Kranenburgia

Anglicana (O-Z)

ODA: Oppergod der Angelen
¶ Volgens overlevering stammen de Angelen af van Ingwi (700-640vC), koning van Denemarken en nazaat van Odin, de oppergod van de Noord Germanen. Ingwi vestigt zich rond 665vC vanuit Leire op het eiland Seeland in Denemarken met zijn gezin en volgelingen in Angeln. > Afstamming, Angeln
¶ Volgens andere bronnen is Ingwi een telg uit het Zweedse koningshuis der Inglingen, die afstammen af van Odin. > Inglingen
¶ Bron RRA beweert dat de Anglische koningen van Angeln zichzelf zagen als nazaten van Wodan. Deze Wodan is de oppergod van de West Germanen. Hij wordt meestal gelijkgesteld aan Odin, van wie de Angelen volgens oude overleveringen afstammen. Aangezien Angeln zich sinds circa 500vC steeds verder naar het zuiden uitstrekt, kan het zijn dat de Angelen zich steeds meer als een West Germaans volk zijn gaan zien. Vooral ook door de vermenging met de Saxen, voor wie Wodan inderdaad de oppergod was.
¶ De grima (masker) van Wodan is een kenmerkend attribuut van deze West Germaanse oppergod. Deze grima vinden we terug bij Anglische vorsten als Redwald van East Anglia (gst 625) en Edwin van Northumbria (gst 633). Ook op de fibula van Wynaldum uit de 7e eeuw nC, een mantelspeld afkomstig van een Anglische leider in Noord Friesland. Deze archeologische vondsten bevestigen de bewering van bron RRA. > Archeologie
¶ Odin en Wodan zijn feitelijk identieke goden. Odin wordt echter beschouwd als de oppergod van de Noord Germanen en Wodan als oppergod van de West Germanen. De enige verklaring voor de tegenstrijdigheid kan zijn, dat de Angelen in latere eeuwen sinds hun ontstaan zich inderdaad steeds meer zijn gaan identificeren met de West Germanen. Daarmee hebben ze immers ook steeds meer contacten. In bizonder met de Saxen. > Angologie, Angel-Saxen
** Ingwi, Odin, Wodan, Hagall
 

Oeffelt:
Dorp aan de Maas bij Boxmeer. Anno 2010 2.500 inwoners. Volgens overlevering is de regio is rond 405nC bevolkt door Angelen uit het leger van koning Offa van Angeln (gb 380nC). Evenals andere dorpen in de nabijheid. De naam Oeffelt lijkt derhalve afgeleid van Offa, Uffe (Offa) + feld (veld). Dus: Offaveld = het veld van Offa. Mogelijk heeft koning Offa daar enige tijd vertoefd met zijn leger. Deze optie lijkt nogal reëel. Van Cuijk loopt namelijk een oude Romeinse heerbaan dwars door Oeffelt naar Blerick. Het lijkt aannemelijk dat Offa deze weg heeft gebruikt voor zijn campagne naar de Waal.
¶ De overlevering dat Oeffelt is bevolkt door Angelen wordt sterk bevestigd door de uitgebreide oude heggencultuur aldaar tot aan Boxmeer toe. Deze heggencultuur hoort exclusief in Anglische landschappen. De heggen langs de Maas van Oeffelt tot Boxmeer zijn qua structuur identiek aan de heggencultuur in ZuidWest Engeland, een regio dat voornamelijk is bevolkt door Angelen van het Continent. > Heggen
** Heerbanen, Boxmeer, Offa van Angeln, Padbroek, Uffelte, Heggen, Limburg, ASA
# FRI, WKP 6.9.10, DAB, KBG

Oer Angelen:
Dit zijn de oudste leden van de volkstam der Angelen. Waar deze Angelen vandaan komen, is vooralsnog niet met zekerheid bekend. Naar alle waarschijnlijkheid komen ze voort uit de Germaanse stam der West Goten in Zweden en Denemarken. (> Engeland/vlag) Een theorie is dat ze nazaten zijn van ene Ingwi, die zich rond 665 vC vestigt in Angeln, mogelijk op de locatie met de naam Haithabu. Ingwi was koning van Denemarken, maar werd van zijn troon beroofd door zijn broer toen hij op een boottocht was naar het zuiden van zijn rijk, het gebied waar het huidige (anno 2009) Angeln ligt. Volgens de mythologie is de naam Angeln afgeleid van Ingwi. Via Ingwilund > Ingland > Angland > Angeln. Volgens een andere theorie is de naam Angeln echter afgeleid van de hoekvorm van het gebied. (> Angeln/kaart) Angel betekent namelijk hoek. Angelen zijn dus bewoners van "Hoekland" en zouden navenant Hoeken heten. Die naam duikt vele eeuwen later op in Nederland bij de Hoekse en Kabeljauwse Twisten (1350-1490). De Hoeken zijn in die Twisten de gezagsgetrouwen, die de kant van landsvrouwe Margaretha kiezen. De naam Hoeken doelt op de (vis)haken waarmee de Hoeken de Kabeljauwen willen vangen. Als zodanig is de naam Hoekland voor Angeln niet zo vreemd. Het zou namelijk kunnen betekenen dat daar in de verre oudheid voornamelijk vissers wonen itt elders in die regio.
¶ Ondanks boven genoemde verklaringen van de naam Angeln weten we nog niets over de oerbewoners van dat gebied. Namelijk de Oer Angelen. Ze zullen vrij zeker van elders komen. Maar waar vandaan? De Griekse astronoom, wiskundige en cartograaf Claudius Ptolemaeus (87-150 nC) in Alexandrië maakt een atlas, die in 1478 in Rome wordt gedrukt met de titel 'Geographia' door Arnold Buckinck. Deze atlas bevat een kaart van NW Duitsland waarop de woongebieden zijn aangegeven van Germaanse volkstammen. De Saxones plaatst hij tussen de mond van de Elbe tot aan de Oostzee. De Phrisii (Friezen) plaatst hij tussen de Weser en de Eems, het huidige Oost-Friesland. De Angili (Angelen) plaatst hij zuidelijk daarvan nabij de Lünenburger Heide. Ook andere bronnen plaatsen de Angelen bij of nabij dit gebied. Desondanks moeten we de historische visies van de Angelen daarover zelf serieus nemen. Zij beweren steeds dat hun roots in Denemarken liggen. Er zijn diverse historische feiten die deze visies rechtvaardigen. Zodanig, dat men deze beweringen van de Angelen zelf als historisch juist mag beschouwen. > Angologie
** Angologie, GLA, Inglo-Goten, PgBrit/Engeland(vlag)
# DVB, KBG

Oer Angeln:
Een zeer interessante vraag is, wanneer Angeln in feite ontstaat. Om die vraag te beantwoorden, moeten we de oudste gegevens van de Angelen goed analyseren en in historisch perspectief plaatsen. Wanneer verschijnen de Oer Angelen in Angeln, het gebied in Noord Duitsland, dat vóór 1919 tot Denemarken behoort? (> Angeln) De centrale vraag is dan of Angeln is genoemd naar de Oer Angelen, of omgekeerd. Opties:

A. Volgens de overlevering is Ingwi de stamvader der Angelen. Hij vestigt zich rond 665 vC in het gebied, dat naar hem wordt vernoemd. Zo ontstaat Ingwiland, een naam die in de loop der tijd muteert tot Ingland > England > Angland > Angeln. (> Angeln) De mensen die in Angeln wonen, worden dan genoemd Angelen, zijnde inwoners van Angeln.
B. De naam Angeln is afgeleid van Angel = Hoek, zijnde een uithoek van Noord Europa, i.c. Zweden, Noorwegen en Denemarken, ofwel het Noordse Rijk. De mensen die daar wonen krijgen navenant de naam Angelen = de mensen die wonen in Angel = de uithoek van Noord Europa. Later wordt het gebied dan Angeln genoemd, zijnde het land waar de Angelen wonen. (> Angel)

Gezien de overleveringen beschouwen de Angelen zich van oudsher inderdaad als nazaten van Ingwi, de verdreven koning van Denemarken, en derhalve als voortkomend uit de Denen. Aangezien overleveringen meestal een grote kern van waarheid bezitten, mogen we vooralsnog aannemen dat deze voor de Angelen zo belangrijke overlevering als juist en waar moet worden beschouwd. In ieder geval dat de Angelen voortkomen uit de Denen. Maar wie of wat was Ingwi dan? Heeft hij werkelijk geleefd, of is hij een mythologisch figuur, gecreëerd rond een figuur die werkelijk ooit heeft geleefd? De feiten daaromtrent lijken vooralsnog niet helemaal bekend.
** Overleveringen, Ingwi, Angel, Angelland

Oer Anglisch: (700vC-500nC)
Het Oer Anglisch is de taal van de Angelen die zich ontwikkelt vanaf de vestiging van de legendarische Ingwi (de oervader der Angelen) en zijn metgezellen in Angeln rond het jaar 650 vC. Zij komen uit Denemarken (mogelijk Seeland) en zullen dus het Deens spreken uit die tijd. Het Oer Deens is ontstaan rond 1000 vC vanuit het Oer Zweeds, de taal van de Zweden die in die tijd naar Denemarken migreren. Het Oer Anglisch is daarom een taal die ontstaat uit het Oer Deens door differentiatie en door absorbtie van taalelementen van de oerbewoners van Angeln en van naburige volken. Het zo groeiende Oer Anglisch wordt gesproken tot circa 500 nC, als een groot deel van de Angelen migreert naar Engeland. De achterblijvende Angelen ontwikkelen daarna hun taal verder tot het Oud Anglisch door verdere differentiatie en door absorbtie van nieuwe taalelementen van andere volken die zich in Angeln vestigen. Dat zijn voornamelijk Denen, Zweden (Vikings) en Saxen uit Holstein.
¶ Het Oer Anglisch zal oorspronkelijk sterk lijken op de Oer Germaanse talen in NW Europa in dezelfde eeuwen. Bron Wikipedia (11.5.09) bevestigt deze similariteit en schrijft hierover:

Northumbria has a series of closely related but distinctive dialects, descended from the early Germanic languages of the Angles, of which 80% of its vocabulary is derived ... The major Northumbrian dialects are Geordie ... To an outsider's ear the siminlarities far outweigh the differences between the dialects. ... Due to the roots of Northumbrian dialects, its is often said that visitors from Scandinavian countries and the Netherlands often find it much easier to understand the English of Northumbria than the rest of the country.

Per saldo lijkt het er dus inderdaad op dat Oer Anglisch en Oer Nederlands nauw verwante talen zijn.

 
Oer Engels: > KTE
Oer Geordie: > PgBrit
Oer Geordies: > PgBrit

Oer Nederlands: (500vC-500nC)
De taal gesproken in de Nederlanden in de periode 500vC-500nC. Aangezien daarover vooralsnog geen bronnen zijn gevonden, moet daarover langs aanvaardbare speculatie een beeld worden gemaakt. Dat beeld moet worden opgezet op grond van o.a. de geografie en de bewoners van de Nederlanden in de periode 500vC-500nC. Verder zal als hulpmiddel en leidraad worden gebruikt de gangbare taal (talen) in de Nederlanden in de eeuwen dierect daarna. Dus circa 500-1000nC. Aldus doende ontstaat het volgende beeld:
De Nederlanden zijn geografisch een gebied waarvan de kustlijn nogal wisselend is door stormvloeden en gebrek aan dijken. De Nederlanden worden voornamelijk bewoond door:
-- Kelten sinds circa 600vC in het zuiden
-- Angelen sinds circa 450vC in het noordoosten en midden
-- Friezen sinds circa 750nC in het noorden langs de kust
-- Saxen sinds circa 750nC in het noordoosten en midden
-- Franken sinds circa 287nC in het midden en zuiden

Uit dit overzicht blijkt dat de taal in noord Nederland van circa 450vC-100nC vrij zeker voornamelijk Anglisch moet zijn geweest. Daarna in de periode 100-500nC komen het Oer Fries en het Oer Saxisch steeds sterker hun invloed doen gelden. Vanaf 300 nC doet ook het Oer Frankisch dat. Tegelijkertijd mindert het Oer Anglisch sinds circa 400 nC door de massamigratie naar Brittannia. De taal in de Nederlanden zal navenant zijn gevormd: een Oer Anglische basis met sterke invloeden van het Oer Fries, Oer Saxisch en Oer Frankisch. Aangezien het Oer Fries en Oer Saxisch sterk verwant zijn aan Oer Anglisch, zullen de veranderingen niet zo dramatisch zijn geweest.
¶ De aanwezigheid van Kelten en Franken in de zuidelijke Nederlanden heeft uiteraard grote invloed op het Oer Nederlands in z'n geheel. Door de contacten tussen de Angelen, Saxen, Friezen, Franken en Kelten ontstaat in de loop der eeuwen een zekere gemeenschappelijke omgangstaal voor de hele Nederlanden. Volgens de Belgische taalkundige Maurits Gysseling (1919-1997) moet in de Lage Landen uiteindelijk noch puur Germaans noch puur Keltisch zijn gesproken, maar een taal daar ergens tussenin. Die taal noemt hij het Belgisch. Vanaf dat moment spreken we echter van Oud Nederlands.
** Keltisch, Oer Anglisch, LexA-Z (Oud Nederlands)
# WKP 28.5.09, DAB, KBG

Oergeloof: > Nasa

 
Offa van Angeln (c 380-456) (OVA:)
Alias Uffo, Uffe. Bijgenaamd de Zachtmoedige. Zoon van koning Wermund van Angeln (gst 416). Koning van Angeln. Ghm NN.

          

400nC: Hierboven: Offa (links) voor zijn vader koning Wermund van Angeln op de troon en met de angolstaf in de hand; rechts neemt ene Rigan zwaaiend afscheid. Tafereel uit circa 400nC. (prent c 1200AD bron NHS/p44-45)
¶ 405nC: Volgens het Oud Engelse dichtwerk Widsith (7e eeuw) voorkomt Offa rond 405nC dat zijn oude vader Wermund in de macht komt van de Saxen door nabij Bremen de Saxen te verslaan, die de Elbe hadden overgestoken en Midden Angelland waren binnengedrongen. In deze slag doodt Offa een zoon van de Saxische koning tijdens een persoonlijk gevecht.
¶ 405nC: Na de slag tegen de Saxen trekt Offa met zijn leger verder zuidwaards waar hij de Swaefen verslaat. he [Offa] is said to have established Fifldor (probably the Eider River ...) as the boundary between his [Wermund's] domains and those of the neighbouring Myrgings. Aldus britannica.com van 9.1.2010.
¶ Een tekst in het Engelse dichtwerk Widsith van rond 615nC roemt Offa en zijn strijd tegen de Swaefen bij Fifeldore:

35. Offa weold Ongle, Alewih Denum:
35. Offa regeerde Angle, Alewih de Denen;
36. se waes thara manna modgast ealra,
36. hij was daar onder mannen de allermoedigste,
37. no hwaethre he ofer Offan eorlscype fremede,
37. niet overtrof hij Offa's vermetel leiderschap,
38. ac Offa geslog aerest monna,
38. en Offa veroverde in de eerste maanden,
39. cnithwesende, cynerica maest.
39. knecht/ruiter wezende, meest van het koninkrijk.
40. Naenig efeneald him eorlscipe maran
40. Niemand evenaarde hem meer leiderschap
41. on orette. Ane sweorde
41. op aarde. Ene zwaard
42. merce gemaerde with Myrgingum
42. merkte vermaard de grens met Myrgingum
43. bi Fifeldore; heoldon forth sidhdhan
43. bij Fiveldore; hielden voorts gescheiden
44. Engle ond Swaefe, swa hit Offa geslog.
44. Angelen en Swaefen, zo heeft Offa geslagen.

> Widsith, Angeln, Angle, Angelland, HRAA

¶ Koninklijk Anglisch Regiment: (KAR:) Centraal Anglisch veldleger van het Koninkrijk Angeln. Een expeditieleger waarmee Offa als prins in 405nc een veldtocht houdt om de Saxen en Swaefen uit Angelland te verdrijven. > Leger

¶ Campagne 405nC:
¶¶ route:
--- Haithabu: (0Km) Prins Offa vertrekt met zijn leger vanuit Haithabu naar Bremen. Vrij zeker langs de Ossenweg richting Hamburg en vandaar over de Elbe via een zijweg naar Bremen. > Ossenweg
--- Bremen: (146Km) Offa verslaat de Saxen bij Bremen. Daarna trekt hij met zijn leger via Emden over de Eems naar Fivelingo in Noord Groningen.
--- Fiveldore: (147Km) In Fivelingo verslaat Offa de Swaefen bij Fiveldore. Mogelijk ligt het slagveld bij Merum. > Fiveldore, Merum
--- Noordlaren (18Km) Offa en zijn leger trekken verder zuidwaarts richting Nijmegen en de Waal. Vrij zeker trekken zij dan langs de Hoge Hereweg van NoordLaren naar Coevorden. Deze weg wordt van oudsher gebruikt door legers en handelaars. > Blankeweer
--- Offehaar: (65Km) Bij Coevorden verblijft Offa met zijn leger mogelijk op een zandhoogte ten noorden van de stad. Die zandhoogte krijgt later de naam De Hoge Offehaar met aan de oostkant De Offehaar (kaart HTN/19 1773). > Offehaar
--- Coevorden: (3Km) Mogelijk bouwt Offa in Coevorden een motte tegen de Saxen, die de regio bedreigen. Daaruit is later kasteel Coevorden ontstaan. > Coevorden
--- Uffelte: (43Km) Na Coevorden trekt Offa met zijn leger mogelijk naar Uffelte, waar hij enige tijd lijkt te verblijven. De naam Uffelte lijkt immers afgeleid van Anglisch Uffe, Offa (mansnaam) + feld (veld). Dus: Offaveld = het veld van Offa. Waarom Offa aldaar vertoeft is niet bekend en vooralsnog ook niet duidelijk. > Uffelte
--- Nijmegen: (165Km) Vanuit Uffelte trekt Offa met zijn leger verder naar Nijmegen. Welke route hij volgt is nog niet duidelijk. Hij zal uiteraard zoveel mogelijk goed begaanbare wegen volgen. Gezien de vele moerasgebieden tussen Uffelte en Nijmegen, zal hij wel kiezen voor wegen over droge zandgronden. Mogelijk is zijn route daarom: Uffelte, Yhorst (Heerenweg), Ommen, =Vecht, Hellendoorn, Nijverdal, Holten, Markelo, Lochem, Zutphen, Hummelo, Arnhem, =Rijn, Lent, =Waal, Nijmegen.
--- Oeffelt: (22Km) Van Nijmegen trekt Offa met zijn leger verder langs de Romeinse legerweg (heirbaan) langs Cuyck naar Oeffelt, waar hij enige tijd verblijft. > Oeffelt
--- Waal: (10Km) Vanuit Oeffelt trekt Offa met zijn leger verder naar de Maas. Mogelijk via Boxmeer.
--- Saale: (320Km) Vanaf de Waal trekt Offa met zijn leger door naar de Saale in Thuringen waar hij de Swafen verslaat en terugdrijft naar het oosten.
--- Haithabu: (350Km) Aan het eind van de campagne trekt Offa met zijn leger terug naar Haithabu. Het lijkt aannemelijk dat hij dan de Ossenweg neemt, die via Hamburg naar Haithabu voert.
--- totaal legt Offa met zijn leger dus af: 146 + 147 + 65 + 3 + 43 + 165 + 22 + 10 + 320 + 350 = 1271 Km.
¶¶ Leger:
In 405nC is Offa rond 25 jaar. Hij is dan genoeg vakman om een redelijk geordend leger aan te voeren.
--- Doel: Angelland is deels geïnfiltreerd door o.a. Saxen en Swaefen. De Saxen zijn de Elbe over gestoken en hebben zich gesetteld rond Bremen. De Swaefen in Fivelingo (Groningen) trekken zich niets meer aan van het centrale Anglische gezag in Haithabu. Offa wil de Saxen weer terug drijven over de Elbe en de Swaefen verdrijven uit Myrgingum. Ook wil hij de zuidgrens van Angelland aan de Rijn weer versterken.
--- Grootte: Het leger is onderverdeeld in hundreds. Een hundred = een legergroep van 100 man uit zelfde regio. Gezien de acties van Offa zal zijn leger toch tamelijk groot zijn. Het lijkt aannemelijk dat hij start met circa 200 man (2 hundreds) uit Angeln. In elke Anglische regio zal dan de hundred van de vorige regio terugkeren naar de eigen regio en worden vervangen door een hundred van de nieuwe regio. De kerngroep vormt echter steeds de hundred van Offa uit de regio Haithabu. Zo beschikt Offa steeds over een kerngroep van deskundige vertrouwelingen en een frisse hundred met regionale kennis en vaardigheden.
--- Manschappen: earcere (boogschieter; ON archier), creagar (krijger, strijder), bogman (boogschieter), freca (krijger, soldaat), hereman (soldaat), glaefe (lancier)
--- Uitrusting: haefresacc (haverzak; # matras)
--- Organisatie: betaelge (bataljon, leger, gevecht), commandar (commandeur; ASoud commendeur = hoofd van een hundred), herereaf (officier), herescare (legergroep; ON heirschaer), hertuge (hertog, legerleider; ON hertoghe), hundred (legergroep van 100 man uit zelfde regio), thain, thegen, thegn (soldaat), wera (soldaten; ON weermannen)
--- Rangorde: 1: hertuge (hertog, generaal; ON hertoghe), 2: commandar (commandeur; ASoud commendeur = hoofd van een hundred), 3: herereaf (officier), 4: hereman (soldaat)
--- Vervoer: te paard en als nodig per veerboot bij oversteken van rivieren
--- Wapens: angol (pikhaak, pikbijl), angon (speer, lans > Angon), arce (boog), arwe (pijl; ME arrow), barta (brede bijl), batte (knuppel), becca (steekwapen), bile (bijl; AS biele), bilhoc (bijlhaak), bleade (mes, speerpunt), boccel (bokel; # slagwapen), boga (boog), bront (zwaard), cnuppal (knuppel, knots, stam, stok), codd (knots, knuppel; ON cod, codde), colff (kolf, knuppel, knots; ON colve, colv), crucboga (kruisboog), dagga (kort zwaard; ON dagge), dolle (dolk; ON dolle), dork (dolk), dulc (dolk), earc (boog), earh (pijl), feon (gekartelde pijlpunt), flitaex (strijdbijl), frama (korte speer >PgDix), gafeluc (speer), gar (speer, puntmes), gear (=A gar), gensa (soort mes; ON gense), glaefe (speerpunt, lancier), gysarm (tweesnijdende strijdbijl; ON ghisarme), handaex (handbijl; ON handaex), hasta (speer, lans > Hasten), helmbart (hellebaard), helm (helm; ON hellem), helmet (=A helm), heolstor (holster), heru (zwaard), hundred (legergroep van 100 man uit zelfde regio), hyrst (tooi, wapenrusting), lance (lans), maesse (mes), piccaex (pikbijl), picchoc (pikhaak), pice (piek, lans, steekwapen; ON pike), poke (pook, dolk), pongart (pongert, pikhaak), rand (rand, schild), scaeth (schede voor mes, dolk of zwaard), sceaft (speer; ON schaft), scede (schede, wapenhoes; AS skede), sceld (schild; ON scelt, schelt, schilt), scield (schild; AS skild), slecg (slagmes; ON sleg, slegge), spere (speer), sprincal (sprinkel = slagwapen), strael (pijl), sweord (zwaard), sweordcnobb (zwaardknop = knop om zwaard aan gordel te bevestigen), ungol (=A angol)

    

Hierboven: Re-enactment van een strijd tussen twee groepen. Groep links: wit-groene wimpel + soort angol, typerend voor Angelen. Rechts: mogelijk Saxen, gezien zwaard.

