Holstein, Sleeswijk (ZA), Twente (ZA).
Hamaland: Omvat circa 400nC++ de regio's Deventer, Veluwe, Liemers, NW Munsterland en de Achterhoek. De regio wordt rond 950nC bestuurt door een graaf uit het geslacht Wichman afkomstig uit Wichmond.
** Landinrichting, Wistlawudu, Olderman, Ealdorman, Etstoel, Graaf, Grollerholt

Geweten:
Een zuiver geweten sterkt het gemoed. Een zuiver geweten sterkt de geest. Een zuiver geweten sterkt de mens. Het zuivere geweten is een richtsnoer voor het handelen. Wie luistert naar het geweten, zal waarlijk rust en vrede kennen. #SRK
** NEW

Gewicht: (GWI:)
¶ Het aantal cm-ers dat men meet, mag men wegen in kilogrammen.
** Lichaam, Obesitas, MEG (Maten & Gewichten)

Gewoonten: (GWT:)
Bron DRG/p14 schrijft:

Naast het recht van den sterkste zal ongetwijfeld de samenwonende bevolking een hooger recht hebben gehad, zal hij willen handhaven wat de primitieve moraal haar leerde. Zoo zijn de goede gewoonten ontstaan, die volgens Tacitus [55-118nC] het Noorden beheerschten bij gebrek aan bewuste rechtsregelen. "Plus ibi valent boni mores, quam alibi bonae leges".
** Gewoonterecht, Moraal, Recht

Gewoonterecht: (GWR:)
De oude volksvergaderingen worden primair bezocht door de gezinshoofden. In die tijd hebben namelijk alleen zij die rechten. Deze rechten zijn meestal gebaseerd op grondbezit. De gezinshoofden zoeken (vinden) samen oplossingen voor de geschillen, zgn vondenissen. Volgens oude verhalen keuren zij de voorgedragen vondenissen af door gemor of keuren die goed door schudden van de speren. #DRG/p15
Vondenis: = gevonden beslissing, vonnis, besluit (Angl: fondnis).
In volksvergaderingen en rechtspraak vinden de eigenerfden het recht uit de bestaande beslissingen. Hierdoor ontstaat het Gewoonterecht. Deze vergaderingen worden gehouden in de open lucht bi climmender sonne. In de loop van de tijd worden speciale personen benoemd om in deze vergaderingen het Recht te vinden onder leiding van de graaf. Deze vergaderingen worden enige keren per jaar gehouden. Er is dingplicht, men moet dus komen. Later komt er onderscheid in echte dingen (met dingplicht) en geboden dingen waarvoor geen dingplicht geldt. #DRG/p18
Codificatie: De vondnissen (gevonden beslissingen) worden opgeslagen en bewaard. De verzamelde vondnissen worden wijsdommen genoemd. Ze vormen de basis voor latere voorkomende gevallen. Zo groeit een rechtsysteem dat is geworteld in de rechtsopvattingen van alle burgers.
** Gezinshoofden, Volksvergaderingen, Eigenerfden, Dingen

Gezelligheid: (GEZ:)
()A cosig (gezellig), cosignis (gezelligheid), cuyrian (ww kuieren = gezellig praten), cuyrhus (kroeg, cafee), drincan (drinken), etan (eten), folan (gekheid maken, schertsen), fralic (vrolijk), fray (fraai, vrolijk, opgewekt), frolic (vrolijk), frolican (vermaken, pret hebben), frolicnis (vrolijkheid), gaebberan (gabberen, snateren, lachen), gal (vrolijk), galmod (vrolijkheid), galmodig (goedgemutst), gesaelig (=A saelig), gesellighed (=A saelighed), gesel (gezel, makker, kameraad), gesellig (gezellig), gesellighed (gezelligheid), hlehhan (lachen), hliehhan (lachen), humore (humor), joccan (jokken, schertsen, grappen), jocce (grap, leugen), joccere (joker, grappenmaker, lolbroek), jol (plezier, vrolijkheid, gijn), jolan (ww joelen, lol maken), jolig (jolig, lollig, leuk, vrolijk, gijnig), lehhan (lachen), liehhan (lachen), neok (gezellig hoekje), saelig (gezellig, blij), saelighed (gezelligheid), singan (zingen), talu (vertelsel, verhaal), tellan (vertellen, verhalen, mededelen)
300-600nC: Bij Donkere Middeleeuwen denken mensen vaak aan volksverhuizingen en plunderingen, maar er was ook tijd om te genieten en in rust sieraden te maken. > Sieraden
¶ Gezelligheid is van groot belang voor de mentale en fysieke gezondheid van mensen. Bij de Angelen is daar dan ook altijd veel tijd voor uitgetrokken. Als men bij elkaar was werd er daarom gezellig gegeten, gedronken, gepraat, gezongen, gegrapt en verhaald over alles en nog wat.
¶ Ware gezelligheid geeft ware rust. Ware gezelligheid geeft ware kracht. Ware gezelligheid geeft vertrouwen. Ware gezelligheid sterkt het gemoed. Ware gezelligheid sterkt de geest. Ware gezelligheid sterkt het humeur. Ware gezelligheid sterkt de gezondheid. Ware gezelligheid sterkt de mens. Ware gezelligheid geeft ware kracht en zin. #SRK
** Verhalen, Vermaak, Zingen, Humor
# FRI, DAB, KBG

Gezin: > Familie

Gezinshoofden: (GZH:)
In oude tijden zijn de gezinshoofden de primaire bronnen van de sociale besluitvorming. Zij komen op gezette tijden samen om belangrijke zaken te bespreken en oplossingen te bedenken. De vergaderingen vinden mogelijk plaats bij offerplaatsen. De Drentse dingspillen zijn namelijk gebouwd bij de offerplaatsen in Zuiderveld/Sleen, Diever, Beilen, Rolde, Vries (voor Noordenveld) en Anloo (voor Oostermeer). Dingspil lijkt namelijk afgeleid van digspaal (AL thingspal) wat een rechtsgebied aangeeft. #DRG/p14-15
** Dingspil, Volksvergaderingen

Gezondheid: (GZD:)
()A ansund (gezond, onbeschadigd), araednes (gesteldheid), awedan (gek worden), carine (pijn), dol (gek), dranc (drank), drincan (drinken), etan (eten), firmery (ziekenzaal), fisician (dokter), fitt (fit, gezond), foda (voedsel), gaens (gezond, heilzaam, zuiver), gaensan (genezen, zuiveren, reinigen), gaensnis (gezondheid, zuiverheid), gesund (gezond), gesundnis (gezondheid), gewiht [gewait] (gewicht), hael (heel, gezond), haelan (helen, gezond maken), haelcunst (heelkunst, heelkunde), haelth (gezondheid), hal (=A hael), hearm (letsel, pijn), lathan (lijden), maeger (mager), oferwiht (overgewicht), pine (pijn), pinelic (pijnlijk), sar (zeer, pijnlijk), saran (zeer doen), seoc (ziek), seocnis (ziekte), sund (gezond), sundnis (gezondheid), sundsarg (gezondheidszorg), swima (zwijm, bewusteloos), swiman (zwijmen, flauw vallen), thicce (dik), waeg (gewicht), wegan (bewegen), wel (wel, goed), wela (welzijn, welgaan), wit (fitheid)
Wat doen de Angelen in het verleden om hun mentale en fysieke gezondheid te bevorderen? > Hygiëne, Geneeskunde, Heelkunde, Sjamanisme, Aandoeningen, Medicynen, Kruiden, Moreel, Gezelligheid, Ontspanning, Vermaak
Woluspa: Gotisch scheppingsverhaal. Odin/Wodan en zijn helpers Hoenir en Lothurr maken samen de mens uit een boomstam waarin ze het leven blazen. Hoenir geeft de mens daarna 'wit en hroering', ofwel fitheid en beweging.
oude wijsheden:
- an apple a day keeps the docter away
- goede bezigheden zijn een weldaad voor lijf, ziel en geest
- vroeg naar bed en vroeg weer op houdt de mens gezond, welvarend en wijs
- warme voeten en een koel hoofd brengen heil en zegen
300-600nC: Uit opgravingen in heel Nederland blijkt dat de Donkere Middeleeuwen tamelijk rijk en welvarend zijn. Mensen zijn gezonder en langer dan de Romeinen bevoor 300nC en de Karolingers na 300nC. > Donkere Middeleeuwen
1621++: David Beck is schoolmeester in Den Haag, later in Arnhem. In zijn dagboek vertelt hij steevast hoe het weer is. Verder vertelt hij veel over wat hij eet, over zijn gezondheid en kwalen, zijn cotacten, de schrijfopdrachten die hij krijgt, over maanverduistering, het leven in de havens, de waterstanden van de Rijn, etc. > Dagelijks Leven
1850: In de 19e eeuw heeft een arts de volgende tien geboden geformuleerd:

  1. Uw voedsel zij eenvoudig en natuurlijk.
  2. Kleed u doelmatig.
  3. Zorg voor zuivere lucht.
  4. Bemin de zindelijkheid.
  5. Verschaf u eene matige beweging.
  6. Geniet eene geregelde rust.
  7. Wees voorzichtig bij al uwe ondernemingen.
  8. Blijf uwe driften of gemoedaandoeningen meester.
  9. Wagt u voor onmatigheid in spijs en drank.
10. Vlied den wellust.
1910: Physical and mental health go hand in hand. Aldus de Brit Baden-Powell (1857-1941), bedenker en oprichter van de Padvinderij. Deze uitspraak is een variant op het bekende gezegde A sound mind in a sound body.
--- E.e.a. betekent dat we ons algehele welgaan alleen kunnen bevorderen langs twee wegen, die we beide moeten gaan: de fysieke plus de geestelijk weg.
1960: Honing is lekker en gezond. Het wordt gebruikt op de boterham, in thee en in gebak. Honing bevat glucose en fructose (samen 70%), saccharose, water (20%), mineralen en vitaminen. Smaak en geur zijn afkomstig van aromastoffen. (#WP) Honing heeft een weldadige invloed op de mens, geeft rust en sterkt de weerstand. #SRK
2005: Onderzoek aan de Universiteit van Tokio in Japan heeft aangetoond dat lang slapen een goed middel is tegen stress en de gezondheid bevordert.
2013: In het zuiden van Japan wonen mensen die erg gezond zijn en heel oud worden. Gemiddeld halen ze circa 120 jaar. Zelf verklaren ze dat door hun bizondere levenstijl:
- elke dag een doel stellen
- veel tuinieren
- veel bonen, groente en vis eten
- weinig sex
2014: Mensen in centraal Sicilië leven gezond, zijn gelukkig en worden heel oud. Ze halen makkelijk 106 jaar. De regio is arm en het leven is er karig. Ze leven eenvoudig. Ze verbouwen alleen wat graan en groente en houden wat koeien en kippen. Ze werken graag zonder te overdijven. Ze bewegen veel en tuinieren veel en met plezier. Ook drinken ze graag wijn. Ze voelen zich goed. Ze willen nooit doodgaan. Een man van 86 zegt dat hij zich 50 voelt. Hij ziet er bizonder gezond uit en heeft nauwelijks rimpels. Hij zegt dat hij vaak 't idee heeft dat hij nooit zal sterven. #MAXtv 22.1.2014
2014: Wim Hof (the Iceman) stelt dat het menslijk zenuwstel in principe vele zware beproevingen kan doorstaan. Het moet alleen goed geprikkeld worden om optimaal te functioneren. Hij traint mensen daarom door ze zo bloot mogelijk door sneeuw te laten lopen. Centraal gaat het om een goede ademhaling en koudheid. De intense kou stimuleert het zenuwstel beter te functioneren. Hierdoor voelen mensen zich beter. #VARA P&W 4.2.2014
--- Een man in Engeland lijkt de Iceman te bevestigen. Hij loopt elke dag bloot door het land, slaapt in een tent en eet wat hij tegenkomt. Hij doet dit al zes jaar en straalt veel gezondheid en happiness uit. #BBC4tv nacht 5.2.2014
2014: In Nederland is het ziekteverzuim onder ambtenaren van de provincies gemiddeld 4%. Drente scoort het laagst met maar 2,9%. Ze schrijft dit vooral toe aan de goede werksfeer, die is te danken aan een goed beleid. Drente probeert een goede werkgever te zijn: de sfeer moet goed zijn, mensen moeten plezier in hun werk hebben. #DeTelegraaf 11.7.2014
2014: Richard De Leth (32) leeft elf dagen in de Pyreneën als oermens. Slacht kippen, eet wilde bramen, doolt uren door de bergen en slaapt onder een rots. Een andere oerganger is na tien dagen verlost van zijn rookversalving. Leven volgens de natuur helpt kenlijk veel zaken reguleren en genezen. Allerlei aandoeningen zijn vaak het gevolg zijn van een slechte leefstijl. Gezond leven voorkomt dat: meer ontspannen, gezonde consumptie (o.a. broccoli, fruit, vis en melk) en voldoende bewegen. Al deze bevindingen schrijft De Leth in zijn boek OERsterk Leven. #DeTelegraaf 16.10.2014
2014: In India staan 3 miljoen tempels en bar weinig ziekenhuizen. De bevolking groeit door. (#BBC2tv Simon Reeve 16.10.2014) De mensen lijken er desondanks tamelijk gelukkig. Dat kan te maken hebben met het Hinduïsme, een cultuur die zeer liberaal, democratisch, tolerant en vredelievend is. > PgGen/Hinduïsme
2014: Wandelen is goed voor de gezondheid, fitheid, hersens en zenuwen en voorkomt dementie. #UniversiteitNymegen/Neurologie nov2014
2015: Mensen moeten minimaal 25 minuten per dag lopen om hun lichamelijke en geestelijke gezondheid te bevorderen. Dat is o.a. goed tegen obesitas. #BBC2tv/WorldNews 15.1.2015
2015: Elke dag een kwartier meditatie reduceert stress en bevordert gezondheid en happiness. #BBC4tv/feb2015 > Meditatie
2015: Positivisme sterkt de happines en gezondheid en bevordert een lang leven. #VARAtv/Pauw 3.3.2015 > Positivisme
2015: De drie meest gelukkige volken in de wereld zijn in volgorde Australiërs, Denen en Nederlanders. Dat blijkt uit internationaal onderzoek van de Verneigde Naties. De Denen zeggen dat ze zo gelukkig zijn omdat ze een goed evenwicht hebben tussen werk en vrije tijd. #NOStv/Journaal 17.3.2015
2015: Denen halen fluitend hun pensioen. Ze werken 34 uur per week; het minst in heel Europa. Ze hebben minder stress. #DeTelegraaf 1.10.2015
2015: Onderzoek aan de Universiteit van Tokio in Japan heeft aangetoond dat lang slapen een goed middel is tegen stress en de gezondheid bevordert.
2015: Hidekichi Myazaki (105 jaar) is de oudste sprinter ter wereld. 150 jaar worden is over enige tijd een makkie. Onderzoekers denken dat de eerste mens al is geboren die 1000 jaar zal worden. Diabetes2 en alzheimer kunnen nu al worden vertraagd of voorkomen. Aanpak:
1. eet voeding met veel nutriënten: o.a. vitamines B, magnesium of vitamine K, groene groentes (boerkool, spinazie, spruitjes, peultjes, paddo's, fruit, noten, zaden, kip)
2. eet voeding die ouderdom vertraagt: zwarte chocola, blauwbessen, groene thee, broccoli
3. beperk consumptie snelle suikers: frisdranken, snoep, chips, koeken en fastfood
4. voorkom teveel aan koolhydraten in zetmeelproducten: brood, aardappels, pasta en rijst
5. voorkom teveel dierlijke eiwitten, transvetten, omega6rijke olies als mais- en zonnebloemolie
6. ga vooral niet op dieet
7. minder eten en meer sporten werkt slecht; het is belangrijker wat je nuttigt dan hoeveel.
#DeTelegraaf/12.10.2015: boek 'Veroudering voorkomen' van Kris Verburg (Belg; arts)
Vitamine K komt vooral voor in bloemkool, broccoli, boerekool, spinazie, raapzaadolie en mager vlees. #BGL
2015: Regelmatig goed bewegen bevordert de bloedsomloop en dat is goed voor de gezondheid en de hersens. Goed geactiveerde hersens vertragen aftakeling. Aldus Marc Petit van Stichting Internationaal Alzheimer Onderzoek (ISAO). Overgewicht, hoge bloeddruk, stress en roken bevorderen Alzheimer. #DeTelegraaf 15.12.2015
2015: Elke dag veel zonlicht is goed voor de gezondheid. #DeTelegraaf 21.12.2015
2016: Vitamine K goed tegen hoge bloeddruk en verkalking. Dat blijkt uit jarenlang onderzoek door de Universiteit van Maastricht. Vitamine K1 komt voor in groene groentes en vitamine K2 in kaas en kwark. Een tekort kan ook worden aangevuld met een voedingssuplement of een pilletje. #DeTelegraaf 2.5.2016
2016: Koenjit (specerij; soort gele wortel) is goed voor de gezondheid, het immuun systeem en tegen kanker. #BBC2tv/27.9.2016
2017: Goede gezondheid en welgaan zijn zeer belangrijk voor een lang en gelukkig leven. #AVRO/TROStv 20.3.2017
2017: Elke dag 2-3 koppen koffie is goed voor de gezondheid. #AlJazeeraTV/11.7.2017
¶ Alles doen wat goed is voor uzelf, dat brengt ware gezondheid. Alles laten wat slecht is voor uzelf, dat brengt ware gezondheid. Ware gezondheid sterkt het welgaan. Ware gezondheid sterkt het welbehagen. Ware gezondheid sterkt het gemoed. Ware gezondheid sterkt de geest. Ware gezondheid sterkt de fitheid. Ware gezondheid sterkt de vreugde. Ware gezondheid sterkt de mens. Ware gezondheid kan vele problemen aan. Ware gezondheid kan vele narigheden aan. Met ware gezondheid kan men veel bereiken. Ware gezondheid brengt ware geluk en vrede. #SRK
¶ Ware voeding brengt gezondheid. Ware ontspanning brengt gezondheid. Ware rust sterkt de gezondheid. Ware lichaamsbeweging sterkt de gezondheid. Ware recreatie sterkt de gezondheid. Ware yoga sterkt de gezondheid. Genieten van het leven sterkt de gezondheid. De meester is zorgvuldig en kiest met zorg. #SRK
¶ Lopen sterkt de gezondheid. Wandelen sterkt de gezondheid. Tuinieren sterkt de gezondheid. Voldoende rust sterkt de gezondheid. Voldoende slapen sterkt de gezondheid. Goede consumptie sterkt de gezondheid. De meester is zorgvuldig en kiest met zorg. #SRK
Elke dag een kwartier meditatie houdt een mens gezond en fit. #SRK > Meditatie
Gezond leven brengt ware levenskracht. #SRK > Levenskracht
** Licht, Lopen, Slapen, Hygiene, Consumptie, Heelkunde, Relaxen, Sjamanisme, Fitheid, Luisteren

GHANA: Grote Historisch Anglische Nederzettingen in Angelland
Bron SDV/p283: in NO Nederland vrijwel continu gebruik van dezelfde woonlocaties
** Aalten, Amersfoort, Apeldoorn, Angerlo, Arnhem, Barneveld, Beckum, Bedum, Beltrum, Bleiswijk/Roterdam, Borculo, Bijlen, Coevorden, Colmschate, Denekamp, Deventer, Didam, Diepenheim, Doetinchem, Eefde, Emden, Emmen, Enschede, Ermelo, Goor, Gorssel, Groningen, Haaksbergen, Haarlem, Haithabu, Hardenberg, Harderwijk, Harkstede, Harreveld, Hattem, Hengelo, Hengevelde, Holten, Kolham, Kropswolde, Leusden, Lochem, Loppersum, Markelo, Neede, Noordwijk/Leiden, Oeffelt, Oldenzaal, Ommen, Oosterbeek, Ruurlo, Rijssen, Scharmer, Siddeburen, Steenwijk, Suxwort, Tubbergen, Ulft, Utrecht, Varsseveld, Venlo, Voorburg, Vorden, Warnsveld, Westervoort, Winschoten, Winsum, Winterswijk, Wirdum, Zelhem, Zutphen

Gier: > Mest

Gieten:
Dorp in Noord Drente op de Hondsrug. Anno 1967 4508 inwoners.
** Gieterveen

Gieterveen: (GTV:)
Dorp bij Gieten in Noord Drente. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit ZO Groningen. (> ASA) De naam lijkt derhalve afgeleid van Gieten + veen. Dus: het veen bij Gieten. De naam Gieten lijkt afgeleid van Anglisch geat [ggeet, ggiet] = gat, hol, kuil, grot, haven, poort, weg, gehucht, opening, doorgang, weg, straat, kuil, watergat (grondgat gevuld met water), waterloop. Veen lijkt afgeleid van Anglisch fen (ven, veen, heideplas, heidepoel, moeras, niet maaibaar weiland).
--- 1773: Op kaart RZA/50 (1773) ligt Gieterveen tussen de Schouten Diep en de Mussel Broek, een groot veengebied. Vreemd genoeg is Gieten niet aangegeven. Gezien deze geologie en geografie van Gieterveen lijkt:
--- de naam Gieterveen per saldo afgeleid van Anglisch geat (gehucht) + fen (niet maaibaar weiland); dus: het niet maaibaar weiland bij het gehucht
--- en Gieten pas na 1773 te zijn ontstaan.
397vC: Anno 2014 is in Gieterveen in een zijbeek van de Hunze een skelet met deel van een schedel gevonden uit de Yzertijd (800vC-12nC). De botresten blijken zeer compleet en afkomstig van een man. (#DeTelegraaf 19.1.2015) Vooralsnog worden ze gedateerd op halfweg de Yzertijd. Dus rond 397vC.

Giethmen: (GTM:)
Streektaal: Gietum. Gehucht aan de zuidkant van de Beneden Regge onder Ommen. De regio wordt rond 250vC bevolkt door Angelen uit Zuid Drente. > ASA
¶ De these dat Giethmen wordt bevolkt door Angelen wordt gesterkt door het feit dat de Anglische stam Fearsingas (ZW.Mercia) mogelijk afkomstig is uit Varsen bij Ommen. > Fearsingas
¶ Streektalen zijn behoudend. De naam Gietum lijkt derhalve van Anglische herkomst. Anglisch:
geat [ggeet, ggiet] = gat, anus, hol, kuil, grot, deur, haven, poort, weg, gehucht; opening, doorgang, poort, weg, straat, kuil; watergat (grondgat gevuld met water), waterloop
um (ham) = huis, heem, woonstee, oord
Kaart RZA/38 (1773) toont dat Giethmen ligt aan de noordkant van een weg in een niet-moerassige regio. (> Kaarten) Deze weg is vrij zeker de Oude Hammerweg. Gezien:
- de geografie van Giethmen en omgeving rond 1773
- en de ontginning van veengebieden in Nederland al sinds circa anno 1600 grootschalig wordt aangepakt
- en kaart RZA/38 (1773) ten zuiden van Giethmen nog grote veengebieden toont
- en de geografie rond Giethmen anno 2012 geen veengebieden toont
>> lijkt de omgeving van Giethmen pas na 1773 te zijn droog gelegd
>> en lijkt kaart RZA/38 de historische geografie van Giethmen en omgeving vrijwel zeker goed weer te geven.