¶¶ Paarden:
¶¶ Oversteken: Elbe, Eems, Vecht, Rijn, Waal, Rijn, Elbe. Elke oversteek is afhankelijk van een veerboot en zal zeker een dag duren. Totaal dus zeker 7 dagen.
¶¶ Dagmars:
8 uur rijden te paard = circa 100 Km
4 uur werken
4 uur vermaak
8 uur slapen
¶¶ Weekmars:
2 dagen reizen = 2x100 Km = 200 Km > 30 Km per weekdag
2 dagen strijden
2 dagen rusten
1 dag onvoorzien
¶¶ Duur hele campagne:
--- Haithabu-Bremen: 146 Km = 146/30 = 5 dagen > cum 5 dg
--- =Elbe/Hamburg: 1 dag > cum 6 dg
--- =Oste/Bremen: 1 dag > cum 7 dg
--- Bremen-Fiveldore: 147 Km = 5 dagen > cum 12 dg
--- =Eems/Emden: 1 dag > cum 13 dg
--- Fiveldore-Noordlaren 18 Km = 1 dag > cum 14 dg
--- Noordlaren-Offehaar: 65 Km = 2 dagen > cum 16 dg
--- Offehaar-Coevorden: 3 Km = 1 dagen > cum 17 dg
--- Coevorden: bouw motte: 4 weken = 28 dagen > cum 45 dg
--- Coevorden-Uffelte: 43 Km = 2 dagen > cum 47 dg
--- Uffelte/verblijf: 4 weken = 28 dagen > cum 75 dg
--- Uffelte-Nijmegen: 165 Km = 6 dagen > cum 81 dg
Via Uffelte, Yhorst (Heerenweg), Ommen, =Vecht, Hellendoorn, Nijverdal, Holten, Markelo, Lochem, Zutphen, Hummelo, Arnhem, =Rijn, Lent, =Waal, Nijmegen.
--- =Vecht/Ommen + =Rijn/Arnhem + =Waal/Nijmegen: 3 dagen > cum 84 dg
--- Nijmegen-Oeffelt: 22 Km = 1 dag > cum 85 dg
--- =Maas/Nijmegen: 1 dag > cum 86
--- Oeffelt-Maas: 10 Km = 1 dag > cum 87 dg
--- Waal-Saale: 320 Km = 11 dagen > cum 98 dg
--- strijd tegen Swafen: 3 dagen > cum 101 dg
--- Saale-Haithabu: 350 Km = 12 dagen > cum 113 dg
--- =Elbe/Hamburg: 1 dag > cum 114 dg = 4 maanden
--- totaal legt Offa met zijn hundred dus af:
Km: 146 + 147 + 65 + 3 + 43 + 165 + 22 + 10 + 320 + 350 = 1271 Km.
>> Offa en zijn hundred zijn circa 4 maanden op campagne en leggen daarbij 1271 Km af. Gezien de seizoenen zal de campagne vrij zeker zijn gehouden in de doorgaans vrij zonnige en droge periode mei-augustus.

¶ De teskt van Widsith beschrijft de campagne heel kernachtig:

35. Offa weold Ongle, Alewih Denum:
35. Offa regeerde Angle, Alewih de Denen;
36. se waes thara manna modgast ealra,
36. hij was daar onder mannen de allermoedigste,
37. no hwaethre he ofer Offan eorlscype fremede,
37. niet overtrof hij Offa's vermetel leiderschap,
38. ac Offa geslog aerest monna,
38. en Offa veroverde in de eerste maanden,
39. cnithwesende, cynerica maest.
39. knecht/ruiter wezende, meest van het koninkrijk.
40. Naenig efeneald him eorlscipe maran
40. Niemand evenaarde hem meer leiderschap
41. on orette. Ane sweorde
41. op aarde. Ene zwaard
42. merce gemaerde with Myrgingum
42. merkte vermaard de grens met Myrgingum
43. bi Fifeldore; heoldon forth sidhdhan
43. bij Fiveldore; hielden voorts gescheiden
44. Engle ond Swaefe, swa hit Offa geslog.
44. Angelen en Swaefen, zo heeft Offa geslagen.

 
Offaland:
Fictieve naam voor het Anglische Rijk ten tijde van koning Offa (gb 380nC).
Het is duidelijk dat de jonge Offa een groot leider is, die op jeugdige leeftijd het rijk van z'n vader behoorlijk uitbreidt. Bron Widsith schrijft daarover rond 650nC:

Bovenstaande tekst is nogal moeilijk te projecteren op de topografie van die tijd, die op zich al grote leemtes kent. Strakke analyse kan ons misschien helpen. I.e.:

¶ Mega Angeln is het Anglisch Rijk dat zich 300vC-600nC uitstrekt van Denemarken tot aan de Rijn. (> Mega Angeln) Dit gebied wordt tussen 300-400nC geinfiltreerd door Saxen vanhuit Pommeren in Noord Duitsland.
¶ Offaland grenst blijkens de tekst van Widsith aan Myrgingum en Swaefe, het land der Swafen (Sueven) in Noord Duitsland tot aan de Rijn bij Keulen.
¶ Volgens Widsith merkt Offa met zijn zwaard de grens tussen Myrgingum en Fiveldor.
¶ Met Fiveldor is vrijwel zeker bedoeld Fivelingo, ofwel Fivelland, waar rivier de Fivel doorheen stroomt. (> Fiveldor) Een andere regio in Mega Angeln met de (mogelijke) naam Fiveldor is vooralsnog niet te vinden.
¶ Myrgingum hoort gezien de tekst van Widsith kennelijk niet tot het Anglisch Rijk. Kennelijk zijn ze rond 400nC het gebied van Fiveldor (Fivelingo) binnen gedrongen.
¶ Fivelingo is sinds circa 300vC al Anglisch gebied.
¶ Gezien de historische gegevens en de tekst van Widsith moet Offaland vóór de campagne van Offa in 405nC liggen ten westen van het land van de Saxen en Swafen.
¶ Aangezien Offa kennelijk de Myrgings in 405nC uit Fiveldor heeft verdreven,
- en de grens heeft afgebakend tussen Fiveldor en Myrgingum,
>> moet Fiveldor wel in handen van Offa zijn.
¶ Aangezien met Fiveldor kennelijk Fivelingo is bedoeld,
- en Fivelingo in handen is van Offa,
- en Offa met zijn leger van Angeln naar Fivelingo moet zijn getrokken om er de Myrgings te verdrijven,
>> moet het gebied tussen Angeln en Fivelingo ook in handen zijn van Offa, anders kon hij Fivelingo nooit veilig bereiken.
¶ Aangezien de kortste verbinding over land tussen Angeln en Fivelingo langs de kunst van de Noordzee loopt,
- en Offa vrij zeker die route zal hebben gevolgd,
- en aan de oostkant van Offa's Rijk de Saxen en Swafen wonen,
- en Fivelingo in handen is van Offa,
>> moet het gebied tussen Angeln en Fivelingo ook in handen zijn van Offa.
¶ Met Myrgingum is bedoeld het land van de Myrgings. Dit land moet gezien de feiten liggen in Fivelingo. > Myrgingum
¶ De naam Myrgingum is mogelijk de voorloper van Merum, een gebied bij Loppersum in Fivelingo. > Myrgingum
> Angle, Angeln, Angelland, HRAA

- Zuidgrens
¶ Streekhistoricus A. Goossens stelt dat Afferden aan de Maas in Limburg is afgeleid van Offa analoog aan Offerton bij Manchester in Engeland. In 1957 schrijft hij:

Tegen het einde van de 3e eeuw werden de Saksen, door de gebeurtenissen die bijdroegen tot vorming van de Deense staat, gedwongen hun eerste woonplaatsen op het Kimbrische land te verlaten en over de Elbe naar het zuiden te trekken. De stammen die in het binnenland gewoond hebben en niets met scheepvaart te maken hadden, sloegen deze weg in. De Saksen hebben toen Overijssel bevolkt en de Angelen over de IJssel teruggedrongen naar de Maas.
...
Bekend is, dat een zekere vorst Offa in die tijd de leiding had over de Angelsaksen [Angelen]. In Engeland komt de plaatsnaam Offerton voor, ontstaan uit de naam van genoemde vorst - en synoniem met Afferden.
 
Het tegenover Afferden liggende gebied van het voormalige graafschap Cuyk moet ook een Angelsaksische [Anglische] bezetting geweest zijn. Buiten andere verklaringen kan men op het hierboven vermelde hasserum (?) gebaseerd aannemen, dat Afferden op dezelfde manier is ontstaan uit de Angelsaksisiche [Anglische] naam Offa.

Ook ligt er bij Druten in de Betuwe een buurt met de naam Afferden. Aangezien de Swaefen genoemd in Widsith in die tijd tot diep in Midden Duitsland wonen, is de bewering van Goossens mogelijk juist. Dat zou betekenen dat de zuidgrens van Offaland zeker tot in Noord Limburg ligt.
¶ Aan de NW kant van Den Bosch ligt aan de Maas het dorp Engelen. Daaronder ligt het Engelse Meer. Den Bosch ligt circa 7 Km NW van Afferden/Maas. Engelen en Engelse Meer zijn vrijwel zeker oude Anglische nederzettingen. Per saldo lijkt genoemde bewering van streekhistoricus A. Goossens dus zeer plausibel. Offaland lijkt daardoor een behoorlijk stuk groter dan het oorspronkelijke Mega Angeln.
¶ Na het vertrek van de Romeinen uit Zuid Holland in 276nC raakt het gebied ontvolkt. Rond 300nC komen immigranten uit het Noorden. Saxen en Angelen. Voornamelijk boeren. Op een terrein in Voorburg is een crematiepot met crematieresten opgegraven, die wordt gedateerd op 275-450nC. De pot vertoont grote gelijkenissen met Angel-Saxisch aardewerk uit Noord Duitsland en Oost Engeland. Aangezien Noord Duitsland vóór 400 nC en Oost Engeland na 400 nC overwegend zijn bevolkt door Angelen, gaat 't mogelijk om Anglisch aardewerk zoals o.a. gevonden in Norfolk in 1933-38. (> Zuid Holland)
¶ Rond 468nC zeilt een Anglische prinses (gb 445) met 400 schepen vanuit Haithabu naar de Rijnmonding om wraak te nemen op haar verloofde Radiger, die met een Frankische prinses wil trouwen. (> Radiger) Deze Radiger zal dus in de buurt van de Rijnmonding wonen. Aangezien het binnenvaren van vreemd gebied met 400 schepen om wraak te nemen, welhaast zeker tot oorlog kan leiden, lijkt het niet onwaarschijnlijk dat de wraakactie van de Anglische prinses in Anglisch gebied plaats vindt. Dat betekent dat Offaland zich in die tijd tot aan de Rijnmond uitstrekt.
¶ Widsith schrijft over Offa:

 
Offehaar:
Zandhoogte aan de NO kant van Coevorden. (kaart HTN/p19 1773). Mogelijk vernoemd naar prins Offa van Angeln, die daar rond 405nC zou hebben gelegerd tijdens zijn militaire campagne door ZW Angelland.
¶ De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Noord Drente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Uffe (= Offa, Uffo) + haera (haar = begroeide hoogte, zandrug, zandhoogte; AS har).
¶ Offehaar lijkt gelegen te zijn op of rond de locatie die anno 2011 de Oshaar heet, gelegen naast het recreatiepark Lange Maten. Oostelijk van Oshaar ligt de Katshaar, waar een oude schans ligt. Kaart HTN/p19 (1773) noemt deze locatie De Kate Haar.
¶ Zowel Oshaar als Katshaar vertonen duidelijke kenmerken van Anglische geonamen: enkelvoud + enkelvoud. Saxisch en Nederlands zouden daarvan maken: Ossenhaar en Katenhaar. > PgLing/E-gebruik
** Offa van Angeln

Offeren:
Offeren is voor natuurvolken een vertoning van verering van en verzoening met hun god of goden in algemeen. De Angelen offeren aan hun goden ossen, rammen, bokken en varkens. Het offeren gebeurt normaliter op een vaste offerplaats, die de Angelen een ael (altaar) noemen. Deze ael staat normaliter op de top van een heuvel of hoogte.
** Offers, Ael, Ossen, Haithabu

Offerplaatsen:
Betreft oude Anglische locaties waar geofferd werd volgens oude offerrituelen.
- Algemeen > Ael
- Achterhoek > Aalten
- Drente > Aalden
- Hengelo/Twente > Boeldershoek
- Holten: Bolderberg > Holten
- Kloosterhaar > Balderhaar
- Lochem: Paasberg
- Oldenzaal > Tankenberg

Offerrituelen: > Offers

Offers:
()A ael (tempel, offerplaats), offre (offer), offrian (offeren; AS offern)
¶ Offerdieren: ossen, paarden en honden.
¶ Paarden worden al vroeg vereerd door de Angelen. O.a. op de Tankenberg bij Oldenzaal. Daar werden Wodan, Donar en Hertha vereerd. De offervuren laaiden hoog op en diep in het nabije Bentheimer Woud vinden de offerrituelen plaats. Bij de verering werden paarden geslacht, geofferd en gegeten. (#GVT/p17) > Tankenberg
¶ 550nC++ Ossen: Yeavering is een stad in Bernicia, Northumbria in Noord Engeland, langs de Noordzee kust tussen Yorkshire en Schotland. De regio wordt al vroeg bewoond door Angelen, die mogelijk afkomstig zijn uit Jever in Eemsland (NW Duitsland), dat in die tijd Anglisch gebied is. Bron RRA schrijft over Yeavering:

Noteworthy here is a massive, high post outside the [pagan] temple to the north-west, certainly with ritual significance, i.e. a mana-pool, equivalent to the Pacific totem poles (p. 43-4); and furthermore the pit by the door filled with the skulls of oxen. "To the west there was a building probably used as a kitchen for cooking the ceremonial feasts. Associated with this structure was an area apparently reserved for butchering the sacrificial beasts. It contained many remains of the long bones of oxen, but, significantly, not skulls - they ended up in the temple" (p. 45)
...
"In Scandinavian paganism animals, particular oxen, were offered to Freyer on his annual journey ... The ritual sacrifice of oxen is a feature of Anglo-Saxon paganism evedenced repeatedly by archaelogy and confirmed by historical document." (p. 45)

Haithabu is een zeer grote stad aan het uiterste eind van de wereld oceaan... De bewoners aanbidden Sirius [de Hondster], behalve de Christelijke minderheid die een kerk heeft... Wie een offerdier slacht, zet palen op bij de deur van zijn tuin en spiest het dier daarop, of het nu is een rund, een ram, een bok of een varken, opdat zijn buren weten dat hij een offer brengt ter ere van zijn god. ...

Offertafels:
3000vC++: Dagblad De Telegraaf 4.5.2012 schrijft over een tentoonstelling in het RMO te Leiden (mei-sep 2011): "Op vrijwel elk voorwerp uit het oude Egypte staan bloemen, planten of fruit afgebeeld. Op spiegels, zuilen, vaasjes, en zelfs op wapens als als dolken en messen, maar vooral op offertafels, wanden van grafen en mummiekisten staan bloemenkransen en soms complete tuinen. ... Hoe de Egyptische tuinen de Grieken en Romeinen en veel later de kunstenaars uit de art-noueveauperiode inspireerden, zien we in de laatste vitrine."

Okkenbroek:
Gehucht in Salland. Mogelijk ooit een Anglische nedezetting. Twin: Ockbrook bij Derby in MW Engeland, gelegen in voormalig Mercia, grootste en machtigste Anglisch Rijk in Engeland tot circa 900 nC, toen de macht overging naar Wessex. Mercia wordt circa 450 nC bevolkt door Angelen, mogelijk uit NO Yorkshire. Ockbrook kan dan zijn ontstaan door vestiging van Angelen uit Okkenbroek.
¶ De regio Okkenbroek wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Okkenbroek lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ock (eik) + broc (broek, drasland). Dus: het broekland bij de eiken. Op kaart 33 van bron RZA (1773) is de regio inderdaad aangegeven als een groot veengebied. Anno 2010 staan daar ook nog vele oude eiken.
** TEHA, Eik

Old: OA: eald, ald, auld, ould; OF: ald; OS: old; MN: oud. > Aldenhaeve Zelhem
Old Saxum: > G449

Oldambt:
Betekenis: Het Olde Ambt. Regio in Oost Groningen, omvattend: Termunten, Scheemda, Finsterwolde, Midwolda, Nieuwolda, Meeden, Oosterbroek, Beerta, Nieuwe-Schans en Bellingwolde (deel). Oldambt is oorspronkelijk deel van Fivelingo.
¶ 500vC++: Oldambt bevolkt door Angelen uit regio Emden in NW Duitsland. > ASA
¶ 450-550nC Massamigratie naar Brittannia: In totaal migreren in deze periode rond 4 miljoen Angelen van Angle (Angelland) op het Continent van NW Europa naar Brittannia. De migranten kennen hun identiteit en herkomst goed en noemen hun nieuw woonland Anglaland, Englaland, Engle en utieidenlijk England. Nagenoeg eveneens rond 4 miljoen Angelen blijven wonen in Angelland op het Continent van NW Europa in de gebieden waar ze zijn gaan settelen in de periode 650vC-500nC. Bron ASC noemt hun woonland rond 833nC Angle, het land waar de Angelen in Brittannia voordien hebben gewoond. Het is logisch dat de Angelen die in Angelland zijn blijven wonen hun eigen identiteit nog heel lang zullen blijven kennen. > HAG, HIZA
¶ 750nC: Friezen uit Noord Duitsland settelen in kuststreken van Noord Groningen. > Friezen
¶ 800-1400nC: Ontginning van Oldambt. De regio wordt een zgn terra, een bestuurd gebied.
¶ 1200-1600: In deze periode wordt Oldambt steeds heftiger geteisterd door overstromingen van de Dollard. Hierdoor ontstaat veel economische schade, die steeds meer onrust brengt. Het gebied komt daardoor steeds meer in de greep van stad Groningen.
¶ 1327: Oldambt krijgt een eigen landrecht, genaamd Codex Oldamptis, geschreven in de streektaal. De munteenheid is de Anglische Mark.
¶ 1427: De codex wordt herschreven in het Nederlands, omdat de bevolking de oude streektaal niet meer begrijpt.
** CFO, Anglische Mark, Fivelingo, Reiderland
# WP, NGE, CFO, KBG

Olde: buurt bij Harfsen in de Graafschap, Gelderland > Harfsen

Olde Roop:
Anglisch: Ould Rope (oude roep). Oost Nederlandse benaming voor het geluid van de houten hoorns, zoals de ossenhoorn, de boerhoorn en de midwinterhoorn. Het is een mooi monotoon diep geluid dat in de verre omtrek is te horen. De midwinterhoorn wordt gebruikt bij het midwinterhoornbloazen tussen Advent (anbloazen) en Drie Koningen (afbloazen). Het bloazen begint tegen de schemering en duurt dan vaak tot diep in de avond. Vaak boven een put zodat het geluid verder draagt. De traditie stamt uit de Germaanse tijd bij het Joelfeest rond de zonnewende van 21 december. Daarbij wordt de ossenhoorn gebruikt voor het hoornbloazen om boze geesten te verdrijven. Later wordt daarvoor de midwinterhoorn gebruikt. De hoorns worden ook gebruikt in de grensstreken om smokkelaars te waarschuwen voor de Marechaussee.
¶ De midwinterhoorn lijkt veel op de Alpenhoorn in Zwitserland en de lange Himalayhoorn van Boedhistische monnikken.
¶ De boerhoorn is een koehoorn die werd gebruikt in Drente om buurtbewoners op te roepen tot het verrichten van buurtdiensten.
** Geesten, Joelfeest, Wolven, Twaalf Nachten
# WKP 8.12.09, FRI, DAB

Oldeberkoop:
Alias Brokope. Dorp in Oost Stellingwerf. (#Quedam/p95)
** Stellingwarf

Oldebroek:
Dorp op de NO Veluwe. Rond 200vC wordt de regio bevolkt door Angelen uit West Salland. (> ASA) De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ould (oud) + broc (broek, broekland).
** Engeland Oldebroek/Wezep, Hattemerbroek

Oldenburg:
Regio in in het oosten van Ost-Friesland.
¶ In 1100nC krijgt het Huis Schauenburg de regio Sleswig als leen. In 1460 sterft dit huis uit en komt het leen aan Christian I van Denemarken uit het Huis Oldenburg.
¶ Wilbrand van Oldenburg > Coevorden, Slag bij Ane (1927)

Oldenrode:
Dorp in Kalefeld, regio Northeim in Hannover, Neder Saxen. De oudst bekende melding is van 1055 in een oorkonde, waarin Aldigerod wordt genoemd. De regio wordt rond 250vC bevolkt door Angelen uit Lunenburg. De naam Aldigerod lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ald (oud) + roda (rode, ontgonnen land). Dus: de oude rode = het oude ontgonnen land.
¶ Oldenrode ligt nabij Einbeck aan de voet van de Ith Hils, circa 60 Km ten zuiden van de stad Hannover. In de Ith Hils hebben zich rond 250vC Angelen gevestigd. Op de kaart Magna Germania plaatst Ptolemaeus (87-150nC) de Angili (Angelen) vrij groot geschreven in dat gebied. Groter dan andere volkstammen in de omgeving. Kennelijk wil Ptolemaeus daarmee aangeven dat de Angelen een groot volk zijn en wel groter dan andere stammen daaromtrent. (> Ptolemaeus)
¶ Bij Oldenrode ligt een bergrug met de naam Harzhorn. Daar hebben archeologen in 2008 een grote vondst gedaan van een Romeins slagveld met talrijke wapens, spijkers van schoenzolen, hoefbeslag van paarden, etc. De slag vond paalts rond 235nC tegen Germanen. Maximinus Thrax was de legerleider van de Romeinen. Hij werd later keizer van het Romeinse Rijk. Over het verloop van de slag bij Harzhorn is vooralsnog niets bekend.
¶ Onder de archeologische vondsten is ook een Germaanse speerpunt. Ze bestaat uit vier puntbladen met hoge, gegleufde kammen. De houder is een platte bus, versierd met messingringen. De speerpunt is een prachtig stuk smeedwerk getuigend van groot vakmanschap. Ze toont een hoge mate van technische kwaliteiten, aanmerkelijk meer dan de Romeinse speerpunten. Het zou wel de speer van een legeraanvoerder kunnen zijn.
¶ Saxen waren geduchte zwaardvechters. Zij voerden de saexe, een kort geducht zwaard. (> Saxen) Angelen kenmerkten zich juist als geduchte speervechters. Hun speren of lansen waren dus technisch zeker superieur. E.M. Jope schrijft in "An iron spearhead of Germanic type from Co. Fermanach":

Closed welded sockets are usual on pre-Roman Iron Age and on Migration period spearheads of northern Europe, though in Pagan Saxon England [500-700nC] most have open unwelded sockets.

Aangezien:
- het slagveld Harzhorn bij Oldenrode Anglisch gebied was,
- en de Angelen daar al sinds circa 250vC wonen,
- en de gevonden speerpunt van Germaanse makelij is,
- en de speerpunt kennelijk niet van Saxische makelij is,
- en speren (lansen) de kenmerkende en geduchte wapens van Angelen waren,
>> mogen we aannemen dat de slag van 235nC geleverd werd door de Romeinen en de Angelen, die hun grondgebied aan het verdedigen waren.

Aangezien na 235nC geen Romeinen meer aanwezig zijn in Noord Duitsland, mag men aannemen dat de slag bij Harzhorn is gewonnen door de Angelen. Immers, zouden de Romeinen de slag hebben gewonen, dan waren ze zeker in Noord Duitsland gebleven en hun positie aldaar hebben versterkt. Diverse historici stellen dat de Romeinen zulks inderdaad van plan waren. Het mislukken van het plan van de Romeinen mag derhalve gezien worden als een overwinning door de Angelen.