En aangezien:
- kaart RZA/38 geen doorgangen toont bij Giethmen
- en Giethmen op kaart RZA/38 niet laag lijkt te liggen, maar eerder ietwat hoog tov de huidige omgeving
- en de huidige wegen bij Giethmen identiek lijken aan die rond 1773
>> zal de eerder genoemde Oude Hammerweg al dateren van bevoor 1773.
En aangezien:
- de dijkenbouw in Nederland pas rond 1450 collectief wordt aangepakt > Dijken
- en Giethmen pas rond 250vC zal zijn gesticht
>> kan de regio Giethmen in 250vC-1400nC een grote natte uiterwaarde van de Regge zijn geweest
>> en kan Giethmen in die periode hebben gelegen op een stuk hoge grond in de uiterwaarde van de Regge

Informatie ter plekke juni 2014 leert dat Giethmen een glooiend gebied is met verspreide hoeven en huizen, akkers, weiden, bosjes en poelen. Verder vertelt een infobord aldaar dat de regio eeuwenlang is geteisterd door overstromingen van de Regge, die toen door de regio meanderde. Pas door bouw van dijken wordt de regio duurzaam meer droog en geschikt voor landbouw en veeteelt. Sinds kort laat men echter de Regge weer meer meanderen om het water beter vast te houden en daarmee natuur en landbouw samen betere kansen te geven.
Per saldo lijkt dat giet in Gietum de betekenis te hebben van weg
>> en Gietum derhalve betekent heem/oord aan de weg.
I.c. de weg aangegeven op kaart RZA/38 (1773) c.q. de huidige Oude Hammerweg. Deze weg (dijk) zal dan in de vele eeuwen ervoor vrij zeker niet meer zijn dan een pad door een moerassig gebied. De betekenis van de naam Gietum lijkt te suggereren dat het huis (later oord) lang een zgn einzelhof was en dat de weg (het pad) erlangs veel gebuikt werd. (> Einzelhöfe) Mogelijk als doorgang van Ommen naar Dalfsen en Zwolle.
De informatie ter plekke juni 2014 leert verder dat de kruising Oude Hammerweg en Kerkepad door de navigator in de auto van de auteur dezes wordt aangegeven als het centrum van Giethmen. Aldaar staat tegenwoordig een oude hoeve.
Gezien de gegeven context is de betekenis van de Oude Hammerweg mogelijk afgeleid van Anglisch hammere = bewoner/eigenaar van een ham (= heem, hoeve, huis). Deze Oude Hammerweg is voor circa de helft nog een lange zandweg gaande door het Giethmense Veld, een vrij groot gebied van bos en heide. De Hammerweg lijkt daarmee per saldo inderdaad een heel oude weg. Ze zal zeker al ruim bevoor 1773 bestaan, het jaar immers waarin eerder genoemde kaart RZA/38 is gepubliceerd.
Gezien al het voorgaande lijkt het niet onwaarschijnlijk dat aan het kruispunt van de Oude Hammerweg en het Kerkepad in Giethmen ooit de hoeve (ham) heeft gestaan waarnaar Giethmen (Gietum) ooit is genoemd.
2014: Anno 2014 staan de hoeven en huizen in Giethmen bij Ommen veelal op redelijke zichtafstand van elkaar. (#FRIjul2014) Rond 400nC staan in Angelland de hoeven en huizen gemiddeld op circa 280 meter van elkaar af. (> Contacten) Giethmen lijkt dus op dat vlak een goed beeld te geven van de bebouwing in Angelland rond die tijd. Temeer daar een echte dorpskern lijkt te ontbreken.
** Nederzettingen

Giethoorn:
Ooit Gethorne genaamd. Stad bij Steenwijk in NW Overijssel. #Quedam/103

Gietum: > Giethmen

Gildas: (c 480-540)
Brits historicus. Schrijver van De Excidio et Conquestu Britanniae ofwel Op de vernietiging en verovering van Brittannië. Hij schrijft daarin over de invasie van de Angel-Saxen in Brittannië en de gevolgen die dat heeft voor dat land. Deze invasie vindt plaats in 450-460. Gildas is dus een ooggetuige. Hij noemt Saxen een woest en goddeloos volk, zowel vijandig naar mensen als naar God. (#WAB/p21)
** Beda
# WKP 20.11.07, KBG

GLA: Genline Angelen > SLA, PgGenline

Glas:
()A blaesan (blazen), blaesbealcge (blaasbalg), blaese (heldere vlam of vuur), blase (=A blaese), blawan (blazen), blawere (blazer), glaes (glas), glaesan (ww beglazen), glaesblaesere (glasblazer), glaesblaesery (glasblazerij), glaesmakere (glasmaker), glaesmakery (glasmakerij), glaesofen (glasoven), glaeswerc (glaswerk), glaeswercere (glazenier, glazenmaker, spiegelmaker), glaeswyrhta (glasmaker, glasblazer)
Productie: Glas wordt gemaakt door smelten van zand, kalk en soda bij circa 1000 grC. Zuiverheid van de grondstoffen is erg belangrijk. Zuiver zilverzand geeft het beste glas. Resten van andere stoffen geven glas andere kleuren. Nikkel, chroom en koperoxyde maken glas groenig. Yzer maakt glas geelbruin. Andere stoffen kunnen andere kleuren geven of kleuring elimineren. #OBA/p27
10.000vC++: Egypte maakt glas: Amana Fish. #BBCtv/28*.2.2017
3000vC++: Egypte maakt kralen van glas. #NTRtv/Antiek 1.9.2013
2800vC++: Mensen maken glas. #DWO
1000vC++: Egypte maakt kunstvoorwerpen van glas. O.a. vissen. #BBC4tv 15.1.2014
500vC++: Feniciërs blazen glas
200vC++: Angelen kennen mogelijk al glas > PgBrit/Wetwang
150vC++: Romeinen blazen glas. O.a. urnen. #AVROtv/Kunst&Kitch Mv Zilverberg 2013
150vC: In Maastricht is gevonden een glazen wijnbeker daterend uit circa 150vC. De beker is afkomstig uit gebied rond Middellandse Zee. #AVRO-TROStv/K&K 16*.2.2016
100vC: glasblazen uitgevonden in Rome. #AVROtv/K&K/MvZilverberg 23.7.2017
100vC++: olieflesjes van glas in Rome en Syria > Olielampen
50vC++: Romeinen blazen glas. #BBCtv/BargainHunt 2.11.2011
10nC++: Romeinen maken vensterglas. #DeTelegraaf 20.9.2011
100nC++: Romeien blazen flesjes van glas. #AVROtv/K&K-Gorsel/Mv Zilverberg 14.9.2016
100nC++: Angelen kennen glas. In Arnhem zijn twee glazen flessehalsen gevonden uit de Romeinse Tijd. #OBA/p27
200nC++: Syria en Libanon zijn centra van glas maken. Veel export gaat naar Romeinse Rijk. #AVROtv/K&K 7.9.2016
300-600nC: Uit opgravingen in heel Nederland blijkt dat de Donkere Middeleeuwen tamelijk rijk en welvarend zijn. In graven en op offerplaatsen zijn gevonden: rijk versierd glaswerk in alle kleuren groen van blauwgroen tot gelig. > Donkere Middeleeuwen
400-500nC: In 2015 zijn in Dalfsen uit deze periode een zgn kamergraf gevonden met daarin een skelet van een man, zwaarden van goud, mantelspelden van amaldijn en kralen van barnsteen en glas, een ijzeren ketel, een glazen drinkfles, een umbo (schildknop), lanspunten, een bijl, een zwaard en ringen. De dode hoorde zeker tot de elite van toen. Verderop is een graf gevonden van mogelijk een vrouw met een potje, vier bizondere mantelspelden waarvan twee ingelegd met amaldijn, een ketting van 100 kralen van glas en barnsteen. Nabij deze graven zijn nog gevonden twee graven van doden met een soort slagwapen. > Dalfsen

Glaswerk: > Glas

Glimmen:
Dorp in Groningen. Rond 1233nC vermeld als Glumme. #Quedam/p103

GNW: Goede Normen en Waarden
De Anglische god Balder is de god van het goede en de goede weg in dit leven. Hij leeft en handelt naar de goede normen en waarden en ondergaat het onvermijdelijke lijden dat deze weg oplevert. Steeds weer echter herrijst hij uit alle ellende om dan later weer ten onder te gaan door toedoen van het kwaad in deze wereld. > Balder, Loki
¶ Wat beschouwen de Oude Angelen als de goede normen en waarden?
** HKA (Historische Kernwaarden in Angelland), Eawa, Democratie, Free Institutions, Wijsheid, Deugden, Gemak, Gerechtigheid, Gezelligheid, Gezondheid, Hagalaz, Happiness, Liberalisme, Liefde & Verbondenheid, Moreel, Rechtvaardigheid, Solidariteit, Veilgheid, Vriendschap, Vrijheid, Innerlijk, BNW, NEW

God::
= godheid, hogere macht, schepper, God
()A as (god, godheid), ase (=A as), god (bn goed), God (God), god (het goede, welzijn, welgaan), god (god, godheid), godcundnis (godheid, heiligheid), godhus (tempel), godman (opperpriester = iemand die de goden en hun wil kent en hun heilgdommen en erediensten verzorgt), godnis (goedheid, welgaan), godwudu (heilig woud), gudh (zn goed, landgoed, god, godheid), weoh (afgodsbeeld), wig (afgodsbeeld)
3miljVC++ Serengeti/NoordKenya: Serengeti is een megagroot wildlife gebied in Noord Kenya. Noord-zuid afstand is circa 5000 Km groot. Aldaar hebben 3 miljoen jaar vC mensen gewoond. #AnimalPlanet 4.12.10
¶¶ 2014: De naam Serengeti betekent in de streektaal aldaar wijd open gebied. In de Serengeti staat een grote berg die Odonjo Liungai wordt genoemd door de bevolking aldaar. Dat betekent de Berg van God. De berg is een vulkaan waaruit bij uitbarsting zwarte lava stroomt. Deze lava is zwart omdat ze is ontstaan uit resten van eencelligen uit de oertijd. (> Pangea/Kratons) Ze bevat daarom uiterst vruchtbare stoffen, die door de vegetatie wordt opgenomen. O.a. calcium en fosfor. Het gras en andere vegetatie daar zijn dan ook zeer in trek bij dieren. O.a. de gnoes (soort buffels) die daar ieder jaar heen trekken om te kalven. Deze kalven groeien daardoor sneller dan normaal. #VRTtv/BBCprod 12.2.2014
¶ Anglisch God = God; god = goed, god, godheid. Deze Anglische termen bestaan al in de pré-christelijke tijd. #EWB
--- Er lijkt een verband met Arisch Gheu = de aangeroepene = Hindu Puruhuta = de veel aangeroepene = een verwijzing naar Indra. #EWB
--- Indra wordt gezien als de belangrijkste god van de Hindu's. Hij verslaat zijn vijanden en maakt de wereld leefbaar. #WP
--- De Hindu's en Angelen komen voort uit de Ariërs in Centraal Azia. I.c. via de lijn Ariërs (8000vC++) > Hindu's + Germanen (> Goten > WestGoten > Inglo-Goten > 650vC Angelen). > SLA
>>> Gezien de relatie tussen de Ariërs, Hindu's, Germanen, Goten en Angelen, mogen we aannemen dat het begrip God bij de Angelen al bekend is sinds hun ontstaan uit de Inglo-Goten rond 650vC.
Verder mag worden gesteld dat:
>>> Gezien het feit dat voornoemde goden Gheu en Puruhuta gezien worden als de meest aangeroepen goden, mogen we aannemen dat deze goden gerekend mogen worden tot goede goden. I.c. goden die men goed geaard acht, rechtvaardig en betrouwbaar en die men derhalve vertrouwt.
>>> Gezien de associatie van Anglisch god = goed en God = God = de Goede, mogen we aannemen dat al sinds hun ontstaan de Angelen besef hebben van goed en kwaad en dat dit besef al bestaat bij de Ariërs, de verre voorouders van de Angelen. > Goed en Kwaad
¶ De Oude Angelen geloven in Odin, hun oppergod. (> PgAng/ODA, Odin) Ook geloven Angelen al sinds hun bestaan rond 650vC in een goede God, die staat voor Waarheid, Rechtvaadigheid, Barmhartigheid en goede zorg voor armen en vee.
> PgAng/Amazdeïsme
1000vC++ Mazdeïsme: Een relgie uit NO Persia. Ahoera Mazda is de oppergod, schepper en opperste rechter. Hij wordt vaak afgebeeld met een zonnering in de hand boven een grote gevleugelde zonnering, het symbool van goddelijkheid. Later (c 500vC) wordt hij Ormoezd genoemd, ofwel Wijze Heer. Ormoezd is een Goede en Barmhartige God, die oproept tot het goede. Zarathoestra (7e eeuw vC) bezingt hem op prachtige wijze in zijn Gatha's. Zo ontstaat het Zoroastrisme ofwel het Mazdeïsme
--- Het Mazdeïsme gaat uit van een eeuwige strijd tussen goed en kwaad. Ahra Manyoe is heer van duisternis en bedrog. Hij is de Boze Geest, die aanzet tot het kwaad en geweld. Later (c 500vC) wordt hij Ahriman genoemd. Uiteindelijk zal het goede echter altijd overwinnen. Het zoeken naar waarheid, rechtvaadigheid en barmhartigheid staat daarbij centraal. Deze leringen staan in de Avesta, de bijbel van de Mazdeïsten. Het geloof kent ook leven na de dood en een hemel. Het Mazdeïsme is de oudste religie van de mensheid. Alle andere religies zijn van vele eeuwen later en zijn sterk geïnspireerd door het Mazdeïsme, maar roepen helaas vaak op tot discriminatie en geweld. > Mazdeïsme
--- Aryanisme: Het Aryanisme is het gedachtengoed van de Ariërs, die sinds 8000vC leven in Arya, een gebied in NO Persia. Aangezien de Angelen via de Germanen en Goten voortkomen uit de Ariërs (> SLA), lijkt het goed mogelijk dat het Mazdeïsme in bepaalde vorm is overgeleverd bij deze Angelen. Dat bevestigt de eerder genoemde these dat de Angelen al sinds hun ontstaan besef hebben van goed en kwaad en dat ze dit besef hebben meegekregen van de Ariërs via de Germanen en Goten. > Aryanisme, Angelen
--- Eurasiaroute: Tussen Haithabu in Angle en Azia bestaat een oeroude handelsroute, samengesteld uit de Barnsteenroute (Ossenweg-Balkanroute) - Constantinopel - Zijderoute. Langs deze weg hebben zich vrij zeker vele culturele uitwisselingen voltrokken tussen Europa en Azia. > Eurasia
--- Zonnering: Gezien de mogelijke relatie tussen het Angalisme (het geloof van de Oer Angelen) en het Mazdeïsme, lijkt het heel wel mogelijk dat de zonnering van Odin (de oppergod van de Angelen > Odin) een symbool is dat de Angelen hebben meegekregen van de ring van Ahoera Mazda via hun stamlijn van de Ariërs, c.q. het Mazdeïsme. > SLA, Odin
--- Godsbesef: Het lijkt aannemelijk dat de Angelen via het Aryanisme al met hun ontstaan rond 650vC ook een zeker Godsbesef hebben meegekregen van hun verre voorouders in Arya. Dit Godsbesef is mogelijk geleidelijk harmonieus geïntegreerd in hun wereldbeschouwing. Een derglijk proces is immers nogal kenmerkend voor de Angelen en hun verre voorouders. Een harde en meedogenloze breuk met het verleden is van hen vooralsnog nooit iets gebleken. Integendeel, eerder valt een sterk en gezond conservatisme te bespeuren, gekoppeld aan een goed gevoel voor integratie van nieuwe visies, normen en waarden.
> Angelen, SLA, Aryanisme, Amazdeïsme, Mazdeïsme
¶ Anglisch Ase = god, godheid. Deze term is afgeleid van het Arisch asu = leven, levenskracht. Aangezien de Angelen via de Goten en Germanen voortkomen uit de Ariërs, lijkt er in deze perceptie een relatie te bestaan tussen god, godheid, leven en levenskracht. Ofwel: dat god en leven met elkaar te maken hebben. Dat resulteert in de perceptie dat God de Oerbron is van al het Leven. Religies vernauwen dat vaak tot een relatie tussen God en Mens. Dit resulteert in allerlei uitspraken over God en de Wil van God. Vele van die uitspraken hebben geleid tot gruweldaden jegens mens en dier in de naam van God.
650nC Caedmon: Hij is de oudste Engelse dichter in Brittannia. Onderstaande hymne is door hem geschreven rond 650nC in het Engelse dialect van Northumbria.

nu scylun hergan
heafanricaes ward
metudaes maecti
end his modgidanc
werc wuldurfadur
swe he wundra gihwaes   
eci dryctin
or astelidae
he aerest scop
aelda barnum
heben til hrofe
haleg scepen
tha middungaerd
moncynnaes ward
eci dryctin
aefter tiadae
firum foldu
frae allmectig

nu zullen we eren
hemelrijks waarder
maker van machten
en zijn moedgedank
werk van weldoeër vader
laat hij wondere gewassen
eeuwig drachten
of verbranden
hij schiep eerst
al de geborenen
hemel tot dak
heilige schepper
uw wereld
monnikens waard
eeuwen drachten
na tijden
fiere velden
fraai almachtig
 
¶ De mens is een product van zijn genen. De mens is een product van zijn cultuur. De mens is een product van zijn ervaringen. De mens is een product van de wereld. De mens is een product van de kosmos. De mens is een product van hemzelf. De mens is een product van de Schepper. De volmaakte mens weet te leven met al zijn mogelijkheden De volmaakte mens weet te leven met al zijn beperkingen. De volmaakte mens weet te leven met al zijn grenzen. De volmaakte mens heeft vertrouwen in de Schepper. De volmaakte mens heeft vertrouwen in de Schepping. De volmaakte mens heeft vertrouwen in de Here onze God. De volmaakte mens zal waarlijk leven. #SRK
¶ De Here onze God is een Goede God. Hij is een God van Liefde, Rechtvaardigheid en Barmhartigheid. Hij roept niet op tot discriminatie, geweld of moord. Nochtans is ieder gerechtigd zichzelve en de zijnen te verdedigen. #SRK
¶ De Here onze God is een Goede God. Hij is een God van Liefde, Rechtvaardigheid en Barmhartigheid. Hij roept niet op tot discriminatie, geweld of moord. Wie de weg met Hem gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Zijn Wijsheid is waarlijk groot. #SRK
¶ Vertrouw op de Here uw God. Hij zal u leiden. De meester vertrouwt op God en volgt de goede weg. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
Wie de weg met Jezus gaat, die wordt gered. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. #SRK
Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met Jezus gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
** Theosofie, Monotheïsme, Sex (Sodom en Gomorra), Goden, Dondergod, Midgaerd, NEW, Zelfverdediging, DWG, HGV

Goden:: (GDN:)
btr Anglische goden en godinnen
()A as (god, godheid), Asgaerd (Asgard = het godenrijk), bigang (aanbidding), bigangan (aanbidden), bigeng (aanbidding), god (bn goed), god (het goede, welzijn, welgaan), god (god, godheid), godcundnis (godheid, heiligheid), godhus (tempel), godman (opperpriester = iemand die de goden en hun wil kent en hun heilgdommen en erediensten verzorgt), godnis (goedheid, welgaan), godwudu (heilig woud), gudh (zn goed, landgoed, god, godheid), weoh (afgodsbeeld), weordhan (waarderen), weordhig (waardig), weordhignis (waardigheid), weordscipan (waarderen, aanbidden), weordhscipe (waardering, aanbidding), weorthig (waardig), wig (afgodsbeeld), wig (strijd), wigan (ww strijden), wigbold (rechtsgebied)
Ase: Anglisch Ase = god, godheid. Deze term is afgeleid van het Arisch asu = leven, levenskracht. Dit Arisch begrip sterkt de these dat de Oude Angelen vrij zeker geen beeltenissen hebben van hun eigen goden. Leven en levenskracht zijn immers kosmische begrippen, ongeacht hun concrete aardse verschijningen.
Godheid: De Anglische term god = godheid, goedheid. Maw: de Angelen lijken de goden te zien als goede ofwel positieve entiteiten of krachten.
Bidden: In het Angalisme is bidden een soort communicatie met een god of meer goden. Een gebed omvat lofuitingen jegens de aangeroepen god of goden, gevolgd door een verzoek. Meestal gaat het om geluk en voorspoed in het algemeen. Soms om succes in een belangrijke zaak. Bijvoorbeeld om beterschap bij ziekte, vruchtbaarheid van land of vee, geluk in de liefde, succes in de handel of succes in een strijd.
2800vC: In vele culturen komt een verhaal voor over een zondvloed. O.a. in oude Hindu bronnen en het Oude Testament. De oudste bron is het Gilgamesj Epos, genoemd naar koning Gilgamesj van Mesopothamië, die rond 2800vC leeft. Volgens dit epos wordt de mensheid onder leiding van de goden gered van deze ramp. De ramp is volgens geologen gebeurd rond 6500vC. De tekst staat op Tablet XI. Het gaat over Gilgamesj die zoekt naar onsterfelijkheid maar dan na zware beproevingen terugkeert in Uruk. Hij ziet daar de massieve muren, raakt in vervoering en brengt dan een lofzang over de duurzame werken van sterfelingen. > Onsterflijkheid
1295vC: De Hettieten hebben circa 1000 goden. Ze nemen namelijk de goden van overwonnen volken over om de vrede te bewaren. > PgGen/Hettieten
399vC: Grieken beschouwen sterren als goden. #VPROtv/Empire of the Mind/nov2015
50vC: Julius Caesar is niet onder de indruk van het Germaanse geloof. Hij schijft circa 50vC dat ze nauwelijks goden kunnen noemen en schijnbaar alleen Zon, Vuur en Maan kennen. Ook schrijft hij dat ze in bizonder Mercurius vereren, die ze beschouwen als gids op hun reizen en behalen van winst. (Commentarii de Bello Gallico: 6.21, 6.17) Mogelijk bedoelt hij de Anglische god Balder. > Paralogie, Mercurius, Balder
50nC: De Goten kennen vele goden, die ze vereren op heilige plaatsen als grotten en bossen. Ook kennen ze tempels, priester en rituelen, maar hun rol, functies en samenhang zijn vaag en inconsistent. In Uppsala (Zweden) staat een tempel met daarin drie beelden: Thor in het midden, geflankeerd door Wodan en Freya. Deze tempel dateert echter van na de jaartelling. Volgens Tacitus (55-120nC) zien de Goten hun goden echter niet als idolen in menselijke gedaante en vinden ze tempels ongeschikt als woonstee voor hen. Wel offeren ze dieren en soms mensen (krijgsgevangenen) aan Tiwaz of Wodan en proberen ze de wil van goden te kennen door het werpen en interpreteren van dobbelstenen met runentekens. (> Dobbelen) Julius Cesar is echter niet onder de indruk van het Germaanse geloof. Hij schijft circa 50nC dat ze nauwelijks goden kunnen noemen en schijbaar alleen Zon, Vuur en Maan kennen. Ook schrijft hij dat ze in bizonder Mercurius vereren, die ze beschouwen als gids op hun reizen en behalen van winst. (Commentarii de Bello Gallico: 6.21, 6.17) Mogelijk bedoelt hij de god Balder, die vaak wordt vergeleken met Mercurius. > Balder
98nC: Tacitus schrijft dat Germanen vinden dat het niet past bij de grootsheid van goden om hen binnen tempelmuren op te sluiten, of ze op enigerlei wijze te vergelijken met mensen. Ze hebben veel ontzag voor hun goden, wijden bossen en wouden aan hen en roepen ze aan met hun namen om hogere machten te beheersen. #CAB/p86
100nC++: Op de Tafelbergheide bij Blaricum zijn duizenden bewerkte stenen (kiezels) gevonden van rond de jaartelling. Mogelijk met een soort etstechniek. Op de kiezels zijn te Wodankoppen, monsters, dierenkoppen, goden en gezichten van voorouders. Wodan is afgebeeld als een oude man met één oog en een wijde hoed. De afbeeldingen zijn erg precies. > Kiezels
450nC: Volgens bron Historia Regum Britanniae Book 6 noemt ene Hengest de goden van zijn volk: Saturnus, Jupiter, Mercurius, Frea (Frya) en andere goden die de wereld regeren. Maar in bizonder Mercurius, die ze Wodan noemen. (#WKP/10.11.10) Deze Hengest is feitelijk Engist van Angeln (c 405-465), afkomstig uit Angeln in Sleswig (Noord Duitsland). Engist (Hengest) is leider van een leger huurlingen bestaande uit Angelen. Hij vestigt zich vóór het jaar 430 met zijn leger in Humsterland (NW Groningen). Rond 435nC vertrekt hij met z'n leger naar Brittannia om zich aan te sluiten bij de Britse warlord Vortigern. > Engist van Angeln
Zonaanbidders: Aangezien christenen de naturale Angelen heksen noemen, mogen we aannemen dat ze daarmee bevestigen dat de naturale Angelen primair zonaanbidders zijn. Ofwel dat de zonnecultus voor de naturale Angelen het meest belangrijke religieuse element is. Deze these wordt bevestigd door het feit dat de Anglische week begint met Zondag. Dan volgen de grootheden Maan (maandag), Tiwas (dinsdag), Wodan (woensdag), Thor (donderdag), Freya (vrijdag) en Saeter (zaterdag). > Zonnecultus, Heks, Naturalisme, Weekdagen
Sawul: (sawel, sawol) = ziel. De Oude Angelen blijken te geloven in een ziel. (> Ziel) Volgens bron RRA beveelt Wodan crematie, opdat de ziel van de gecremeerde terug gaat naar hem. Dat geldt in bizonder bij de Anglische royals die immers afstammen van hem. (> Crematie) Volgens een oude overlevering wordt de Anglische god Balder met zijn paard op de brandstapel gecremeerd. Zijn ziel herrijst echter in een andere wereld. (> Balder) Ook goden hebben dus een ziel.
Anglische goden: Aegir (> Ran), Balder (ZA), Donar (ZA), Eostre (ZA), Freya (ZA), Freyer, Frigg (> Freya), Hagall (ZA), Hel (ZA), Hertha (ZA), Hjuki & Bil (ZA), Hludana (ZA), Irmin, Lahra (ZA), Monan (maangod > Maan), Nicor (ZA), Oda (ZA), Oller (ZA), Ran (ZA), Saeter (ZA), Silf (ZA), Sirius (ZA), Sul (ZA), Thor (> Donar), Tiwaz (ZA), Twisto (ZA), Welda (ZA), Weyland (ZA), Wodan (ZA).
Andere goden vereerd door Angelen: Fortuna (Romeins), Hercules (Grieks), Mercurius (Romeins), Minerva (Romeins), Sirius (Egypte), Victoria (Romeins).
Namen: Bron OBN/p160 schrijft dat de Romeinen de goden uit een andere cultuur de namen geven van hun eigen goden, die er het meest op lijken. Zo noemen ze Wodan naar hun eigen god Mercurius. De Angelen en Bataven zouden omgekeerd hetzelfde doen.
Oppergod: De oppergod van de Angelen is Odin. > ODA, Odin
Karakter: Naturale Angelen zien hun goden als wezens met een menslijk uiterlijk, menslijk karakter en bovenmenslijke krachten en macht. Ze zijn wel verbonden aan krachten in de natuur, maar verpersoonlijken die niet. Thor is niet de donder, maar veroorzaakt die wel. Goden kunnen mensen helpen, maar ook tegenwerken. Met offers kunnen ze gunstig gestemd worden en bedankt voor bewezen diensten.
--- Nasa-Indianen in Columbia denken dat goden hen regeren. Tijdens een massademonstratie tegen de regering anno 2009 scanderen ze luid:

Leve Moeder Aarde
Leve de stamoudsten die ons dienen
Leve de goden die ons regeren
Leve de geesten
Leve de sjamanen die ons helpen
Hoewel de meeste Nasa anno 2010 Katholiek zijn, blijkt uit hun leuzen dat het oude geloof toch nog een primaire rol speelt. Interessant daarbij is de rangorde: Moeder Aarde, stamoudsten, goden, geesten en sjamanen. Deze figuren lijken universeel.
Vereering: De Anglische termen weordhan (waarderen), weordhig (waardig), weordhignis (waardigheid), weordscipan (waarderen, aanbidden), weordhscipe (waardering, aanbidding) en weorthig (waardig) geven aan dat de Angelen hun goden waarderen en aanbidden en waardig omgaan met hen.
---- Anubis: Goden worden in de oudheid vereerd omdat men hen bewondert of omdat men hen vreest. Anubis is de Egyptische god van de doden en de begraafplaatsen. Van oorsprong is hij een jakhals die op begraafplaatsen loopt op zoek naar menslijke resten, die hij opeet. De mensen waren heel bang voor hem. Om hem te bezweren en gunstig te stemmen maken ze van hem een god die ze vereren door o.a. offers aan hem te brengen. O.a. bloemen. (AVROtv Kunstuur Mv Zilverberg 12.3.2014)
---- Kranendans: De oude Indianen in de prairies van Noord Amerika voeren jaarlijks in de laatste week van augustus het heilig ritueel op van de dansende kraanvogels. Ze zijn dan uitgedost als grote kraanvogels en dansen uren lang in prachtige bewegingen een soort rondedans. Het ritueel is bedoeld als hoogste lof voor hun goden.
Verzoeken: De Angelen vragen hun goden o.a. om goede gezondheid, een goede geest (gemoed, geestelijke gesteldheid), goede hulp bij moeilijke gebeurtenissen (o.a. bevalling) en bescherming tegen criminelen en vijanden.
Kloosters: Hindukloosters zijn gewijd aan een bepaalde god. O.a. aan Shiva, de goedgunstige god en de god van de strijd. Aangezien Hinduïsme en Angalisme beide voortkomen uit de Ariërs in Noord Perzië lijkt het mogelijk dat ook de Naturale Angelen hun kloosters wijden aan een bepaalde god. > Aryanisme
Namen: Het Oer Anglisch geloof laat zich het best beschrijven door de namen van de dagen van de week:

Sunndaeg (Sunnandaeg) = zondag; gn naar de zon
Maendaeg (monandaeg) = maandag; gn de maan
Tiwesdaeg (tinxdaeg, tsinxdaeg, dingsdaeg) = dag waaop gedingt wordt; gn Tiwas, god van de Gerechtigheid
Wodnesdaeg = woensdag; gn Wodan, een Anglische god
Goindaeg = woensdag
Thuresdaeg (thunresdaeg) = donderdag; gn Thor, god van de oorlog en donder
Frigedaeg = vrijdag; gn Frigg (Freya), godin van de liefde
Saeterndaeg = zaterdag; gn de god Saeter > Saeter

Uit bovenstaande hierarchie blijkt dat de Zon de primaire rol speelt bij de Oer Angelen. Het Zonnegeloof en de Zonnecultus staan centraal. Daarna volgen in rangorde de overige dagen van de week en de goden waarnaar ze zijn genoemd. > Geloof, Zonnecultus
¶ Bron WAB/p82 schrijft:

The names of some of the ancient English deities are preserved to us in our words denoting the days of the week. "Sunday" is the Anglo-Saxon Sunnandaeg, the day dedicated to the Sun-god. "Monday" is Monandaeg, the Moon-god's day. "Tuesday" is Tiwesdaeg the day dedicated to Tiw, the dark god of war. "Wednesday" is Wodenesdaeg, Woden being the great god of gods. "Thursday" is Thunresdaeg, or Thunder's Day, thunder being a designation of Thor, god of storm and tempest. "Friday" is Frigedaeg, the day belonging to Frig, or Freya, the devine wife of Woden; and "Saturday" is Saeterndaeg, dedicated to Saeter, a form of Saturn.
¶ Het geloof in goden en godinnen is zo oud als de mensheid. De oude volken kennen er vele. Alle met een eigen naam, eigen hoedanigheden, eigen eigenschappen, eigen gedrag, eigen afbeeldingen en eigen verering. Voor velen zijn deze goden reëel bestaande entiteiten, die de wereld continu beïnvloeden. Deze entiteiten werden altijd fysiek uitgebeeld en als zodanig aanbeden, vereerd of gevreesd. De fysieke uitbeelding werd beschouwd als de reëele verschijningsvorm van de godheid. Het lijkt echter goed mogelijk dat de fysieke uitbeelding van latere datum is, dan de oorspronkelijke perceptie. Het lijkt zelfs waarschijnlijk dat de wereld waarin de oermensen leven allerlei kenmerken veroonde, die op een gegeven moment worden benoemd en later uitgebeeld. Zodoende lijken de goden oorspronkelijk veeleer natuurverschijnselen waarvoor de oermensen namen en vormen bedenken. Om de natuurverschijnselen gunstig te beïnvloeden ontstaan dan de specifieke rituelen van verering en gunstig stemmen. Hierdoor krijgt de oermens het gevoel het eigen lot beter te kunnen bepalen, waardoor het gevoel van bestaanszekerheid wordt versterkt. In de loop van de tijd ontwikkelen de oermensen zodoende een groot pantheon van goden en godinnen. Elk met een eigen naam, plaats, functie en verering in tijd en ruimte. Ook de Angelen en andere Germanen geloven in allerlei godheden. O.a. in Odin, Wodan, Donar (Thor), Freia (Frigg), Tiwaz, etc.
¶ De Goten kennen vele goden, die ze vereren op heilige plaatsen als grotten en bossen. Ook kennen ze tempels, priester en rituelen, maar hun rol, functies en samenhang zijn vaag en inconsistent. In Uppsala (Zweden) staat een tempel met daarin drie beelden: Thor in het midden, geflankeerd door Wodan en Freya. Deze tempel dateert echter van na de jaartelling. Volgens Tacitus (55-120nC) zien de Goten hun goden echter niet als idolen in menselijke gedaante en vinden ze tempels ongeschikt als woonstee voor hen. Wel offeren ze dieren en soms mensen (krijgsgevangenen) aan Tiwaz of Wodan en proberen ze de wil van goden te kennen door het werpen en interpreteren van dobbelstenen met runentekens. (> Dobbelen) Julius Cesar is echter niet onder de indruk van het Germaanse geloof. Hij schijft circa 50nC dat ze nauwelijks goden kunnen noemen en schijbaar alleen Zon, Vuur en Maan kennen. Ook schrijft hij dat ze in bizonder Mercurius vereren, die ze beschouwen als gids op hun reizen en behalen van winst. (Commentarii de Bello Gallico: 6.21, 6.17) Mogelijk bedoelt hij de god Balder, die vaak wordt vergeleken met Mercurius. > Balder
600nC: Bron WAB/p82 bevestigt dat de Angelen goden hebben:
Edwin of Northumbria [586*-633], it will be remembered, agreed to become a Christian if the new faith would give him power to kill his old enemy, the King of Wessex; and Coifi, his High Priest, abandoned the old gods because, as he declared, they had not contributed anaything towards his personal advancement.
Bede (7e eeuw nC) noemt Coifi een primus pontificum, ofwel de hoogste onder de naturale Anglische priesters. > Naturalisme
--- De reactie van Edwin en zijn hogepriester duiden op een zekere nuchterheid die te maken kan hebben met het feit dat de Angelen primair zonaanbidders zijn en derhalve minder belangstelling hebben voor hun goden.
900nC: Bron drouwerveen.com 15.11.09 schrijft:
Tot het eind van de 9e eeuw was de religie in Drenthe niet christelijk, maar Germaans [Anglisch]. Dit was een natuurgeloof, die later door de kerk als duivels werd beschouwd en op deze manier uit het dagelijks leven is geweerd. Het Germaanse geloof kende vele goden, zoals: Wodan, Donar, Frija en Ding (Tyrr) [Tiwaz]. Deze namen zijn nog terug te vinden in de namen van de dagen van de week. Vele tempels geweid aan deze goden in Drenthe zijn door zendelingen van de kerk vernield. Deze zendelingen werden gesteund door de legers van Karel de Grote. Vaak werd er op de plaats van een Germaanse [Anglische] tempel een kerk gebouwd. Een voorbeeld is de kerk van Roden. Veel herkenbare plaatsen van dit oude geloof zijn niet meer terug te vinden in het landschap. Een van de weinig overgebleven restanten is de Baloër Kuil. Hier kwamen vroeger de Germaanse [Anglische] priesters samen, werd recht gesproken en nieuwe wetten aangenomen.
Aangezien NO Nederland in de periode 300vC-775nC voornamelijk wordt bewoond door Angelen uit Noord Duitsland, hebben we hier dus te maken met Anglische tempels. Pas sinds 150nC komen geleidelijk ook Saxen wonen in dit gebied. De culturele verschillen tussen Angelen en Saxen zijn echter gering. Zeker door het verbond dat beide Germaanse volken sluiten in 125nC in het gebied tussen de Eems en de Elbe.
965nC: In 965nC brengt Ibrahim Al Tartushi een bezoek aan Haithabu. Hij schrijft dat de stad bekend is van Ysland tot Bagdad. Ibrahim is een Joodse Arabier uit Cordoba in Spanje. Bron WKP (25.11.07) citeert hem o.a.:
Haithabu is een zeer grote stad aan het uiterste eind van de wereld oceaan... De bewoners aanbidden Sirius [de Hondster, de helderste ster aan de hemel], behalve de Christelijke minderheid die een kerk heeft...
Het valt te betwijfelen of de Angelen in Haithabu inderdaad Sirius aanbidden. Mogelijk sneert hij hier en bedoelt hij dat honden een belangrijke plaats innemen bij de Angelen, zoals ook bij andere Germanen. Volgens het geloof van Ibrahim zijn honden immers onreine dieren. Kennelijk vindt hij dat erger dan de oproepen tot discriminatie en moord door zijn geloof.
2010: Bij de Nasa-Indianen in Columbia nemen goden en geesten anno 2010 nog steeds een belangrijke positie in. Tijdens een massademonstratie tegen de regering anno 2009 scanderen ze luid:
Leve Moeder Aarde
Leve de stamoudsten die ons dienen
Leve de goden die ons regeren
Leve de geesten
Leve de sjamanen die ons helpen
Hoewel de meeste Nasa anno 2010 Katholiek zijn, blijkt uit hun leuzen dat het oude geloof toch nog een primaire rol speelt. Interessant daarbij is de rangorde: Moeder Aarde, stamoudsten, goden, geesten en sjamanen. Deze figuren lijken universeel.
Regeren: Uit het voorgaande blijkt dat Angelen en andere mensen denken dat de goden hen regeren. Maar hoe? Door hen te vereeren en aan hen te offeren lijken ze in ieder geval gunstig te stemmen. Door dat niet te doen of misschien door wangedrag kunnen deze goden hen kennelijk op enige wijze straffen.
Kraanvogels: In de oudheid worden kraanvogels bewonderd om hun onvermoeibaar vliegvermogen. Een vleugel van een kraanvogel is een amulet tegen uitputting. Uit hun trekgedrag in de lente en de herfst worden de boodschappen van de goden gelezen. > Kraanvogels
Ziel: Volgens een oude overlevering wordt de Anglische god Balder met zijn paard op de brandstapel gecremeerd. Zijn ziel herrijst echter in een andere wereld. (> Balder) Mogelijk wordt Asgard bedoeld, het rijk van de goden. (> KML) Ook goden hebben dus een ziel.
Afgodsbeelden: Opmerkelijk is dat in Angelland vooralsnog geen beelden zijn gevonden van Anglische goden. Wel zijn er munten gevonden met de kop van oppergod Wodan. De zgn Wodanmunten.
Rechts: Wodanmunt uit circa 150nC.
 
Opmerkelijk genoeg zijn in Angelland wel tamelijk veel beelden gevonden van Romeinse goden. In Schandinavische landen zijn wel beelden gevonden van Germaanse. O.a. van Thor. E.e.a. kan betekenen dat het Anglisch geloof van oudsher niet geneigd is of verbiedt om beelden te maken van de eigen goden. Het lijkt immers onwaarschijnlijk dat de christenen alle godenbeelden van de Angelen hebben gevonden en/of vernietigd. E.e.a. kan betekenen dat het Anglisch geloof vanuit haar Zweedse wortels verder is geëvolueerd, i.c. meer abstract is geworden.
795nC: Credo Anglorum: In de Vaticaanse Codex pal. 577 staat Het Saxische Credo, gedateerd op ergens rond het jaar 795nC. Dit Credo is geschreven in het Latijn en kort daarna vertaald in het Saxisch. Hieronder de Anglische versie:

Fursaeg yu deofol?
Ic fursaeg deofol!
And allu deofolgield?
And Ic fursaeg allu deofolgield!
And allu deofol werces?
And Ic fursaeg allu deofol werces!
And wordes Thunaer and Woden?
And allu weohs the thaem genotas sint?  
Gelief yu in God almehthigan Faeder?
Ic gelief in God almehtigan Faeder!
Gelief yu in Christ, Godes suno?
Ic gelief in Christ, Godes suno!
Gelief yu in halogan gast?
Ic gelief in halogan gast!
Verzaak je de duivel?
Ik verzaak de duivel!
En alle duivelsoffers?
En ik verzaak alle duivelsoffers!
En alle werken van de duivel?
En ik verzaak alle werken van de duivel!
En woorden van Donar en Wodan?
En alle afgoden die hun gezellen zijn?
Geloof je in god, de almachtige Vader?
Ik geloof in god, de almachtige Vader!
Geloof je in Christus, Gods zoon?
Ik geloof in Christus, Gods zoon!
Geloof je in de Heilige Geest?
Ik geloof in de Heilige Geest!
 
Dit Anglisch credo eist niet het vernietigen van Anglische afgodsbeelden, wat van de toenamlige christenen toch wel verwacht mag worden. Zeker nu het credo zulke harde eisen stelt aan andere zaken van de Angelen. E.e.a. lijkt te bevestigen dat de naturale Angelen inderdaad geen beelden maken van hun goden.
Nuchterheid: Uit het voorgaande blijkt dat de Oude Angelen nogal nuchter zijn over goden. Voor hen bestaan de goden dus wel, maar ze vinden het kennelijk niet nodig om er beelden van te maken. De volgende citaat bevestigt deze nuchterheid. Bron WAB/p82 schrijft:
Edwin of Northumbria [586*-633], it will be remembered, agreed to become a Christian if the new faith would give him power to kill his old enemy, the King of Wessex; and Coifi, his High Priest, abandoned the old gods because, as he declared, they had not contributed anaything towards his personal advancement.
Kosmische Krachten: Per saldo kan men stellen dat de Oude Angelen hun goden meer zien als kosmische krachten die het leven beïnvloeden en waaraan ze zijn onderworpen. Deze kosmische krachten hebben namen gekregen en zijn onderling verwikkeld in allerlei intriges, die worden overgelverd in de vorm van sagen.
1250++: Kalimantan (Borneo) De sjamaan is er priester en medicijnman. Al sinds circa 1250 AD vieren de mensen ieder jaar het Drakenfeest. De sjamaan slacht dan een kip voor de harmonie in het dorp en met de goden. #MAXtv Kalimantan/ErikaTerpstra 12.12.2014
2013: Aan de kust van Noord Griekenland wonen mensen die nog dagelijks omgaan met hun oude Griekse goden en wel op een leuke en relaxte manier. Bij de grot van Hades gooien ze vaak bloemen in de branding van de zee. Met andere goden communiceren ze op andere, normale menselijke manieren. De mensen voelen zich erg gelukkig en stralen dat ook uit. #VRT1/17.3.2013/Joanna Lumley in Griekenland
2014: Bushmen (San) op jacht lopen circa 20 Km per dag. Ze lopen vaak enige dagen door hete gebieden met weinig middelen en vele ontberingen en gevaren. Vaak vinden ze weinig schaduw, schoon water en voedsel. Ze eten wortels van planten en vlees van dieren die ze tegenkomen. Het vlees wordt geroosterd op vuur van dode takken. Het vuur steken ze aan met droog gras. Ze steken het gras aan met een stok die ze op een stuk hout snel heen en weer draaien tussen hun handen. Door wrijven en blazen ontstaan vonken waarmee het gras gaat vlammen. In de nacht is het erg koud en worden ze bedreigd door roofdieren. Ze branden daarom grote vuren voor de warmte en om gevaarlijke dieren af te schrikken. Ze dansen om de goden succes af te smeken. Ze slapen op de grond. Eén of twee mannen houden de wacht. Ze worden regelmatig afgelost. De wakers moeten ook het vuur brandend houden. #BBCtv 16.2.2014
Per saldo lijken naturale goden op mytische figuren die in hun mythen centraal staan in verhalen, die veel hebben van oeroude en geconcentreerde belangrijke levenszaken met impliciete waarschuwingen en verborgen adviezen. Deze mythen worden overgeleverd van generatie op generatie en onderweg aangepast naar nieuwe inzichten. Zodoende kan elke generatie putten uit de bevindingen en wijsheden van alle voorgaande generaties en daarmee het eigen leven sturen en richting geven. Dat is het waardevolle van mythen en hun goden.
** naam, Watergoden, Naturalisme, ODA, Godenverering, Tempels, Mythologie, Ideologie, Geesten, GEG (Goden en Geesten), Watergoden, Offerrituelen, Engist van Angeln, Nasa, Honden, Wodan, Odin, Balder, Hertha, Mercurius, Minerva, Tacitus, Twisto, Hercules, Henotheïsme, PgGen/Germanen

Godendienst: > Godendiensten

Godendiensten: (GDD:)
()A ael (altaar, tempel), as (god, godheid), biddan (bidden, vragen), deanan (dienen), deanst (dienst), preost (priester), prestere (priester), wirec (wierook)
Verering: De Anglische termen weordhan (waarderen), weordhig (waardig), weordhignis (waardigheid), weordscipan (waarderen, aanbidden), weordhscipe (waardering, aanbidding) en weorthig (waardig) geven aan dat de Angelen hun goden waarderen en aanbidden en met waardigheid omgaan met hen.
Altaars en tempels stonden meestal op heuvels. Heuveltoppen zijn namelijk bij de Angelen en andere Germanen zeer geliefd voor het vereren van een god, stamvergaderingen en rechtszittingen. Zulke locaties zijn o.a. de Bolderberg in Holten, de Dingselerberg in Markelo, de Herenhul in Engeland bij Beekbergen, Suxwort in Humsterland (NW Groningen), etc.
Ceremonies: De verering van goden is bij de Angelen zowel een individuele als een collectieve zaak. Wat betreft de goden heeft iedere Angel eigen voorkeuren en ceremonies. Daarnaast kennen de Angelen collectieve ceremonies bij speceliale gebeurtenissen. Deze ceremonies worden geregeld door hun priesters. > Priesters
Priesters: Collectieve godendiensten worden geleid door priesters. Zij dragen dan een lange mantel en houden hun paep (puntmuts) op.
Specialisme: Het valt aan te nemen dat elke Anglische god op een eigen, aparte wijze wordt vereerd. Vooralsnog is echter niet bekend wanneer, hoe, waar en door wie deze verering geschiedt.
550nC++: Yeavering is een stad in Bernicia, Northumbria in Noord Engeland, langs de Noordzee kust tussen Yorkshire en Schotland. De regio wordt al vroeg bewoond door Angelen, die mogelijk afkomstig zijn uit Jever in Eemsland (NW Duitsland), dat in die tijd Anglisch gebied is. Bron RRA schrijft over Yeavering:

Noteworthy here is a massive, high post outside the [pagan] temple to the north-west, certainly with ritual significance, i.e. a mana-pool, equivalent to the Pacific totem poles (p. 43-4); and furthermore the pit by the door filled with the skulls of oxen. "To the west there was a building probably used as a kitchen for cooking the ceremonial feasts. Associated with this structure was an area apparently reserved for butchering the sacrificial beasts. It contained many remains of the long bones of oxen, but, significantly, not skulls - they ended up in the temple" (p. 45)
...
"In Scandinavian paganism animals, particular oxen, were offered to Freyer on his annual journey ... The ritual sacrifice of oxen is a feature of Anglo-Saxon paganism evedenced repeatedly by archaelogy and confirmed by historical document." (p. 45)
2014: Bushmen (San) op jacht lopen circa 20 Km per dag. Ze lopen vaak enige dagen door hete gebieden met weinig middelen en vele ontberingen en gevaren. Vaak vinden ze weinig schaduw, schoon water en eten. In de nacht is het erg koud en worden ze bedreigd door roofdieren. Ze branden daarom grote vuren voor de warmte en om gevaarlijke dieren af te schrikken. Ze dansen om de goden succes af te smeken. #BBCtv 16.2.2014
2014: Buddhisten in bovenbied Mekongrivier geloven in Nagas, een watergod, die wijs en kwetsbaar is. Ze offeren hem daarom regelmatig melk van yaks (soort langharige buffel) om hem tevreden te stellen. Aan de andere goden offeren ze boter van yakmelk. #BBC2tv/5.12.2014/Mekong
2014: Buddhisten in Tibet geloven dat ze de goden tevreden stellen met wapperende vlaggen. #BBC2tv/5.12.2014/Mekong
** Offers, Offeren, Heuvels, Offerplaatsen, Dingplaatsen, Aalden, Aalhorst, Aalsum, Aalten, Suxwort, Wirdum, Bolder Holten (Aalpolsweg), Heiligdommen, Manapalen

Godenkoppen:
Germaanse totempalen heten feitelijk manapalen. Een manapaal is een houten paal met een godenkop erop. Meestal waren dat de drie hoofdgoden, die daarom ook paalgoden worden genoemd. In Willemstad (Noord Brabant) is zo'n godenkop gevonden, daterend uit 4450vC. De kop is gevonden in een oude veenlaag. Het houten beeldje kreeg de naam Het mannetje van Willemstad. Mogelijk was het een ritueel attribuut van de locale sjamaan of een huisgod van een familie. Mensen hadden dergelijke beeldjes in huis om de godheid te eren en gevaren te weren. Deze traditie vindt heden nog steeds plaats in diverse gezindten.
** Totempalen

Godenpaal: > Godenpalen
Godenpalen: > Godenkoppen, Hagelkruis, Totempalen

Godenverering: (GVE:)
Wie en wat zijn de goden van de Angelen? En hoe vereren ze die?
** Goden, Godendiensten, Godenkoppen, Hagall, Balder, Eostre, Ossen

Godheden: > Goden
Godinnen: > Goden
Godsbesef: > God, Hemelse Hoogten
Godshuizen: > Tempels
Goed: > Goedheid, Goed en Kwaad

Goed en Kwaad: (GKW:)
()A badde (slecht, kwaad), baeddel (=A badde), cwed (kwaad, slecht), god (goed)
1000vC++: Het Mazdeïsme is een religie die ontstaat rond 1000vC in Perzië. Ze predikt een goede God (Ahoera Mazda) en zoeken naar waarheid, rechtvaadigheid, barmhartigheid en goede zorg voor armen en vee. Ze gelooft verder dat waarheid en goedheid uiteindelijk zullen overwinnen. Dit gedachtengoed is nagenoeg volledig terug te vinden bij de Oer Angelen en hun nakomelingen. > Amazdeïsme
650vC++: Gezien de associatie van Anglisch god = goed en God = God = de Goede, mogen we aannemen dat al sinds hun ontstaan rond 650vC de Angelen besef hebben van goed en kwaad. Dit besef lijkt welhaast zeker afkomstig van de Ariërs, de verre voorouders van de Angelen. > God, SLA
Diwali: Jaarlijks Hindufeest in oktober dat de strijd tussen Goed en Kwaad herdenkt met veel licht in het donker van avond en nacht. Uiteindelijk wint altijd het Goede.
#CNNtv 20.10.2017
¶ Al het goede dient het welgaan. Al het kwade schaadt het welgaan. Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. De meester is zorgvuldig en volgt de goede weg. Meer en beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
Hou het goede vast. Laat haar niet los. Ze zal u sterken en door moeilijke tijden leiden. Hou de liefde vast. Laat haar niet los. Ze zal u sterken en door moeilijke tijden leiden. De meester volgt de goede weg en herrijst. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
** Goedheid, Moraal

Goede Doel: > Doelen

Goede Keuze: (GDK:)
Een goede keuze beantwoordt aan de goede normen en waarden. De meester is zorgvuldig en kiest voor het goede. Meer of beter kan een mens niet doen. #SRK
** NEW, Goedheid, Deugdzaamheid, Deugden

Goede Weg: (GDW:)
De grote vraag in deze wereld is: Welke weg volgen we? De meester antwoordt: De goede weg. Want er is geen betere weg dan de goede weg. Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. Waar mogelijkheden eindigen, resten berusting en gelatenheid. Meer of beter dan dat kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. Waar mogelijkheden eindigen, resten berusting en gelatenheid. Wie de weg met Jezus gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
Elke weg vraagt offers. De Goede Weg geeft de beste resultaten tegen de minste offers. #SRK
Het leven is werken, rusten en genieten. En voor alles is een eigen tijd. De meester volgt de goede weg en plukt daarvan de vruchten. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK > Gote Deugden
Goed relaxen is een ware kunst. De meester verstaat die kunst en plukt daarvan de vruchten. En voor alles is een eigen tijd. #SRK > Relaxen
¶ De goede weg gaat op goede wijze naar het goede doel. #SRK
¶ Al het goede dient het welgaan. Al het kwade schaadt het welgaan. Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Zie de wereld. Hoor de wereld. Voel de wereld. Ruik de wereld. Wie bij zichzelf blijft, die staat sterk. Wie bij de goede normen en waarden blijft, die kent de weg. De meester is gerust en volgt de goede weg. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Meer kan een mens niet doen. #SRK
¶ Doe wat u moet doen en laat wat u moet laten. Doe het goede en laat het kwade. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Meer kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Iedere weg kent kruispunten die dwingen tot keuze. Wie fout kiest, die verdwaalt. Wie verdwaalt, die kere terug. Iedere weg kent kruispunten die dwingen tot keuze. De meester neemt de tijd en kiest de goede weg. Waar mogelijkheden eindigen, resten berusting en gelatenheid. De meester ondergaat het onvermijdelijk lijden en vervolgt de goede weg. Meer kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Zoek het goede. Doe het goede. Houd het goede vast. Waar mogelijkheden eindigen, resten berusting en gelatenheid. Meer kan een mens niet doen. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Wie de weg kent, die kan leven. Wie kan leven, die zal geluk kennen. Wie de weg kent, die is waarlijk vrij. De meester is zorgvuldig en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
¶ Steeds het goede doende en het kwade latende, zal men veel bereiken. Steeds het goede doende en het kwade latende, heeft men weinig te vrezen. Want wie goed doet, zal goed ontmoeten. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Doe wat goed is voor uzelf. Laat wat slecht is voor uzelf. Doe wat goed is voor uw naaste. Laat wat slecht is voor uw naaste. Doe wat goed is voor de wereld. Laat wat slecht is voor de wereld. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg van liefde volgt, die zal liefde vinden. #SRK
¶ Doe wat gedaan moet worden. Laat wat gelaten moet worden. Zoek wat gezocht moet worden. Mijd wat gemeden moet worden. Hou vast wat vastgehouden moet worden. Laat los wat losgelaten moet worden. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg van liefde volgt, die zal liefde vinden. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. #SRK
¶ Hou het goede vast, doch laat los wat onnodig hindert of kwelt. Al het goede dient het welgaan, doch het kwade dient geen enkel nut. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg van liefde volgt, die zal liefde vinden. Wie de weg met God gaat, die zal die rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. #SRK
¶ Het leven is werken, rusten en genieten. De meester neemt de tijd, want voor alles is een eigen tijd. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met god gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie de goede normen en waarden dient, die zal veel bereiken. Wie de weg met God gaat, die zal rust en vrede vinden. Wie de weg met God gaat, die vindt ware kracht en zin. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Vertrouw op de Here uw God. Hij zal u leiden. De meester vertrouwt op God en volgt de goede weg. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
De goede weg is de beste weg naar happiness. Deze weg beantwoordt het meest aan de goede normen en waarden. #SRK
¶ Happiness kent vele vormen en wegen. De meester volgt de goede weg en bereikt uiteindelijk het hoogst bereikbare. Meer of beter kan een mens niet doen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Er is geen betere weg dan de goede weg. Pak uw kruis op en wandel. De Here zal u zegenen voor al uw goede daden. #SRK
¶ Wie lang en gelukkig wil leven, die moet de goede weg blijven volgen. #SRK
¶ Hou het goede vast. Laat haar niet los. Ze zal u sterken en door moeilijke tijden leiden. Hou de liefde vast. Laat haar niet los. Ze zal u sterken en door moeilijke tijden leiden. De meester volgt de goede weg en herrijst. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK
¶ Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, bereikt men uiteindelijk het hoogst bereikbare. Steeds het goede doende en het onnodig kwade latende, heeft men weinig te vrezen. Wie de weg met Jezus gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. #SRK > NEW
Wie in zwarte tijden de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. Wie in zwarte tijden de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
Het leven is een proces van sterven en herrijzen. Wie de goede weg blijft volgen die zal veel bereiken en heeft weinig te vrezen. Wie de weg met Jezus gaat, die zal herrijzen. Wie de weg met God gaat, die zal waarlijk leven. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. #SRK
** Gedrag, Happiness, Positivisme, NEW, Goedheid, Mysteries, Ongrijpbaarheid, Levenskunde, Deugdzaamheid, Deugden, Ware Levensweg, Zwarte Tijden

Goede Werken: > Zes

Goedheid: (GDH:)
()A god (god, godheid), god (bn+zn goed), god (het goede, welzijn, welgaan), godnis (goedheid = deugdzaamheid, deugdelijkheid, positiefheid, juistheid, correctheid, vriendelijkheid, weldadigheid, welwillendheid, welgaan)
6000vC++ Horus: Egyptische god van Goedheid, Wijsheid, Gerechtigheid en Wedergeboorte > Horus
1000vC++ Mazdeïsme: Het Mazdeïsme is een religie die ontstaat rond 1000vC in Perzië. Ze predikt een goede God (Ahoera Mazda) en zoeken naar waarheid, rechtvaadigheid, barmhartigheid en goede zorg voor armen en vee. Ze gelooft verder dat waarheid en goedheid uiteindelijk zullen overwinnen. > Mazdeïsme, Amazdeïsme
2015: Positivisme sterkt de happiness en gezondheid en bevordert een lang leven. #VARAtv/Pauw 3.3.2015 > Positivisme
¶ Ware goedheid dient uw eigen welgaan en dat van de wereld. Ware goedheid dient uzelf en de wereld. Ware goedheid dient uzelf, zonder de wereld te vergeten. De meester volgt de goede weg en bereikt het hoogst bereikbare. Meer kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Zoek het goede. Werk aan het goede. Hou het goede zo goed mogelijk vast. Al het goede brengt ware vreugde. Al het goede sterkt het leven. Al het goede geeft ware zin aan het leven. De meester is zorgvuldig en kiest voor het het ware goede. Meer kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
¶ Ware goedheid beantwoordt aan de goede normen en waarden. De meester is zorgvuldig en volgt de goede weg. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK > NEW
¶ Goedheid is wat beantwoordt aan de goede normen en waarden. Goedheid is wat het welgaan op goede wijze dient. Goedheid is wat de gelukkigheid op goede wijze dient. Goedheid is wat beantwoordt aan de diepste normen en waarden. Goedheid is wat men naar eer en geweten zodanig beschouwt. Goedheid is wat men naar eer en geweten zodanig ervaart. Goedheid is wat men naar eer en geweten waarlijk goed vindt. Wie de goedheid dient, die zal veel bereiken. De meester handelt in zorgvuldigheid en voorzichtigheid, want berouw komt na de zonde. De meester neemt de tijd, want voor alles is een eigen tijd. #SRK
¶ Al het goede dient het welgaan. Ware goedheid is gericht op happiness en beantwoordt aan de goede normen en waarden. #SRK > NEW
Al het goede is gericht op happiness. Ware happiness kent vele vormen en wegen. De meester volgt de goede weg en bereikt uiteindelijk het hoogst bereikbare. Meer of beter kan een mens niet doen. #SRK > Happiness, Goede Weg, NEW
Ware goedheid is gericht op happiness. Zowel de eigen happiness als die van anderen en de wereld als geheel. Meer of beter dan dat kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
Ware goedheid brengt goede vruchten voort. #SRK
Ware goedheid dient uzelf en de wereld. Wat kan men meer wensen dan dat. #SRK
** Goede Weg, Deugden, Deugdzaamheid, NEW, Welgaan

Goedroensage: > Gudrunsage

Goer: Johan van (c 1373-1433)
Alias Van de Goer, Van Gore, Van Steenwic, Van Steenwijck. Bijnaam De Vos. Hij is de eerste uit het geslacht Van Steenwijk, die zich De Vos van Steenwic noemt (1339). Landheer. Bezit sinds 1408 Hof te Ansen bij Ruinen in Drente. In 1339 noemt hij zich Johan de Vos van Steenwic. Het hof blijft tot 1699 in bezit van de nazaten van Johan.
** Rodolf van Ance, Rudolf van Goer, Steenwijk

Goer: Van
Adellijk geslacht Van Goer, alias Van Gore:
1107-1167: Rudolf van Goer -- advocaat -- Goer, Utrecht (#Quedam/p98+104)
1110-1170: Xx van Goer (vr) -- xx -- Coevorden (#Quedam/p98) > Bierum
   Zuster van Rudolf (gb 1107). Ghm Ludolf van Bierum (c 1105-1165)
   Udh: Rudolf I van Coevorden (1130), Volker van Coevorden (1133).
   Na dood Ludolf hertrouwd met Florent van Vorenborch (gb 1115).
   > Florent van Vorenborch
1140-1200: Rudolf van Goer -- comes de Gore -- Goor (#Quedam/p104)
1373-1433: Johan van Goer -- landheer -- Ansen/Ruinen > Johan van Goer
** Goor, HAPA

Goo: > Gorecht
Goochelen: > Toveren

Goor:
Stad in Twente. Rond 1233nC vermeld als Gore, later Goer. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit de Vechtstreek. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch gor (moeras; NL+AS goor). De regio is inderdaad vroeger een groot moeras geweest. Delen van de regio zijn nog steeds moeras. O.a. Elzenbroek.
** Goer, Elzenbroek
# Quedam/p103, KBG

Goorman:
Nederlandse familienaam, afgeleid van Anglisch gor (goor, drasland, moddergat) + man (man). In Beltrum loop een oude sloot met de naam Goormansslath, waarlangs de Goormanssalthweg loopt.
** Slath

Gorecht:
Alias Goorecht. Anglisch Goo. Regio in Groningen grenzend aan Drente.
1000nC: Groningen en Gorecht (Goo) horen bij Drente. #DRG/p21
1233nC: Groningen en Gorecht onderdeel Drente. #Quedam/pXI

Gorssel:
Dorp aan de IJssel tussen Zutphen en Deventer. Op de kaarten RZA/33 (1773) en HTN/68 (1783) aangeduid als Gorsel. Vrij zeker hebben zich daar rond 200vC Angelen gevestigd afkomstig uit Twente, mogelijk Holten of Markelo. > ASA
¶ De herkomst van de naam Gorssel is vooralsnog niet zeker. Naar zeggen heeft het te maken met grasland. Echter, Anglisch gor = goor, drasland.
¶ Veeleer lijkt Gorssel afgeleid van Anglisch gorse (buitendijks land, aangeslibt land) + -el (-tje, klein). Dus: een klein stuk buitendijks c.q. aangeslibt land. Gezien de geografie van Gorssel lijkt deze optie reëel. Gorssel ligt namelijk aan de IJssel en heeft een vrij groot buitendijks gebied met de locaties Eesenbrink, etc. Dit gebied bestaat voornamelijk uit gras-, hooi- en weiland.
¶ Kaart RZA/33 (1773) toont Gorsel gelegen tussen de IJssel en de weg van Zutphen naar Deventer, zoals die anno 2012 nog steeds loopt. Kennelijk ligt Gorssel in die tijd nog buitendijks en horen Eesenbrink, Eesterhoek en Eesterweerd nog niet bij Gorssel. De gorse van Gorssel is in die tijd dus zeker nog vrij klein.
** Eesterhoek, Eesterloo, Eesterweerd, Hunnepe, Heggen, ASA

Gorsveld:
Veld in Bentelo, Twente. De naam is afgeleid van Anglisch gor (goor, drasland) + feld (veld). De Gorsveldweg loopt langs dit veld nabij de Benteler Heide. De nabijgelegen regio Hagmeulen is rond 225vC bevolkt door Angelen afkomstig uit de regio Almelo. Mogelijk is Gorsveld daaromtrent eveneens bevolkt door hen.
¶ Er is ook een familie met de naam Gorsveld. Zij lijken afkomstig uit Bentelo.
** ASA

Goten:
()A Goth (Goot = stamlid Goten), Gothan (Gotisch), Gothas (Goten = Germaans volk wonend in Zuid-Zweden), Gothic (Gotisch), Gothland (Gotland = stamland Goten)
¶ Goten zijn een Oost Germaanse volkstam op het eiland Gotland (ZO Zweden) en Zuid Zweden.
¶ Goten in Zuid Zweden settelen zich rond 100vC in Noord Polen. Sinds circa 150nC verhuizen ze naar ZO Polen. Rond 400nC wonen ze bij de Zwarte Zee. Daarna splitsen ze zich in Visigoten en Ostrogoten. De Visigoten migreren rond 382nC naar Noord Italië. Rond 450nC migreren de Ostrogoten naar Pannonia. Rond 493nC omvat het Ostrogotische Rijk Italië, Zuid Frankrijk en Noord Spanje.
** PgGen/Goten, PgAng/Angelen, Adelaar, Ye, Germanen, Balder

Gotisch Alfabet: > Wulfila

Goud:
()A gold (goud), goldwerc (gouden sieraden)
98nC: Tacitus schrijft: Germania biedt een grote afwisseling aan bossen en moerassen. Er wordt veel graan verbouwd. Ze hebben veel koeien, maar die zijn klein en mager. Ze denken alleen in aantallen. Ze hebben liever zilver dan goud. Bootjes van zilver geven ze elkaar als geschenk. Goud, zilver en ijzer worden er weinig gevonden. #TAG/G5
** Sieraden, Munten, Metalen

Gouden Eeuw: (1600-1700; GDE:)
Eeuw van grote bloei in Nederland. Handel, industrie, cultuur en wetenschap bloeiden als nooit tevoor.
** Dagelijks Leven

Gouw: graafschap > naam, Gouwen

Gouwen: (GWN:)
()A felddaeg (vergadering van afgevaardigden van een regio, i.b. gouw), gow (=A gowe, gaw, gawe, gao, go, ga, ge = gouw), gowgerefa (gouwgraaf = bestuurder van een gouw), gowgeriht (=A gowthing), gowing (gouwvolk = inwoners van een gouw), gowleadere (gouwleider = leider van een gouw), gowspece (gouwspraak, gouwtaal), gowthing (gouwding = gouwgerecht, gouwrechtbank), landdaeg (=A felddaeg)
Gouw = een landstreek = deel van een provincie. Een gouw heeft een eigen bestuur, dat resorteert onder het provinciebestuur. #KEE
Gouwgraaf = bestuurder van een gouw. #KEE
Gouwspraak: = streektaal van een gouw. #KEE
400nC++: Angelland omvat 55 gouwen. Te weten: Agredinga, Albinga (Nsx), Almango, Altgowe (Thr), Ammeri, Angarva (WFl), Angeln, Asterga (OstFrl), Asterwalda, Bardegowe, Derlingowe, Dreini, Emesga (Eemsland), Felua (Veluwe), Fivelga (Fivelingo), Flutwida, Gretinga, Hamaland, Hartingowe, Hasagowe, Hastfaliagowe, Hastingawe, Helmungowe, Herlanga, Hlisgo, Holsten, Hostingabi, Hunesga (Hunsingo), Islego (Overijssel), Leomerike (Liemers), Leriga (Lahr), Lidbekegowe (Lubeck), Lungowa (Lohn/WFl), Netga, Nordendi, Northuringowe (Thr), Ostergo (Frl), Patherga, Riustri, Sabelgawe, Salthga (Thr), Scopinga (Schoppingen), Sturmara (Hls), Sturmi (Nsx), Sudergo, Sudthuringowe (Z.Thr), Sutphania (Zutphen), Threanta (Drente), Tuanta (Twente), Waldago (Frl/Drente), Wanga (Wange), Wehsigo, Westergo (Frl), Wigmolda, Wippergowe (Thr).
400nC:
-- Angelland is circa 52.359 Km2 groot (Nederland 1971 40.844 Km2)
-- ofwel: Angelland telt circa 52.359 x 100 Ha = 5.235.900 Ha
-- ofwel: omvang 1 gouw is gemiddeld 52.359/55 = 952 Km2 = circa 31x31 Km2
-- 1 hundred = gemiddeld 22 Km2
>> 1 gouw omvat circa 952/22 = 43 hundreds
800nC++: Angelland is verdeeld in gouwen. Elke gouw omvat hundreds (honderdschappen). Aan het hoofd van een gouw staat een graaf. Hij is voorzitter van de ding (vergadering). De hundred wordt bestuurd door een schulte (schout; Angl: scolt). Bij afwezigheid van de graaf, wordt hij vervangen door een schulte. (#DRG/p17) > Graaf
** Graafschappen, Albinga, Fivelga, Hunsingo, Hundinga, Drente, Veluwe, Eemsland, Twente, Hamaland, Liemers, KHS, Landinrichting, Angelland, Angle, Shire

Graaf:
()A burggerefa (burggraaf, burchtgraaf, borgheer, kasteelheer = graaf belast met miltair commando over een burcht), burgwarena (=A burggerefa), burig (burg, ambstgebied burggraaf), buri (=A burig), casselry (kasselrij = bestuursgebied van burggraaf; # canton), gawgerefa (gouwgraaf = bestuurder van een gouw), gerefa (graaf, ordebewaker), gerefan (gerieven, plezieren), gerefatende (graventiende = tiende van het koren), gow (graafschap), hundred (deel van een graafschap), mearcgerefa (markgraaf, markies = graaf van een grensgewest), palsgerefa (paltsgraaf; # hoftitel), reevan (effenen, glad strijken, besturen, etc), reeve (=A gerefa), refa (=A gerefa), refan (=A reevan), scaere (=A scire), scere (=A scire), scir (=A scire), scire (scheur, gewest, graafschap, gouw), scirgerefa (scirgraaf = ordebewkaker in een scire), scirreeve (scirgraaf), scyre (=A scire), ware (volk), warena (graaf)
Graaf: (gouwgraaf, markgraaf) = een ambtenaar van de koning. Binnen zijn gebied (gouw, burcht) oefent hij militaire, bestuurlijke en juridische macht uit in naam van de koning. Een graaf is normaliter lid van de regionale elite, of zelfs familie van de koning.
Burggraaf: (burchtgraaf, borgheer, kasteelheer) = een graaf belast met bestuur en militair commando over een burcht en regio daaromheen. Hij is in dienst van een graaf. > Burggraaf
800nC++: Angelland is verdeeld in gouwen. Elke gouw omvat hundreds (honderdschappen). Aan het hoofd van een gouw staat een graaf. Hij is voorzitter van de ding (vergadering). De hundred wordt bestuurd door een schulte (schout; Angl: scolt). Bij afwezigheid van de graaf, wordt hij vervangen door een schulte. (#DRG/p17) > Graaf
---- Controleurs: De koningen vertrouwen hun graven niet altijd en sturen daarom controleurs om de graven te controleren. Deze controleurs (missi dominici) leiden soms ook Landdagen namens hun heer en zijn soms ook voorzitter van het Gerecht. #DRG/p17
850nC: Ene Dirk is graaf van Fivelga. > Dirk van Fivelga
** Graafschappen, Hundreds, Landinrichting, Sheriff, Greve