 
Oldenzaal:
Stad in Twente. Rond 1178 genoemd als Aldensele (#Quedam/p91) Aldaar bevindt zich de Tankenberg. Daar ooit een Anglische tempel stond waar paarden werden geofferd.
¶ De regio Oldenzaal wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. De naam Oldenzaal lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ald, eald (oud) + sele (zaal).
** Tankenberg

Olderman:
Anglisch: ealdorman. Ook: eald, alderman of earl. De hoogste rang c.q. de belangrijkste magistraat onder de Anglische koning. Functies: administratie van een scire (gewest of ealdormanry), belasting heffen en innen, handhaving van de wet, een leger vormen op verzoek van de koning en het leger aanvoeren. Benoemd door de koning. Meestal uit de oude en machtige geslachten.
¶ 1500nC++: ealdormen, olderman = hoofdeling = iemand met aandeel in het bestuur van de gouw waar hij woont. Hij moet voldoen aan de volgende eisen:
- eigenerfd zijn
- minimaal 30 grazen (15 Ha) land bezitten
- zijn gegoedheid moet gegarandeerd zijn; i.c. hij moet:
-- vrij man zijn
-- geboren zijn uit een wettig huwelijk
-- geen misdaden gepleegd hebben
** Redger

Olfries: (750-1500nC)
Fictieve naam voor Oostlauwers Fries, gesproken in het land langs de Noordzeekust van de Lauwerszee tot de Elbe, i.e. Noord Groningen, Noord Neder-Saxen en de waddeneilanden Borkum, Nordeney, Juist en Baltrum. Deze regiotaal verschilt heel sterk van andere Friese talen. Olfries is in de loop der eeuwen geleidelijk verdrongen door het Neder-Saxisch. Sinds 1350 in Groningen en in 1500-1700 in Noord Neder-Saxen.
In 1364 bericht de Stader Coplar over een kapel in Cranenburg gelieerd aan de kerk van Hechthausen in Neder-Saxen tussen Bremen en Hamburg. De kapel staat naast de veenborg Cranenburg. Segebaldo Marschalck van de Cranenburg schenkt in 1461 de kapel een klok met de inscriptie

Anna bin ick geheten, Segebalde leth mi gethen

Wer will buen an de Straten, mot de Minschen reden laten.

 
Olfrisia:
Fictieve naam voor het land waar in het verre verleden Olfries wordt gesproken. Het gebied strekt zich uit langs de Noordzeekust van de Lauwerszee tot de Elbe en omvat Noord Groningen, Noord Neder-Saxen en de waddeneilanden Borkum, Nordeney, Juist en Baltrum. Het land wordt in circa 400vC-100nC vrij zeker bewoond door Angelen uit Noord Duitsland (Angeln) en Zuid Denemarken. Sinds 100 nC settelen zich steeds meer Saxen en Friezen uit Neder Saxen zich in Olfrisia en andere delen van NW Nederland. In de loop der eeuwen wordt hun invloed daardoor steeds groter en verdwijnt de oorspronkelijke Anglische taal en cultuur steeds meer ten gunste van de Saxen. Hierdoor ontstaat een soort mengcultuur met zowel Anglische als Saxische kenmerken.
¶ Olfrisia is vrij zeker een belangrijk gebied bij de migratie van Angelen en Saxen naar Engeland in 350-600 nC. Bij Kranenburg aan de rivier Oste in Neder-Saxen (regio Stade) steken o.a. de Hasten over naar de Noordzeekust. Vandaar migreren ze naar Zuid Engeland en vestigen zich in de regio, die de naam Hastings krijgt. Iets ten noorden van Hastings ontstaat een dorp met de naam Cranbrook. De Hasten zijn een onderstam van de Saxen, die oorspronkelijk wonen oosltelijk van Stade, waarschijnlijk rond de Lünenburger Heide. De Hasten die door het gebied Kranenburg trekken, worden kennelijk beschouwd als vreemden. Het betekent dat die regio in die tijd kennelijk niet door Saxen wordt bewoond, maar eerder door Angelen. E.e.a. komt overeen met het feit dat vanuit het naburige Jork massamigratie plaats vindt naar noord Engeland, waar ze zich o.a. settelen in Eburacum (later York genoemd) en omgeving. York en Yorkshire worden gezien als gebieden waar voornamelijk Angelen settelen. E.e.a. bevestigt de these dat in de regio Stade in die tijd Angelen wonen.
¶ Het veelvuldig voorkomen van Olfriese plaatsnamen met -beck vinden we terug in Bernicia, het gebied in Noord Engeland waar de eerste Angelen zich vestigen rond 350 nC. Ook plaatsnamen met Fen-, -stedt, -wick, of -ham vinden we terug in Bernicia. Dergelijke topografische overeenkomsten zijn vaak terug te vinden in migratiegebieden. O.a. in Amerika sinds de massamigratie vanuit NW Europa. Ze worden beschouwd als een sterke aanwijzing voor de herkomstgebieden van de migranten.
** Angelen, Mega Angeln, Humsterland, Olfries, Lx (Kranenburg Neder-Saxen)
# FRI, DAB, KBG

Olie:
()A ele (olie), linsaedoly (lijnzaadolie), oly (olie; ON olij; AS ôlli), olyfleasc (oliefles), olygihwaesan (oliegewassen), olyleamp (olielamp), olymylens (oliemolens), olysaedn (oliezaden)
¶ 2000-12cC Kreta. Sinds 2000vC heeft Zweden al handelsrelaties met Kreta en via dat land mogelijk ook met Egypte. Kreta is een centrum voor handel met Egypte en het Nabije Oosten. Men kan stellen dat als er contacten zijn tussen Zweden en Kreta, dat er dan ook zeker contacten kunnen zijn tussen Zweden en Egypte, direct of indirect.
¶ 1500vC++ Inglings, koningsgeslacht in Zweden.
¶ 1400vC: Egyptenaren gebruiken al ruime tijd olielampjes. Dit blijkt uit hyrogliefteksten van bouwwerkers van de piramide van Horemheb in Zuid Egypte. De olielampjes bestaan uit een kannetje met een koord dat dient als pit. Aangezien de winning van aardolie nog niet bestaat in die tijd, zal de lampolie mogelijk worden gewonnen uit oliehoudende zaden, zoals later in Europa gebeurt.
¶ 1200vC++ Watermolens in gebruik in Mesopotamië. Vanuit Mesopotamië verspreidt de watermolen zich naar Europa en andere delen in de wereld. De oudste watermolens zijn zgn schoepenraden die werden gebruikt voor het malen van granen, persen van olie, bewerken van metalen, maken van papier en textiel.
¶ 665vC++ Angelland. Wanneer de Angelen voor het eerst olielampjes gebruiken, is vooralsnog niet bekend. Mogelijk leren ze het gebruik ervan kennen via de Inglings uit Zweden, waaruit ze zijn voortgekomen. De Zweden hebben al handel met Kreta in 2000VC. Zij kunnen het gebruik dus hebben geleerd via hun handelscontacten met Kreta en Egypte.
¶ 100nC++ Syriërs en Romeinen gebruiken olielampjes.
¶ 800nC++ Bron ZWH/p12 schrijft:

Een enkele keer kom je in documenten uit die tijd [800nC++] herinneringen aan Haarlo [bij Neede/Gld] tegen. ... Belasting werd in natura betaald. Lang nog lees je dan ook nog van 'mishoenders' op 11 november (St. Maarten) voor de pastoor en eieren voor de koster (die moet hij overigens wél zelf komen halen). ... Wat je ook vaak tegenkomt is 'jaarlijks een molder raapzaad (soms reuvezaad) voor het licht van de koorlampen en een pond was voor de kaarsen op het altaar'.

Oliegewassen:
Anglisch: olygihwaesan. Dit zijn gewassen met plantdelen die winbare hoeveelheden olie bevatten. I.b. oliezaden ofwel oliehoudende zaden. Primair gaat het hierbij om:
blawmaen = blauwmaan (# kruid, plant)
blawmaensaed = blauwmaanzaad
colsaed = koolzaad; ON coelsaet
hempsaed = hennepzaad = oliehoudend zaad
henepsaed = hennepzaad
linsaed = lijnzaad, vlaszaad
mustartsaed = mosterdzaad = zaad van de mosterdplant
raep = raap, raapzaad = # koolzaad
raepsaed = raapzaad = # koolzaad
rape =A raepsaed
sunneblomsaed = zonnebloemzaad
De planten van deze oliezaden worden in NW Europa van oudsher op ruime schaal verbouwd.
¶ Rond 600vC ontstaat langs de hele kust van de Waddenzee een uitgestrekt gebied van kwelders, dat alleen bij stormvloed onder water loopt. Anglische boeren uit NO Duitsland vestigen zich daar. Ze leven er op wierden, die ze zelf hebben gebouwd. Op de hoge delen van de kwelders verbouwen ze granen, oliehoudende zaden en duivebonen.
¶ Englewyrtal (engelwortel) is een wilde plant, die op natte en voedzame grond groeit. De gedroogde wortels worden van oudsher gebruikt om er geurige olie uit te persen.
** Koolzaad, Oliezaden, Waddengebied
# FRI, WP

Olielampen: > Verlichting, Vuurtorens, Olie

Oliemolens:
Anglisch: olymylens, slagmylens. Oliemolens worden ook wel slagmolens genoemd omdat ze olie slaan (persen) uit uit oliehoudende zaden, zoals o.a. colsaed (koolzaad) en raepsaed (raapzaad). Raepcouc = raapkoek = afvalproduct van oliemolen. Wanneer dit oliepersen start, is vooralsnog niet bekend.
¶ De oudst bekende oliemolens in Nederland zijn anno 2010 watermolens:
- 1126nC: kluismolen in Beek, Limburg
- 1300nC: oliemolen bij havezathe Plekenpol in Winterwijk
- 1347nC: de Noordmolen te Azelo/Twente, vermeld in 1347 als de Noort meule
¶ De oudste watermolens komen rond 1200vC in gebruik in Mesopotamië. Vanuit Mesopotamië verspreidt de watermolen zich naar Europa en andere delen in de wereld. De oudste oliemolens in Nederland kunnen dus zeker al ver vóór 1300nC in gebruik zijn.
¶ Sinds de 16e eeuw komen de windmolens sterk in gebruik. Vele van deze windmolens worden gebruikt voor het zgn olie slaan uit oliehoudende zaden.
** Molens, Watermolens

Olieproducten:
()A raepcouc (raapkoek = afvalproduct van oliemolen. Bevat veel vitamines en mineralen. Wordt o.a. gebruikt als veevoer)

Olieproductie:
Wanneer en waar de eerste olieproductie plaats vindt in de wereld is vooralsnog niet bekend. In 1400vC gebruiken Egyptenaren al ruime tijd olielampjes. Dit blijkt uit hyrogliefteksten van bouwwerkers van de piramide van Horemheb in Zuid Egypte. Dat betekent dat al rond 1300vC olie uit zaden wordt geproduceert. Mogelijk eerst handmatig met wrijf- of persstenen. Later met oliemolens gedereven door wind of water.
¶ De Angelen hebben de productie van olie mogelijk geleerd van de Inglo-Goten, waaruit ze zijn voortgekomen. Die kunnen het hebben geleerd via hun handelscontacten met Kreta, die al sinds 2000vC bestaan.
** Inglo-Goten, Kreta

Oliezaden:
Anglisch: olysaedan. Dit zijn zaden met winbare hoeveelheden olie of vet.
()A colsaed (koolzaad), blawmaensaed (blauwmaanzaad), henep, hemp (hennep), linsaed (lijnzaad), mustert (mosterd), raepsaed (raapzaad; AS/VLoud raepsaet), ryfesaed (reuvezaad), sunneblom (zonnebloem)
De planten van deze oliezaden worden in NW Europa van oudsher op ruime schaal verbouwd.
¶ 800nC++ Bron ZWH/p12 schrijft:

Een enkele keer kom je in documenten uit die tijd [800nC++] herinneringen aan Haarlo [bij Neede/Gld] tegen. ... Belasting werd in natura betaald. Lang nog lees je dan ook nog van 'mishoenders' op 11 november (St. Maarten) voor de pastoor en eieren voor de koster (die moet hij overigens wél zelf komen halen). ... Wat je ook vaak tegenkomt is 'jaarlijks een molder raapzaad (soms reuvezaad) voor het licht van de koorlampen en een pond was voor de kaarsen op het altaar'.

Oltvoort: buurt tusse Olde en Harfsen in de Graafschap/Gld > Harfsen

OMAA: Overleveringen mbt Angelen in Angelland
650vC Ingwi (ZA)
500vC Ingaldinghem (ZA)
450vC Humsterland (ZA)
350vC Anglisko (ZA)
200vC Arwin van Angeln (gb 225vC; ZA)
-80nC Angelen tussen Elbe en Rijn (Tacitus) > Angelen
-95nC Angelen op Continent NW Europa (Tacitus) > Angol
125nC Angel-Saxisch Verbond > Angel-Saxen
150nC Meynerswijk/Arnhem (ZA)
275nC Afferden/Maas (ZA)
405nC Offa van Angeln (ZA)
405nC Fiveldor (ZA)
405nC Oeffelt (ZA)
449nC Angle (ZA)
449nC Hollingstedt (ZA)
449nC Hengest & Horsa (ZA)
449nC Engist van Angeln in Leiden > ASV
450nC Hasten (ZA)
459nC Engist van Angeln (gb 405nC; ZA)
459nC Engelum (ZA)
459nC Burcht van Leiden > Leiden
500nC Engelenburg Brummen (ZA)
500nC Natheid Angelland > Overleveringen, P35
514nC Erma van Angeln > Radiger
750nC Englandi Beekbergen > Engeland Beekbergen
754nC Lebinus in Deventer > Lebinus
765nC Batho van Minden (ZA)
950nC Menneke van Holten (ZA)
1000n Hardinga (ZA)
1327n Anglische Mark (ZA)
1658n Inglisc Miss (ZA)
** Overleveringen, Widsith, HAPA, Volksverhalen

Ommelanden: > Groningen

Ommen:
Alias Umme, Ummen (1233nC++). Stad in Overijssel, gelegen aan de Vecht. #Quedam/p135

Omvang:
()A bigge (groot), brad (breed; AS broad, braid), bradth (breedte), brea (=A brad; ON bree), ceort (kort; AS kot; SW kot), claen (klein; ON cleen; AS kleen), doric (breed; ES doric), gaer (altegaar, helemaal, totaal; ASoud gar), gewona (gewoon), great (groot), grut (groot; AS grut), haugh (hoog; ON hoghe), haugh (hoogte, plateau), heag (hoog; AS heeg, heech; EZ hech), heah (=A heag), hiog (=A hog), hog (hoogte, plateau), hump (homp, groot stuk), hyg (hoog; AS heug), lang (lang), littel (klein; ON littel), lut (klein), luth (klein), lutke (klein; AS/LM lutke), lytel (luttel, gering, klein; ON littel, lettel), mecla (groot; ON mekel; AS mekkel), micla (groot), myce (klein), pene (klein, gering), pigge (groot), pogge (groot), sceort (kort), sid (wijd, lang), sleam (slank, smal; AS sliem) smael (smal; ON small), thicce (dik), thynne (dun, gering, onbeduidend; ON dunne), ucle (ukkel, ukkie, klein kind, iets kleins)

Onafhankelijkheid: > Coevorden (Slag om Ane)

OND:
Het Twents kenmerkt zich o.a. door veelvuldig gebruik van de vraag "Of niet dan" achter opmerkingen. Het zelfde verschijnsel doet zich voor in het het Engels met "Doesn't it?". Dit taalverschijnsel kan zijn meegenomen door Angelen uit Twente naar Brittannia tijdens de massamigratie in 450-550nC van Angelen naar Brittannia. Het betekent dan dat dit verschijnsel zich al voordoet in het oudste Anglisch op het Continent.
** TEHA

Onderstammen:
betr Angelen
150nC: Rond deze tijd wonen in Angelland de volgende Germaanse stammen die gerekend kunnen worden tot de Angelen: Angili (Angelen; P), Chamaven, Chauken (ZA), Hasten (ZA), Longobardi (P; ZA), Myrgings (ZA), Phrisii (P; > Friezen), Tubanten (ZA).
P = genoemd op kaart Ptolemaeus 125nC
** Stam, Volk, Angelen

Onderwijs:
()A ariman (=A rekanan), arimed (rekenkunde), bec (=A boc), benc (bank; ASoud benck), bord (bord), boc (boek; AS book), bok (=A boc), buk (=A boc), cild (kind), cind (kind), cnaw (knap, weter), cnawan (weten), crite (krijt), cudh (kunde, vaardigheid), cunnan (kunnen, kennen, weten), ince (inkt; ON incte), knaa (=A cnawan), laeran (leren), laesan (lezen), leornian (=A laeran), maegester (meester), papyr (papier; ON papir), penne (pen; ON penne), recenian (=A rekanan), rekanan (rekenen, berekenen, ramen), sceolan (ww scholen, onderwijzen), sceolbagge (schooltas), sceolbord (schoolbord), sceolbred (houten kastje gebruikt in lager onderwijs als schooltas tot circa 1940; AS skoolbret), sceoling (scholing, onderwijs), sceolmaester (schoolmeester, schoolhoofd), sceolu (school; AS skool), scrifan (schrijven; AS skrieven), specan (spreken; ON spreken, speken; AS sprekken; ASoud spraecken), spraecan (=A specan; ON speken), sprecan (=A specan; ON spreken; AS sprekken; ASoud spraecken), scrifan (schrijven; AS skrieven), taecan (onderwijzen, leren, les geven), talu (taal; AS toal; SW tael), tellan (tellen), tunge (=A talu; NL tong), wisdom (wijsheid; ON wisdom), wished (wijsheid; AS wieshied), wordboc (woordenboek), writan (schrijven)
¶ timetable:
3500vC++--- onderwijs in Egypte
-800vC++--- onderwijs in Griekenland
--12vC++--- onderwijs in Rome
-550nC++--- onderwijs in NW Europa
-775nC++--- In Angelland start rond 775nC met de komst van Lebinus in Deventer het onderwijs aan kinderen door katholieke missionarissen. Het is vooralsnog niet bekend of de Angelen voordien al georganiseerd onderwijs geven.
-800nC++--- Bron ZWH/p10 schrijft:

Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. ... Daar er geen hof was, moesten de christenen zelf de economie regelen en belasting werd betaald aan de kerk. De kloosters namen in die samenleving een uiterst belangrijke plaats in. We moeten ons de monniken van toen niet voorstellen in vrome afzondering in hun cel. ... Het klooster deed dienst als herberg voor reizigers maar tevens als ziekenhuis, en met hun kruidentuin waren de monniken de eerste apothekers. Bovendien verzorgden zij het onderwijs.

In de middeleeuwen waren het de kloosterscholen die ervoor zorgden dat aanstaande geestelijken goed onderwijs kregen. Van de gehele bevolking waren het dan ook alleen de geestelijken die konden lezen en schrijven. Zelfs keizer Karel de Grote was die kunst niet meester, en hij bediende zich dan ook van een secretaris - een geestelijke.

Pas toen omstreeks 1400 de handeL begon op te bloeien, ontstond bij kooplui de behoefte aan lezen en schrijven; ze moesten immers hun kasboeken bij kunnen houden. Heel langzaam groeide er zo onder de burgerij een groep die leerde lezen en schrijven. Deze ontwikkeling werd overigens met schrik aangezien door de geestelijkheid, die hierdoor het monopolie van wetenschap, wat hun grote macht gaf, kwijtraakte. De toestand op onderwijsgebied bleef echter nog lang uiterst gebrekkig, met name op het platteland. Ieder die dat wilde, kon een school beginnen; er vond geen enkele controle plaats van de kennis van de schoolmeester. Zo was er in Warnsveld ooit een schoolmeester die in het geheel niet kon lezen en schrijven; al zijn kennis bestond uit één psalm. En in 1760 was er in Borculo een zekere meester Pott, een Pool die geen woord Hollands sprak en die de kinderen in het Duits uitschold: 'Kast de mich verstehen du Flegel?'
...
Nu was het met de salariëring van de schoolmeester ook bepaald droevig gesteld: zo'n S 100 à S 150 per jaar was al veel. Dit was te weinig om van te kunnen leven en dus moest de meester zien er een baantje bij te krijgen. Vaak was dat markeschrijver, voorzanger in de kerk of begrafenisondernemer. Soms ook moest hij het hebben van schoolgelden of van extraatjes zoals 'een vrije plaats in het turfveen' of van een stuk vlees van de slacht. ... Een ander voorbeeld van de bizarre toestanden die er toentertijd heersten is dat van de schoolmeester in Giesbeek: Deze was tevens jachtopziener, met als gevolg dat hij bijna nooit op school aanwezig was.

Na circa 1500 hadden de gegoede grondbezitters, de markegenoten, op het platteland de touwtjes in de handen, zoals dat in de steden het geval was met de rijke kooplui. Zij benoemde een schoolmeester, want hun kinderen moesten onderwijs hebben, en zij benoemden een koster, want de kapel was eigendom van de markegenoten (van wie een aantal weliswaar rooms was). Overigens werd de kapel, behalve zo nu en dan voor een kerkdienst, gebruikt voor de markevergaderingen. Ook de armenzorg namen de markegenoten voor hun rekening - en zo zijn tot diep in de 19e eeuw marke en naoberschap in elkaar verweven.

 
Ong-: > Eng-

Ongedierte:
()A claebot (korenworm; ON clabot), fleah (vlo, vlooi), laece (bloedzuiger; ON lake), screawa (spitsmuis), ungedeorta (ongedierte), wudwyrm (houtworm; ME woodwurm)
** Insecten

Ongel:
=A Ongle =A Angle =A Engle =A Ongull = Angel
¶ 650nC: Widsith is een Engels dichtwerk, mogelijk uit de 7e eeuw nC. Widsith is een geïdealiseerd zelfportret van Caedmon, een troubadour uit de Germaanse tijd. Hij zwerft over grote afstanden en is een graag geziene gast in drankhallen, waar hij vele groten der aarde vermaakt. In het dichtwerk komen vele helden voor uit de 4e-6e eeuw. Het is daarom ook een belangrijke historische bron. Tevens toont het werk de belangrijke rol van een troubadour in de Germaanse tijd. Hieronder een selectie uit het werk.

Ongelkamp:
AVA Ongle (Angel) + caemp (kamp, open veld) = Angelkamp
De naam Ongelkamp komt voor als veldnaam:
- in Harreveld als Ongelnkamp. Anno 2010 Onland genaamd
- in Zalk als Ongelkamp aan de Zalkerdijk
** Engelkamp

Onkruid:
()A brandnetele (brandnetel; AS braandnettel), cwecwa (kweekgras, onkruid; AS kwekwe), cwice (kweek, kweekgras, gras, snel groeiend onkruid), dolle (dollekruid, zwartkoorn, akkerkruid), fuyle (onkruid; AS/VL vuyle), horscrodd (reukgras; # onkruid; AS horskroed), netele (netel; AS nettel; AS/oud nethel), reac (perzikblad; AS reek), rut (onkruid; AS rute, roete), rutland (land waar veel onkruid groeit), slufhacc (reukgras; AS slofhakke), thistel (distel), weod (onkruid; ON wiet)
** Kruiden, Planten & Struiken

Onland:
Anglisch: unland = onland = slecht land, drasland, wetland; ASoud unlandt
** Ongelkamp/Harreveld

Ontginning:
Ontginnen is het in cultuur brengen van woeste gronden om die geschikt te maken voor landbouw, veeteelt of fruitteelt.
¶ 500.000vC++: Uit de volkstuinen van de Oudheid ontwikkelt zich rond 500.000vC de grootschalige landbouw en veeteelt in Egypte, gericht op eigen consumptie en op verkoop. Voor deze agrocultuur worden woeste gronden veranderd in bruikbare cultuurgronden.
¶ 4000vC++: Op oude hieroglieven in Egypte is te zien dat rond 4000vC de Egyptenaren koeien, ganzen en eenden houden en gewassen oogsten. Vandaar verspreidt de grootschalige agrocultuur zich verder via Zuid Europa naar Noord Europa.
¶ 800vC++: Anglische boeren leggen op zandgronden raatakkers aan: vierkante velden aan van 40x40 meter met walletjes eromheen om verstuiving van de grond te voorkomen. Ze verbouwen afwisselend verschillende gewassen of laten de grond braak liggen en er vee op weiden. Zo ontstaan in de loop van vele jaren hele complexen van akkers. Middenin staan de huizen, schuren en stallen. > Raatakkers
¶ 1250++: Bron ZWH/p30 schrijft: "Na circa 1250 veranderde er iets: er kwam meer geld in omloop, de pacht kon betaald worden en menige horige kocht zich nu vrij. Intussen nam de bevolking toe en de kleine boeren wilden ontginnen, waardoor woeste grond begeerlijk werd. Maar er was nog genoeg ruimte. Bos, moeras, veen - grote gebieden waarin iedereen (voorlopig) zijn gang kon gaan. De bossen leverden bouwmateriaal voor de huizen die toen nog van hout waren: bovendien werd er veel hout gestookt. Daarnaast waren ze het jachtterein voor de varkens die er eikels vonden. De hei leverde plaggen, ook een bouwmateriaal, en voer voor de schapen. Temidden van die woeste gronden werden boerderijen gebouwd als eilandjes van cultuur."
¶ 1350++: In de 14e eeuw begint de ontginning van het veengebied Nijbroek op de Veluwe. De graaf van Gelre heeft daartoe opdracht gegeven. Het hele gebied wordt opgedeeld in percelen, die te koop worden aangeboden. De administratie van de verkoop is een 'lijst van ontvangsten aan handwissel vanwege de koop en verkoop van grond'. De rentmeester van de Veluwe maakt deze lijsten op. Op de lijst van 1334-1335 (RAG, HA, ivn 372) komt een groot aantal namen voor, waaronder die van Theodorico de Cranenboergh ofwel Theodorus van Cranenburgh. Letterlijk staat er:

Item a Theodorico de Cranenboergh de vii iugeris et iii hunt emptis erga Johannem Duem.
ofwel:
Idem aan Theodorus van Cranenburgh gedaan 7 juk (morgen) en 3 hont [3/6 morgen] verkocht tegen twee Johannem [muntsoort]

 
Ontspanning:
()A cantan (zingen), cuyrhus (kuierhuis, kroeg; ASoud kuyerhuse), furmakeniss (vermaak), gamenian (spelen, sporten), gastocc (wandelstok; AS gostok), hlehhan (lachen; AS lahhen), laesan (lezen), praetan (praten), praethus (praathuis, kroeg; AS proathoes), ranan (rennen, lopen, rijden), singan (zingen), swimman (zwemmen), talu (vertelsel, verhaal), tellan (vertellen, verhalen), wandlan (wandelen)
** Gezelligheid, Vermaak

Ontangeling:
Betreft het verdwijnen van al wat verwijst naar Anglische herkomst.
¶ demografie
Onderstaand tabel toont per regio/tijdvak de verhoudingen A:S:O = Angelen : Saxen : OverigeBevolking in Angelland. * = schatting

¶ cruciale feiten:
-803------ Pax Anglorum verschrompeld tot NO Nederland > Pax Anglorum
1200++--- Bisschop van Utrecht probeert met hulp van de Saxen, Friezen en Beieren NO Nederland in zijn macht te krijgen > Pax Anglorum
1300-1516 Neder-Angelland onderdeel Bourgondisch Rijk
1300++--- Nauwe samenwerking Engeland-Bourgondië
1327++--- Verfriezing West Neder-Angelland > Verfriezing
1337-1453 Honderdjarige Oorlog Engeland-Frankrijk > HJO
1350-1490 Angelen strijden tegen Friezen en Saxen
1350-1450 Schieringers & Vetkopers (Noord Nederland) > Vetkopers
1350-1490 Hoekse en Kabeljauwse Twisten (West Nederland) > Hoeken
1375++--- Versaxing NO Nederland langs grens met Duitsland > Versaxing
1568-1648 Tachtigjarige Oorlog; Engeland steunt de Nederlanden > TJO
1650-1930 Nederlands-Engelse rivaliteit en samenwerking in handel en kolonies
** ACV, ACO, TJO, Angerlo, Angelstein, HGZW, Lex Anglorum, Pax Anglorum, Verfriezing, Versaxing

 
Ooftbouw: btr fruitteelt > Vruchten

Oorlog:
()A: aesc (oorlogschip gemaakt van essenhout), afleaman (wegjagen, verjagen), afrian (bevrijden, vrijalten), afslegan (afslachten), afslog (afslachting), angol (pikhaak), angon (speer, lans > Angon), arwe, earh (pijl; ME arrow), awerian (afweren, verweren), awestan (verwoesten), baene (slagveld; ON baen, bane), battel (strijd, veldslag), beald (=A bold), bebeodan (bevelen, commanderen, aanvoeren), becca (steekwapen), behorsian (paard afpakken), betaelge (bataljon, leger, gevecht), blodscead (zn bloedvergieten), boga (boog BT wapen; ME bow), bold (moedig, boud, dapper; ON bolt; AS bolt), braentscattan (brandschatten), bront (brand, vuur, zwaard), brunt (brandhaard > Brunt), busc (bus, geweer, geschut, kanon), buscmaester (geschutmeester), buscrut (buskruit), cealan (kelen, doden), cnocian (knokken, vechten; ON cnocken), creagan (strijden), creagar (strijder, krijger), cring (slachtoffer), cringan (omkomen in de strijd), critan (schreeuwen; ON crijten), cwellan (kwellen, doden), dagga (kort zwaard; ON dagge), daggan (steken, doodsteken), dearr (durf, moed), dearran (durven), diedan (doden), dolle (dolk; ON dolle), dork (dolk), dorkan (doodsteken), drepan (treffen, slaan, doden), dulc (dolk), dulcan (doodsteken), earcere (boogschieter; ON archier), eoh (paard), eorl (vorst, krijgsheer), faehdh (vete), faerarda (veldtocht, krijgstocht, acties), fana (vaan, vaandel, vlag), feaht (vecht, gevecht; >A feohtan), feallkyl (valkuil), feohtan (vechten; ON vichten; ME fight), feonan (haten), feond (vijand), feondscap (vijandschap), ferend (soldaat), ferth (vrede), fiend (vijand), fierd (leger, campagne), fierdwise (legerorder), filagan (doodsteken), flagga (vlag; ON vlaghe; AS vlagge; ME flag), flit (strijd), flitaex (strijdbijl), flothere (vlootleger, mariniers), fona (=A fana), forheowan (verslaan), frama (korte speer; >PgDix), franca (speer), freca (krijger, soldaat), freth (vrede), fridhu (vrede), fuhton (vechten), fultum (leger, troepen), fyrd (leger), fyrdman (strijder, soldaat, militair), fyrdmen (strijders, soldaten, militairen), gafeluc (speer), gar (speer, puntmes), garite (wachttoren, -huisje), gear (=A gar), gefeoht (gevecht), genota (bondgenoot), gesceot (geschut), gewiss (bondgenoot), glaefe (speerpunt, lancier), grima (masker, gezichtbeschermer), guth (strijd, veldslag), guthan (strijden, vechten), guthas (moed, durf, strijdvaardig; ME guts), haet (=A hod), hasta (speer, lans > Hasten), hauw (=A how), hauwan (=A howan), hauwberc (maliënkolder), hearnes (harnas; ON hernas), helm (helm; ON hellem), helmet (=A helm), heolstor (holster), here (leger, ON heir), hereban (dienstplicht; ON heirban), herebaen (herebaan, legerweg = brede weg voor verplaatsing van troepen; ON heirbaen), herebeorg (legerplaats, kazerne; ON heirborg), herereaf (legerofficier), heretuge (hertog, generaal), heriman (legerheld, oorlogsheld), heru (zwaard), hod (hoed; ON huet; AS hood), hors (paard), how (zn houw, slag), howan (houwen, slaan, vechten), hros (paard), hundred (legergroep van 100 man uit zelfde regio), hwopan (dreigen), hyrst (tooi, wapenrusting), kiva (geschil, gevecht, strijd; ON kive), lance (lans), leadere (leider, aanvoerder, gids; ON leeder, leder), marescaelc (maarschalk; ON marescalc), maesse (mes), oferwiht (overwicht; ON overwigt), orlege (oorlog),

    

 
paes (vrede), paesmakere (vredestichter), piccaex (pikhaak, strijdbijl), picchoc (pikhaak), podder (poeder, buskruit), poddersticc (geweer), pongart (pongert, pikhaak), pongere (ponger, pikanier), praett (list), rad (raid, aanval, plundering), radian (raiden, aanvallen, plunderen), rand (rand, schild), reaf (officier), rease (veldtocht; ON reese), rey (strijdgewoel; ON rei), sacu (zaak, rechtszaak, strijd), saet (vrede), sahta (vrede), sate (vrede), scaeth (schede voor mes, dolk of zwaard), scatha (vijand), sceaft (speer; ON schaft), scearman (schermen; AS skermen), scearmere (schermer, zwaardvechter, strijder), scearmisse (schermutselingen), sceld (schild; ON scelt, schelt, schilt), sceot (schot), sceotan (schieten; ON scieten; AS skieten), scield (schild; AS skild), scirman (schermen; AS skermen), scirmes (schermutseling; ME skirmish), seaxe (saxe, kromzwaard > saxe), sige (zege, overwining; ON seghe), sige heafan (zegevieren, overwinnen), sigor (winnaar, overwinnaar), slagan (slaan, verslaan), slecg (slagmes; ON sleg, slegge), slege (slag), spai (spion), spaian (spieden, bespieden, spioneren), spere (speer; ON spere), spereheafod (speerhoofd = speerpunt), spian (spieden, bespieden, spioneren; ON spien), spie (spion; ON spie), sprincal (sprinkel = slagwapen), stout (moedig, dapper, flink, ondernemend; ON stout, stolt), stoutlic (op moedige wijze; ON stoutlike), strael (pijl), strica (aanval, slag), strican (aanvallen), stridan (strijden; ON+AS striden), stride (strijd; AS stried), stridmaeccar (strijdmakker; AS striedmakker), strivan (streven, strijden, vechten), suk (=A sacu), sweord (zwaard), tente (tent; ON tente, tinte), tentpal (tentpaal; ON tenteboem), thain (soldaat), thegen (soldaat), thegen (soldaat), threat (dreging), threatian (dreigen), thrym (macht, kracht), treg (strijd), tregan (strijden), tregar (strijder), trekiar (strijders), wacan (waken, bewaken), wacere (waker, bewaker, wacht), waelan (strijden, vechten, verslaan, doodslaan), waelere (strijder, vechter, soldaat), waelstede (strijtoneel, slagveld), waepen (wapen), waepenbrothor (wapenbroeder), waepennot (wapengenoot, wapenbroeder), walan (=A waelan), warra (strijd, oorlog), wera (soldaten; ON weermannen), werian (weren, verweren), weringe (verweer, afweer; ON weringhe), wigan (strijden), winnan (winnen, verwerven, lijden, streven, strijden).
** Vechten, Leger, Wapens, Paarden, Situaties, Agressie, Veiligheid, Vestingen, Spionage

 
Oorlogen:
Betreft oorlogen van of tegen Angelen in Angelland.
665vC-- Deense koning Ingwi naar Angeln. Broer pleegt staatsgreep. > Ingwi
200vC-- Denen teisteren Oost Angeln. > Heraldiek: Witte Adelaar
9nC---- Slag in Teutoburger Woud > Teutoburger Woud
166-180 Marcomannische Oorlog > Thorsberg
200-500 Denen teisteren Angeln > Angeln
235nC-- Angelen verslaan Romeinen bij Oldenrode/Hannover > Oldenrode
345-360 Oorlog in Holstein > Freawin (gb 320nC)
405---- Offa van Angeln verslaat de Saxen bij Bremen > Offa van Angeln (gb 385)
405---- Offa van Angeln verslaat de Swafen bij Fiveldore in Groningen > Fiveldore
449nC+ Eomar van Angeln stuurt troepen naar Brittannia > Vortigern
468---- Anglische vloot van 400 schepen uit Haithabu naar de Rijnmond > Radiger
500-700 Angeln geleidelijk veroverd door de Denen > Angeln: De grote trek 4
600---- Anglisch rijk Thuringen veroverd door Saxen en Franken > Thuringen
** Machtpositie, Anglische macht, Wapenfeiten, PgAngletimes

Oosterbeek:
Dorp bij Arnhem. De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit de regio Apeldoorn en Beekbergen. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Eostre (Eastre = Anglische godin van de dageraad, vruchtbaarheid, landbouw, lente, nieuwe groei en wedergeboorte) + bece (beek). Dus: de beek van Eostre. Ofwel: de beek waar Eostre werd vereerd. > Eostre
¶ Bilderberg Dit is een zandhoogte bij Oosterbeek. De naam lijkt vrij zeker afgeleid van Bylder (Balder = Anglische god) + beorg (berg, heuvel). Dus: de berg van Balder. Ofwel: de berg waar Balder werd vereerd. > Balder
¶ Duno Heveadorp: (50nC++) De Duno is een oude schans op een stuwwal zuidwest van Oosterbeek, tussen Heveadorp en Doorwerth, uitlopend tot aan de Neder Rijn en grenzend aan de Limes. Ze fungeerde als wachtpost van de Angelen, die aldaar de Romeinen in de gaten hielden. Naar schatting is de schans gebouwd rond 50nC, vlak na de bouw van de Limes. De naam Duno is vrij zeker afgeleid van Anglisch dune = duin, heuvel. Kennelijk is dit de genoemde stuwwal.
 

Oosterhesselen:
Dorp in ZO Drente, oostelijk van Coevorden. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Noord Drente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch heassa (heze, hees = bos van bomen of struiken van één soort; ON hese) + le (klein).

 
Oostnederlands: (ONL:)
De streektalen van NO Nederland worden vaak Nedersaxisch genoemd. Het is de vraag in hoeverre dat terecht is. Beïnvloeding door het Nedersaxisch in de Duitse deelstaat Nedersaxen is zeker mogelijk. Maar in welke mate? Wordt niet al te gemakkelijk vergeten dat de infiltratie van grensstreken in NO Nederland door Saxen uit Oost Duitsland rond 775nC per saldo beperkt was? > Saxen
¶ Anno 2009 lijkt NO Nederland voor circa 73% van Anglische herkomst. (> AFA) De Oostnederlandse streektalen lijken derhalve in gelijke mate te stoelen op de oude Anglische taal. Door migraties en isolementen zijn her en der differentiaties ontstaan. Deze betreffen vaak de klinkers in de woorden. Zo kan Anglisch crawe (kraai) daardoor de regionale verschillen krô, kra en krê opleveren.
¶ De overige 27% roots van NO Nederland bestaat voornamelijk uit Saxen en kleine volkstammen (Chamaven, Chauken, etc) die sinds de Anglische immigratie geleidelijk zijn opgenomen in de bevolking van NO Nederland.
** Nedersaxisch, AFA, LFA

Oostum:
Gehucht nabij het Reitdiep onder Garnwerd in Groningen. De oudste vermelding van de naam is Astnem op de lijst van Werden (WEW p74) circa 1025nC. De naam is afgeleid van Anglisch ast (oost) + ham (heem, huis, oord). De regio zal rond 500vC zijn bevolkt door Angelen uit de regio Emden in Eemsland.
¶ Er is een Eastham bij Liverpool in NW Engeland, waar sinds circa 500nC overwegend Angelen wonen.
** ASA

Ootmarsum:
Stad in Twente. Aias Homersem, Omershem (1233nC++). #Quedam/p108
¶ De naam Omershem zou volgens een oude legende zijn afgeleid van ene Odimar (c 77-127nC), zoon van Recmar (c 57-117nC). De naam Ootmarsum zou dan zijn afgeleid van Odimar + hem (heem, oord). Diverse bronnen menen echter dat dit verhaal is bedacht rond 1500nC door een abt in het klooster van Sponheim (Duitsland).
¶ Recmar en Odimar zouden volgens dezelfde legende Frankische vorsten zijn. De Franken verschijnen echter pas rond 287nC aan de Beneden en Midden Rijn. In 734nC veorvert de Frankische koning Karel Martel Friesland tot aan de Lauwers (# Quedam/pVI). Selchts weinig Franken settelen zich daarna in de Betuwe en de Veluwe. De legende lijkt op dit punt ook al fout en mogelijk zelfs inderdaad frauduleeus, zoals diverse bronnen stellen.
¶ De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ald, old (oud) + mersc (laag grasland dat vaak overstroomt wordt, moeras; ON marisk) + um, ham (huis, heem, oord). Dus: het oord bij het oude veen.
¶ De genoemde mersc (laaggelegen grasland dat vaak overstroomt wordt) lijkt gelegen te hebben in Oud Ootmarsum aan een zijrivier van de Dinkel, zoals is te zien op kaart 36 van bron RZA (1773). Dit is dan tamelijk zeker het gebied met de naam De Mors, dat sinds 1996 een industriepark is. (kaart Oost Twente; ANWB 1996)
¶ Bergvrede: Dit was een oude motte van hout, staande op een heuvel en omringd door een gracht en palissaden. Volgens deskundigen gebouwd rond 1150. Motten worden echter in die tijd al gebouwd van steen. En rond 650nC wordt al gebouwd met zandsteen. Mogelijk is de Bergvrede dus aanzienlijk ouder. Ze kan dan zijn gebouwd rond 700nC als bolwerk tegen de Saxen. Als zodanig vormde ze dan ooit een belangrijke schakel in de verdeigingslinie langs de Duitse grens tussen Oude Schans in Groningen tot aan de Rijn nabij Zevenaar.
** ASA, Motte, Steenbouw, NOVL

Ordebewaking: > Veiligheid

Orvelte:
Museumdorp in Drente. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Zuid Groningen. De naam Orvelte lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ora (oer, ijzeroer) + feld (velt). Dus: Oerveld = het veld waar ijzeroer wordt gevonden.
¶ Hoeve Borckerhof staat in Orvelte aan de Flintenweg. Flint is exclusief Anglisch voor flint, vuursteen. Orvelte lijkt derhalve inderdaad een oude Anglische nederzetting.
** Borckerhof, ASA

Ossen:
()A gorel (gareel = halsjuk), oxa (os; AS oxe, osse), oxa (1 morgen = 0.9 Ha = de omvang van het land, dat een boer met een span ossen in 1 morgen kan ploegen), oxan (ossen), oxblod (ossebloed; gebruikt als soort menie om muren te verfen), oxbour (ossenboer, ossenfokker), oxcarre (ossenkar), oxceapa (ossenhandel), oxenere (=A oxbour), oxhorn (ossenhoorn; # blaasmuziek), oxmaerct (ossenmarkt), oxwaeg (ossenweg = weg waarlangs ossen werden gevoerd naar ossenmarkt; > Ossenweg), oxwaegn (ossewagen), oxwaen (=A oxwaegn)
¶ Ossen zijn gecastereerde stieren. Door casteratie zijn ze minder agressief dan stieren en beter geschikt als trekdier. De os is bij de Germanen en andere volken (o.a. Hindu's en Grieken) het symbool van moed, kracht en goedmoedigheid.
¶ Yeavering is een stad in Bernicia, Northumbria in Noord Engeland, langs de Noordzee kust tussen Yorkshire en Schotland. Yeavering wordt al vroeg bewoond door Angelen, die vrijwel zeker afkomstig zijn uit Jever in Ost-Friesland, dat in die tijd Anglisch gebied is. (> Mega Angeln) Bron RRA schrijft over Yeavering:

Noteworthy here is a massive, high post outside the [pagan] temple to the north-west, certainly with ritual significance, i.e. a mana-pool, equivalent to the Pacific totem poles (p. 43-4); and furthermore the pit by the door filled with the skulls of oxen. "To the west there was a building probably used as a kitchen for cooking the ceremonial feasts. Associated with this structure was an area apparently reserved for butchering the sacrificial beasts. It contained many remains of the long bones of oxen, but, significantly, not skulls - they ended up in the temple" (p. 45)
...
"In Scandinavian paganism animals, particular oxen, were offered to Freyer on his annual journey ... The ritual sacrifice of oxen is a feature of Anglo-Saxon paganism evedenced repeatedly by archaelogy and confirmed by historical document." (p. 45)

Ossenbloed:
Anglisch: oxblod. Werd o.a. gebruikt als verf voor muren, vloeren en houtwerk ter bescherming tegen weerinvloeden.
** Watul, Plekenpol, Bruntingerhof

Ossenhandel: > Ossenmarkten, Veehandel

Ossenhoorn:
Anglisch: oxhorn. Oud blaasinstrument. Archeologische vondsten in Friesland tonen aan dat de ossenhoorn al rond de jaartelling wordt bespeeld in NW Europa. Aangezien daar in die tijd hoofdzakelijk Angelen wonen, zal de ossenhoorn zeker een blaasinstrument zijn dat door de Angelen wordt bespeeld.
¶ De hoorns zijn circa 60 cm lang en zijn derhalve mogelijk afkomstig uit Egypte. In het Dodenboek van de oude Egyptenaren (c. 1580vC) en op oude Egyptische bouwwerken staan koeien afgebeeld met hoorns, die omgerekend zeker 70 cm lang zijn. De handel met Egypte verliep via Kreta en bestond al rond 2000vC.
¶ Tot in de 19e eeuw klinken in de periode 25 december tot 6 januari de lange klagelijke klanken van de ossenhoorn over het land tussen de schemering en middernacht. Men deed dat om de boze geesten te verdrijven en het het nieuwe licht van de zon te verwelkomen. Dit gebeurt anno 2010 voornamelijk nog in Twente, de Achterhoek en Oost Drente. Vooral in Markelo, Ambt Almelo en Oele (Hengelo)
** Koehoorn, Muziek, Olde Roop, Kreta
# FRI, WP, DAB, KBG

Ossenwaard:
Alias Oxwearde. Uiterwaarde langs de Yssel bij DeWorp/Deventer. Het gebied is 60 Ha groot, bestaat voornamelijk uit natuurgebied en wordt regelmatig overstroomd door water van de Yssel. De Ossenwaard is vroeger daarom ook altijd gebruikt als zomerweide voor ossen. Voor melkvee is ze te zandig en nat.
¶ De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch oxa (os; AS oxe, osse) + weorth (weard; = wierde, waarde = buitendijks laag gelegen land; ON weurt, waerd, waert; ASoud wort, worde). Dus: een waarde waar ossen grazen.
** Oxwerd
# Hazepad wandelingen (Stichting Yssellandschap, Deventer oktober 2009), KBG, FRI

Ossenwagens:
()A oxwaegn (ossewagen)
¶ Rijssen heeft in de 19e eeuw nog geen spoorverbinding. Daarom moet de jutefabriek daar de grondstof uit India per ossewagen uit Deventer halen. (#KUOZ/p59)
** Voertuigen

Ossenmarkten:
Anglisch: oxmaerctan. Ossenmarkten zijn markten waar sinds de oudheid ossen worden verhandeld. Bekende ossenmarkten zijn die van Lunenburg (Ochsenmarkt oude centrum) en stad Groningen (Ossenmarkt nabij NoorderHaven).
** Ossenweg, Ossenhandel, Veehandel

Ossenweerd:
Locatie bij Lobith. De regio wordt rond 150vC bevolkt door Angelen uit Slingeland. De naam Ossenweerd lijkt derhalve afgeleid van Anglisch oxa (os) + wyrth (weerd, waard).
** ASA

Ossenweg:
Ook Oxenweg genaamd. Anglisch: Oxwaeg. Zeer oude handelsoute van Noord Jutland door Angeln en Holstein naar Midden Europa, langs o.a. Viborg (Jutland), Kolding/Koningsgau, Hadersleben, Flensburg, Rendsburg, Neumunster, Itzehoe en Hamburg. De weg dankt haar naam aan het transport van ossen uit Noord Denemarken naar het zuiden. De ossen worden tot in de 19e eeuw vetgemest in Denemarken en daarna over de Ossenweg naar het zuiden gedreven. O.a. naar Lunenburg en stad Groningen, waar ze worden verhandeld op de Ossenmarkten aldaar. gelegen buiten de stadswallen nabij Noorder Haven. (> Veehandel) De weg is feitelijk een verzameling van wegen, waarlangs ook kooplieden, marskramers, ambachtslieden, pelgrimvaarders, migranten, ridders en soldaten trekken. Vanaf de Ossenweg zijn diverse aftakkingen naar Noord en Oost Nederland. De Ossenweg dateert al uit de Bronstijd (2000-800vC) en wordt in die tijd gebruikt voor transport van o.a. koper en tin uit Midden Europa naar het noorden. Het is vrij zeker dat de Angelen via deze Ossenweg sinds circa 450 vC naar zuidelijke regio's op het Continent migreren, waar vele van hen later verder migreren naar Engeland.
** Wegen, Angelen, Veehandel
# geschichte-s-h.de 8.6.09, KBG

Oud Anglisch: (500-1500nC)
Vanuit het Oer Anglisch ontwikkelt zich sinds circa 550 nC het Oud Anglisch, onder invloed van Denen en Zweden (Vikings) die zich in Angeln vestigen. Het Oud Anglisch zal vrij identiek aan het Oud Engels, aangezien die taal voortkomt uit het Oer Anglisch en het Oer Saxisch. Qua gramatica valt op dat het moderne Deens en Engels op sommige punten eenzelfde zinstructuur hebben. I.b. worden werkwoordvormen dicht bij elkaar geplaatst (i.t.t. o.a. Nederlands en Duits). Dat kan in het Engels zijn gekomen via het Oer Anglisch. Ook het moderne Anglisch in Angeln doet fonologisch denken aan het Deens. Opvallend zijn de vele hoge klanken. I.b de uitgang -ly (Duits: -lich; Oud Ndl: -like). Ook het moderne Deens en Engels hebben die klank.
** Oer Anglisch, Anglisch

Oud Engels:: > PgBrit
Oud Fries: > Fries

Oude Kamphuis:
Geslacht uit Deurningen (gem Weerselo) in Twente. Genoemd naar hoeve Camphuys in Deurningen, later genaamd boerderij Kaamps. Oorspronkelijk heet de familie Beverborg, afkomstig van havezathe Beverborg in De Lutte en nazaten van Arnulf de Bevere (gb 904nC) van Bevere Manor in Bevere bij Worcester in Engeland, via het geslacht Van Beverburch in Dordrecht. Oudste vermelding: Gerrit Oude Kamphuis (gb 1757), zoon van Jan Beverborg en Dina Rorink. Gerrit woont in Weerselo en is gehuwd met Johanna Oude Wennink.
Udh: o.a. Joanna (1792) en Johannes Oude Kamphuis (gb 1805).
Bekend: Niels Oude Kamphuis (voetballer).
** Kamphuis, Beverborg, PgA-Z/Oude Kamphuis

Oude Rijn:
Voormalige zijtak van de Rijn, die bij Pannerden naar het noordwesten stroomde, o.a. langs Hummelo en bij Doesburg in de IJssel uitmonde. Op kaart 92 van de Hottinger Atlas (1783) wordt het beginstuk van de rivier inderdaad weergegeven en wel als Oude Rhyn. Bovendien loopt van Borculo naar Hummelo een lange weg met de naam Rijnweg, hetgeen kennelijk bevestigt dat aldaar ooit de Rijn stroomde. Verder getuigt een muursteen in een huis in het centrum van Hummelo dat de Rijn daar in 1814 voor een grote overstoming zorgde. In beide gevallen wordt mogelijk de Oude Rijn bedoeld.
** Hummelo, Voorde (De), Greflichem
# FRI, HTN (1783)

Ouderdom:
()A har (grijsaard; ON her = heer)

Ouderenzorg:
Bron ZWH/p71 schrijft: "Men kende vroeger de AOW-uitkering nog niet en het was toen zaak dat de ouderen zo lang mogelijk de eigenaar van de boerderij bleven. Een zoon of dochter trouwde bij de oude mensen in en de jongehuwden brachten vader en moeder met zorg tot aan hun eind."