Graafschap: > Graafschappen

Graafschappen: (GRS::)
()A gow (gouw, graafschap), scere (graafschap), scire (graafschap), wist (gewest, graafschap)
800nC++: Angelland is verdeeld in gouwen. Elke gouw omvat hundreds (honderdschappen). Aan het hoofd van een gouw staat een graaf. Hij is voorzitter van de ding (vergadering). De hundred wordt bestuurd door een schulte (schout; Angl: scolt). Bij afwezigheid van de graaf, wordt hij vervangen door een schulte. (#DRG/p17) > Graaf
¶ Graafschappen/Gouwen: Fivelga, Drente, Bentheim, Hamaland, Lohn
820nC++ Drente: De Frankische keizer Karel de Grote lijft Drente in. Sindsdien is Drente een graafschap binnen het Frankisch Rijk.
900nC++ Fivelingo wordt in de 10e eeuw een graafschap genoemd. > Fivelingo
** Graaf, Graafschap, Gouwen, Drente

Graan:
btr diverse graansoorten
()A aemel (spelt = soort grove tarwe), aemelta (speltakker), aetes (haver), aetesfeld (haverveld), angel (schuthaar aan aar van rogge, haver of gerst), ates (haver), baerlic (gerst), bere (gerst), bereaern (graanschuur), ceaf (kaf), claebot (korenworm), coppelsaed (koppelzaad = koppelkoren = mix van gerst en ander graan; later: mix van haver en ander graan), corn (koorn, koren, graankorrel, graan), cornacre (korenakker), corngast (korengeest; # mythologie), cornpyt (korenput = droge put voor bewaren van koren), cour (koren), couracre (korenakker), courcaemp (korenkamp = akker waar koren wordt verbouwd), courpyt (korenput = droge put voor bewaren van koren), cweorn (>A queern), fleggel (dorsvlegel), gaerf (garve, schoof = bos gemaaide en gebonden graanhalmen), gaerfgudh (erf met plicht tot geven van de garve), gaerfland (land met plicht tot geven van de garve), gerefatende (graventiende = tiende van het koren), gield (oogst), gieldan (oogsten), gorst (gerst), grain (graan), grainacre (graanakker), grainfeld (graanveld), grainmyl (graanmolen), grainre (graanzolder), hacce (haksel = fijngehakt stro), haefre (haver), haerfest (oogst), healm (halm, stengel), hearcanseal (herkenzeel = stroband om garven te binden tot een gast), hearp (harp = graanzeef), horscorne (haver), hrist (rijst), mawan (maaien), mayan (maaien), mayans (400x400 roeden), mays (mais), misgield (misoogst), misgihwaes (misgewas, misoogst), modracorn (moederkoren > Roggemoeder), molder (molenaar, korenmaat; 1 molder = 4 schepel), moldery (maalderij), muga (hoop koren), muha (=A muga), musspicer (muizensilo = silo op palen tegen muizen > Spieker), ogest (oogst, oogstmaand, Augustus), oust (=A ogest), piccstric (wetsteen om zeis te scherpen), queern (kweern = handmolen voor malen van graan), reke (reek, riek, hooivork), rekian (reken, harken), ripan (rijpen, maaien, oogsten), ripe (rijp), roc (=A roce), roce (hooimijt), rocge (rogge), rocgfeld (roggeveld), ryge (rogge), sceaf (schoof, bos), sceafing (schoofrecht = recht op aantal schoven van oogst conform oppervlakte), score (schoof, graanschoof, bundel), seys (zeis), seysan (ww zeisen, maaien), siccan (maaien, oogsten), sicman (maaier, oogster), sicol (sikkel), sicsticc (zeisstok = stok om koren samen te trekken en dan met zeis maaien), sict (zicht = zeis met korte steel), sictan (maaien), sigdhan (maaien), sigdhe (zicht = zeis met korte steel), sithe (zeis), spelt (spelt = soort grove tarwe), streaw (stroo), sumorcorn (zomerkoren), tearwa (tarwe), therscan (dorsen), therscmyl (dorsmolen), waenna (wan = platte mand van gevlochten wilgetenen om kaf van koren te scheiden), walem (strobos, schoof), weatha (weit, boekweit, tarwe), whate (=A weatha)
6800VC++: mensen verbouwen graan #DWO
2600VC++: graanbouw in Mesopotamië
500vC++: Angelen verbouwen graan in het Noordse Veld in Drente. > Hoogakkers
300vC++: gebruik van maalstenen van basaltlava voor malen van graan
300vC++: Angelen verbouwen granen en andere gewassen op raatakkers o.a. te Hijken in Midden Drente.
98vC: Tacitus schrijft: Germania biedt een grote afwisseling aan bossen en moerassen. Er wordt veel graan verbouwd. #TAG/G5
100nC: loper van maalsteen te Westerveld/Drente > Westerveld
¶ Granen hebben een grote voedingswaarde. Ze bevatten zetmeel en eiwitten. Bovendien zijn ze lang houdbaar. Granen kunnen in zeer verschillende omstandigheden uitstekend groeien en geteeld worden. #WP
** Dorsen, Landbouw, Raatakkers, Hijken, Inglo-Goten (Graanlijn)

Grachten:
()A cingel (singel = gracht + buitenmuur, ringmuur, wal), dilf (gracht, sloot), fosseyt (gracht), gewat (gracht, sloot), graft (gracht), greabba (gracht), greaft (gracht), grep (gracht), gribba (gracht), grift (grift = wetering, gracht), grob (gracht), grobba (gracht), grup (gracht), gryp (greppel, sloot, gracht), hamstede (heemstede = groot landhuis, omgracht en met singels i.c. gracht + buitenmuren, ringmuren, wallen), mote (gracht, dijk, heuvel, hoogte), plump (plomp = poel, vijver, gracht), rottha (gracht)
8000-4000vC Neolithicum: Mensen gaan dieren fokken en planten kweken voor eigen onderhoud, maken stenen gereedschap en gebruiken vuurstenen om vuur te maken. Ontstaan van landbouw, veeteelt, begrip eigendom, eigendomsrechten en eigendomsconflicten c.q. strijd en oorlog, politieke besluitvorming en religie: heuvels met ringgrachten, altaars, offeren van ossen en begrip van ziel en hemel.
> PgGen/Neolithicum
15nC: Tacitus (# Annales 100nC) over de Varusslag 9nC waarbij de Romeinen zijn verslagen: Het eerste legerkamp van Varus verraadt door de grote omtrek en afmetingen van het hoofdkwartier het werk van drie legioenen. Verderop herkende men aan de halfverwoeste wal en de ondiepe gracht dat de restanten van het uiteengeslagen leger hier stelling hadden genomen. Midden op de vlakte lagen de gebleekte beenderen van mannen, op de plekken waarheen ze waren gevlucht of weerstand hadden geboden, los verspreid of in hopen. Dichtbij lagen kapotte wapens en kadavers van paarden en ook menselijke schedels die prominent aan boomstammen genageld waren. In de nabij gelegen heilige bossen stonden de altaren van de barbaren, waarop ze de tribunen en de hooggeplaatste centurio's hadden geslacht. #CAV/p86
500nC++ Breackles/Norfolk: In Norfolk (East Anglia, GB) ligt de plaats Breckles. De regio wordt in 450-550nC bevolkt door Angelen van het Continent. In Breckles zijn artefacts gevonden van een Anglische nederzetting. O.a. een omgrachte hoeve.

1725++ Scharmer/Groningen: Borg Kranenburg: Deze borg in Scharmer stond nabij de Hoofdweg aldaar. De borg leek een copie van hofstede Cranenburg in Eikenduinen uit 1330. De borg in Scharmer is gebouwd rond 1725 door Harke Jans Kranenburg (gb 1690), lanbouwer te Scharmer. De borg is een heemstede met singel en plantagie. Een singel = gracht + buitenmuur, ringmuur, wal. Rond 1830 werd de borg verkocht en raakte daarna in verval. > PgA-Z/Borg Kranenburg Scharmer

 

Grafcultuur: > Thanatologie, Haarlem, Grafgiften, Grafvelden, Grafheuvels, Crematie
Grafgebruiken: > Grafcultuur

Grafgiften:
In de oertijden gaven mensen vaak giften mee aan doden in hun graf. Deze grafgiften waren bedoeld als teken van liefde en achting voor de doden en voor hun reis naar het hiernamaals.
1295vC Hettieten: Als grafgift geven ze een zonneschijf mee. #DeTelegraaf/Reiskrant 15.11.2014; > PgGen/Hettieten
450nC: Zweeloo is een dorp onder Coevorden. De oudste sporen van bewoning in Zweeloo dateren van 600-200vC. Rond 300vC wordt de regio bevolkt door Angelen uit Noord Drente. Zweeloo is bekend om de Prinses van Zweeloo, een jonge vrouw van goede stand die heeft geleefd in circa 425-450nC. Haar graf is ontdekt in 1952 tijdens graafwerk. In haar graf zijn ook sieraden gevonden: bronzen spelden, een ketting met glazen kralen, een ketting met kralen van barnsteen, een zilveren ring, zilveren toilet garnituur, een bronzen sierspeld in vlindervorm, grote losse kralen van banrsteen en van glas en bronzen armbanden, ringen en sleutels en een ketting met een bevertand. De prinses droeg een gewaad van zeldzaam mooi geweven linnen en een ruitkeper. Ook bleken er een aantal paarden meebegraven te zijn met de prinses. Uit al deze grafgiften blijkt dat de prinses van goede huize was. De bizondere grafgiften tonen echter ook de grote liefde en achting die men koesterde voor haar.
** Prinses van Zweeloo, Liefde

Grafheuvels: (GHV:)
()A barwa (berg, baar, grafheuvel), barwan (dragen), caim (grafheuvel), graefhyll (grafheuvel)
¶ Grafheuvels worden in het verre verleden normaliter alleen gebouwd voor belangrijke personen, zoals koningen. In Nederland komen ze vooral voor in Drenthe, Twente, Oost Gelderland en NW Veluwe. Deze gebieden zijn in 500-100vC bevolkt door Angelen uit Angeln in Sleswig (Noord Duitsland). Tot circa 900nC zijn deze grafheuvels gebouwd.
500vC++: In Negenbergen bij het Noordse Veld in Drente zijn brandstapelheuvels gevonden uit het begin van de Yzertijd (500vC++). Ofwel uit de periode dat de Angelen zich settelen in de noordelijke delen van Groningen en Drente.


          

boven: grafheuvels in Negenbergen

100vC++: Op de Leusderheide en in aangrenzend Amersfoort bij de Galgenberg en de Vlasakkers zijn grafheuvels gevonden uit de Yzertijd. Rond 100vC settelen daar Angelen uit Noord en Midden Veluwe. > Leusden
100vC-1000nC: grafheuvels in Kush/Afrika > PgGen/Kush
100vC-1500nC: grafheuvels in Dakar/Afrika. #BBCWorldTV 16.7.2017
365nC: Grafheuvels Katwijk-Rijnsburg-Monster uit circa 365nC > ZuidHolland
400nC: Grafheuvel in Fortmond/Yssel > Fortmond
635nC: In Sutton Hoo (Suffolk, East Anglia) is de grafheuvel gevonden van Anglische koning Redwald (gb 565nC) (> PgBrit/Suffolk) Dit betekent dat grafheuvels bij Angelen in die tijd (nog) in gebruik zijn.
750nC: Het hoogste deel van de Engelanderholt van de buurt Engeland in Beekbergen heet de Herenhul, een uitgestrekte heuvel waarop al sinds 1227 "Het Hoge Gericht" van de Veluwe wordt gehouden, ofwel het hoge gerechtshof zitting houdt. De regio is al sinds circa 100vC bevolkt door Angelen uit West Salland.
-- Zuidoost van de Herenhul ligt een grote grafheuvel. Dit geeft aan dat de Angelen aldaar in die tijd zeker nog grafheuvels bouwen. Grafheuvels werden normaliter alleen gebouwd voor belangrijke personen, zoals koningen. Kennelijk gaat het hier dus om een zeer belangrijk Anglisch persoon. > Hof Englandi
-- In een groot aantal kuilen versrpreid over Engeland in Beekbergen zijn ook gevonden urnen met verbrande beenderen van mensen daterend uit circa 750nC.
** Engeland Beekbergen, Hunnenkerkhof, Drie, Thanatologie, ZuidHolland, Eibergen

Grafvelden: (GRV:)
- 400vC++: Holsloot + Borne: kleine grafvelden op of aan rand van erven
- 150nC++: meer samenwerking en gezamenlijke voorzieningen als omheiningen, ambachtzones en grafvelden
- 400nC++: In de loop van de 5e eeuw lijken vele nederzettingen in Drente te zijn verlaten. Vondsten in grafvelden bij o.a. Wijster-Looveen en Zweeloo wijzen echter op voortgezette of hernieuwde bewoning in de nabijheid.
- 500nC: In Lievelde/Achterhoek zijn grafvelden gevonden uit 500nC. #CAV/p90
- 550nC: Aalten is rond 550nC al bewoond, voornamelijk door Angelen. Uit die tijd zijn resten gevonden van bewoning en een grafveld. Rond 800nC komen er ook Saxen wonen, afkomstig uit NO Duitsland. De archeologische vondsten uit de 6e eeuw zijn dus vrij zeker afkomstig van de Angelen.
** Thanatologie, Prinses van Zweeloo, Hunnenkerkhof, Leersum
# SDV/p281, KBG

Gramsbergen: (GRM:)
Dorp aan de Vecht in NO Overissel. Anno 1227 AD vermeld als Grammesberghe. De naam zou zijn afgeleid van een reus die boos was.
300vC: Gramsbergen wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Zuid Drente. De naam Gramsbergen lijkt derhalve afgeleid van Anglisch grammes (ellende) + beorg (berg, hoogte). Dus: de berg van ellende.
¶ Een andere optie is dat de naam Gramsbergen is afgeleid van Anglisch Graeme (mansnamen) + his (zijn, van hem) + beorg (borg, burcht, bergplaats, schuiloord). Derhalve: de borg van Graeme.

Gras: > Grasland

Grasland: (GRL:)
()A aeftergraes (grasoogst na eerste maai = tweede grasoogst), aeftermaeth (tweede maaisel = oogst na eerste maai), anger (weide, grasland), benet (bentgras, riet), beonet (=A benet), cwecwa (kweekgras, onkruid), cwice (kweek, kweekgras), draefic (dravik; # gras), dreas (dries = weide, grasland), dropsan (dravik), drys (=A dreas), eowan (grazen, begrazen), eowhurst (horst die begraasd wordt), eowland (begraasd land, grasweide), fasna (soort gras), fleadher (vledder = drasland, nat grasland), gaers (gras, grasland), gaerstang (grasland op zandrug in wetland), gors (=A gaers), gorsel (klein grasland), graes (gras, grasland), graes (gras = landmaat; 1 gras = 0.5 Ha), graesan (ww grazen), graescaemp (stuk grasland, weiland), graesdune (grasduin = graspol), graesere (grazer = koe, paard, rund, etc), graesland (grasland), gros (grasland), grosweard (laag gelegen grasland), grun (gras, weide), grunt (grasland), ham (onderlopend grasland bij water), hamric (onderlopend grasland bij hoogland), hassuc (graspol), horscrodd (reukgras; # onkruid), lea (=A ley), lease (lies = slecht gras), leasfeld (veld met veel lies), ley (grasland), lumley (grasland aan bosrand), made (=A maedland), maed (=A maedland), maedke (kleine maed), maedland (nat wei-, gras- en hooiland), maedwe (=A maedland), maerce (weiland, grasland), maetan (ww maaien), maete (weide, grasland), maethe (=A maete), mawa (=A mywa), mawan (=A mywan), mawere (maaier), mowa (=A mywa), mowan (maaien), mowgudh (maailand, grasland), mywa (maailand, grasland), mywan (maaien), mywere (zn maaier), preat (grasland, weide), praet (=A preat), ruse (graspol), sec (=A secg), secg (zegge, cypergra; # veenplant), secpol (poel waar veel zegge groeit), secta (zeggeveld), secwaeg (zeggeweg; weg waarlangs veel zegge groeit), secweard (zegwaard = waard waar veel zegge groeit), slufhacc (reukgras; # onkruid), swaeth (zwad = strook gemaaid gras), swat (=A swaeth), swathu (=A swaeth), sweard (veld met kort gras), wayland (weiland)
** Maaien, Grazers, Weiland, Hooi

Grastrop:
Aldus genaamd rond 1888 AD. Dorp in graafschap Bentheim. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit Lunenburg. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch graes + throp (dorp, landgoed).
¶ Het geslacht Gravestorp (Gravesdorp) is afkomstig uit Grastrop. Aldus genoemd rond 1233 in bron Quedam/p104. Dit geslacht heeft in die tijd grote bezittingen in Twente en Drente. Genoemd zijn Menso (gb 1278*), Hendrik (gb 1313*; zoon van Menso) en Sweder (gb 1281*; broer van Menso) van Gravestorp.
¶ Gezien het voorgaande lijkt de naam Grastrop afgeleid van Gravestrop. Die naam lijkt dan afgeleid van Anglisch gerefa (graaf, ordebewaker) + thorp (dorp, landgoed).
# Quedam/p104

Graven: > Thantologie, Grafvelden

Grazers:
()A euwan (grazen, begrazen), euwhurst (horst die begraasd wordt), cow (koe), gaers (=A graes), graes (gras), graesan (grazen), graescaemp (stuk grasland, weiland), graesere (grazer), graesland (grasland), hors (paard), hros (ros, paard), rund (rund), sceap (schaap), swat (baan gemaaid gras), wayland (weiland)
** Grasland, Koeien, Paarden, Ossen, Schapen, Weiland, Veehouderij

Grebbeberg: (GRB:)
Heuvel van 52 meter hoog, gelegen aan de Rijn bij Rhenen. Op de heuvel ligt de Heimenberg, een oud fort bestaande uit aarden ringwallen met droge gracht uit circa 650nC. Het fort kan zijn aangelegd door koning Aldgisl van Rijnland (c 615-675) in zijn strijd tegen de Franken.
¶ De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit de West Veluwe. (> ASA) De naam Grebbeberg lijkt derhalve afgeleid van Anglisch greabba (gracht) + beorg (berg).
** Heimenberg, Aldgisl van Rijnland

 

 

Greflichem:
Oude hoeve aan de Greffelinkallee in Hummulo, Achterhoek. De naam is naar zeggen afgeleid van het werkwoord graven, wat te maken zou hebben met het graven van sloten en greppels in dit laaggelegen drasland, ter droogmaking en exploitatie voor landbouw en veeteelt. De locatie ligt echter van oudsher op een zandhoogte. De afleiding lijkt derhalve dubieus.
Links: Greflichem zomer 2010 (©)
 
¶ De regio is rond 150vC bevolkt door Angelen, mogelijk uit Zelhem. De naam Greflichem lijkt daarom eerder afgeleid van Anglisch gerefa (graaf) + -lic (-lijk) + ham (heem, huis, oord). Dus: grafelijk oord, ofwel een oord (huis) van de graaf. Dit blijkt een graaf te zijn van het geslacht Van Heeckeren Limpurg, die ook eigenaar is van het nabijgelegen Enghuizen en andere bezittingen in de Achterhoek en Liemers. De kleuren rood en geel van de luiken van hoeve Greflichem zijn inderdaad de kleuren van het geslacht Van Heeckeren.
¶ In het Verpondingskohier 1648 wordt genoemd als bezit van Greflichem: de gronden Schipreize, de Voorde en Iwlant (2010 Onland). In die tijd is Greflichem eigendom van de jonkersfamilie Schaep.
¶ De schuur rechts van hoeve Greflichem heeft een wolfdak, een driehoekig stuk dak dat schuin naar achter helt. Dit is een constructie die een typisch onderdeel vormt van Anglische architectuur. Wolfdaken worden sinds circa 950nC toegepast. Het hoofpand van Greflichem heeft een zgn schilddak, dat qua stijl van veel oudere datum is. Het oorspronkelijke bouwjaar van Greflichem is vooralsnog helaas niet bekend. Het huidige pand lijkt een renovatie uit latere tijd.
** Hummelo, Iwlant, Voorde, Wolfdaken, Archietectuur, ASA
# FRI, volksfeesthummelo.nl 22.6.2010, KBG

Gregorius:
Betreft Gregorius I (alias de Grote; 540*-12.3.604). Paus van 590-604. Naar zeggen ontdekt hij rond 600nC op de slavenmarkt in Rome Angelen uit Deira. Hij raakt onder de indruk van hen en gelast meteen missionarissen te sturen naar Engeland om dat land te bekeren tot het Christendom. > Kerstening
¶ Bron ASCV:

565. Aethelbryht wordt koning van Kent en blijft dat 53 jaar lang. In zijn dagen stuurt paus Gregorius ons [Britten] missionarissen - dat was in het 32e jaar van Aethelbryht's regering - en priester Columba gaat naar de Picten, en zij bekeren zich tot het geloof in Christus. Zij zijn de bewoners van de noordelijke bergen. De Zuid Picten waren al lang daarvoor gekerstend.
596. Paus Gregorius zendt Augustinus naar Brittannia met een groot aantal monnikken, die het Evangelie verkondigen aan het Engelse volk.
597. Augustinus en zijn metgezellen arriveren in Engeland. Ceowulf begint te regeren in Wessex; hij vecht en strijdt steeds tegen de Angelen, de Picten of de Scoten.
601. Paus Gregorius stuurt aartsbisschop Augustinus het pallium in Brittannia en zeer vele leermeesters om hem te helpen. Bischop Paulinus bekeert Edwin, koning van Northumbria.
 

Grensposten:
1550: Frederik van Blankenheim, de toenmalig bisschop van Utrecht. Sommigen menen dat hij zijn naam heeft vernoemd naar huis Blankeweer in Noordlaren bij Groningen. In de 16e eeuw laat hij er een grenspost bouwen. > Blankeweer

Grenzen: (GRZ:)
()A aus (grens), aushere (grenswachter), austa (grensland), baca (baken, grens), bacan (ww bakenen, afbakenen, begrenzen), cearn (steenhoop, grenssteen), crucabele (abeel gebruikt als grenspaal), dool (doel = geppel als grensmarkering, grens), dule (=A dool), foresten (grenssteen tussen akkers), greans (grens), greansan (ww grenzen, begrenzen), greanscruce (grenskruis = grens tussen twee kerspels), greansplat (grenstaal), gruns (grens), hemmolbylt (grenssteen, grenspaal), landmearc (landmark, grenspaal), mael (teken, merk, grens), maelbroc (drassige grensstrook), mearc (merk, grens, grenspaal, grensgebied), mearce (grens, grensvolk), mearcere (grensbewoner, iemand die bij een grens woont), mearcfolc (grensvolk), mearcgerefa (markgraaf = graaf van een grensgewest), maercpal (grenspaal), maercstin (grenssteen), mearcweard (grenswacht), mearcwunnere (grensbewoner), merce (=A mearc), mierce (=A mearce), pal (paal, grenspaal, grens), palscead (grenspaal, grensafscheiding), palstead (plek waar de grenspaal staat), poll (grenspaal), post (grenspaal), posta (belasting), rea (grens, grenssteen), reahaga (grenshaag), scide (=A scyde), scydan (scheiden), scyde (scheiding, grens), scydere (scheid, scheidsrechter, grensrechter), scydwaeg (scheidweg, grensweg), smugan (kruipen, smokkelen), smugere (smokkelaar), staca (staak, grenspaal), swett (grens), swettan (ww grenzen), swettland (grensland), swettnot (buurman), swettslath (grenssloot), switt (=A swett), swittan (=A swettan), swittland (=A swettland), swittnot (=A swettnot), swittslath (=A swettslath), toll (tol, grensbelasting), tollhus (tolhuis, belastingkantoor), tollnere (tolheffer, belastinginner), wippe (wip, slagboom, klapbrug)
Grenzen Angelland: > ASA
¶ Grenzen worden in oude tijden aangegeven met stenen of palen.
400nC++: Ondergang Romeinse Rijk. Oorzaak:
--- Volgens Nederland's premier Rutte viel het Romeinse Rijk uiteen doordat het zijn grenzen niet meer verdedigde. #DeTelegraaf/pT15 4.12.2015
¶ Het leven kent vele grenzen. Wie grenzen stelt, die zal waarlijk leven. Wie grenzen respecteert, die zal ware voldoening vinden. #SRK
¶ Wie grenzen respecteert, die gerespecteerd moeten worden, voorkomt onnodig onheil. Wie grenzen aanvaardt, die aanvaard moeten worden, die voorkomt onnodig lijden. Wie de goede weg blijft volgen, die zal veel bereiken. Wie de goede weg blijft volgen, die heeft weinig te vrezen. #SRK
¶ Wie het onderste uit de kan wil, die zal de harde bodem voelen. #SRK
** Tolgeld, Heffingen, PgBrit/Mercia

Greve:
Nederlandse familienaam, anno 1947 totaal 763x voorkomend, voornamelijk in Drente (28), Overijssel (62), Gelderland (36), Utrecht (37), Noord Holland (129; Amsterdam 94), Zuid Holland (199; Rotterdam 85), Noord Brabant (35). De naam lijkt afgeleid van Anglisch gerefa = ordebewaker, graaf. De oorspronkelijke herkomst is vooralsnog niet helemaal zeker. Aangezien de naam anno 1947 in Zuid Nederland maar 49x voorkomt, lijkt de herkomst in ieder geval te liggen in Noord Nederland, dat tot circa 775nC overwegend Anglisch territoir is. Daarna vindt in NO Nederland beperkte versaxing plaats. (> Versaxing) In Oud Saxisch komt gerefa echter niet voor. Fonologisch dichtsbijzijnde woord is girivon = ten gebruike. Anglisch gerefa lijkt derhalve de meest waarschijnlijke herkomst. Temeer daar:
- de gedeeltelijke versaxing alleen in NO Nederland plaats vond
- en de naam vooral in West Nederland voorkomt
- en de term ten gebruike zich niet leent als familienaam
- en de term ordebewaker als beroepsnaam des te meer, vergelijkbaar met de namen Bakker, Schipper, Visser, etc.
¶ Variant De Greef komt anno 1947 totaal 1376x voor met koploper Noord Brabant 559x.
¶ In Engeland komt de familienaam Greave voor, uitgesproken als Grief, in de streektaal van Noord Engeland als Greef. Aangezien Noord Engeland historisch Anglisch gebied is, zal de naam Greave vrij zeker ook zijn afgeleid van Anglisch gerefa (ordebewaker).
¶ In enkele gevallen lijkt de naam Greve afgeleid van Greven, wat een andere betekenis heeft. > Greven
** Sheriff, Greven
# Meertens Instituut 22.6.2010, KBG

Greven:
Stad op circa 8 Km noord van Munster in Westfalen. De regio is rond 150vC bevolkt door Angelen uit noordelijke regio's langs de Ems (Eems). De naam Greven is afgeleid van Anglisch graef (graf). Greven wordt in de streektaal aldaar uitgesproken als Greiwen.
¶ De naam (Van) Greven komt in Nederland ook voor als familienaam. Soms is de naam ingekort tot Greve.
** Greve, ASA
# Meertens Instituut 22.6.2010, KBG

Grevenbicht:
Dorp aan de Maas in Noord Limburg. De naam is afgeleid van Anglisch graef (graf) en byhth [bait] = bocht, buiging. Dus: graf in de bocht van de Maas. Kenlijk is Grevenbicht ontstaan nabij dit graf.

Griekenland: (GKL:)
Angelland lijkt al sinds circa 650vC contacten te hebben met Kreta. Er zullen derhalve zeker ook al contacten zijn met Griekenland. Temeer daar Griekenland rond die tijd al een belangrijke macht is in ZO Europa en de Middellandse Zee. Sinds circa 324nC heeft Angelland zeker al relaties met Constantinopel.
- 2000vC++: Noord Europa heeft contacten met Noord Syria. Het lijkt derhalve zeker mogelijk dat de Angelen ook al contacten hebben met Griekenland. > AXR
- 1900vC++: Giekse Cultuur #WP
- 1100vC++: Op het Griekse eiland Eobua nabij Kreta heerst de oudste cultuur van Griekenland. Er staan resten van een indrukwekkende burcht en andere bouwwerken. In het museum aldaar zijn prachtige beelden, muurschilderingen en vazen. Op een van de muren zijn oude symbolen afgebeeld. O.a. een hagal. Aangezien Noord Europa al sinds 2000vC contacten heeft met Noord Syria, lijkt het goed mogelijk dat de Angelen de Hagal in Eobua of elders in Griekenland hebben leren kennen. Zij hebben immers als sinds 750vC contacten met Griekenland en het meer zuidelijk gelegen Syria. > Hagal
- 500vC: Madurai in ZW India genoemd door Grieken. #BBC4tv/9.4.2016
- 500vC++: Grieken drijven handel met Syria (geurstoffen), Afrika (olifanttanden), etc. #BBCtv/21.8.2015
- 480vC: stadstaat Athene bouwt tiremen (soort oorslogsschepen): 35 meter lang, roeiers + zeilen + groot ramblok om vijandelijke schepen kapot te rammen. #BBCtv/21.8.2015
- 480vC: Athene verslaat overmacht Persia in zeeslag bij Maraton door inzet van tiremen; 200 Persische oorlogsboten kapot geramd en tot zinken gebracht. Tevens worden 6000 Perzen gedood. #VPROtv/Crucible of Greece/okt2015
- 480vC++: Athene grootste macht aan de Middelandse Zee: maritiem, militair, economisch en cultureel #BBCtv/21.8.2015
- 470vC++: Perzen bezetten delen Oost Griekenland. #BBCtv/21.8.2015
- 460vC: Grieken verdrijven Perzen uit Griekenland. #BBCtv/21.8.2015
- 450vC++: Athene tolerant en democratisch bestuurt. #BBCtv/21.8.2015
- 450vC++: Athene ontwikkelt regels voor management. #BBCtv/21.8.2015
- 450vC++: Athene heeft open waterleiding van steen. #BBCtv/21.8.2015
- 400vC++: Acropolis in Athene trekt vele eeuwen honderden bezoekers uit gebieden rond de Middellandse Zee. #BBCtv/21.8.2015
50vC: Julius Caesar is niet onder de indruk van het Germaanse geloof. Hij schijft circa 50vC dat ze nauwelijks goden kunnen noemen en schijnbaar alleen Zon, Vuur en Maan kennen. Ook schrijft hij dat ze in bizonder Mercurius vereren, die ze beschouwen als gids op hun reizen en behalen van winst. (Commentarii de Bello Gallico: 6.21, 6.17) Verder vereeren de Angelen de Griekse god Hercules. > Goden
** AXR, Anker, Kreta, Constantinopel, Inglo-Goten

Grietman:
Anglisch: grytman. Titel in Groningen en daaromtrent. Oorspronkelijk een vertegenwoordiger van het grafelijke gezag in rechtszaken. Later: lid van het Grietenijgerecht. Dit gerecht heeft ook bestuurlijke taken: o.a. zorg voor openbare werken zoals vaarten, wegen en bruggen. In de Middeleeuwen gaat de functie van grietman bij toerbeurt over bepaalde stemgerechtigde boerderijen. Na 1498 worden zij aangesteld door Albert van Saxen. In de Republiek door de Stadhouder uit een benoeming door eigenerfden en stemgerechtigde ingezetenen.
¶ In de praktijk is een grietman zowel burgemeester als rechter en aanklager. De opgelegde boetes incasseert hij in zijn eigen portemonnee. Hierdoor heeft een grietman in feite de totale macht binnen zijn jurisdictie. De functie is daarom erg in trek, maar is in de praktijk alleen te verwerven via vriendjespolitiek binnen de regionale elite. Deze ondemocratische instelling is daarom in de Bataafse Republiek afschaft. In 1815-1851 kennen alleen nog Friese plattelandgemeentes grietenijen en heet de burgemeester daar nog grietman.
¶ In zekere zin lijkt een grietman op een burggraaf (borggraaf), een bestuurder die ressorteert direct on een graaf.
** Redger, Burggraaf

 

Grima:
Masker met helm, gedragen door Anglische krijgers, o.a. bij de verovering van Brittannia. De grima beschermt het gezicht tijdens gevechten tegen aanvallen met wapens. Vooral zwaarden. Daarnaast werkt de grima ook afschrikkend. De vijand ziet het gezicht niet, maar een star onverbiddelijk en emotieloos masker. Links: De Anglische koning Edwin van Northumbria (586*-633) met grima, helm, bevermantel, schild en speer.
¶ Grima is ook de bijnaam van Wodan, die altijd vermomd is en een grima draagt. In het graf van koning Redwald van East Anglia (565-625) in Sutton Hoo is ook een prachtige grima gevonden, die door hem gedragen moet zijn.
Anglisch grim = wreed, boosaardig. Kenlijk is de grima bedoeld om angst aan te jagen en af te schrikken.
** Maskers, Wodan, Edwin van Northumbria, Sutton Hoo, Wynaldum
# RRA, KBG
 

 
Grimbergen: (GRB:)
Een geonaam die veel voorkomt in NO Nederland. De naam kan zijn afgeleid van Anglisch Grim (bijnaam van Wodan) + beorg (berg). Een grimberg kan derhalve een berg zijn waar Wodan werd vereerd. Bergen (heuvels) werden door Angelen immers vaak gebruikt voor vereering van hun goden. > Ael
Grimsites: Grimberg/Rijssen-Wierden, Grimberg/Weerselo, Grimbergen/Vecht (Overijssel), Grimsby/Engeland
** Wodan, Ael, Cultusplekken

Grind: > Steen
Grindsteen: > Tufsteen
Grint: > Grind

Groenlo:
Alias Grolle. Stad in de Achterhoek, gelegen in een bocht van de Slinge. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Zuid Twente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch grun (gras, weiland) + lah (laagte, laagland). Dus: het weiland in de laagte (i.c. aan de Slinge). Mogelijk gaat het om de locatie De Dael gelegen nabij de historische loop van de Slinge in Borculo en nabij de vesting. Anglisch dael betekent namelijk o.a. laagte. De historie van Groenlo lijkt derhalve ontstaan door een oude hoeve van een veehouder aldaar. De koeien graasden kennelijk in de groene weide en dronken water uit de Slinge.
¶ In nabijgelegen Marveld aan de noordtak van de Slinge staat een oude hoeve van een veeboer. (FRI apr 2013) Dit lijkt te betekenen dat veehouderij in en rond Groenlo inderdaad van oudsher aanwezig is.
¶ De naam De Dael wijst op zeer oude herkomst. Soms wordt de locatie Het Dael genoemd, wat dicht bij Het Dal ligt. Het lidwoord het duidt op het veel jongere Nederlands. Het veel oudere Anglisch kent echter alleen het lidwoord the (de).
¶ Keizer Karel V (1500-1581) maakt rond 1530 van Groenlo een sterke grensvesting. Mogelijk heeft Groenlo al ruim bevoor 500nC een Anglische vesting als onderdeel van de Anglische militaire infrastructuur. > MIA, Vestingsteden, Burchten

     

Boven: Aan het eindpunt van De Dael staat een pand in oude Anglische stijl: witte muren met zwart geteerde balken. Dit sterkt de these dat Groenlo is gesticht door Angelen. Het pand ligt binnen de vesting pal tegen de oude vestingmuur. De muren van het pand zijn gebouwd met bakstenen. In Nederland worden bakstenen gemaakt sinds circa 200nC. Het Anglisch pand zal derhalve kunnen dateren van ergens tussen 200 en 1530. Dus ergens halfweg rond 865nC. De bouw ziet er echter zo goed uit dat het mogelijk wat later is gebouwd. Mogelijk is dit de plek waar ooit de hoeve stond van de eerste Anglische settlers. I.c. van eerder genoemde veeboer en zijn gezin. (foto @ TiedLight)

 

¶ Rechts: De Engelse vaandeldrager van The Red Regiment uit Engeland tijdens een re-enactment van de Slag om Grolle (Groenlo) in 1627. De Hollanders vechten in die jaren samen met geallieerden uit andere Europese landen tegen de Spanjaarden.
** ASA, Bellegoor, Swilbroek, Almelo
 

 
Groente:
()A acrecole (boerekool), aerdcoccere (artisjok), beanas (bonen), blomcole (bloemkool), caper (kapper/-tje = soort peulvrucht, specerij), col (kool, prij), coleman (groenteboer), colraep (koolraap), colwaye (groenteveld, moestuin), cos (kos; # sla), cropsalaet (kropsalade), cuworde (komkommer), cycengaerd (groentetuin), dufebeanan (duivebonen), earwa (erwt), enion (ui), gren (groente), grenbour (groenteboer), grun (groente), laetuwe (latuw; # sla), mos (moes, groente), mose (boerekool), mospot (moespot = groentepot), mosthun (moestuin), mosthyn (moestuin), naep (raap, knol; AVA ne raep), paesternaec (pasternaak; # wortel), passenip (=A paesternaec), persin (peterselie), pisan (erwten), porride (prei), raep (raap), rubarbar (rabarber), salaet (salade), slaet (=A salaet), spreotan (spruiten), sprutan (spruiten), spryttan (spruiten), sypal (ui), tyrnaep (knolraap), waermos (warmoes, groente), waermosbour (groenteboer), waermosere (warmoesier, groenteboer), waermossceopa (groentewinkel), witloaf (witlof), wyrtal (wortel)
2013: Macedonia: Macedoniers op het land redden zichzelf uitstekend. Ze verbouwen zelf hun groente en fruit. Een deel wordt verkocht op de markt en en de rest wordt ingemaakt. In het voorjaar kopen ze een big die ze vetmesten en in de herfst slachten. Zo hebben ze vlees voor de hele winter. De rest van het jaar vangen ze vis in de beken en rivieren. > Macedonia
** Gewassen, Voedsel

Groenten: > Groente

Grollerholt:: (GLH:)
Alias Grolloërholt. Bosgebied bij Grollo in Midden Drente. Tot 1696 komen hier de afgevaardigden van Drente bijeen. Op zgn zodenbanken gezeten wordt beleid bepaald en recht gesproken. (#OBN/p232) Anglisch sudda = zode = plag, turf.
¶ In feite gaat het om de vergaderplek van de Etstoel. Alias Loflijke Etstoel. In de Anglische tijd Etholstol genaamd. Ze is een raad en rechtscollege van edelen. Anglisch ethol = edel, edelman, stol = stoel, zetel.
425nC: Widsith schrijft c 425nC:
119. Wulfhere sohte ic ond Wyrmhere; ful oft wig ne alaeg,
119. Wulfhere zocht ik en Wyrmhere; heel vaak voeren ze strijdt,
120. thone Hraeda here heardum sweordum
120. hun Raad hier zwoer met harde beloftes
121. ymb Wistlawudu wergan sceoldon
121. dat ze in Wistlawoud vermoorden zouden
122. ealdne ethelstol aetlan leodum.
122. de oude etstoel van adelijke lieden.
Etstoel: De tekst van Widsith toont dat de etstoel al een oud begrip is in Angelland. Widsith is namelijk afkomstig uit Myrgingum, een regio in NO Groningen. > Widsith, Myrgingum
Wulfhere & Wyrmhere: Uit de tekst blijkt dat dit mannen zijn die vaak strijd voeren. Zij wonen kennelijk in een gouw (graafschap) van Drente. (> Landinrichting) Hun gouwraad (rg 120: thone Hraeda) ligt kennelijk in groot conflict met de Drentse gewestraad in Wistlawudu. Om welk graafschap (gouw) het gaat, is vooralsnog niet bekend. Mogelijk is het Fivelga. Deze gouw hoort immers oorspronkelijk tot het gewest Drente. > Gouwen
¶ Mogelijk heet Grollerholt rond 425nC Wistlawudu = het woud of bos waar het gewest (Drente) vergadert. > Wistlawudu
¶ Bron NDD/p57 beweert dat sinds 1600 AD de riddermatigen en eigenerfde boeren bijeenkomen in Assen.
Monument: In Grollerholt staat een grote steen op zes kleine stenen. (FRI 2013) Dit is de plek waar de Drentse edelen hun vergaderingen hielden. Totaal zijn er dus zeven stenen. Het getal zeven verwijst in vele oude culturen naar volmaaktheid. (> Zeven) De zes kleine stenen symboliseren mogelijk de zes grote werken die samen het grote geheel (grote steen) dragen. Tot de zes grote werken worden normaliter gerekend: Eerlijkheid, Wijsheid, Rechtvaardigheid, Zorgvuldigheid, Daadkracht en Barmhartigheid. Anglisch: Aerlicnis, Wisdom, Rihtignis, Sargfealdignis, Daedcraeft and Baermheortignis. > Zes


          

boven: de vergadersteen in Grollerholt

¶ De these dat we met Grollerholt te maken hebben met een Anglische locatie wordt gesterkt door de locatie Angelse Landen bij Grollo. Deze locatie verwijst namelijk vrij zeker naar de aanwezigheid van een Anglische nederzetting in deze regio. > Angelse Landen
¶ Bron DRG/p15 schrijft dat er in Anloo (bij de kerk), in Weerdingerwoud en in Grollerholt mogelijk ooit Germaanse tempels hebben gestaan. Aangzien Drente sinds 500vC wordt bevolkt door Angelen uit Groningen, zullen de tempels vrij zeker door Angelen zijn gebouwd.
** Grolloo, Drente, Etstoel, Tempels, Volksvergaderingen, Wistlawudu

Grolloo:
Stad in Midden Drente. De streektaal van Grollo en omgeving wordt door andere Drenters vaak voor Gronings gehouden. (#FRI mei 2013) Dit kan betekenen dat de regio is bevolkt door Angelen vanuit de regio Oldambt in Groningen. Dat zal dan rond 300vC gebeurd kunnen zijn. > ASA
** Angelse Landen, Grollerholt

Grommeldoek: > Grummeldoek

Grond:: (GRO:)
()A aeganearfet (eigenerfde = bezitter van minimaal 15 Ha grond dat al minstens 3 generaties familiebezit is), bere (modder), bifang (afgepaald stuk grond), boasland (slecht, waardeloos land), bowinge (bouwgrond), ceald (=A cold), cold (schraal), cryta (kriet = stuk land zo groot dat mensen elkaar nog net kunnen horen als ze hard schreeuwen = circa 100x100 M2 = 1 Ha), cwin (arme grond), dam (dam, erf, grondgebied), eard (aarde), easgrund (esgrond), eorthe (aarde), fael (vel =A hid), fengrund (veengrond), flear (flier, vlier = lage, drassige grond), flor (bodem, veld), fronland (vroenland = land van de heer, gemene grond, meente), gaest (=A geast), geast (geest, geestgrond, hoog en droog land, onvruchtbare zandgrond), geastgrund (geestgrond), gelde (=A geldelant), geldelant (onvruchtbaar land), gemaene (=A maen), gere (puntvormig land), grange (klein landgoed), grenta (weide, gecultiveerde heidegrond), grun (weide), grund (grond), grundwercere (grondwerker; # bouw), hac (soort bijl met lange steel en dwars blad om grond om te spitten), hel (hel = bevroren grond), herfe (vererfbaar stuk grond), hid (120 acres = hoeveelheid land nodig om 1 hiw te onderhouden; 1 hiw = 1 huishouding = 1 familie + medewerkers), higid (=A hid), hyrst (horst, zandbank, hoog gelegen grond), laepe (lap, stuk grond), landcyse (grondbelasting), leah (open grond, clearing, bos, grasland, weide), lean (lap grond), ley (=A leah), maen (meen, meente = onverdeelde gemeenschappelijk grond), maes (modder, slijk), mase (=A maes), mayne (=A maen), mor (moer = woeste grond, heide), mormaed (veengrond), mos (veengrond, moeras), myl (stof, losse grond), myr (=A mor), nattelt (nat, drassig land), null (waardeloze grond), orette (aarde), ort (spitsvormig stuk land), paes (heide, heidgrond), pas (=A paes), peas (=A paes), penn (klein omheind stuk grond, weide, etc), pes (=A paes), pinn (smalle strook land), reaf (zandvlakte), rippelda (door wind gerimpelde grond), ryna (natte grond), sand (zand), sandgerefa (zandgraaf = ambtenaar die zandgronden beheert, i.c. verstuiving inperkt en voor begroeiing zorgt), sappe (schrale grond), sappelt (=A nattelt), scate (afgeperkt perceel grond), sceare (aandeel in een meent), scoat (schoot, stuk land), scocc (bolsterig land), scot (afgebakend stuk grond), scotacre (schotakker = korte akker), scrade (strook land), scrode (strook land), scurfacre (schurftakker = land waarop weinig wil groeien), sille (grondlaag), slaec (=A slaeg), slaeg (slag = perceel), slaeg (slag = stuk grond onttrokken aan gemeen gebruik), sleag (slechte grond), sleam (slijm, slijk, modder), sleth (grillig gevormd lapje grond), slibb (slib, klei), slibban (slibben, aanslibben, dichtslibben), smeagdland (land dat weinig oplevert), smeorland (land met veel onkruid), soar (dor), sond (=A sand), sooke (lage, drassige grond), spete (stuk aangerijgd land), starra (vlak land), stoccaemp (ompaald stuk grond), stufsand (stuifzand), thune (tuin, omheinde grond, erf), thyrre (droog, dor, onvruchtbaar), tone (=A thune), ungenath (slecht stuk land), wearf (erf, onbebouwde grond rond woning), wer (=A weyr), wers (=A wors), weyr (weer = stuk land/tussen sloten), weyr (braak land dat niet bebouwd of beweid kan worden), wors (slechte grond), wroght (omheind land), wulle (zandgrond), wylle (=A wulle), wyrs (=A wors), yeman (=A yoman), yoman (vrije boer, landeigenaar, hereboer, jonker)
** Meengrond, Heideland, Moerasland, Veenland, Esgrond, Markegrond

Grondbezit: (GBZ:)
()A bocland (boekland = leenland genoteerd in een leenboek), cyns (cijns, pacht, rente), earfhyr (erfhuur, erfpacht), folcland (=A maenland), fronland (vroenland = land van de heer, gemene grond, meente), furpensionan (belenen, verpachten, verhuren), furpensionad (beleend, verpacht, verhuurd), fursaetan (verpachten), fursatan (verpachten), fyrd (dienstplicht), haldan (pachten, huren), haldere (pachter, pachthouder), halding (pacht, pachtland, pachthoeve), husman (pachter, boer), laenan (=A leanan), laenland (=A leanland), lean (leen, lening, lap grond), laeth (laat, horige, lijfeigene, onvrije), laeth (landgoed, leengoed), laeth (leenbedrag), laethland (land van een laet), leanan (ww lenen), leanland (leenland = land in leen van een heer, landeigenaar), lan (leen), lanan (lenen, belenen), lean (leen, lening, lap grond), leanan (ww lenen), leanboc (leenboek = boek waarin alle lenen zijn beschreven), leancaemere (leenkamer = kantoor waar alle lenen worden geregistreerd in een leenboek en de financiele zaken worden geregeld), leaning (lening), lend (leen), lendan (lenen, belenen), maen (meen, meente = onverdeelde gemeenschappelijk grond), maen (meen = gemeenschappelijke weide), maene (=A maen, mayne), maenland (meenland, meente, mayne, etc), mayere (meier, pachtboer), mayne (=A maen), tendgudh (tiendegoed, tiendplichtig goed), thain (=A thegen, thegn), thane (=A thegen; = halfadel), thegan (ww dienen), thegen (soldaat, dienaar, thane), thegn (dienaar, leenman), thins (tijns = pacht), thyns (=A cyns), tins (=A cyns), upsaete (belasting, pacht), utdaen (verpacht), utdon (verpachten), winne (pachter), winnere (pachter, landbouwer, boer), wonna (=A winnere), wonnacott (pachthuis), wonnan (winnen, verdienen, pachten), wunna (=A winnere), wunnacott (pachthuis), wunnan (=A wonnan), wunnere (=A winnere)
8000-4000vC Neolithicum: Mensen gaan dieren fokken en planten kweken voor eigen onderhoud, maken stenen gereedschap en gebruiken vuurstenen om vuur te maken. Ontstaan van landbouw, veeteelt, begrip eigendom, eigendomsrechten en eigendomsconflicten c.q. strijd en oorlog. > PgGen/Neolithicum
¶ Versnipperd grondbezit geeft een schamel bestaan bij de extensieve cultuur: 'Vele broeders maken smalle goederen'. (#ZWH/p71) > Boerderij
** Leenstelsel, Pacht, Teng, Bezit, Belasting