Oudste Engels: > Oud Engels, KTE

Outfit:
Betreft kleding, schoenen, hoeden, etc.
()A aelmessere (geldbuidel; ON aelmoesenere), baey (baai, hemd; ON baay; AS boai), boccel (bukkel, gesp), bote (laars), boxe (broek; ON/AS bokse), breostscyrte (borstrok), broc (broek, kniebroek; ON broec; AS brook), broce (=A broc), cammisol (kamizool = kort jack), capron (kaproen = soort kap, muts; ON capron, caproen), ceode (buidel), cladh (kleed, kleding), cladhmakere (kleermaker), cladhstoppere (kledinghersteller), cloc (overkleed, mantel; ON clock, clocke), cloth (=A cladh), clumpan (klompen), cneobroc (kniebroek; AS kneebrook), cnupp (knoop; AS knup), coler (halskraag, halsdoek; ON colere), cot (kot, jas), couse (kous; ON couse), crackcowe (schoen met heel lange punt; ON crackowe), crebsa (kraag), cufle (keuvel, pij), cugele (=A cufle), dalc (spang, gesp), drag (dracht), dragan (dragen), drapere (handelaar in kleding en stoffen), drawan (dragen, aantrekken), feotor (=A fetor), fetor (veter, ketting, band, snoer; ON veter), frange (=A fringe), fringe (franje, zoom; ON fringe, frange), frocc (overjas; ON froc), gaspe (gesp, haak), geard (gordel, band, kouseband), gierela (mantel), gierwan (kleden, aankleden), gossey (dikke wollen trui), gyrd (=A geard), haet (hoed), hemedhe (hemd), hod (hoed; ON huet; AS hood), holbloc (klomp; ON holleblok), hose (hoos, beenbekleding, lange kous), hraegel (kleed, gewaad), linen (linnen), linwat (linnengoed, ondergoed; ON linwaet), mentel (mantel), nacod (naakt; ON naket), naecad (=A nacod), naeld (naald; ON naelde), nayan (naaien; ON nayen), oferscyrte (overrok, overhemd), packe (pak, net pak), paell (pelle; # linnen stof), pilows (pilobroek = broek van pilostof; AS pilowske), poghe (buidel, zak), pong (=A pongel), pongel (zak, buidel), posa (buidel), purs (beurs, portemonee), pusa (=A posa), raeflan (rafelen), raefle (rafel), raeflig (rafelig), reoma (riem), rocc (rok, bovenkleding; ON roc; AS rokke), routbroc (geruite broek, bakkersbroek), scambors (schaambuidel; # gulp), scear (net, netjes; AS skier), sceat (schoot, kleed), sco (schoen; ON scho; AS skoen), scoes (schoenen), scolapel (schoenlepel), scomakere (schoenmaker), scosel (schoeisel), scyrte (schort, rok, hemd), seam (zoom), seolc (zijde), siwian (naaien), sleat (slijtage, vod; ON sleet, slete), smock (vrouwenhemd), snidhan (snijden, knippen), snidhere (kleermaker; ON sneyder), soccs (sokken), sole (schoenzool; ON sole), some (zoom; AS som), stecc (steek = soort herenhoed), stewel (laars; AS stiewel), sunnehod (zonnehoed; AS zunhood), thricorn (tricorne, driesteek = herenhoed met drie punten), thristecc (driesteek = tricorne), tuc (zak, broekzak; AS tuk), twastecc (tweesteek = herenhoed met twee punten), veyle (voile), wambuse (wambuis = hemdrok; ON wambuise; AS wambuse), wamsule (=A wambuse), waet (gewaad, weefsel, doek), wat (gewaad), were (kleding), werian (dragen; # kleding), wreap (sjaal, omslagdoek), wrungal (wrongel = gedraaide hoofdband; ON wronghel)
¶ 4100vC Oudste schoen in Armenia. Anno 2010 vinden archeologen de oudste schoen ter wereld in Armenia. # DeTelegraaf 12.1.2011
¶ 2000vC++ Mensen gebruiken sneeuwschoenen. (#DWO)
¶ 1320vC Farao Thoetanchamon (1343*-1323) afgebeeld in linnen gewaad en met hoge hoed en schoenen aan. (beeldje Museum Caïro) # DeTelegraaf 14.2.2011
¶ Kleren en kleding ontwikkelen zich in de loop der eeuwen steeds verder. Oorspronkelijk: functioneel en van leer (dierenvel). Later: meer decoratief en van wol of linnen. > Linnen

- 98nC Tacitus: De kleding van de Germanen (Angelen) bestaat uit mantels, bijeengehouden door een mantelspeld (fibula) of een doorn. De rijken dragen een mantel strak om het lichaam, waardoor elk lichaamsdeel goed zichtbaar is. Ook dragen de Germanen vaak dierevellen. Germaanse vrouwen dragen vaak linnen kleding, vaak afgezet met randen van purper. Armen en schouders zijn vaak bloot. De boezem is deels vaak zichbaar. > Tacitus

 
- 620nC In Sutton Hoo zijn vele archeologische vondsten gedaan. O.a. wapens, ornamenten en een helm met grima (masker) van koning Redwald, die daar is gestorven en begraven rond 625nC. Op onderstaande site is een reconstructie getekent van Redwald in vol militair ornaat. Hij houdt o.a. een speer in de hand, een typisch wapen van de Angelen. Deze uitrusting zal weinig verschillen met die in Angeln vóór circa 500nC als de Angelen zich vestigen in East Anglia vanuit het Continent. Redwald lijkt zijn roots te hebben in Roderwolde in NO Drente, tot 500nC vrijwel uitsluitend Angelen wonen.
++ Redwald van East Anglia

- 700-1440nC De University of Manchester heeft een site waarop kleding is te zien van Angelen in de priode 700-1440nC. In hoeverre deze kleding afwijkt van de Angelen op het Continent is vooralsnog niet precies bekend. De Angelen zijn pas circa 250 jaar in Engeland. Gezien de trage ontwikkelingen in klederdracht in die eeuwen, mag te verwachten zijn dat de Continentale Angelen nagenoeg identieke kleding dragen. De volgende site van de Univeristy of Manchester toont enige afbeeldingen van kleding bij de Angelen in Engeland en verder Anglische broches, kettings en andere ornamenten.
The Lexis of Cloth and Clothing Project van de University of Manchester
++ Cloth and Clothing Lexis Gallery

¶ 1850++: Bron ZWH/p74 schrijft over het leven op de boerderij: "De winter was de tijd waarin de mannen hout gingen hakken voor het vuur en de vrouwen de handen vol hadden aan naai- en verstelwerk."

 
Overleveringen:
Overleveringen zijn mondeling overgebrachte verhalen over historische gebeurtenissen en feiten. Het Oude Testament bijvoorbeeld is geschreven rond 450 vC op grond van oeroude overleveringen uit het hele Midden-Oosten. Zo ook de Ilias en Odyssee van Homerus (c 800-750vC), een episch dichter uit Griekenland. Zowel het Oude Testament als de Ilias en Odyssee bevatten volgens historici kernen van waarheid. Vooral vele plaatsnamen en historische figuren zijn op enigerlei wijze herkenbaar. Bij het Oude Testament zijn echter vele beweringen toegevoegd, zonder enige aanwijsbare kern van waarheid. Vaak lijkt dat te gebeuren op mytholigisch of religieus vlak om morele uitspraken te kaderen en te legitimeren.
¶ Wat verder opvalt zijn mythologische dieren, die weinig of geen historische realiteit lijken te hebben. Zo lijken draken niet te hebben bestaan. Toch doen ze sterk denken aan sauriers. Mogelijk zijn de beelden van die sauriers vastgelegd via in allerlei overleveringen en van generatie op generatie doorgegeven vanaf de toen levende voorouders van de mens op wie de sauriers uiteraard enorme indruk hebben gemaakt.
¶ 430-500nC Volgens een oude overlevering in Engeland verlaten vele Angelen de kustgebieden van Angelland omdat het daar zo nat is. Het opmerkelijke is dat dezelfde Angelen in Brittannia zich veelal juist weer settelen in natte moerasgebieden aan de oostkust. O.a. de Fenns in East Anglia en de North York Moors. Een ander opmerkelijk feit is dat dezelfde Angelen op het Continent al zeker vanaf 500vC tot hun migratie in 450-500nC in grote moerasgebieden van NO Nederland en NW Duitsland wonen. (> Groot Veenland) Waarom dan niet eerder gemigreerd naar droge gebieden? Kennelijk gaat het in de genoemde overlevering om een periode van extreme natheid in de Anglische homelands op het Continent. Deze interpretatie sterkt de genoemde feiten en thesen betreffende de extreem natte periode van 430-500nC op het Continent. > P35
** OMAA, Timetable, Saga's, GLA, Wyrm, Balder, HIZA, Verhalen, HBAA, Hardinga, Ankehaarveld (Lebbestaok)
# Discovery TV 2007, DAB, KBG

Overijssel:
Provincie in NO Nederland. Ze komt voor als Islego op de kaart KHS betreffend Saxenland rond 1000nC. Rond 300vC settelen Angelen zich in Overijssel vanuit Zuid Drente. De naam Islego lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Isle (IJssel) + go (gouw = regio). > Gouw, KHS
¶ Afferden is een dorp aan de Maas, oost van Boxtel. In 1957 schrijft streekhistoricus A. Goossens te Afferden:

Tegen het einde van de 3e eeuw [nC] werden de Saksen, door de gebeurtenissen die bijdroegen tot vorming van de Deense staat, gedwongen hun eerste woonplaatsen op het Kimbrische land te verlaten en over de Elbe naar het zuiden te trekken. De stammen die in het binnenland gewoond hebben en niets met scheepvaart te maken hadden, sloegen deze weg in. De Saksen hebben toen Overijssel bevolkt en de Angelen over de IJssel teruggedrongen naar de Maas.

OVG:
Opgegraven verleden van Gelderland
diverse auteurs
Stg Matrijs, Utrecht 2007

Oving:
- Nederlandse familienaam AVA Offa (mansnaam) + ing (volk). (> Markelo) De naam is mogelijk afkomstig uit Hunzeland, Noord Drente.
- Oude Anglische hoeve in Markelo.
- De naam Oving komt ook voor als familienaam in Engeland.
- Dorp in West Sussex (UK).

OVK:
Het orakel van Kantens.
Artikel in de Volkskrant van 22.7.1995, bijgewerkt 15.1.2009.
Interview met M.A. Holtman, ex-boer en Gereformeerd ouderling te Kantens in Groningen ivm uitgave van diens boek: Meten en wegen in Friesland.
** Pint
# volkskrant.nl/archief 8.10.09

Oxa: Anglisch voor os. > Ossen

Oxe:
Gehucht in Colmschate gelegen tussen Epse en Deventer. Op kaart 68 van bron HTN (1783) aangegeven met Oxen, gelegen aan de Schipbeek. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam Oxe (Oxen) lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Oxa (os).
¶ In Oxe staat een buitenhuis met de naam Oxerhof, gebouwd in de 19e eeuw. Op kaart 68 van bron HTN (1783) staat echter al het Hof te Oxen aangegeven.
¶ Bizondere veldnamen in Oxe:
- De Maten: De naam heeft naar zeggen te maken met de natte ligging. Maten lijkt derhalve afgeleid van Anglisch mate (nat gelegen grasland).
- Ruineweide: De naam heeft naar zeggen te maken met de natte ligging. Ruineweide lijkt derhalve afgeleid van Anglisch ryna (ruine) + feld (veld).
- 't Slag: De naam heeft naar zeggen te maken met de natte ligging. Slag lijkt derhalve afgeleid van Anglisch slaeg (nat gelegen grasland).
¶ In Oxe loopt de Geltinkweg. Deze naam is vrij zeker afgeleid van Gelting, een naam die o.a. voorkomt als plaatsnaam in Beveroe in Angeln, het stamland van de oudste Angelen in NO Duitsland. De k in Geltinkweg is vrij zeker ontstaan door versaxing. (> ing/ink) Ook komt de naam voor als familienaam.
** Veldnamen, ASA
# FRI, HTB, colmschate.info 8.8.2010, DAB, KBG

Oxerhof:
Landgoed in Oxe te Colmschate. Hoorde tot 1650 aan de hertog van Gelre. Later in verval en daarna weer herbouwd.

Oxevoorde:
Oude familinaam, afgeleid van Anglisch oxa (os) + ford (voorde = doorwaadbare plek in beek of rivier). De naam veronderstelt een locatie Oxevoorde waarnaar de familie zich heeft genoemd. Vooralsnog is die locatie helaas niet gevonden. Meest kansrijk lijkt Oxe bij Deventer, een gehucht aan de Schipbeek. Volgens Anglische regels betekent Oxevoorde namelijk de voorde bij Oxe. > Maashees
¶ Inspectie ter plekke leert dat er een weg genaamd Oxersteege loopt langs Oxe, rechts afbuigt naar een brug over de A1 tot aan de Schipbeek, dan links afbuigt langs de Schipbeek, dan rechts over een brug over de Schipbeek en dan naar Colmschate leidt. De plek van de brug ligt zichtbaar iets lager dan de directe omgeving, hetgeen vrij zeker wijst op een oude voorde.
¶ Bij de aanleg van een brug zal men zo veel mogelijk rekening houden met het bestaande wegennet. In het verleden goldt dat zeker in nog sterkere mate dan anno 2010. Zo ligt de oude voorde bij Hackfort Ao 2011 onder de brug van de Baakseweg vlakbij de ingang van kasteel Hackfort. (> Hackfort) Vroeger was het bouwen van een brug en de aanleg van aansluitende wegen immers veel zwaarder dan anno 2010. Per saldo lijkt de locatie van de brug over de Schipbeek de meest waarschijnlijke locatie van de oude voorde. Die plek kan dus Oxevoorde hebben geheten.
¶ De huidige brug over de Schipbeek is kennelijk van veel latere datum, namelijk toen er dijken werden gebouwd langs de oevers van de Schipbeek. Dijkenbouw begint pas rond 1100nC. De dijken langs de Schipbeek zullen weinig prioriteit hebben gehad en derhalve van veel latere datum zijn. Mogelijk pas in de 19e eeuw toen vele binnenwateren in Nederland werden gekanaliseerd en bedijkt.
¶ Ossevoort is een wegnaam in Zwiggelte (Drente) tussen Hooghalen en Westerbork. Mogelijk lag daar ooit een buurt met die naam.
¶ Oxevoorde als familienaam lijkt Ao 2010 nauwelijks nog voor te komen. Wel de varianten:
- Ossevoort: In 1947 totaal 97x met piek van 36x in Overijssel.
- Ossenvoort: In 1947 toaal 33x met piek van 30x in Overijssel.
- Oxfoort: Komt 2011 enige malen voor in Drente. Lijkt oude spelling.
De naam Ossevoort~ lijkt derhalve afkomstig uit Overijssel. Oxe is in dit geval de meest waarschijnlijke herkomstregio van de familienaam. Immers, locatienamen met voorde~ komen voornamelijk voor in West Salland, Oost Veluwe, Twente en de Achterhoek. (> Ford) Ao 2010 meest bekend: Manon Ossevoort, globetrotter pur sang.
¶ Gezien de betekenis van de naam Oxevoorde, de verspreiding van de familienamen Ossevoort en Ossenvoort en de locatienamen met -voorde~, mogen we per saldo vooralsnog concluderen dat de familienamen Ossevoort en Ossenvoort afkomstig lijkten te zijn uit Oxe en dat aldaar vroeger moet hebben gelegen een locatie met de naam Ossevoorde (Oxevoorde), zijnde een voorde in de Schipbeek, ter locatie waar Ao 2010 de brug over de Schipbeek staat.
¶ Oxford in de Cotswolds (Centraal Engeland) wordt oorspronkelijk genoemd Oxnaford (912nC) en Oxenaford (1000nC). Gaan we uit van de Anglische regels bij de vorming van plaatsnamen, dan betekent Oxford hetzelfde als Oxevoorde: de ford (voorde) bij Oxna (= Oxen, oude naam van Oxe bij Deventer). Vooralsnog is echter nabij Oxford geen locatie gevonden met de naam Oxna~. Oxford kan derhalve een nederzetting zijn van Angelen uit Oxevoorde. Vanuit de regio Deventer, Apeldoorn en Wijhe zijn immers sinds 500nC vele Angelen gemigreerd naar Engeland. Bovendien komt het veel voor dat migranten hun nieuwe woonplaats noemen naar de woonplaats vanwaar ze afkomstig zijn. (> Migratiewaarden)
¶ De these dat Oxford kan zijn gesticht door Angelen uit Oxe lijkt niet ondenkbaar. Lebinus (713*-773) is een Engelse monnik die in Deventer woonde en vandaar het Christendom verspreidde in NO Nederland. Er waren dus al heel vroeg contacten met de regio en Engeland. Via deze contacten kunnen Angelen in Oxe zijn geïnspireerd voor de overtocht naar Engeland.
** Ossen, Voorden, Maashees, Migratiewaarden, TEHA
# HTN, FRI, plaatsengids.nl 8.8.2010, DAB, KBG

Oxwerd:
Alias Okswerd. Dorp tussen Noordhorn en Niezijl in Groningen. De regio wordt rond 350vC bevolkt door Angelen uit Humsterland. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch oxa (os; AS oxe, osse) + weorth (wierde, waarde = buitendijks laag gelegen land; ON weurt, waerd, waert; ASoud wort, worde). Dus: een waarde waar ossen grazen.
¶ In Oxwerd vinden drie belangrijke veldslagen plaats:
- 1417: Slag bij Oxwerd: de Vetkopers verslaan de Scheringers, die geleid worden door Coppen Jarges.
- 1498: Oxwerd verbrand door Neithard Fox, veldheer van de Saxen in Duitsland.
- 1581: Spaanse veldheer Verdugo verslaat de Staatse troepen aangevoerd door John Norrits en Willem Lodewijk.
** Vetkopers, Ossenwaard
# NGE, CWK

P::

Paalgoden: > Totempalen

Paarden::
()A bayard (roodbruin paard; ON bayaerd), behorsian (paard afnemen, afpakken), bite (bit), brethel (=A bridel), bridel (breidel, teugel, hoofdstel; ON breidel; AS briedel), bugal (beugel, stijgbeugel; AS bugel), cidda (klein paard; AS kidde), cniht [knait] (paardeknecht), drafan (draven), drafhors (drafpaard), eoh (paard), euwan (grazen, begrazen), euwhurst (horst die begraasd wordt), foda (voer), fodan (voeren), fola (veulen), galparan (galopperen), gorel (gareel = halsjuk), graes (gras), grasian (grazen), haelster (halster), hama (haam = jukband), hengest (hengst; ON henxt), herse (paardekar), hieg (hooi), hingest (hengst; ON hinxt), hof (hoef; AS hoov), hofiser (hoefijzer; AS hoofiser), hors (paard), horscarre (paardekar = kar getrokken door paarden), horscepere (paardenhouder), horscepery (paardenhouderij), horscopere (paardekoper; ON paerdecooper), horscopery (paardekoperij, paardehandel), horsfael (paardeveld, paardewei; AS peardeval), horsfeld (paardeveld), horshaer (paardehaar), horsmaerct (paardenmarkt), horsman (ruiter), horsmennere (paardemenner), horssco (hoefijzer), horsweda (paardewei), hoy (hooi), hros (ros, paard), hroscomb (roskam), hrosdeoc (rosdoek = zak voor paardevoer), ingast (hengst), laedseal (leidsel; ON leidseel), laedtug (leidsel), lamone (lamoen = stang tussen twee paarden in span van rijtuig), manu (manen), mare (merrie), marescaelc (paardeknecht; ON marescalc), mearh (merrie; AS mere, meerke), mere (merrie), meynan (mennen, drijven; ON meinen), meynere (paardenmenner, paardendrijver; ON meinere), miere (merrie), nosream (neusriem), peard (paard), peardcepere (paardenhouder), peardcepery (paardenhouderij), peardcopere (paardekoper; ON paerdecooper), peardcopery (paardekoperij, paardehandel), ranhors (renpaard), reof (ruif), reoma (riem), ridan (paard rijden), rune (ruin = gesnede hengst; AS rune), rutar (ruiter), rydan (=A ridan), rydar (ruiter; ASoud ryder), sadol (zadel), saengal (buikriem van paard; AS sangel), sceaft (=A lamone), scimlig (schimmelig, witachtig), scimmel (schimmel = wit paard; AS skimmel), span (span; AS spaan, spoan; AS/LM speun), spannan (spannen), spora (spoor aan rijlaars), staegrep (stijgbeugel; ON stegherep), steall (stal), steallcniht (stalknecht; ON stalcnecht), steart (staart; AS steert), stod (hengst), stodery (stoeterij), strunt (stront), struntstede (mesthoop; ON strontstede), swip (zweep), swipan (ww zwepen, geselen), swipu (zweep), teagel (staart), thissel (dissel = disselboom = boom tussen paarden van tweespan), treckhros (trekpaard), tygal (teugel; ON toghel)
¶ 3200vC++ Paarden gedomesticeerd in de steppen van Zuid Rusland.
¶ 3000vC++ Goten: Oekraïne(3000vC)-Litouwen(2500vC)-ZuidZweden(2000vC)
¶ 2300VC++ Mensen houden paarden. #DWO
¶ 1300VC Exodus: Mozes vertrekt met de Joden uit Egypte. Zij worden achtervolgd door de Egyptenaren in strijdwagens getrokken door paarden.
¶ 700vC++ Inglo-Goten uit Zuid Zweden migreren naar Angeln
¶ 650vC++ Angelen in Angeln en verder zuidwaards richting Rijn
¶ 225vC++ Paarden vereerd door de Angelen. O.a. op de Tankenberg bij Oldenzaal. Daar werden Wodan, Donar en Hertha vereerd. De offervuren laaiden hoog op en diep in het nabije Bentheimer Woud vinden de offerrituelen plaats. Bij de verering werden paarden geslacht, geofferd en gegeten. (#GVT/p17) > Tankenberg
¶ 300vC++ De Zijderoute (300vC-1450nC) is een handelsroute waarlangs oorspronkelijk voornamelijk zijde uit China werd vervoerd naar andere gebieden in Azië en Europa. Later worden ook steeds meer vervoerd satijn, thee, wierook, robijnen, diamanten, parels, porselijn, papier, paarden, buskruit, rabarber, perzikken, sinaasapples, muskus en vele andere producten.
¶ 98nC++ De Angelen zien paarden als vertrouwelingen van de goden. Priesters zien hen als belangrijkste bron van goddelijke informatie. Ze gebruiken het hinniken en snuiven van dravenden witte schimmels als bron voor voorspellingen en raadgevingen. > Tacitus
¶ Volgens een oude overlevering wordt de Anglische god Balder vereerd en beschermd door de Asen. De halfgod Loki is echter jaloers en weet op slinkse wijze de geliefde god te doden. De verslagenheid is groot. Balder wordt met zijn paard op de brandstapel gecremeerd. Zijn ziel herrijst echter in een andere wereld. > Balder
¶ 300nC++ In Colmschate bij Deventer zijn archeologische vondsten gedaan die aantonen dat daar rond 300nC een Anglische nederzetting is. De vondsten bestaan o.a. uit Romeinse munten, bronzen beslag van een gesp, bronzen beslag van paardetuig en een messing beeldje van Victoria, de Romeinse godin van de overwinning. Zij werd vereerd tot circa 400nC, toen het Christendom aan de macht kwam. Deskundigen menen dat de gevonden artefacten afkomstig zijn van Germaanse soldaten in dienst van de Romeinen. Aangezien Saxen en Franken pas in 775-800nC NO Nederland in settelen, en de Angelen al rond 200vC mogen we aannemen dat het indrdaad gaat om een Anglische nederzetting. > Colmschate
¶ 400nC++ In de Romeinse Tijd (12vC-450nC) kennen de Germanen het zadel nog niet. Pas in 350-450nC leren ze die kennen van de Hunnen. Deze tekst impliceert dat de Angelen voordien zeker al paarden hebben.
¶ 400nC++ Mansnamen met paard komen in het Anglisch meer voor. O.a.: Eomar = eoh (paard) + maer (beroemd). Dus: beroemd paard. Eomar van Angeln leeft c 420-489nC. Hij is een zoon van koning Angeltheow. Eomar is de laatste koning van Angeln. > Eomar van Angeln
¶ 425nC++ Zweeloo in Drente is bekend om de Prinses van Zweeloo, een jonge vrouw van goede stand die heeft geleefd in circa 425-450nC. Haar graf is ontdekt in 1952 tijdens graafwerk. In haar graf zijn ook sieraden gevonden: bronzen spelden, een ketting met glazen kralen, een ketting met kralen van barnsteen, een zilveren ring, zilveren toilet garnituur, een bronzen sierspeld in vlindervorm, grote losse kralen van banrsteen en van glas en bronzen armbanden, ringen en sleutels en een ketting met een bevertand. De prinses droeg een gewaad van zeldzaam mooi geweven linnen en een ruitkeper. Ook bleken er een aantal paarden meebegraven te zijn met de prinses. > Prinses van Zweelo
¶ 450-475nC: De eerste golf Angelen komt van de kusten van Noord Nederland en Duitsland. Volgens overlevering bevinden zich onder hen de leiders Hengest en Horsa.
¶ 450-550nC Angelen zijn al vroeg intensief bezig met paarden. Dat hebben ze vrij zeker meegekregen van de Inglo-Goten, hun voorouders. De eerste golf Angelen (450-475nC) komt van de kusten van Noord Nederland en Duitsland. Volgens overlevering bevinden zich onder hen de leiders Hengest en Horsa.
¶ Hengest & Horsa is een legendarisch verhaal over twee huurlingen uit Angelland. Hengest betekent hengst en horsa paard. Hengest en Horsa zijn goede vrienden die in dienst van warlord Vortigern in Brittannia rond 450nC vechten tegen de Picten. Horsa komt om in die strijd. Hengest vertrekt later naar Zuid Engeland waar hij Kent verovert en daar koning wordt. Het wapen van Kent voert sindsdien een wit paard op een rood veld.
> Hengest & Horsa
¶ Naar zeggen zijn Hengest & Horsa figuren die al in oude mythen van de Ariërs voorkomen. Per saldo lijken Hengest & Horsa in al die mythen en legenden symbolische figuren te zijn die uitdrukking geven aan liefde en verbondenheid. Dat is o.a. terug tevinden in de asbool, een x-kruis die ontstaat bij een ritueel van broederschap. Ze komt al voor rond 125nC als Angelen en Saxen in Lunenburg hun eerste verbond sluiten. (> Angel-Saxen)
 

¶ Ook Anglische gezegden en spreekwoorden hebben vaak betrekking op paarden. Tot de oudste spreekwoorden hoort o.a.: Je kan een paard leiden naar water, maar je kan het niet dwingen te drinken. Beroemd is verder een opmerking van koninging Victoria van Engeland. Een lakei klaagde eens tegen haar over twee homo's aan het hof. Waarop Victoria antwoordde met Brits flegma: Als de paarden er maar niet van schrikken.
¶ Paardehaar (Angl horshaer) werd vroeger veel gebruikt als vulling voor de zitting en en leuning van stoelen. Het is sterk, veerkrachtig en duurzaam. Alle chique stoelen in Dumfries House in Ayshire (Schotland) werden in de 18e eeuw daarmee gestoffeerd. Anno 2011 zijn deze stoelen en stoffering nog steeds in uitstekende staat. (BBCtv/Countryfile 14.8.11)
¶ Paardehaar werd ook gebruikt voor het maken van pruiken. In de pruikentijd (17-18e eeuw) is het daarom ook een gewild product. (#RTNtv 16.8.2011/Belle van Zuylen)
¶ 2010 Nederland is anno 2010 internationaal toonaangevend op paardengebied. De duurste paarden voor de draverij en dressuur komen uit Nederland. Een tophengst kost al gauw 1.5 miljoen Euro. Ruim 13.000 mensen werken in de paardenfokkerij. Paarden fokken vraagt veel kennis en geduld, maar vooral het zgn paardengevoel. Daarnaast is een strenge selectie van doorslaggevend belang. Tot slot zeggen paardesporters: Ruiter en paard maken elkaar. (TROStv 9.11.09)
¶ De meeste gekwalificeerde paardenfokkerijen in Nederland zijn gevestigd in Drente, Overijssel, Gelderland en Limburg. Dat heeft mogelijk te maken met de aldaar aanwezige overgeleverde kennis uit het verre verleden. O.a. getuige archeologische vondsten:
- 235nC: hoefbeslag van paarden in Harzhorn > Oldenrode
- 300nC: paardetuig in Colmschate bij Deventer > Colmschate
- 400nC: steenrelief Offa van Angeln (ZA)
- 425nC: paarden en paardetuig in graf van Prinses van Zweeloo (ZA)
- 800nC: paarden vervangen ossen bij het ploegen > Ploegen
¶ Historische paarderassen uit Angelland zijn: Gelders paard, Groninger paard, Hannoveraan en Oldenburger.
¶ Enkele van de belangrijkste hippische evenementen vinden plaats in NO Nederland:
- Military van Boekelo
- CSI Geesteren Twente
- Paardenmarkt te Zuidlaren
- Paardenmarkt te Hengelo Gld
** Transport (Ingwi 665vC), Oldenrode (235nC), Engist van Angeln (gb 405nC), Prinses van Zweeloo (gb 425), Nokkruis, Ploegen, Grazers, Wagens
# WP, DAB, KBG

Paardenhandel:
Stad Groningen heeft van oudsher een drukke veehandel met Denemarken, Vlaanderen en Engeland. Dat blijkt o.a. uit een acte van 13.2.1638, opgemaakt te Rotterdam, waarin het transport per boot van paarden naar Diepen in Frankrijk wordt geregeld.

Marten Albertsz van der Duyn, 66 jr., Claes van der Duyn, 26 jr. en Jouke Hessels, peerdencooper van Groeningen, 30 jr. leggen op verzoek van Thijs Claesz uit Groeningerlandt een verklaring af inzake problemen met bevrachting van paarden door Leendert Bouwensz., schipper, van Den Briel naar Diepen in Frankrijk met een boeyerschip. Genoemd worden verder Freek Claesz., paerdecooper, Aelbrecht Thijsz, Cornelis Cleasz., David Joosten van Dordrecht, Cornelis Jonckersz., factoir.
NB Claes van der Duyn tekent als Claes Martensz.

Paardenmarkten: O.a. in Hengelo/Gld, Zuidlaren/Gro

Paasvuur:
()A lentefyr (lentevuur, paasbake = vreugdevuur ontstoken uit vreugde voor de nieuwe lente; AS lenteveur), paesbeace (paasbake, paasvuur, lentevuur; AS paosboake)
¶ Van oudsher worden met Eostre vreugdevuren ofwel paasvuren aangestoken. Anglisch paesbeace = paasbake, paasvuur; AS paosboake. Vooral in NO Nederland: Twente, de Achterhoek, Drente en Groningen. Maar ook in Engeland, Denemarken en NW Duitsland.

Pacht:
()A haldan (houden, vasthouden, pachten, huren; ON halden, holden; ME hold), haldere (pachter, pachthouder), halding (pacht, pachtland, pachthoeve)
** Teng, Leenstelsel

Pacifisme:
De specifieke Anglische god van de donder is Donar (= Thor). Hagall lijkt derhalve een personificatie van de Anglische god Donar, de god die met hagelstenen smeet om de mensen te plagen en hun huizen en gewassen te vernielen. Dat was alleen te voorkomen door tijdig een hagelkruis te plaatsen.
¶ Paradox: De grote paradox lijkt waarom hagelstormen door de Angelen worden bestreden met een hagelkruis. In feite lijkt het dat de god Hagall, gezien als de veroorzaker van hagelbuien, met zijn eigen runeteken Hagal moet worden ingetoomd. De paradox verdwijnt zodra men het probleem anders formuleeert. Namelijk dat de Angelen met het hagelkruis hagelschade willen voorkomen, door hun god Hagall gunstig te stemmen met zijn eigen runeteken Hagal. Zoals in latere tijden mensen hun dictators trachten te paaien en gunstig te stemmen door overal diens portret te plaatsen en daarmee willen suggereren dat ze hem vereren. Vaak met de bijgedachte: hij verdwijnt toch wel eens van het toneel.
¶ Bezwering: De these is dus dat de Angelen hagelschade willen voorkomen door een hagelkruis te plaatsen en daarmee de god Hagall gunstig willen stemmen en zodoende willen voorkomen dat hij toeslaat en hun huizen en gewassen vernield. Deze these past in het beeld van de oermens die kwade krachten wil bezweren.
¶ 225vC-500nC: Het schijnbare pacifisme van de Angelen betekent niet dat ze altijd braaf zijn en passief alles over zich heen laten komen. Integendeel. In de periode 225vC-500nC verslaan ze in vele campagnes met succes binnendringende Denen, Marcomannen, Saxen en Romeinen. (> HCAB) Hiermee tonen de Angelen een sterke defensieve kracht.
¶ Appeasement: Genoemde politiek van bezwering wordt in de 20e eewu appeasement genoemd. In bron WMA/p61 schrijft historica Barbara Yorke:

The patronage of religious houses in areas which they hoped to take over was a Mercian policy which can be paralleled elsewhere.

Padbroek:
Wijk in Cuyck onder Nijmegen. De regio wordt rond 405nC bevolkt door Angelen uit het leger van Offa van Angeln. De naam Padbroek lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Pad (mansnaam) + broc (broek).
** Oeffelt, ASA

Paden:
()A cowpea (koepad), crane (slingerpad; AS krane), creon (slingerpad; AS kroene), crodde (pad, smalle weg; ON crodde; AS/Sall crodde), crune (slingerpad; AS kroene), fotpaedh (voetpad), manpaedh (voetpad; ON manpat), paedh (pad), pea (pad; AS pea), steag (steeg, smal pad; AS steg, stegge), steg (steeg, pad; ON steghe; AS steg, stegge), towpaedh (jaagpad = pad langs trekvaart), treck (bospad), waeg (weg, pad), weg (=A waeg), wrange (slingerpad; AS wrange)
** soort, Wegen

Padinghem:
Vrml locatie tussen Warffum en Wadwerd in Noord Groningen. Genoemd:
WEW p71: lijst Werden 990nC: Padinghem.
WEW p66: lijst Werden 1025nC: Padinghem.
¶ Pad komt ook voor in de Engelse locaties Paddington (Londen), Padbury, Paddock Wood, Paddockhole, Padihem (bij Burnley in Yorkshire) en Padstow. Wat Pad betekent, is vooralsnog niet met zekerheid bekend. Padinghem in Groningen betekent normaliter het oord (hem, ham) van het volk (inga) van Pad. Daarin lijkt Pad een mansnaam, gelijk zulks meer voorkomt in locatienamen.
¶ Munnikeburen bij Wolvega lijkt vrijwel zeker van oorsprong een Anglische nederzetting. Zowel Munnik (Anglisch munuc) als buren (Anglisch berth) wijzen op Anglische herkomst van de naam. Ook de naam Padsloot aldaar doet dat. I.c.: de sloot van Pad. Dat sloten worden vernoemd naar mansnamen komt meer voor. O.a. Goormansslathweg langs de Slinge in Bletrum, Achterhoek. Goormansslath = de sloot van Goorman. (> Slath)
¶ Gezien de historische migratiestromen zijn mogelijk rond 500vC Angelen zich gaan settelen in de regio van Padinghem. >

Paleiswacht: > ARBA

PAMA:
Prisma van heraldiek & genealogie.
C. Pama
Het Spectrum, Utrecht 1990

Panden: > Bouwwerken
Partnerkeuze: > Harmonie

Pascoe:
Familinaam afgeleid van Anglisch Pasce (pasen) en coe. Dus: paaskoe. Varianten: Paskoe, Pescoe, Paskow, Pascow. De naam komt veel voor in Engeland.
¶ De naam Pascoe herinnert aan een oeroud gebruik bij de Angelen om met pasen de beste koe of os te wassen en te versieren met mooie linten en strikken. Met deze paaskoe ging men door het dorp om te laten zien dat er met Pasen een goed stuk vlees te halen was bij de slager. Deze traditie werd nog in ere gehouden in Nederland tot in de jaren 1950-60.
¶ De paaskoe stamt uit de tijd ver vóór het Christendom. Ze sluit aan bij de verering van ossen als symbool van kracht, goedmoedigheid, trouw en moed. Deze traditie vinden we terug bij de Hindu's. Daar kent men o.a. Gadhimai, een evenement waarbij om de vijf jaar ossen worden geofferd aan de Hindu godin Gadhimai.
** Eostre, Ossen, Gadhimai

Pasop:
Locatienaam in Midwolde bij Leek in Groningen en in Laren en Aalten in de Achterhoek. De regio's worden in 300-200vC bevolkt door Angelen vanuit naburige regio's. De naam Pasop lijkt derhalve afgeleid van Anglisch paes (heide) + sop (top, hoogte, heuvel, berg). De naam betekent dus heideheuvel. Deze naam komt anno 2012 nog steeds voor in Nederland. Zowel als locatienaam en als huisnaam.
- Aalten: Tussen het gehucht Dale bij Aalten en Lichtenvoorde loop de Pasopweg. Het is vooralsnog niet bekend waarom de weg zo heet. Mogelijk heeft de naam te maken met een veld aldaar met de naam Pasop. Gezien de locatie Barlo tussen Aalten en Lichtenvoorde kan de naam te maken hebben met Angelen die daar woonden. In NW Engeland ligt namelijk de locatie Barlow bij Chesterfield, NW Engeland, eveneens een oud Anglisch gebied. Inspectie ter plekke leert dat de Pasopweg een lange zandweg is richting Romienendiek met aan weerszijden vrij grote heidevelden. Deze weg en de aangrenzende omgeving van de weg lopen richting Romienendiek ligt omhoog ten opzichte van de omgeving verderaf. Per saldo lijkt het er dus op dat we hier inderdaad ook te maken hebben met een heuvel en gezien de naam dus een oorspronkelijk Anglisch gebied. > Ael, Aalten, TEHA, Migratiewaarden
- Holten: In het buitengebied van Holten loopt een zandweg met de naam Pasopweg. Ook deze weg loopt ligt omhoog langs heidevelden.
- Laren: Tussen Laren bij Lochem en Markelo staat een oude boerderij met de naam Pasop. Ook staat daaromtrent een Lagere School met de naam Pasop. Kennelijk heet het gebied aldaar oorspronkelijk Pasop. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Twente.
> ASA
- Midwolde: Buurtschap in Midwolde bij Leek, Groningen. De buurt bestaat uit één weg, eveneens genaamd Pasop. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Oldambt. De naam Pasop lijkt derhalve afgeleid van Anglisch pas (heide) + op (heuvel, berg). De Mienscheer aldaar sterkt deze these. Deze naam is namelijk afgeleid van Anglisch maen (meen, meente = onverdeelde gemeenschappelijk grond; AS meen, mien, men) + scere (klip, zandheuvel; ON scheere). Dus: een meente op een zandheuvel. Bron noorderbreedte.nl 12.9.09 schrijft dat dit gebied ooit een leeg en kaal veengebied was. Daar lag dus kennelijk een grote zandheuvel, met op de top enige woningen. Zulks komt vaker voor in veengebieden. Daaromtrent staat huis Nienoord, een heel oude havezathe. Dat bevestigt de optie dat het gebied deels uit zandgrond bestaat. Zulke bouwwerken moeten namelijk op stevige grond staan.
¶ Pasop is ook een Nederlandse familienaam. Ze komt voornamelijk voor in Overijsel. Mogelijk is ze afkomstig uit de regio Rijssen/Holten.
# noorderbreedte.nl 12.9.09, EWB, WMN, FRI, KBG

 
Patisserie:
()A gelli (gelei; ME jelly)
** KBB

Patrilocalisme:
In een grot te Asturias in Noord Spanje zijn resten gevonden van mannen, vrouwen en kinderen van Neanderthalers rond 49.000vC. De resten tonen dat er sprake was van kanibalisme. Verder blijken de mannen afkomstig uit de regio, terwijl de vrouwen van elders kwamen. Dit zgn patrilocalimse is een verschijnsel dat heden nog steeds veel voorkomt in de hele wereld.
¶ De Chauken bestaan dus zeker al ruim vóór Drusus, dus ruim vóór circa 10vC. Ook zijn ze genoemd op oude kaarten mbt de situatie in de Romeinse Tijd. Interessant is dat hun gebied zich in 47nC uitstrekt tot aan de oostoever van de Rijn. Hun gebied lijkt daarom samen te vallen met Angelland 300vC-100nC. Mogelijk zijn de Chauken dus opgenomen onder de Angelen, conform wat bron WP beweert. Na het jaar 700nC worden ze in ieder geval niet meer genoemd.
¶ De Romeinse historicus Plinius is in 47-57nC als officier in Germania. Bron LLZ/p25 (1937) citeert diens tekst over de Chauken, die dan wonen op terpen in Eemsland (Groningen, OstFriesland) en commenteert daarop. In modern Nederlands:

Hoe groot de verleiding ook is, wij mogen dit koppige en vrijheidlievende, terpen-bewonende volk maar niet zonder meer verrenzelvigen met de voorouders van onze Friezen in de eeuwen voor het beging van de jaartelling. Alleen wanneer archeologische vondsten -- waarover wij in deze bodem geen al te hoge verwachtingen mogen koesteren -- zekerder gegevens zouden verschaffen, mogen we aannemen, dat ook onze kusten al enige eeuwen voor de jaartelling bewoond werden door stammen, die later bleven hechten aan de grond, waar ze in die periode voor het binnendringen van de vloed betere tijden hadden gekend.

Pax Anglorum: (PAG:)
¶ 650vC-430nC: Koninkrijk Angelland groeit uit van Denemarken tot aan de Elbe, Saale, Rijn en Noordzee. Angelland is welvarend en militair vrij goed georganiseerd. Er wordt sporadisch strijd geleverd met opdringerige Romeinen en Saxen. > Anglische Macht
¶ 400-600nC: Bron SDV is een samenvatting van de dissertatie van Henk van der Velde getiteld Wonen in een grensgebied, i.c. Oost Nederland in de periode 500vC-1300nC. (VU Amsterdam 25.2.2011) Van der Velde baseert zich daarbij op archeologisch onderzoek naar het cultuurlandschap in Twente, Salland en de Achterhoek. In feite dus een groot deel van NO Nederland. Op pagina 282 schrijft hij o.a.:

Het ontbreken van een breuk in de ontwikkeling van de materiële cultuur (huisplattegronden en aardewerkstijlen) ondersteunt de visie dat de Romeinse tijd geenszins eindigt in massale migraties uit Oost-Nederland. Hoewel Oost-Nederland vanaf de Vroege Middeleeuwen [450-1050nC] als Saksich wordt betiteld, moet wellicht gesteld worden dat dit (zeker voor de 5e tot en met begin 7e eeuw) eerder betekent dat het gebied weinig verwantschap vertoont met de gebieden waarin Friezen en Franken woonden.

Alleen in het Noord-Oosten [van Nederland] heeft het Saksische deel de [Anglische] twee-silbigheid tot heden toe bewaard.