Grondhutten:
()A grundhut = grondhut = ondergrondse hut
Beckum/Twente: Huttenveld, Grondhuttenveldweg > Hutten
Bentelo/Twente: Grondhuttenweg, een lange weg door het buitengebied richting de Leemkuilen. Kenlijk waren daar ooit grondhutten. Een grondhut is een ondergrondse hut. Vooralsnog is niet bekend wanneer die hutten daar lagen en waarom.
** Hutten, Holwoningen

Grondstoffen: (GST:)
()A braes (soort koperlegering), bruns (brons), cealc (kalk, krijt), cealcofen (kalkoven = oven om kalk te maken uit schelpen), claeg (klei, leem), coper (koper), cule (kuil, groeve, mijn, put), cyle (=A cule), delfan (ww delven, graven), dilfan (=A delfan), gold (goud), grafan (ww graven), grain (graan), grove (groeve), gumme (gom, hars), holt (hout), hreod (=A reat), iser (ijzer), lam (leem), lead (lood), lether (leer), lam (leem), lim (lijm, kalk), limkuyl (leemkuil, leemgroeve), maestling (messing), margel (mergel = mengsel van klei en aarde gebruikt als meststof), margelgrove (mergelgroeve), merre (=A mirre), minbow (mijnbouw), mine (zn mijn), mirre (mirre, gomhars), pec (pek), pece (=A pec), pic (=A pec), potlote (looderts), reat (riet), sealt (zout), seolfor (zilver), solfre (zwafel), staeli (staal), stan (steen), sten (steen), stin (steen), ston (steen), stun (steen), storax (gom, gomhars), style (staal), sulfre (zilver), teorsand (teerzand), teoru (teer), tinn (tin, blik), wull (wol)
485.000vC: Zigzag gravering in schelp mossel in Museum Naturalis in Nederland. Oudste kunstuiting totnutoe van Homo Erectus. Mossel was voedsel voor hem. Schelp gebruikt om gereedschap te maken. #NOStvJournaal 3.12.2014, DeTelegraaf 4.12.2014
2000vC++ Egypte: Zilver is schaars en duurder dan goud.
500vC++ Egypte: Mummies worden geïmpregneerd met teer. O.a. valken die de god Horus symboliseren. (# AVROtv 20.3.2013: Tussen Kunst & Kitch)
98nC: Germanen hebben liever zilver dan goud. Bootjes van zilver geven ze elkaar als geschenk. Goud, zilver en ijzer worden er weinig gevonden. (TAG/G5)
200nC++: Meer metalen beschikbaar en in gebruik bij Angelen. O.a. door contacten met Romeinen. #SDV/283
** Mijnbouw, Agrocultuur

Gronebeke:
Ludolf van Gronebeke (1287-1347): Noemt zich later Ludolf van Selwerd. Anno 2000 is in Nijenklooster een helft van een munt gevonden, zijnde een zgn korte ruitergroot uit circa 1322, dragend de omschrift MONET/A.ZELWORDE (munt/A.Zelworde), geslagen door Ludolf I van Gronebeke en Selwerd, bisschopplelijk prefect van Groningen. Hij zal geleefd hebben rond 1287-1347.
** Selwerd

Groningen:: (GRO::) Algemeen
Alias Crouninge (c 500nC), Gruoninga (c 700nC)
500-200vC: Groningen bevolkt door Angelen uit Sleswig in Noord Duitsland. (> ASA) De naam Groningen lijkt derhalve afgeleid van Anglisch groin (geul, laagte, laagland) + inga (volk, regio). De naam Groningen lijkt in dit kader derhalve oorspronklijk de betekenis te hebben van het volk van het laagland.
--- Provincie Groningen ligt deels beneden de zeespiegel. Op enige plekken zelfs 1.4 meter lager. Aangezien Groningen oorspronklijk bij het hoog gelegen Drente hoort, kan de term 'volk van het laagland' zijn bedacht door de Drenters.
200vC-800nC: Groningen onderdeel van Anglisch Rijk > Angle, Angelland, Etstoel
300-600nC: De Grote Natheid: Kusten Angelland getroffen door grote natheid. Veel regen en stormen. Veel land loopt onder water of wordt weggespoeld. Vele Angelen vluchten naar hoger grond op de Veluwe en in Twente en Drente. Door de grote natheid groeit daar de vegetatie veel te snel en wordt het land nauwelijks bruikbaar voor landbouw en veehouderij. Circa helft van de Angelen migreert daarom naar Brittannia waar de situatie beter lijkt. > P36
400nC++: In Wirdum zijn gevonden: een beeldje van Minerva (Romeinse godin van de wijsheid) + scherven van terra sigialata (Romeins aardewerk) + twee bronzen beeldjes van Mercurius (Romeinse god van handel). (> Wirdum) Deze vondsten lijken te betekenen dat Groningen al vroeg contacten heeft met Zuid Europa. Mogelijk handelscontacten. > Widsith

Groningen:: Ommelanden
Omvat de regio's Hunsingo, Fivelingo en Westerkwartier.
500vC: Bevolkt door Angelen uit Eemsland. > ASA
450-550nC Massamigratie naar Brittannia: In totaal migreren in deze periode rond 4 miljoen Angelen van Angle (Angelland) op het Continent van NW Europa naar Brittannia. De migranten kennen hun identiteit en herkomst goed en noemen hun nieuw woonland Anglaland, Englaland, Engle en utieidenlijk England. Nagenoeg eveneens rond 4 miljoen Angelen blijven wonen in Angelland op het Continent van NW Europa in de gebieden waar ze zijn gaan settelen in de periode 650vC-500nC. Bron ASC noemt hun woonland rond 833nC Angle, het land waar de Angelen in Brittannia voordien hebben gewoond. Het is logisch dat de Angelen die in Angelland zijn blijven wonen hun eigen identiteit nog heel lang zullen blijven kennen. > HAG, HIZA
750nC: Friezen uit Noord Duitsland settelen in kuststreken van Ommelanden. > Friezen
1327: In dit jaar 1327 wordt in Fivelingo en Oldambt de Anglische Mark ingevoer. De naam hangt mogelijk samen met het feit dat Fivelingo sinds circa 400vC wordt bewoond door Angelen. Sinds circa 750nC vestigen zich daar ook Friezen. (> Friezen) Kennelijk hebben de Angelen rond 1327 nog een dominante positie in Fivelingo en wordt de rekeneenheid daarom de Anglische Mark genoemd. > Anglisch, Anglische Mark
1338: De Ommelanden verenigen zich om sterker te staan tegenover stad Groningen.
1400: Stad & Lande van jaargang 10 schrijft:

Tot de 15e eeuw werd in de Groninger Ommelanden Fries gesproken. De oudste bronnen zijn dan ook in het Oudfries opgesteld, ...
In latere eeuwen rukt het Neder-Saxisch op vanuit het Oldambt. Hierdoor en door sterke immigratie krijgt het Scharmers een ietwat pluriform karakter. Opvallend is echter dat Scharmer en omgeving een taalkundige enclave vormen met o.a. een sterke voorkeur voor de meervoudsvorm s, het lidwoord de en de klemtoon op de laatste lettergreep. Aldus bleek uit een fonologisch onderzoek ergens in de jaren 1980. Andere bronnen beweren dat deze eigenaardigheden op grotere schaal voorkomen in de hele provincie Groningen. De voorkeur voor het lidwoord de, als feitelijk het gangbaar is, staat in schril contrast met het lidwoord het in het Fries en Saxisch. Het verschijnsel deed zich ook voor in het Engels. Het Oud Engels kent the/thý (de, die) en hit (het), maar dropt in de loop der tijd lidwoord hit. Mogelijk deed zich dat in Scharmer ook voor, alleen minder sterk. Per saldo lijkt het dus dat het Anglisch de oorspronkelijke taal is van Groningen. Door latere immigratie van Friezen krijgt de regiotaal een meer Fries karakter. > Fries
1500: Circa 30.000 mensen wonen in Ommelanden. (# WVA/p61) Deze schatting lijkt nogal laag. Groningen wordt al ver voor de jaartelling bewoond.
** Fivelingo, Oldambt, CFO, LFA
# Stad&Lande jrg 10, FRI, DAB, KBG

Groningen:: provincie
1014++: Provincie Groningen wordt bestuurd door een prefect van bisdom Utrecht.
1233: Groningen en Gorecht onderdeel Drente. #Quedam/pXI
1580-1594: Platteland Groningen verwoest, ligt braak of onder water. #CVF
** Ommelanden

Groningen:: stad (GRS:)
Hoofdstad van de provincie Groningen. Op de oudste kaarten is Groningen gelegen aan een bocht van een weg op een zandhoogte, een uitloper van de Hondsrug. Naar zeggen is Crouninge de oudste benaming. Helaas is vooralsnog niet bekend van wanneer deze benaming dateert. Ook is niet bekend wat de naam betekent.
450vC: Stad Groningen wordt rond 450vC bevolkt door Angelen uit Oldambt. (> ASA) De naam Crouningen kan derhalve zijn afgeleid van Anglisch:
- croun (crane, crune, creon) = slingerpad, slingerweg; AS krane, kroene.
- croun = kroon, koning, vorst, muntsoort, kring, krans, rand; ON croen, croene, crone
- inga (ing) = aanhang, familie, nazaat, volk, groep, stam
- inga (ing) = regio, streek, gehucht, buurt
Op grond van deze deelwoorden en de ligging volgens de oudste kaarten lijkt de meest zinnige betekenis van Crouninge mogelijk: het gehucht aan de slingerweg.
Groningen is mogelijk van oorsprong een Anglische vesting. > Vestingsteden
378nC: Bron RZA/p101 (1773) schrijft:

GRONINGEN is reeds zederd het Jaar 378 bekend en eene der aanzienlykste Steden van onze Republiek, ...
Helaas vermeldt de bron niet hoe en waarom stad Groningen bekend is en uit welke historische bron dat blijkt. Gezien het jaar 378nC zal het een Romeinse bron kunnen zijn.
800nC: Mogelijke instroom van Gelekings uit regio Gronau-Wullen op de vlucht voor Saxen uit NO Duitsland. > Geleking
915nC: Walfrith van Bedum (gb 865), landbouwer te Bedum, trekt dagelijks naar de Martinus Kerk te Groningen om zijn religieuse plichten te vervullen. In 910nC wordt hij vermoord door Noormannen die de stad Groningen willen plunderen. Ook zijn zoon Radfrith wordt daarbij vermoord. > Walfrith van Bedum
1000: In Groningen staat een paleis. > Paleizen
1000: Vermelding van stad Groningen, i.c. dat er een kerk staat.
1006: Bisschop Ansfried schenkt Ecclesia Groninga aan klooster Op den Hoogen Horst (latere abdij St Paulus). #Quedam/pXI (#Sloet: Oorkondenboek nr 132)
1014: Bisschop van Utrecht verwerft landgoed Villa Gruoninga, gelegen op de voet van de Hondsrug. Hij stelt een prefect aan om de regio te besturen.
1050: Wegen en straten worden verhard met stenen en keien (flinten). > Wegen
1140-1235 prefecten:
Ludolf van Bierum (1105-1165) > Bierum
Leffard van Bierum (1133-1176) > Bierum
Lambert van Bierum (1135-1195) > Bierum
Rodolf van Sepperothe (1170-1230) > Sepperothe
Egbert van Seppenrothe (1172-1240) > Sepperothe
Menso van Sepperothe (1175-1235) > Sepperothe
Ludolf I van Gronebeke (1287-1347) > Selwerd
1227-1258: Machtstrijd tussen de Gelekings en de prefect van Groningen. > Gelekings
1233: Rond dit jaar vermeld als Groninge of Groninghe, zijnde de zetel van een prefectuur omvattend stad Groningen, Haren, Noorddijk en deel van Hoogezand. In deze tijd heeft Groningen ook een eigen munt. (#Quedam/p104)
1250: Stad Groningen heeft dankzij haar kooplieden zoveel macht gekregen dat ze meer zelfbestuur eist. Hunsingo en Fivelingo zijn tegen en belegeren de stad om de macht van stad Groningen in te perken. Stad Groningen verzoent zich met hen, maar eist het vertrek van de prefect. Die krijgt alleen nog zeggenschap over de Ommelanden.


 Groningen anno 1572

Groningen is van oudsher een stad met veel scheepvaart. De afbeelding hierboven is een detail uit 'Groeninga', een ets uit de stedenatlas van G. Braun en F. Hogenberg anno 1572.
** Gelekings, Ommelanden

Groningen:: Van > Groninghe

Groninghe: Van
Adellijke familie uit Groningen
** Bertold van Groninghe (1196-1256), Egbert van Groninghe (1231-1291)

Groot Angelland:
Fictieve naam voor het hele gebied tussen de Noordzeekust vanaf Denemarken tot aan Duinkerken, rivier de Elbe en rivier de Saale in Thuringen. In de loop der eeuwen kalft dit gebied gestaag af. Angeln (8e eeuw), Vlaanderen (10e eeuw), Holland (12e eeuw), West Friesland (12e eeuw), Oost Friesland (14e eeuw), etc. Het hele gebied overlapt vrijwel helemaal het latere Neder-Lotharingse Rijk.
** Angelland, Anglische identiteit, Lotharingen

Groot Angle:
Fictieve naam voor het land der Angelen dat zich circa 500vC-500nC uitstrekt van Lüneburg bij de Elbe tot Denemarken. Door de massamigratie naar Brittannia krimpt Groot Angeln geleidelijk in tot het huidige Angeln (2009).
** Angeln, Angelland

Groot Enghuizen:
Landgoed aan de IJssel in de wijk Beinum te Angerlo, iets noordelijk van kasteel Bingerden. De naam Enghuizen is vrij zeker afgeleid van Engelhuizen > Angelhusen > Angelen, die zich rond 300 vC in het gebied vestigen, identiek aan landgoed Enghuizen in Hummelo, circa 7 Km noordoost van Angerlo.
** Enghuizen
# Kadastrale Kaart Angerlo 1868, KBG

Groot Friesland:
Benaming voor het hele gebied langs de Noordzee kust vanaf Duinkerken in Noord Frankrijk tot aan Bremen in NW Duitsland. In de loop der eeuwen kalft dit gebied gestaag af. Vlaanderen (10e eeuw), Holland (12e eeuw), West Friesland (12 eeuw), Oost Friesland (14e eeuw). Uiteindelijk blijft allen de huidige provincie Friesland over. Noord Groningen staat tot in de 18e eeuw op kaarten nog vaak vermeld als Vriesland.
¶ De regio Groot Friesland is van oorsprong grotendeels Anglisch gebied. Rond 1195 AD begint in Nederland een culturele verfriezing. Items die van oorsprong Anglisch zijn worden voor Fries verklaard. De naam Groot Friesland lijkt derhalve onterecht.
** Verfriezing

Groot Hezenland:
Fictieve naam voor het gebied tussen Assen, Beilen, Hoogeveen, Meppel, Steenwijk en Wolvega met de Hezen Es in Diever als geografisch middelpunt. Hezen is afgeleid van het Anglische woord haesa = heze, bos. Dus: de es bij het bos. Over dit gebied schrijft bron stellingwarfs.nl 15.5.2010:

Et Stellingwarfs wordt vanoolds praot in de gemienten Oost- Stellingwarf, mit et heufdplak Oosterwoolde, en in West-Stellingwarf, mit et heufdplak Wolvege. Et is veural bekend om zien ae-klaank, bi'jglieks in et zinnegien Et waeter klaetert tegen de glaezen. Et Stellingwarfs is een diel van et Nedersaksisch in Nederland, dus krek as Drents, Sallaans enz. Et ooldste Stellingwarfs dawwe in drok tegenkommen is van 1837.
...
Et Stellingwarfs is et meerst femilie van de taelsystemen van Noordwest-Overiessel en Zuidwest-Drenthe. De tael van die gebieden het ok et kenmark van de ae-klaank, dat is de klinker zoas die him veurdot in de laeste lettergrepe van et Fraanse woord militair. Daoromme wodt hi'j deur de meeste talegeleerden ok bi'j et Stellingwarfs rekend.
...
An et Stellingwarfs kuj' vernemen dat et hier om een iewenoolde, slim levendige tael gaot die riek is an uutdrokkings, spreukwoorden en aandere biezundere menieren van zeggen. Dat vaalt bi'jglieks te zien in de drie al verschenen dielen van et Stellingwarfs Woordeboek en in et wark van de aktieve schrievers van vandaege-de-dag, zoals Johan Veenstra, Karst Berkenbosch, Harmen Houtman, Aneke Hoornstra, Jan Oosterhof, Benny Holtrop en - veural veur kiender - Sietske Bloemhoff.
Kenmerkend voor de taal in Groot Hezenland de ae-klank. Deze ae-klank komt in het Anglisch in ruime mate voor en wordt uitgesproken zoals in het Stellingwarfs. (> Linguana/Fonologie) In het Neder-Saxisch lijkt de klank vooralsnog niet in gebruik. Zeker niet in Twente en de Achterhoek. Aangezien het Anglisch in de periode 300vC-800nC de Lingua Franca was in NO Nederland, kan de ae-klank in het Stellingwarfs en de overige streektalen in Groot Hezenland derhalve afkomstig zijn van het Anglisch. Temeer daar Munnikeburen bij Stellingwarf en Havelte vrij zeker oude Anglische nederzettingen lijken te zijn. Bovendien lijkt de naam Stellingwarf te zijn afgeleid van Anglisch Stel (mansnaam) + inga (volk van) + hwearf (warf, zandoogte). Dus: de warf van het volk van Stelling = de warf waar het volk van Stelling woont.

Aanwijzingen voor Anglische aanwezigheid in Groot Hezenland:
** Aekinga, Angelnees, Calthorne, Havelte, Munnikeburen, Petgaten, Stellingwarf, Westerveld.

 

Groot Veenland:
Fictieve naam voor het gebied in NO Nederland en aangrenzend NW Duitsland, dat tot de 19e eeuw voornamelijk bestaat uit grote moerassen en veen- en heidegebieden en natte beekdalen. Zoals bij Bourtange en Emmen. Tussen en in de moerassen liggen vele zandruggen, die onderling zijn verbonden met een minimaal netwerk van paden en wegen. De zandruggen of -plateaus zijn al vroeg bewoond. Een mooi voorbeeld is Exloo in Drente, dat ligt op een groot zandgebied, beduidend en zichtbaar hoger dan de omgeving. Die omgeving bestaat oorspronkelijk uit moeras, maar is later drooggelegd en afgegraven.
 
De Anglische oerbevolking leeft voornamelijk van kleinschalige landbouw en veehouderij en van beverjacht. De vruchtbaarheid van de grond varieert sterk. De moerasbewoners moeten daarom hun woonplek, landbouw en andere activiteiten zorgvuldig afstemmen op het landschap. Verbouwd worden voornamelijk gerst, haver, rogge, boekweit, rapen en vlas. Vele huizen hebben een eigen moestuin waarin enige groenten en kruiden worden gekweekt. De veestapel is vaak klein en bestaat vooral uit enkele varkens, koeien (beesten), geiten, schapen en kippen. Rijke boeren hebben hooguit 10 koeien, 5 varkens en hooguit 1 paard. Het agrarisch bedrijf is voornamelijk voor eigen gebruik. Pas in de latere eeuwen groeit de handel in producten.
¶ Groot Veenland is een vrij ontoegankelijk gebied. Het gebied is tot in de Middeleeuwen dun bevolkt. De bevolking is verspreid over vele kleine gehuchten. De akkers en weiden zijn langgerekt en afgerasterd met dichte heggen om wilde dieren te weren. (> Eesterweerd) De gehuchten vormen kleine enclaves in een zee van uitgestrekte moerassen, draslanden, bossen en zegge- en heidevelden, met hier en daar zandverstuivingen. Sociale ontwikkelingen zijn er nauwelijks of voltrekken zich uiterst traag. Rond de 11e eeuw ontstaat de landadel, die steeds meer land en macht vergaart.
¶ Sinds de 12e eeuw worden de moerassen systematisch drooggelegd en afgegraven. Mede door de inzet van bestuurders, landeigenaars en ontginningsbedrijven. Na afgraving blijft dan meestal zandgrond over, vaak met een dunne laag veen. Het resterende veen wordt dan vermengd met het zand en het gebied wordt daarna gebruikt voor landbouw en veeteelt. Zo verandert Groot Veenland in de loop der eeuwen in een groot agrarisch gebied met hier en daar aangelegde veenbossen en meren. Dit proces duurt tot circa 1950. Daarna worden de turfafgraving en ontginning stil gelegd.
¶ Naast de turfwinning en de groeiende landbouw en veehouderij, ontwikkelt zich geleidelijk ook de industrie. Het begint met kalkovens en steenbakkers. De kalkovens stoken turf om cement te maken van schelpen. Dankzij de bakstenen en het cement begint de steenbouw: huizen, gebouwen, stadswallen en poorten. Tegelijkertijd start de bierproductie. De bierbrouwerijen gebruiken turf om ovens te stoken voor productie van bier. Na deze industriële start komen de smederijen, waaruit later vaak metaalbedrijven groeien. Dan komen de textielfabrieken, de kledingfabrieken, de schoenenfabrieken, etc, etc. De industrie groeit en groeit. De voorzieningen groeien, de inkomens groeien, de welvaart groeit, de gezondheid groeit, het ontwikkelingsnivo groeit en het algemeen welbevinden groeit.

- Migratie:
De oudst bekende bewoners van Groot Veenland zijn de Hunebedbouwers en het Bekervolk, die sinds circa 3000vC in NW Europa wonenen. Later komen de Kelten en sinds circa 400 vC de Angelen uit Angeln in Noord Duitsland. (> Angelen) Rond 775 nC komen ook Saxen zich vestigen. Vanaf de 16e eeuw nC worden de veengebieden in Groot Veenland systematisch drooggelegd en afgegraven voor de turfwinning. Dit proces gaat door tot circa 1950. Vanaf het begin van de turfwinning rond 1550 krijgen de locale bewoners zodoende meer werk en inkomen. De intensivering van de turfwinning creëert steeds meer werkgelegenheid waardoor vele turfboeren en turfwerkers van elders zich vestigen in Groot Veenland. Mooie voorbeelden zijn de plaatsen Nieuw Dordrecht en Nieuw Amsterdam in ZO Drente. Ook de agrarische ontwikkeling trekt vele nieuwkomers uit het Westen en Noorden van Nederland. De latere industrialisatie doet dat ook sinds circa 1850. Per saldo bestaat de bevolking van Groot Veenland uit een mix van autochtone bewoners en mensen afkomstig uit andere delen van Nederland. Dankzij de geringe verschillen in taal en cultuur verloopt de integratie van de diverse bevolkingsgroepen nagenoeg geruisloos.

- Bevers:
Bevers zijn waterdieren die vooral voorkomen in waterrijke gebieden als traag stromende rivieren en beken en in meren en moerassen. Groot Veenland beschikt in ruime mate over deze voorwaarden. Het gebied zal dus in ruime mate zijn bewond door bevers. Bepaalde locaties in Groot Veenland herinneren daar nog. Zoals Bevervoorde en Beverdam in Rectum in Wierden (Twente) en Beverbeek en Bevermeer bij Angerlo bij Doesburg, dat oorspronkelijk Angelre heet naar de Angelen die zich daar in het verre verleden hebben gevestigd. In het gebied tussen de Eems en de Elbe in NW Duitsland leven rond 400 nC zeker bevers, gezien een bevertand uit die tijd gevonden in Zweeloo (Drente) Door de beverjacht zijn de laatste bevers in Nederland rond 1825 uitgestorven. Bevers werden bejaagd om hun huiden en het zgn bevergeil, een substantie die heilzaam zou werken. Beverhuiden waren goud waard. In het verleden worden ze namelijk gebruikt als leer voor schoenen, kleding en gereedschap. Bevertanden worden tot in de 18e eeuw gebruikt als sierraad. Beverjacht is daarom sinds oude tijden een zeer lucratieve bron van inkomsten.
** Beverdam, Bevervoorde, Beverbeek, Bevermeer, Zweeloo, Beverjacht, Bevertanden

- Angelen:
Het is opmerkelijk dat de Angelen zich sinds circa 400vC in vrij grote aantallen verspreiden in Groot Veenland en zich er duurzaam vestigen. (> Kraan) Sinds 775nC komen ook Saxen uit Oost Duitsland zich geleidelijk in dit gebied vestigen. Na de massamigratie van Angelen en Saxen vanaf het Continent naar Engeland, neemt de invloed van de Saxen in Groot Veenland steeds meer toe. Zodanig dat anno 2009 NO Nederland als Saxisch gebied wordt beschouwd. Dit wordt mogelijk veroorzaakt doordat er relatief meer Angelen migreren dan Saxen. Het totale Anglische gebied in Brittannia omvat namelijk Noord + Midden + Zuidwest Engeland, terwijl het Saxisch gebied alleen Zuidoost en een deel van Zuid Engeland omvat. Door het relatief grote vertrek van Angelen krijgen de Saxen zodoende in de loop der eeuwen geleidelijk steeds meer de overhand in Groot Veenland. Daarmee is echter niet gezegd dat alle Angelen uit het gebied zijn verdwenen. Er zullen zeker zeer velen zijn gebleven. Door de geringe verschillen in taal en cultuur tussen Angelen en Saxen, zal de integratie vrijwel vlekkeloos zijn verlopen. Zodoende ontstaat er sinds 775 nC geleidelijk een zekere Angel-Saxische eenheid in Groot Veenland. (> Angel-Saxen, Veenlanders)
¶ Na de immigratie van Saxen in Groot Veenland en het relatief grote aantal Angelen dat migreert naar Brittannia, blijven in Groot Veenland nog vele locaties bestaan die herinneren aan de Angelen, die zich er ooit vestigden. O.a. Beltrum, Enghuizen, Engeland in Hardenberg, Engelland in Dalfsen, Engeland in Beekbergen en Angerlo bij Doesburg, dat oorspronkelijk Angelrode heet. (> ASA) Maar ook de locaties Pasop bij Midwolde bij Leek, Laren bij Lochem en Dale bij Aalten wijzen op Anglische nederzettingen. (> Pasop) Anno 2009 zijn helaas verder nog geen tastbare bewijzen gevonden van de aanwezigheid van Angelen in Groot Veenland. Met uitzondering van een bevertand in Zweeloo, die mogelijk circa 400 nC is gekocht van een Anglische beverjager in het gebied tussen de Eems en de Elbe. De Angelen zijn namelijk vrij zeker grote beverjagers geweest.

- Wegen > Veenwegen

- Waterwerken:
Voor het steken van turf moet de grond droog zijn. Aangezien de veengebieden nat en drassig zijn, is dus ontwatering nodig. Daarom worden de turfgronden doorsneden met vele sloten, vaarten, kanalen en dijken. (> Veendijken) Daardoor kan tevens de turf worden afgevoerd en verhandeld. Maar ook kan het waternivo beter geregeld worden door het plaatsen van sluizen en stuwen en aansluiting op de grote landelijke waterwegen. Deze hele waterhuishouding is van levensbelang voor het hele gebied en is daarom tot in de puntjes georganiseerd. De vaarten en kanalen komen later ook van pas tijdens de agrarische ontwikkeling en de industrialisatie voor de aan- en afvoer van grondstoffen, materialen en producten. Zodoende beschikt Groot Veenland over een uitgebreid en goed onderhouden net van waterwegen. Oorspronkelijk is het devies om het overtollige water zo snel mogelijk af te voeren en het land droog te houden. In de huidige tijd is door de wereldwijde verdroging van de natuur juist het tegenovergestelde nodig. Het water moet zo goed mogelijk worden vastgehouden om het land voldoende nat te houden. Daarom worden overal waar mogelijk wetlands, draslanden, moerassen en meren aangelegd of in oude staat hersteld. Ook worden de oude waterlopen zoveel mogelijk hersteld, opdat ze weer meanderen en het aanliggende gebied voldoende nat houden. Ook de natuur en de recratiewaarden van deze gebieden wordt daarmee vergroot.

- Wonen:
De huizen in de veengebieden waren van oudsher tot in de 20ste eeuw in feite niet meer dan veenhutten ofwel plaggehutten, gemaakt van takken, balken, zand en heideplaggen. Ze stonden op grote of kleine zandruggen in kleine groepen bij elkaar met gemiddeld 3 tot 6 hutten, op enige afstand onderling van elkaar. Een plaggehut was meestal klein en in de vorm van een dak zonder muren of hele lage muren. De muren waren van zand. Het dak bestond uit balken
 
en rechte takken met zand en plaggen, waarop in de loop der tijd gras, planten en struiken kwamen groeien. Dit hield regen en kou buiten. Zomers was het betrekkelijk koel in de hut. In de winter was het redelijk warm, zolang de wind niet gierde.
¶ De oudste hutten hadden geen schoorstenen, maar rookgaten in het dak. Pas in de 19e eeuw hadden de eerste hutten een schoorsteen. De voorgevel was vaak van ruwe planken, die met zwarte pek werden bestreken. In de gevel waren kleine raampjes met ruiten en gordijntjes. Soms stonden potjes met geraniums voor de raampjes.
¶ De ingang van de hut was aan de achterkant. Daar stond ook vaak een kleine ruimte met twee of drie geiten of schapen. Ook was er een kleine ruimte voor gereedschap. Tussen dit achterdeel en de woonruimte was vaak een schot van planken met daarin een open doorgang. Direct rond de hut lagen vaak kleine stukken grond waar boekweit, rapen, gerst en andere gewassen werden verbouwd voor eigen consumptie.
¶ In 17e eeuw hadden de veenhutten al vaak een WC in de achtertuin. Dat noemden ze een kakhoes. De VOC-vaarders namen deze gewoonte mee naar Indië, waar de inheemse bevolking het woord kakhoes verbasterde tot kakoes.
¶ Een gezin bestond vaak uit man en vrouw met 5 tot 10 kinderen, die bij elkaar sliepen op een kleine lage zolder van takken, dierenvellen en doeken. De ouders sliepen beneden, in latere tijd vaak in een bedstee. In het woondeel stond een tafel met stoelen, een houtkachtel met waterketel en een droogrek.
¶ Het leven in een veenhut was niet geheel onconfortabel te noemen. Het was simpel, maar praktisch. Vergelijkbaar met een eenvoudige minicamping anno 2010, waar toch vele mensen van houden.
** Moerasvolk, Mega Angle, Angologie, ASA, Zweelo, Beverjacht, Bevertanden, ing/ink, SEBA, Regiokeuze, Veengebieden, Veenwegen, Turfindustrie, Veenoorden, Veenhutten, Hielspitten
# FRI, DAB, KBG
++ Veenmuseum Vriezenveen

Grote Collaps: (500-785nC; GCP:)
Betreft de geleidelijke instorting van Angelland in 500-775nC, na de dood van koning Eomar van Angeln in 489nC en daarmee het einde van het koninkrijk Angeln.
timetable:
400nC: Angelen in NO Nederland dominant aanwezig > Hunnen
400nC++: Angle koloniseert Brittannia > Kolonisatie
400nC: Deel Angelen uit Humsterland/Groningen naar Brittannia
430nC++: Massamigratie van Angelen naar Brittannia
441-501nC: Icel van Angeln, zoon van koning Eomar van Angeln
446nC: Vortigern vraagt Angeln extra steun tegen Picten > Vortigern
449nC: Offa van Angeln stuurt soldaten naar Brittannia > ASC
450nC: in Angelland wonen nog vele Angelen > Demografie, Widsith
470nC: Prins Icel van Angeln, zoon van koning Eomar, migreert met vele stamgenoten naar Brittannia en sticht daar koninkrijk Mercia. Icel voert vele oorlogen met de autochtone Britten. Onder de Anglische migranten moeten dus vele strijders zijn uit het Anglisch leger in Angelland. Hierdoor raakt Angelland militair sterk verzwakt, waardoor het de instroom van Saxen en Franken niet kan tegenhouden en geleidelijk instort. > Icel van Angeln
477nC: Anglische koning Angeltheow sterft
477nC: Eomar, zoon van Angeltheow, wordt koning van Angelland.
489nC: Koning Eomar sterft. Einde Koninkrijk Angle.
500-785nC: Door de grote migratie van Angelen naar Brittannia raakt Angelland gedeeltelijk ontvolkt en verzwakt de bestuurlijke en militaire macht in ernstige mate. Circa 1/2 van de Angelen is gemigreerd. Angelland is daardoor relatief te zwak geworden om de instroom van Saxen, Friezen en Franken te weren. Toch blijft 2/3 van de Angelen in Angelland en behouden ze daar een relatief dominante positie. Door de zwakte van het centraal bestuur raken de Angelen echter hun samenhorigheid kwijt, vergeten ze langzamerhand hun identiteit en gaan ze zich deels identificeren met Saxen, Friezen of Franken. Desondanks hebben de oorspronkelijke Angelen her en der nog vele sporen achtergelaten. > SEBA
600nC: Einde langdurige stijging van de zeespiegel. (#KVN) Daardoor komt ook een einde aan de langdurige natheid sinds circa 300nc. Hierdoor worden de buurvolken van Angelland gelokt om Angelland geleidelijk voor een groot deel binnen te dringen en zich daar duurzaam te settelen.
600nC: Saxen migreren van de Elbe naar Albinga/Holstein > Saxen
600nC: Franken bezetten Nijmegen; stad wordt legerplaats
600-700nC: groei bevolking NO Nederland stagneert > Demografie
600-700nC: Angelland geteisterd door raids van Denen
600-700nC stamland Angeln veroverd door de Denen.
600nC++: bevolking Voorst/Yssel neemt toe > Voorst
678nC++: In NO Nederland wonen voornamelijk Angelen > Neven
690nC++: verstromingen in kustgebieden
690nC++: Rivierengebied steeds meer in machtsfeer Franken
695nC++: macht Franken in Rijngebied groeit; hun hoofdkwartier zetelt al in Nijmegen
700++: motte Bergvrede in Ootmarsum bolwerk tegen Saxen > Ootmarsum
700nC++: Angeln onderdeel van hertogdom Sleswig c.q. Denemarken > Sleswig
731nC: Saxen wonen in Albinga/Holstein (Beda)
737nC: Deense koning Godfried bouwt Danewirke langs de Eider bij Haithabu
750nC: Saxen en Franken veroveren Thuringen > Thuringen
750nC: Friezen settelen in Eemsland en Noord Groningen
750nC++: Friezen in NW Duitsland (Noordzeekust Sleswig)
780nC: Saxen veroveren de Groninger Ommelanden en Dokkum > Ludger
785nC: Saxen onderwerpen zich aan de Frankische koning Karel de Grote
785nC: Karel de Grote breidt zijn rijk uit tot aan de Elbe > Franken
785nC: Lex Saxonum
790nC: Lex Frisionum
800nC: Saxen settelen in NO Groningen
800nC++: Frisia Proper = Noord Nederland tussen Vlie en Weser > Friezen
800-803nC: Franken en Saxen veroveren Thuringen > Thuringen
801nC: Podolf van Englandi schenkt (gedwongen) zijn Hof Englandi met alle gronden en rechten aan de Abdij van Werden bij Duisburg > Engeland Beekbergen
803nC: Pax Anglorum verschrompeld tot NO Nederland > Pax Anglorum
803nC++: Coevorden belangrijkste bolwerk van NO Nederland (West Angle) > HHA
803nC++: Thuringen een Frankisch hertogdom
803nC: Lex Anglorum et Werinorum in Thuringen > Thuringen
803nC++: Lex Anglorum et Werinorum in Thuringen > Thuringen, Engilin
835nC: De Anglo-Saxon Chronicle noemt Angelland rond 835nC Angle. > Angel
843nC: Verdrag van Verdun: rijk van Karel de Grote opgedeeld in Francia (Frankrijk), Lotharingen (Lage Landen) en Saxen (Dutisland). > Lotharingen
843-880 Lotharingen
1700: Angelen in NO Nederland al zeker sinds 400nC durend aanwezig. > Hunnen
2009: Bij diverse metingen blijken in Angelland vrij stabiele verhoudingen tussen Anglische en Saxische invloeden te bestaan. De Anglische Factor blijkt gemiddeld 72.9% te bedragen. Maw: gemiddeld 72.9% van de metingen wijzen op Anglische herkomst en derhalve op Anglische aanwezigheid. Immers, waren de Angelen na 500nC allemaal verdwenen uit Angelland of extreem gemarginaliseerd zijn, dan zouden die invloeden niet meer meetbaar zijn. Immers, sinds circa 775nC settelen Saxen zich in Angelland. Zij zouden een leeg Angelland nagenoeg volledig Saxisch hebben gemaakt. Anglische aanwezigheid zou dan geheel niet of nagenoeg niet meer meetbaar zijn. > A5+
Conclusies:
Op grond van het voorgaande kunnen we constateren dat de collaps van Angelland verloopt in enkele fasen:
400-470nC: Angelen in Angelland migreren uit eigen wil en beperkt georganiseerd naar Brittannia.
400-470nC: Door de vrijwillige massamigratie van Angelen in 400-470nC naar Brittannia verzwakt Angelland economisch en militair.
470-500nC: Door de verzwakking van Angelland besluit prins Icel van Angeln met een groot aantal stamgenoten en soldaten ook naar Brittannia te migreren en daar een nieuw homeland te stichten.
582nC++: Angle strekt zich uit van NW Duitsland tot diep in Zuid Duitsland, ondanks dat circa 4 miljoen Angelen (de helft van de Anglisch bevolking) is gemigreerd naar Brittannia en Angle dus aanzienlijk is verzwakt. > Angle
600nC++: Angelland is door de massamigratie naar Brittannia erg verzwakt. Door het einde van de langdurige natheid van 300-600nC wordt Angelland daarom een makkelijke prooi voor de buurvolken. Sinds circa 600nC wordt het land daarom steeds meer geïnfiltreerd door Denen, Franken, Saxen en Friezen.
803nC++: De Anglische macht op het Continent is gebroken. Desondanks blijven de Angelen in Angelland daarna permanent een dominante groep. Ze hebben echter hun onderlinge samenhorigheid verloren, vergeten langzamerhand hun eigen identiteit en gaan zich dan deels identificeren met Saxen, Friezen of Franken.
** P68, Bestuur, A5+, Grote Dissolutie

Grote Deugden: (GDG:)
Algemeen: Gezondheid (ZA), Fitheid (ZA), Alertheid, Openheid, Waarheid (ZA), Echtheid (ZA), Empathie, Tolerantie (ZA), Solidariteit (ZA), Rachtvaardigheid (ZA), Barmhartigheid (ZA), Spontaniteit.
Heb de wereld lief gelijk uzelf en de Here uw God bovenal. Meer of beter dan dat kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
Wie goed voor zichzelf zorgt en de wereld, die is een meester. Wat kan men meer wensen dan dat. #SRK
¶ Het leven is werken, rusten en genieten. En voor alles is een eigen tijd. De meester volgt de Goede Weg en plukt daarvan de vruchten. Meer of beter kan een mens waarlijk niet doen. #SRK
** Deugden, NEW, Relaxen

Grote Dissolutie: (550-750nC; GRD:)
Na de massamigraite van Angelen naar Brittannia (450-550nC) vergeten de achtergebleven Angelen in Angelland steeds meer hun eigen geschiedenis en raken ze uiteindelijk hun eigen identitiet kwijt. > Anglische Identiteit, CABA, HIZA, HGVP, Ontangeling

Grote Namen: btr historische personen in Angelland > HGNA

Grote Natheid: (300-600nC; GRN:)
Water Noordzee stijgt > zware stormen, grote overstromingen en veel landverlies langs kusten Noordzee. > P36

Grote Normen: > DGN

Grotwoningen: (GRW:)
Rond 1900 leven nog vele Nederlanders in een holwoning. O.a. Johan Kempfe met zijn hond Siep aan de weg van Assen naar Rolde. Kolenbranders bij Hierde en Nunspeet op de Veluwe in holwoningen annex plaggehutten. In een dorpje in Zuid-Limburg wonen mensen in grotwoningen. #NVL
** Woningen, Huizen

Grummeldoek:
Anglisch grumbeldeoc = rommelkont, grombaard, valsaard, bedrieger; Engels: Grumbledook. Magiër uit de Middeleeuwse Angel-Saxische cultuur. In de beroemde BBC tv-serie Black Adder worden de Engelse koningszoon Edmond en zijn maten Percey en Balderick eind 15e eeuw verdacht de heersende pest te hebben veroorzaakt door duivelse magie. Ze worden voor het gerecht gedaagd en de magiër Grumbledook moet hun schuld bewijzen. Hij doet dat volmaakt teleologisch. Elk feit dat zich voordoet wordt uitgelegd als bewijs voor de schuld van het drietal. Elke valse truc wordt bedacht om hun schuld verder te bevestigen. Uiteindelijk wordt het drietal veroordeeld tot de brandstapel. Het bewerkte en bevooroordeelde publiek juicht. De duivelse Grumbledook zegeviert. Het drietal wordt op de brandstapel gezet en het vuur wordt aangestoken. Door een wonder dooft het vuur en raakt Grumbledook zelf in brand en komt gruwelijk om het leven. De productie wil kennelijk aantonen hoe slecht magiërs zijn. De schuld ligt natuurlijk bij de rechter en het rechtsysteem. Die maken zulke vreselijke processen mogelijk. Maar zelfs in latere rechtszaken blijken zulke monsterlijke processen mogelijk.
# BBC, FRI, KBG

Grunsfort: alias Grunsfoort > Renkum
Gruweldaden: > Wreedheden, Criminaliteit

Gudrunsage: (c 750nC; GDS:)
Vroeg-Middeleeuwse sage, vermoedelijk uit Zeeland. Hierin wordt o.a. verteld over de doorbraak van het Nauw van Calais omstreeks 4000vC toen een tzunami Brittannia losmaakte van het Continent. (#VMH/1947) > Sagen, Kanaal

GVA: Grenzen van Angelland
- 80nC++: Angelen wonen langs de Elbe tot aan Bohemia. (Tacitus) > Afstamming, Angelen
- 122nC++: Angili (Angelen) wonen tussen de Rijn en de Elbe (Ptolemaeus) > Angili
- 405nC: Offa van Angeln verslaat de Saxen bij Bremen > Offa van Angeln
- 405nC: Offa dringt Saxen terug naar oostkant Elbe
- 405nC: Offa verslaat de Swafen bij Merum aan de Fivel bij Loppersum en herovert Fivelingo > Widsith, Offa van Angeln, Fiveldor, Myrgingum
- 405nC: Offa bereikt de Maas bij Oeffelt > Oeffelt
- 405nC++: Offaland (ZA) = Angelland
- 449nC++: Angle a sittan stod weste betwix Iotum and Seaxum (ASC/449 835nC) = Angle = Englum = Angelland
- 450nC++: Offa weold Ongle ... Ane sweorde heoldan forth sittan Engle ond Swaefe (Widsith 450nC) = Engle (= Ongle, Angle) grenst aan Swaefe (Swabenland)
>> 450nC++: Angelland (Angle, Ongle, Engle, Englum) = al het land tussen Jutland (Iotum = Denemarken), Elbe (Saxen), Swabenland en Rijn
** Angle, Angelland

 
Gyrwas:
Anglische stam in Oost Mercia (Engeland). Hun gebied is rond 750nC 1.200 hides (= 60 Km2) groot. Mogelijk zijn ze afkomstig uit Gerwen bij Eindhoven
** Gerwen

G&K: Goed & Kwaad
** Deugden, Eerlijkheid, Waarheid, Rechtvaardigheid, Barmhartigheid, Trouw, HAWA, Heil, Happiness, Grollerholt

G1589: Kaart Provincie Groningen uit 1589, maker onbekend > Kaarten, NWGro1589
G449: > G449/C

G449/C: Geografie van Angelland in 449nC conform de Anglo-Saxon Chronicle
De Anglo-Saxon Chronicle (ASC) zijn een serie kronieken in Engeland bijgehouden in 832-1154, geschreven in de oorspronkelijke Angel-Saxische taal c.q. het Oud Engels, i.c. Oud Anglisch. De kronieken beschrijven de belangrijke historische gebeurtenissen in Engeland in de Vroege Middeleeuwen. I.b. de invasie van Angelen, Saxen en Juten, de raids van Noormannen, Vikings en Denen, en de invasie van de Normandiërs in 1066 onder Willem de Veroveraar. De oudste delen beginnen rond de jaartelling en bevatten compilaties uit Gildas, Hieronymus, Beda en andere werken. Mbt Angelland schrijft bron ASC in 449nC:

Tha comon the menn of thrim maegthum Germanie: of Eald-Seaxum, of Englum, of Iotum. ...
Of Angle comon -- se a sittan stod weste betwix Iotum and Seaxum -- East-Engel, Middel-Engel, Mierce, and ealle North-Humbre.

Nederlands:

Daar komen de mensen van drie machten in Germania: van Oud Saxen, van Angle, van Jutland. ...
Van Angle komen -- ze [Angle] heeft gezeten steeds westelijk tussen Jutland en Saxen -- [de mensen van] East Anglia, Mid Anglia [Midlands], Mercia, en heel Northumbria.
> Awan

Om te bepalen waar dit Angle (Angelland) anno 449nC ligt, moeten we kijken naar de historische ontwikkeleing mbt Angelland. I.c.:
Timetable:
--80++--- Angelen wonen langs de Elbe tot aan Bohemia. (Tacitus) > Afstamming, Angelen
-122++--- Angili (Angelen) wonen tussen de Rijn en de Elbe > Angili
-380--456 Offa van Angeln k+// Haithabu/Angeln
-405----- Offa van Angeln verslaat de Saxen bij Bremen > Offa van Angeln
-405----- Offa dringt Saxen terug naar oostkant Elbe
-405----- Offa verslaat de Swaefen bij Merum aan de Fivel bij Loppersum en herovert Myrgingum en Fivelingo > Widsith, Offa van Angeln, Fiveldor, Myrgingum
-405----- Offa bereikt de Maas bij Oeffelt > Oeffelt
-405++--- Offaland (ZA) = Angelland
-450nC-- Angle = Angelland = Denemarken-Rijn

 

Uit bovenstaande timetable blijkt dat Angle rond 449nC overeenkomt met Offaland, het door prins Offa van Angeln in 405nC weer hersteld Angelland omvattend: het hele gebied tussen Denemarken, de Elbe, de Rijn en de Noordzee. Dat is dus Angle, ofwel Angelland, het land waar de Angelen sinds circa 200vC grotendeels durend blijven wonen. Iotum (Jutland) ligt in NW Denemarken, Saxum (Saxenland) in NO Duitsland en Angle (Angelland) ligt daar inderdaad westlijk aardig tussenin.
** Angle, Offa van Angeln, Offaland, Angelland
 

 

===