Pedge: Van
Adellijk geslacht voortkomend uit het geslacht Van Bierum.
1135-1195 Lambert van Bierum/Pedge: zoon van Ludolf van Bierum (gb 1105) en Xx van Goer, zuster van Rudolf van Goer (gb 1107); prefect van Groningen; woont in Peize (Pedge); vermeld 1176 en 1181; udh Rodolf (gb 1168*) en Menso (gb 1170*).
1168-1228 Rodolf van Pedge: zoon van Ludolf van Bierum (gb 1135) en Xx van Goer.
1170-1230 Menso van Pedge: zoon van Ludolf van Bierum (gb 1135) en Xx van Goer.
** Bierum, Peize

Peize:
Dorp in NW Drente. Sinds 1330nC genoemd als: Pedge, Pedsie, Peedse, Peydse, Peisge, Pezie, Peyze, etc. #Quedam/121
** Pedge, Pesse

Pelshandel:
()A bunt (zn bont, vacht), wildwerc (bont, pelswerk), wildwercere (bondwerker, pelswerker, bonthandelaar, pelshandelaar)
** Bevervel, Beverjacht, Bontwerk

Penny:
** PgBrit (Penny), Anglische Mark, Shilling, Geldstelsel, Koninkrijk, Engels (gewicht)

Pensioen:
10nC++: Rond de jaartelling krijgen Romeinse veteranen een stuk grond om hun inkomsten te garanderen voor hun oude dag.
950nC++: Gilden zorgen voor oudedag voorzieningen van aangesloten ambachtlieden.
1880++: Pensioenfondsen bij Machinefabriek Stork te Hengelo in Twente en andere grote bedrijven in Nederland.
1957++: AOW (staatspensioen) voor alle Nederlanders, geïntroduceerd door premier Willem Drees van de PvdA. Daarnaast aanvullend werkgeverspensioen.
# De Telegraaf 29.1.2012

Pentrop:
Pentropsdijk is een straat in Hengelo Noord (Twente). Mogelijk genoemd naar een een buurt genaamd Pentrop, ooit gelegen tussen de Oldenzaalsestraat, Afrit 31 naar de A1 en de spoorlijn Hengelo-Oldenzaal. Trop is vrij zeker afgeleid van Anglisch throp = dorp. Pen komt voor in vele plaatsnamen in Engeland. O.a. in Penhow, Penley en Penwyth. Mogelijk is Pen een mansnaam. De buurtschap lijkt daarom van oorsprong een Anglische nederzetting. Deze these wordt gesterkt door het feit dat Enschede rond 250vC wordt bewoond door Angelen afkomstig uit de regio Hardenberg. Bovendien is de naam Hengelo afgeleid van Angelo, zijnde een ontgonnen gebied (lo) bewoond door Angelen. De naam verandert in later eeuwen in Hengelo mogelijk door toedoen van de Saxen, die zich daar na circa 750nC vestigen. Dat heeft te maken met het zgn H-gebruik (ZA).
¶ Gezien de term dijk in Pentropsdijk, zal de buurt Pentrop ooit een moeras zijn geweest. Bij droogmaking van draslanden werden namelijk altijd dijken aangelegd, zijnde opgehoogde wegen en paden in het drasland, waardoor veilig transport mogelijk was.

Personen:
** naam, annex, kader, HAPA, OMAA, etc

Pesse:
Dorp in NW Drente. Oude naam is Pithelo. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Zuid Groningen. De naam Pithelo lijkt derhalve afgeleid van Anglisch pet (turf) + lah, low (lo, loo, laag, laagte). Dus: de laagte waar turf ligt.
¶ In Pesse zijn resten gevonden van de oudste boot van NW Europa, daterend van rond 6000vC. De boot is te zien in Museum Drente te Assen.
** ASA, Schepen, Peize, Pedge

Pest:
()A peste (pest), pesthus (ziekenhuis voor pestlijders).
¶ Infectieziekte veroorzaakt door de pestbacterie. In 1894 is deze bacterie ontdekt door de Fransman Yersin. De ziekte wordt via muggen overgebracht op ratten en mensen. De ziekte veroozaakt bulten en builen en ontsteking bij de lymfeklieren in de lies, oksel of hals. De patient krijgt hoge koorts en rood belopen ogen. Hij wordt onrustig en verward. In de laatste fase ontstaat vaak longontsteking. Zonder medische behandling sterft 50-80% van de patienten binnen enkele dagen.
¶ Reeds vóór onze jaartelling is deze ziekte bekend en beschreven. De ziekte breidt zich soms epidemisch uit over de hele wereld. De grootste uitbraak in Europa is de zwarte dood in het midden van de 14e eeuw. Ruim 25% van de bevolking van Europa komt daarbij om.
# FRI, WP, DAB

Petgaten:
Pet = turf; Anglisch: pet, pete; Modern Engels: peat.
Petgaten zijn langgerekte veenputten ontstaan door turfafgraving in natte veengebieden. Ze werden verwaarloosd, waardoor de natuur vrij spel kreeg en de gaten dichtgroeiden met waterplanten. Bekend zij de Norger Petgaten bij Norg in ZW Groningen.

Perfidious Albion:
** PgBrit

Pik:
Nederlandse familienaam. Komt in 1947 in Nederland totaal 464x voor met top van 104x in provincie Groningen. In 2007 komt de naam in Nederland totaal 146x voor met top van 9x in Almelo en 5x in Appingedam. Varianten: Pick en Peck. De naam Peck komt/kwam voornamelijk voor in provincie Groningen. Anno 2010 komt deze naam ook voor in Engeland en Amerika.
# Meertens Instituut 15.9.2010

Piksen:
Buurtschap in Hellendoorn. De naam is mogelijk afgeleid van Pik, Anglisch Pick (mansnaam) en betekent dan: zoon van Pik. Later is dan de buurtschap mogelijk naar ene Piksen aldaar genoemd.
¶ De naam Pick komt voor in de Engelse locatienaam Pickwick.
¶ De familienaam Piksen komt in 1947 in Nederland totaal 36x voor met top van 34x in Overijssel. In 2007 komt de naam in Nederland totaal 86x voor met hoogste frekwentie van 47x in Hellendoorn. De naam lijkt derhalve afkomstig van de buurt Piksen aldaar.
¶ Gezien de historisch migratiestromen kan Piksen rond 225vC zijn bevolkt door Angelen uit het Vechtdal, mogelijk regio Hardenberg. Piksen kan derhalve zijn afgeleid van ene Pick, van wie een zoon zich heeft gesetteld in de regio, die naar hem Piksen is genoemd. Deze these lijkt plausibel aangezien de naam Pik afkomstig lijkt uit Almelo.
** ASA

Pint:
Anglisch: pint, pyntel (ON pinte). Bron COD: Measure of capacity for liquids etc., 1/8th of a gallon. Nederland: 1 pint = beker, glas, kan of pot van 6 dL; inhoudsmaat: 1 pint = 570 Mm
¶ De pint is in Nederland zeker tot in de 19e eeuw in gebruik. Ze wordt genoemd in vele woordenboeken van 1260 tot 1669 en daarna. Mensen spreken nog van een pintje pakken of een pintje halen als ze een biertje gaan drinken.
¶ In bron OVK (1995) over maten en gewichten in Friesland zegt auteur M.A. Holtman te Kantens:

Laatst was ik in het British Museum. Daar hebben ze een verzameling aardewerk waarvan ze niet eens doorhebben dat het maten zijn! Ik heb toen die conservator aan zijn jasje getrokken en gezegd: hé, dat is een pint, de oermaat van de Angelen. Vijfhonderzeventig milimeter precies. Die maat kom je tegen in Friesland, maar daar heet 't een halfmengel.
Bron OVK vervolgt:
En de magische vijhonderdzeventig milimeter is nog veel verder de wereld over gegaan. Holtman heeft 'm ook gevonden in Zuid-Zweden, het Deense eiland Föhr en bij Zierikzee. Overtuigend bewijs dat het volk der Angelen eind vierde eeuw in al deze gebieden woonde alvorens naar Engeland af te zakken, meent Holtman.
Hij [Holtman] verwoordde deze conclusie in zijn pas verschenen boek over meten en wegen in Friesland. ... Hiermede legde Holtman een bom onder de Friese geschiedschrijving. Met lede ogen zagen de Friezen aan hoe ze van uniek en alleenstaand volk werden teruggebracht tot een der vele takken van de wijdverbreide Angelen-familie.
Holtman: 'De Friezen steigeren tegen het plafond als ik zeg dat ze een mengcultuur zijn'.

Planten & Struiken: (PES:)
()A: acreblom (akkerbloem), barclaw (bereklauw), baye (laurierbes; ON baye), beonet (bentgras, riet), betonica (plant met purperen bloemen), braem (braam, braamstruik), bremel (=A braem), brommelbusk (braamstruik), byse (bies, biezen; veenplant), caerdebolle (kaardebol; ON caerdenbolle), clafre (klaver), cranberie (veenbes), crose (kroos; # waterplant), daegesege (madeliefje), dodde (dodde, lisdodde; # waterplant), dodder (=A dodde), draefic (dravik = # gras), dropsan (dropsen = # gras), fearn (varen; ON vaerne), fledder (vledder), flutecrut (fluitekruid; # wilde bermplant; AS flutekruud), fuyle (onkruid; AS/VL vuyle), gaggel (gagel), gaspelthorn (gaspeldoorn, steekbrem), goldblom (goudsbloem), hagathorn (hagedoorn), hasufot (hazevoet; ON hasevoet), heopa (hiep, joop, hagedoorn*), hlaf (loof, blad), hleom (# slootplant), hleomoc (=A hleom), horsblom (paardebloem), hris (rijs, tak, struikgewas), hrisholt (rijshout), ifig (eiloof; # klimop), ladic (ladik; ON ladic, ladeke), latue (latuw; ON latuwe), leaf (loof, blad, gebladerte), leos (lis, lisse, lelie; AS leus, lusse), locc (lok, wollegras), lys (lisse), lysdodde (lisdodde;# waterpalnt), macopin (papaver; ON macopijn), maedere (meekrap = plant waarvan verfstoffen worden gemaakt), mealwe (maluwe; Lat: malva), melde (melde), meledeaw (meeldauw; # schimmel), mistel (mistel), nihtscada (nachtschade), papoeg (papaver), planta (plant), plante (plant), popaeg (papaver), porsa (gagelstruik), pos (gagel; AS pos), posse (=A pos), pot (poot), potan (ww poten), potgut (pootgoed), raye (raai; # voedergras), rose (roos; ON rose), rut (onkruid; AS/VL rute, roet), scelwyrtal (schelwortel; # stinkplant; ON scelwortel), scrybb (heester; ME shrub), secg (zegge, cypergras; # veenplant; AS sek, zekgras; ME sedge), slathorn (sleedoorn), snawdreap (sneeuwklokje), spelthorn (hagedoorn; ON speldorn), spic (lavendel; # heester; ON spijc, spike), stenbrece (steenbreek; ON steenbreke), stroc (struik; AS stroek, struuk), struec (=A stroc), struwell (struweel, struikgewas; ON struwelle), sulthe (aster; ON zulthe), sunneblom (zonnebloem), thistel (distel), wad (wede = plant waarvan blauwe verf wordt gemaakt), waegbrae (wegebree; # wilde bermplant; ON weghebra), weod (onkruid; AS/VL rute, roet, vuyle), wicce (wikke = wilde klimplant met peulvruchtjes; ASoud weck, weec), widbind (kamperfoelie; ON widebinde), widhig (wederik), winterrose (winterroos; # kruipplant), wippe (wippe; # bermplant; AS wippe), wolde (wouw; ON wouwe, woude), wrang (slingerplant; AS wrange), wyrtal (wortel), wyrtalan (ww wortelen)
** Bloemen, Riet, Kruiden, Onkruid, Vegetatie

Plassen: > Watergebieden

Platteland:
()A flet (bn plat, vlak), flet (vlakte, vloer, huis), fletland (platteland), fletlandere (plattelander, boer), land (land)
¶ Tot circa 1900 AD woont rond 95% van de mensen in een landhuis, hoeve, huis of hut op het platteland. De hoeven zijn meestal klein. Een gezin bestaat gemiddeld uit een echtpaar met 6 kinderen.
¶ Bron SDV/p281:
400vC++:
- urnenvelden en raatakkers worden opgegeven
- gevolg: urnenvelden en raatakkers liggen vooral onder essen
- Hoolingerveld: vanaf MiddenYzertijd verplaatst woning buiten akkercomplex + wallen blijven in gebruik als akker
- Holsloot + Borne: kleine grafvelden op of aan rand van erven
- omvang boerderijen neemt toe; ib stallen; oorzaak: grotere nadruk op bemesting van akkers
- architectuur: tweebeukige huizen; verwant met idem in Midden&Zuid Nederland
100nC++:
groeiende contacten tussen Germanen [Angelen!] en Romeinen waardoor:
- ontstaan grote nederzettingen zoals o.a. bij Wijster
- grotere stamgroepen
- meer hiërarchie in samenleving
- nederzettingen meer plaatsvast
- einzelhöfe (eenzame zwervende hoeven) in minderheid
- erven gaan clusteren tot grote nederzettingen
150nC++:
- sinds circa 150nC meer samenwerking en gezamenlijke voorzieningen als omheiningen, ambachtzones en grafvelden
¶ Specialisatie: In de loop der eeuwen ontstaat steeds meer specialisatie in de beroepen. Oorspronkelijk zijn er voornamelijk landbouwers, veeboeren, vissers en jagers. Door de toename van de bevolking en de groei van nederzettingen komen er ook smederijen, leerlooiers, kooplui, etc. Onderlinge handel ontstaat. Eerst ruilhandel en sinds circa 1250nC komt meer geld in omloop en groeit de handel tegen valuta.
¶ Vervoer: Vanaf de oertijden verplaatsen mensen zich voornamelijk te voet, te paard, per ossekar of paardekar en per boot. Lopen was de belangrijkste vorm. Mensen lopen grote afstanden. Tot in de jaren 1950 lopen arbeiders in Twente hele afstanden naar hun werk en 's avonds terug naar huis. Ieder van en naar de eigen woonstee. De lopers sluiten zich bij elkaar aan en zo ontstaan smorgens steeds grotere groepen naar het werk. Tegen de avond vertrekt men samen in grote groepen terug naar huis. De groepen worden onderweg steeds kleiner doordat mensen afhaken zodra ze hun huis bereiken. Zo gaat dat alle werkdagen van het jaar, jaar in en jaar uit. > Vervoer, Lopen
¶ Contacten: De onderlinge contacten tussen mensen variëren met de mogelijkheden: taal, afstand en gewenstheid. Door de eeuwen worden de onderlinge afstanden steeds kleiner en de taalkennis steeds groter. De bevolking groeit en er komen steeds meer evenementen en locaties waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en spreken. Deze mogelijkheden bevorderen allerlei mogelijkheden op vele terreinen en daarmee de sociale, culturele en economische ontwikkelingen. > Evenementen, Markten, Kalender
¶ Telecom: Door vele technische ontwikkelingen komen er steeds meer mogelijkheden voor contacten op lange afstand: goede wegen, postwezen, treinen, auto's, telefoon, radio, televisie en internet. > LACA, Telecom
¶ Nabuurschap: Heel oude vorm van solidariteit tussen mensen die vlak bij elkaar wonen. De nabuurschap houdt in dat men elkaar zoveel mogelijk helpt als dat nodig is. O.a. bij geboorte, ziekte, dood, oogst, ramp, etc. Deze vorm van solidariteit komt vooral voor in NO Nederland. Ze geldt vaak ook voor familie en kennissen die verder wonen. > Nabuurschap
** Demografie, Landschap, Regio's, Landbouw, Veeteelt, Akkerland, Weiland, Heideland, Bosland, Woestland, Moerasland, Veenland, Ontginning, Onderwijs, Wegen, Markten, Waters, Vegetatie, Landsinrichting, Bestuur, Landsbestuur, Nabuurschap

Pleisterplaatsen: (PPS:)
()A aenholt (herberg, pleisterplaats, uitspanning; AS anholt), aenholtan (aanhouden, aanleggen), bidan (beiden, wachten, afwachten, verbeiden; ON beiden), biding (uitspanning = plaats waar paarden uitgespannen worden en verwisseld met uitgeruste paarden), herebeorg (AVA here=leger + beorg=borg= legerplaats, kazerne, herberg; ON hereberghe, heirborg), waerd (waard, herbergier)
¶ 400nC++ Historische locaties: Anholt/Hardendberg, Hackfort/Vorden
¶ 750nC++ Bron ZWH/p10 schrijft:

Voor een goed begrip van de oudste geschiedenis van onze omgeving [Haarle/Gld] zullen we nog iets verder terug in de tijd moeten duiken, en wel naar de 8e eeuw, de periode van keizer Karel de Grote, de verbreider van het christendom in deze streken. ... Daar er geen hof was, moesten de christenen zelf de economie regelen en belasting werd betaald aan de kerk. De kloosters namen in die samenleving een uiterst belangrijke plaats in. We moeten ons de monniken van toen niet voorstellen in vrome afzondering in hun cel. ... Het klooster deed dienst als herberg voor reizigers maar tevens als ziekenhuis, en met hun kruidentuin waren de monniken de eerste apothekers.

 
Pley:
Anglisch pley = spel, toneel.
¶ Uiterwaarde aan de IJssel/Rijn bij Westervoort in De Liemers. Mogelijk werd daar ooit gespeeld of geacteerd.
¶ Oude Nederlandse familienaam. AVA pley.
** Westervoort, PgDix/pley

Pleyhus:
Anglisch pleyhus = speelhuis, theater
AVA pley (spelen, acteren) + hus (huis).
NB Pleyhuse: oude familienaam in Twente.
** PgDix/pley

Plinius: (23-79nC)
Maior (de Oudere); Gaius, Plinius Secundus. Romeins militair, magistraat en schrijver. Officier in Germania (47-57), etc. #WP

Ploegen:
()A acer (akker), aecer (akker), acre (akker), cawtar (ploegijzer = scherp puntmes in ploegbalk; ON cauter), eardh (ploeg), eardhan (ploegen), endewaenda (eindpunt van een akker waar de ploeg gekeerd wordt; ASoud endewende), faerarda (grond aan einde van akker waar de ploeg wordt; ASoud vaerehrde), furh (voor = spoor gemaakt door ploeg), geoc (=A juc, joc, yok), hrosmaesse (rosmes = ploegijzer = scherp puntmes in ploegbalk), joc (=A juc), juc (juk = landmaat = hoeveelheid land dat een juk ossen in één dag kan ploegen; AS juk), ploh (ploeg; ON plough; AS ploog; ASoud plach), plohan (ploegen; ON ploughen; AS plogen), oxa (os; AS oxe, osse), oxa (1 morgen = 0.9 Ha = de omvang van land, dat een boer met een span ossen in 1 morgen kan ploegen), oxas (ossen), ream (smalle strook bewerkt of geploegd land; AS/VW riem), sciran (=A scyran), scyr (stuk omgeploegd land; ASoud skor), scyran (scheuren = omploegen van weiland om bouwland te maken), scyrthwang (scheurdwang = plicht om deel weiland om te zetten in bouwland), selle (=A Sulmaent), sil (=A Sulmaent), sille (=A Sulmaent), sille (landmaat: stuk land dat in één dag geploegd kan worden; ON sille, sulle), sul (=A Sulmaent), sulh (ploeg), sulhan (ploegen), sulle (=A Sulmaent), Sulmaent (februari; ON selle, sulle, sille = ploegmaand. In deze maand ploegen de boeren hun land en offeren ze koekjes aan de goden om hen gunstig te stemmen en een goede oogst af te smeken), treckhors (trekpaard), yok (=A juc; AS jok; ASoud yok)
¶ 1600vC: Ploegen van land gebeurt in Egypte al ruim vóór 1600vC. Dat is te zien aan afbeeldingen op muren van historische bouwwerken in Egypte. Vrijwel zeker hebben de Angelen het ploegen geleerd van de Goten, waaruit ze voortkomen. Dat heeft te maken met de graanbouw, die hun Germaanse voorouders uit Khwarizm in Centraal Azië kunnen hebben geleerd van hun zuiderburen in Mesopothamia, waar al in 2600vC landbouw wordt bedreven.
¶ 850nC: Rond 850nC wordt het ploegen van land verbeterd. De ploeg krijgt verwisselbare ijzeren punten, die diepe voren in het land trekken. De ossen worden vervangen door paarden. De akkers worden groter, want het ploegen wordt makkelijker.
** Landbouw, Agrocultuur, Ossen, Paarden, Kreta, Inglo-Goten (Graanlijn)
# hijken.com 23.8.2010, DAB, KBG
++ Plough Monday

Een enkele keer kom je in documenten uit die tijd [800nC++] herinneringen aan Haarlo [bij Neede/Gld] tegen. ... Belasting werd in natura betaald. Lang nog lees je dan ook nog van 'mishoenders' op 11 november (St. Maarten) voor de pastoor en eieren voor de koster (die moet hij overigens wél zelf komen halen). We vonden trouwens een klacht van de pastoor waaruit blijkt, dat de kwaliteit van de mishoenders nog wel eens te wensen overliet: die kippen moesten toch op z'n minst in staat zijn om op de rand van de mand te springen.

 
Podagristen:
Groep van drie mannen uit Drente die een voettocht maken van Bad Bentheim naar Assen. T.w.: A.L. Lesturgeon (1815-1878; predikant), Dubbeld Hemsing van der Scheer (1791-1859; schrijver) en Harm Boom (1810-1865; journalist). In Bad Bentheim zou een bron zijn met heilzaam water waarmee ze hun voetjicht hopen te genezen. Podragrist is Grieks voor voetjicht. Onderweg praten ze over de Drentse cultuur en noteren ze hun reisverhalen. In 1842 worden die gepubliceersd onder de titel: Drenthe in vlugtige omtrekken geschetst. Bij kasteel Coevorden in Coevorden staat hun standbeeld.

Podolf van Englandi: (c 755-815)
Heer van Englandi te Beekbergen, Gelderland. Woont aldaar op Hof Englandi. Zoon van Wibald (gb 715), heer van Englandi. Vermeldt in 801nC in giftbrief, waarin Podolf, zoon van Wibald, zijn hof in Englandi, annex weiden en rechten, alsmede het woud Barclog (Bruggelen) schenkt aan de Abdij van Werden bij Duisburg aan de Rhur.
** Engeland Beekbergen

Poelgeest:
De regio Poelgeest bij Oegstgeest in Zuid Holland wordt rond 405nC bevolkt door Angelen uit Utrecht. (> ASA) De naam Poelgeest lijkt derhalve afgeleid van Anglisch pol (poel, plas) + geast (geest, geestgrond). Dus Anglisch: Polgeast = de geestgrond bij de poel.
¶ Bekend is het adellijk geslacht Van Poelgeest dat al in de 13e eeuw wordt genoemd in Zuid Holland. Zij waren o.a. heer van Koudekerk aan de Rijn. Wapen: op blauw een dwarsbalk in goud met 3 adelaars in ziver links kijkend, waarvan 2 boven de balk en 1 daaronder. De witte adelaar links kijkend is gelijk aan de Anglische adelaar. (> Adelaar)
¶ Het adellijk geslacht Van Poelgeest is afkomstig uit Poelgeest bij Oegstgeest in Zuid Holland. Daar staat hun stamslot Oud Poelgeest.
¶ Het blauwe veld en de gouden dwarsbalk in het wapen Van Poelgeest zijn identiek aan het wapen van het geslacht Van Leiden, waaruit de oudste burggraven van Leiden zijn voortgekomen en daaruit o.a. het geslacht Van Cranenburch Bleyswyck. Mogelijk duidt dit op verwantschap in mannelijke lijn.
¶ Het geslacht Van Leiden begint met Halewijn I van Leiden (gb 1050), alias Halewijn van Beveren, afkomstig uit Diksmuide in Vlaanderen. Het geslacht Van Beveren uit Diksmuide stamt af van Ethelred II van Mercia (850-911), de laatste koning van Mercia, het grootste Anglische Rijk van Engeland. Mogelijk zijn de witte adelaars links kijkend in het wapen Van Poelgeest hiermee te verklaren.
# ngw.nl 6.11.10, DAB, KBG

Poggen:
In Nieuw Heeten (Salland) komen voor de Poggeheideweg en de locaties Poggebelt en Poggeheide. De regio wordt rond 100vC bevolkt door Angelen uit Twente en/of het Vechtdal. De term pog komt in de Achterhoek voor in de betekenis van varken. Pog lijkt derhalve afgeleid van Anglisch pigge (varken). Derhalve lijken:
- Poggebelt AVA pog (varken) + bytl (belt, bult, hoogte)
- Poggeheide AVA pog (varken) + haitha (heide)
- Poggeheideweg AVA pog (vakren) + haitha (heide) + waeg (weg)
Per saldo lijkt de Poggebelt een hoogte te zijn waar de Poggeheide ligt en waar varkens liepen in het verre verleden.
** Varkens
# FRI, KBG

Pol:
Familienaam die in 1947 totaal 2638x voorkomt. Voornamelijk in NO Nederland. I.c.: Drente (691x), Gelderland (513x), Overijssel (362x) en Groningen (210x). De grootste concentratie is in Emmen. De naam is derhalve mogelijk uit dat gebied afkomstig. De regio Emmen is rond 300vC bevolkt door Angelen afkomstig uit Groningen. De naam Pol is derhalve mogelijk afgeleid van Anglisch Pol = poel. De naam Pol komt verder voor als Van der Pol, Poll, etc.
** Borne (Meijershof)
# Meertens Instituut 7.6.2010, KBG

Politie: > Veiligheid
Politiek: > Pacifisme, PgBrit

Positie Angelland: (PA:)
Betreft ligging, macht, etc.
¶ Cladius Ptolemaeus (87-150), Grieks astronoom, geograaf, wiskundige en muziektheoreticus, schrijft rond 122nC dat de Angelen wonen in het gebied tussen Denemarken en de Rijn. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat zijn bewering juist is. (> Mega Angeln, Angologie) Dit gebied is behoorlijk van omvang. Circa 500x350 Km2 (N-Z;O-W). Ofwel 175.000 Km2. Een gebied omvattend Nederland + NW Duitsland samen tot aan de Rijn. Als zodanig moet Angeln een belangrijke machtpositie hebben in NW Europa. Zeker al ruim vóór 122nC. (> Ptolemaeus, Maerland)
¶ In 400-531 bestaat er een koninkrijk Thuringen. Later wordt het veroverd door Saxen en Franken. In 800nC wordt de Lex Anglorum et Werinorum hoc est Thuringorum voor Thuringen bekrachtigd door keizer Karel de Grote. (> Engilin) Deze benaming en datering geven aan dat het gebied in die tijd wordt beschouwd als een Anglisch gebied, waar ook Warnen wonen. Maar meer nog, dat de Angelen een dominante rol vervullen, ondanks het feit dat Thuringen onderdeel is geworden van het gote Frankische Rijk van Karel de Grote in West Europa. (> Thuringen)
¶ Het feit dat in 449nC Vortigern de Angelen op het Continent te hulp vraagt in zijn strijd tegen de Picten en Scoten in Brittannia, impliceert dat Angeln in die tijd een militaire macht van betekenis vormt. (> Vortigern)
¶ Rond 468 nC zeilt een Anglische vloot vanuit Haithabu naar de Rijnmond om ene Radiger te dwingen tot een huwelijk met de dochter van koning Eomar van Angeln. De schepen kunnen oorlogschepen zijn van Eomar, mogelijk aangevuld met privee schepen van onderdanen. Kennelijk verkeert Angeln nog in een goede positie om deze maritieme prestatie te kunnen leveren. De grote migratiegolf van Angelen naar Brittannia in 490 nC moet immers nog gebeuren. De positie van Angeln lijkt dus nog gunstig. Met deze maritieme operatie rond 468 nC toont Angeln zelfs een belangrijke macht te zijn in NW Eurpoa. (> Radiger)
¶ Het feit dat rond 540nC Angelen wonen in Constantinopel en als zodanig worden genoemd, geeft aan dat de Anglen in die tijd een volk zijn dat in die tijd een zekere internationale betekenis lijkt te hebben. (> Constantinopel)
¶ Resumerend kan men stellen dat de positie van de Angelen op het Continent zich steeds sterker ontwikkeld in de periode 665vC-500nC. Angeln groeit langzaam maar zeker uit tot een rijk dat zich uitstrekt van Denemarken tot aan der Rijn, zoals onderstaand tabel laat zien. 665vC------- Ingwi vestigt zich in Angeln, mogelijk bij Haithabu
665vC-489nC Koninkrijk Angeln (> Angeln)
500vC------- Angeln groeit zuidwaarts langs de Noordzee tot de Rijn
500vC-300vC Groot Angeln: Angeln strekt zich uit tot in Noord Groningen
300vC-600nC Mega Angeln: Angeln strekt zich uit tot aan de Rijn
100nC------- Saxen vestigen zich in NO Duitsland vanuit Noord Polen
200nC------- Angelen migreren naar Zuid Duitsland, o.a. Thuringen
405nC-800nC Offaland: Offa breidt Mega Angeln uit tot aan de Maas.
450nC-600nC Angelen en Saxen migreren massaal naar Brittannia
600nC-775nC Saxen settelen in NW Duitsland en NO Nederland
800nC-heden (Klein) Angeln: Angeln strekt zich uit tot de Eider
800nC-heden Diverse Anglische enclaves in NO Nederland en NW Duitsland
¶ Na de massamigratie van Angelen naar Brittannia verzwakt de positie van de achtergebleven Angelen op het Continent. Saxen, Friezen en Franken settelen zich in het oude Angelland en laten zich in de eeuwen daarna steeds meer gelden. Echter, de Angelen lijken toch nog vele eeuwen de dominante groep te zijn.

Aangezien het Anglisch nauw verwant lijkt aan het Oer Nederlands
- en het Anglisch een dominante positie inneemt in Angelland
>> lijkt het waarschijnlijk dat de Angelen zelf in het gebied tussen de Rijn en Denemarken langdurig een dominante positie innemen.

Posities: (POS:)
()A adune (beneden, omlaag), aeftan (achter), aefter (achter, achteraf; ON: after, efter), aen (aan, an; AS oan, an), afer (over; ON aver, aever; ASoud aver), ahwaer (overal), altefeor (alteveer = al te ver, te veraf), alteneah (altena = al te na, te dichtbij), an (aan, an; AS an, oan; SW an), aynde (einde; ON ende; AS/Gro ainde), ayne (einde; AS aen, aan; ASoud ane), bac (achter, achteraf), bacc (=A bac), beneothan (beneden), betweon (tussen, tussen twee), betwix (tussen, tussen twee), betwixen (=A betwix), betwixt (=A betwix), be [bi] (bij, over, betreffend, volgens, in; ON by; AS bi), begeond (voorbij, over), bi (bij, door; ON bi; AS bi; VWoud by), binnan (binnen; ASoud bynnen), bufan (boven AVA be+oven; AS boaven), buta (buiten; AS buten; ASoud buta), butan (buiten; ON buten; AS buten, boeten), buter (buiten), byrig (naburig, nabij), dune (beneden), eftir (nadat), elra (elders; ON elre), eltheodig (uitlandig, elders), feor (ver, verweg; ASoud veer), ferde (verder, elders), fierlen (ver, veraf), frem (buiten), geond (ginds), geondferde (verder ginds, verweg, veraf) haugh (hoog; ON hoghe), heag (hoog; AS heeg, heech; EZ hech), heah (hoog), hog (hoog), iefers (ergens), in (in), inbetwixt (tussen), leafet (links), laeg (laag; ON laege = laag; AS leag; ASoud leech, lege), laegh (ligging, positie; ON laghe), lah (=A laeg), leag (laag; AS leug), leg (laag), leuch (laag; AS leug), lough (laag), low (laag), middel (middel, midden), middun (midden), neah (na, nabij), neast (naast; AS neost, naost), neigh (nabij, nabijheid; AS neeg), nene (achter; AS nien), neothan (laag), neothera (neder), ofer (over), on (aan, an; AS an, oan; SW an), on efn (nevens, naast), on orette (op aarde), op (op), raer (achter), raer (zn achterkant), riht [rait] (rechts), sith (achter, achteraf; ASoud siet), slenc (=A slinc), slinc (links, linker), tusc (tussen; ON tusk; AS tuske, tusgen), tux (=A tusc), twixen (tussen; ON twisken), ufan (boven), under [onder] (onder; ON under; AS under), underbaec (achter), underneodhan (onder, beneden), up (op; ON up; AS up), utan (buiten; ON uten), westside (westzijde, westkant; ON westside), withinnan (binnenin), ymb (in)

Postwegen:
¶ 1550++: In Nederland ontstaat rond 1550 het postwezen. Ze zorgt er o.a. voor dat de toestand van de wegen langzamerhand beter wordt.
¶ Historische postwegen:
- Amsterdam-Amersfoort-Zwolle-Hardenberg-Veenbrugge-Lingen-Bremen-Hamburg (1680)
- Asschat/Leusden-GrootZandbrink-DeGlind-Walderveen-Sprakelaar-Lunteren (Postweg)
- Deventer-Delden-Enschede-Munster (1680)
- Naarden-Amersfoort-Deventer-Goor-Delden-Bentheim-Hannover/Hamburg (1680)
- Rijn-Ermelo-Flevomeer (c 100nC) > Ermelo
- Zwolle-Munster (wisselende roeutes) (1680)
() = wegnaam of jaar al bestaand
¶ De post wordt bezorgd met zgn postwagens.
# INS 2011/4

Postwezen: > Postwegen, Telcom
Prehistorie: > Pg Genline

Gezien al deze biezondere artefacten moet de jonge vrouw wel van goede stand zijn geweest. Vandaar dat ze titel prinses kreeg. De vondsten worden bewaard in het Drents Museum te Assen. De Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) schrijft daarover op 19.2.1979:

Samenvatend kan gesteld worden, dat de prinses behoorde tot een niet onbemiddelde familie, die tot een hoge sociale klasse behoorde, gezien het aantal rijke vondsten. Door de verscheidenheid van vondsten in het graf en de "bijbehorende familiegraven" staat vast, dat men in Zweeloo toendertijd [5e eeuw nC] al internationael contacten heeft gehad. De kralen komen bijvoorbeeld bijv. uit het Elbe en Wesergebied. Het gesmolten bronsfragment is afkomstig van een inheemse, Romeinse bronssmid ...

De bevertand aan een snoer die de prinses om haar hals droeg, kan wijzen op de aanwezigheid van bevers in Zweeloo of daaromtrent. Het kan ook zijn dat de bevertand afkomstig was van elders. Gezien de contacten van Zweeloo met verre gebieden in Noord Europa, kan dat o.a. zijn van Beveroe in Angeln (Noord Duitsland). Beveroe betekent bevereiland vanwege het grote aantal bevers dat daar voorkwam. Beverjacht is van oudsher tot in de 19e eeuw een uitermate lucratieve bezigheid. Bevervellen waren kostbaar en werden voornamelijk gebruikt voor kleding. Bevervlees was daarbij neveninkomst.
** Zweeloo, Barnsteen, Bevertanden
# coevorden.nl 3.6.09, sh-tourismus.de 8.6.09, WKP 6.6.09, FRI, Jan Warmolts te Zweeloo (streekhistoricus), DAB, KBG
++ Prinses van Zweeloo

 
Pragmatisme:
Angelen lijken een sterke zin te hebben voor pragmatisme. Dat blijkt o.a. uit hun taal, die zeer adaptief is en niet lijkt te houden van onpraktische taalelementen. Ook in hun bestuur tonen ze zich pragmatisch. De Witan is hun hoogste bestuursorgaan, die de koning bijstaat in zijn handelen. De samenstelling van de Witan is niet vast. Zodra zich nieuwe ernstige problemen voordoen wordt een nieuwe samenstelling gekozen, bestaande uit lieden die bekwaam worden geacht de nieuwe problemen te kunnen oplossen.
** Anglisch, Witan

Priesters:
** Noodlot, Voorspelling, Offerrituelen, Tempels

Ptolemaeus: (87-150nC)
Ook: Ptolameus, Ptolemaus. Claudius Ptolemaeus: Grieks astronoom, geograaf, wiskundige, cartograaf en muziektheoreticus, wonend in Alexandrië.
¶ Ptolemaeus schrijft rond 122nC dat de Angelen wonen in het gebied tussen Denemarken en de Rijn. Later plaats hij het woongebied van hen tussen de Eems en de Elbe. Spiritus-temporis.com 31.5.09 schrijft:

Ptolamy in his Geography (ii. 11. § 15), half a century later [na Tacitus], locates them [de Angelen] with more precision between the Rhine, or rather perhaps the Ems and the Elbe, and speaks of them as one of the chief tribes of the interior. Unfortunately, however, it is clear from a comparison of his map with the evidence furnished by Tacitus and other Roman writers that the indications which he gives cannot be correct. Owing to the uncertainty of these passages there has been much speculation regarding the original home of the Angli.

P35: Angelland in 300-550nC
¶ 300-550nC Het zeewater stijgt langzaam maar zeker. Daardoor ontstaan zware stormen, grote overstromingen en veel landverlies langs de kusten van de Noordzee en de Oostzee, tot wel zeker 35 Km landinwaards. (KVN, KBG)
¶ 300-550nC De stijging van de zeespiegel en de zware stormen, de overstromingen en het grote landverlies spelen zich af van 300-500nC met de finale in 450-500nC. Dit langdurig proces verklaart waarom de migraties naar Brittannia vanuit Angelland zich uitstrekken over een nagenoeg gelijke periode en gelijke accenten. Eerst kleine groepen en pas laat massaal. De hele migratie loopt nagenoeg synchroon met de stormen en overstromingen.
¶ 300-550nC Centraal Salland is relatief natter dan in de voorafgaande periode. Dit is gebleken uit onderzoek naar de diepte van oude waterputten en de wisselingen van grondwaterstanden. Met Centraal Salland wordt bedoeld de regio Deventer-Raalte. Het zeewater komt tot nabij Deventer. > SDV/p283
¶ 300-550nC Hollingstedt is een rivierhaven aan de Treene in Midden Sleswig. Ruim 20 Km vanaf de kust van de Noordzee en met een goede verbinding naar Haithabu in Angeln aan de Oostzee. De afstand Hollingstedt tot Haithabu bedraagt circa 16 Km.
¶ 300-550nC De oude haven van Hollingstedt ligt anno 2010 circa 5 Km van het water van de Treene. Lang geleden lag de haven echter nog aan het water. Mogelijk heeft dat te maken met de stijging van het water van de Noordzee in 300-500nC. Daarna trekt het water weer langzaam terug. Uit die tijd zijn ook vele vondsten van aardewerk gedaan, die getuigen van een levendige interregionale handel.
¶ 300-450nC Centraal Salland relatief nat > SDV
¶ 300-350nC Hwicce in Cotswolds/Engeland; Anglische stam uit Wieken/Liemers > Hwicce
¶ 300nC++ Angelen settelen in ZuidHolland > PgAng/ZuidHolland
¶ 300nC++ Angelen settelen in Thuringen > Thuringen
¶ 350nC++ Water Noordzee stijgt. De wierden (terpen) worden daarom hoger en hun indeling wordt aangepast. > Ezinge
¶ 400-500nC Angelland lijkt bezig te zijn Brittannia te koloniseren. Mogelijk vanwege de dreigingen van het stijgende water. > Kolonisatie
¶ 400nC++ Bron FBZ/p24 schrijft dat in 200-400nC het Romeinse Rijk instort, wat veel chaos veroorzaakt. Kustbewoners migreren naar Brittannia. Nieuwkomers uit Noord Duitsland settelen in de verlaten gebieden. Oorlog, piraterij en besmettelijke ziektes als malaria doen vele mensen sterven. Hele wierden (terpen) raken ontvolkt. Daarbij komt de stijging van het zeewater, die de verlaten regio's overdekt met zand en slib.
¶ 400-950nC Inwoners van Fivelingo werpen wierden op tegen het hoge water. (# CVF)
¶ 430-550nC De zeespiegel stijgt sterk. Zware stormen blijven de kusten van de Noordzee teisteren. Gevolg: grote overstromingen en veel landverlies.
¶ 430-550nC Aangezien de Noordzee in open verbinding staat met de Oostzee, stijgt het zeenivo van de Oostzee navenant. Dit vormt een bedrijging voor Haithabu, hoofdstad en havenstad van Angeln. Haithabu ligt namelijk aan het water van de Schlei, een inham van de Oostzee. Haithabu is tevens de zetel van het Anglisch Koningshuis.
¶ 430-550nC De zware stormen veroorzaken steeds grotere overstromingen en veel landverlies. Mensen migreren daarom massaal naar de hoge zandgronden, voor zover die aanwezig zijn, zoals o.a. in Oost Nederland. NW Duitsland biedt deze opties aanzienlijk minder. Oostwaards rukken de Hunnen op. Het land wordt steeds moeilijker leefbaar. Een groot deel van de bevolking in deze streken migreert daarom naar elders. Vooral naar Brittannia, waar de omstandigheden heel gunstig zijn.
¶ 430-550nC Sleswig-Holstein bestaat voornamelijk uit licht heuvelig laagland. De afstand tussen Noordzee en Oostzee bedraagt gemiddeld 67 Km. Centraal liggen de zandgronden van de Baltische Rug met een top van 168 meter. Naar het oosten daalt de grond richting vruchtbare leemgronden langs de Oostzee. Westelijk van de Baltische Rug bestaat het land voornamelijk uit zand- en veengronden en vruchtbare kleigonden langs de Noordzee. De Schlei is een diepe inham (Förde) van de Oostzee van circa 30 Km lengte aan de zuidgrens van Angeln. Aan het eindpunt ligt de oude hoofdstad Haithabu, dat in de 11e eeuw de naam Sleswig krijgt.
¶ 430-550nC De afstand van de hoge gronden in Oost Nederland tot aan de Zuiderzee is circa 40 Km. Als mensen uit West en Midden Nederland vluchten naar de hoge gronden in Oost Nederland, dan is het zeewater mogelijk gestegen tot circa 15 Km van die hoge gronden. Dus circa 35 Km vanaf de kust het land zijn ingestroomt. Dus zeker tot aan Deventer toe. Bron SDV/p283 bevestigt dat in Centraal Salland in 300-500nC relatief natter is dan in de voorafgaande periode. > SDV/p283
¶ 430-550nC Volgens een oude overlevering in Engeland verlaten de Angelen hun homelands op het Continent omdat het er zo nat was. Het opmerkelijke is, dat dezelfde Angelen in Brittannia zich veelal juist weer hebben gesetteld in natte moerasgebieden aan de oostkust. O.a. de Fenns in East Anglia en de North York Moors. Een ander opmerkelijk feit is dat dezelfde Angelen op het Continent al zeker vanaf 500vC tot hun migratie in 450-550nC in de moerasgebieden van NO Nederland en NW Duitsland hebben gewoond. (> Groot Veenland) Waarom dan niet eerder gemigreerd naar droge gebieden? Kennelijk gaat het in de genoemde overlevering om een periode van extreme natheid in de Anglische homelands op het Continent. Deze interpretatie sterkt de genoemde feiten en thesen betreffende de extreem natte periode van 430-500nC op het Continent.
¶ 430-550nC De afstand van de hoge gronden in NO Nederland tot aan de Zuiderzee is circa 40 Km. Als mensen uit West en Midden Nederland vluchten naar de hoge gronden in Oost Nederland, dan zal het zeewater mogelijk zijn gestegen tot circa 15 Km van die hoge gronden. Dus circa 35 Km vanaf de kust het land zijn ingestroomt. Dus zeker tot aan Deventer toe.
¶ 449nC Warlord Vortigern in Brittannia vraagt koning Offa van Angeln om militaire hulp in zijn strijd tegen de Picten. Bron ASC/449 schrijft daarover:

Hie [Vortigern] tha [Hengest en Horsa] sendon to Angle [Angelland], and heton him [Vortigern] sendan maram fultum; and heton him [Offa] secgan Bretweala nahtnesse and thaes landes kuste.
vertaald:
Hij [Vortigern] zendt hen [Hengest en Horsa] naar Angle [Angelland], en laat zeggen hem [Vortigern] meer troepen te zenden; en laat hem [Offa] zeggen dat Brittannia en haar kust in nood zit.

P58: Angelland in 500-800nC
-500--700 Angelland herstelt van de waterschade uit 300-500nC.
-500--719 Provincie Groningen deel van Anglisch Rijk
-500--785 De Collaps Door de grote migratie van Angelen naar Brittannia raakt Angelland gedeeltelijk ontvolkt en verzwakt de bestuurlijke en militaire macht in ernstige mate. Circa 1/2 van de Angelen is gemigreerd. Angelland is daardoor relatief te zwak geworden om de instroom van Saxen, Friezen en Franken te weren. Toch blijft 2/3 van de Angelen in Angelland en behouden ze daar een relatief dominante positie. Door de zwakte van het centraal bestuur raken de Angelen echter hun samenhorigheid kwijt, vergeten ze langzamerhand hun identiteit en gaan ze zich deels identificeren met Saxen, Friezen of Franken. Desondanks hebben de oorspronkelijke Angelen her en der nog vele sporen achtergelaten. > Sporenlijst
-520++--- Hygelac en zijn Vikings teisteren Rijngebied: ze plunderen, moorden en steken alles in brand
-544++--- builenpest in West Europa
-550----- kolbenarmring te Deventer > Deventer
-550----- massamigratie naar Brittannia stopt (#KVN)
-550-1000 kerstening van NW Europa
-598++--- builenpest in West Europa
-600--700 Angelland verzwakt:
-600--700 Saxen settelen in NoordAlbinga/Holstein > Saxen
-600--700 Angeln strekt zich uit tot de Elbe
-600--700 bevolking NO Nederland groeit minder dan elders > Demografie
-600--700 Angelland geteisterd door raids van Denen.
-600--700 Stamland Angeln geleidelijk helemaal veroverd door de Denen.
-600--700 Groei bevolking NO Nederland stagneert > Demografie
-700++--- De Engelse historicus Beda (672-735) schrijft in zijn boek Historia ecclestiasica gentis Anglorum over de geschiedenis van de Angel-Saxen, met de nadruk op hun bekering en kerkelijke organisatie tot 731. Vrij zeker heeft hij gebruik gemaakt van de werken van de historicus Gildas (gb 480). Beda schrijft o.a. dat de Angelen in Angle (Angeln) naar Brittannia migreren. They left their land deserted beweert hij. Deze bewering past goed in de situatie van 470-500nC, toen van Angeln kennelijk nog maar een smalle zandrug droog was na de langdurige stormen, de overstromingen en het landverlies. Voor de Angelen in Angeln bleef niet veel over dan massaal te migreren naar een betere wereld.
-700--785 Angelland geleidelijk veroverd door Denen, Saxen en Franken
-700----- Angeln onderdeel van hertogdom Sleswig c.q. Denemarken > Sleswig
-700-1918 Angeln onderdeel van hertogdom Sleswig c.q. Denemarken > Sleswig
-713--773 Lebinus -- Daventry-Yorkshire-Deventer > Lebinus
-731++--- Saxen wonen in Albinga/Holstein (Beda)
-737----- Deense koning Godfried bouwt Danewirke langs Eider bij Haithabu
-742--809 Ludger -- Utrecht-Deventer-GroningerOmmelanden-Munster-Werden
-750++--- Saxen en Franken veroveren Thuringen > Thuringen
-750++--- Friezen settelen in Eemsland en Noord Groningen
-750-hedn Friezen in NW Duitsland (Noordzeekust Sleswig)
-775++--- Saxen migreren naar NW Duitsland en grensstreken NO Nederland
-780----- Saxen veroveren de Groninger Ommelanden en Dokkum (> Ludger)
-785----- Saxen onderwerpen zich aan de Frankische koning Karel de Grote
-785----- Karel de Grote breidt zijn rijk uit tot aan de Elbe > Franken
-785++--- Lex Saxonum
-790++--- Lex Frisionum
-790-1066 Haithabu vestiging van Zweedse Vikings
-793-1066 Vikings teisteren NW Europa en Brittannia > PgBrit/Vikings
-795--855 Lotharius I, koning van Lotharingen
-800++--- Saxen settelen in Saxum/N.Groningen > Saxum
-800++--- Frisia Proper: = Noord Nederland tussen Vlie en Weser > Friezen
-803++--- Lex Anglorum et Werinorum in Thuringen > Thuringen, Engilin
-832-1154 Anglo-Saxon Chronicle geschreven > PgBrit/ASC
-843--880 Lotharingen (ZA)
** HGZW, Anglische identiteit
 

Q::

Quedam:
Betreft "Quedam Narracio ..." in een uitgave van Mr C. Pijnacker Hordijk anno 1888.
¶ Bron Quedam Narracio de Groninghe, de Thrente, de Covordia et de diversis aliis sub diversis episcopis Trajectensibus = Vertelling over Groningen, de Drenten en Coevorden en andere zaken onder diverse Utrechtste bisschoppen. Een kroniek geschreven rond 1233 door een onbekend auteur. Ze geeft o.a. een vrij gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen mbt de Slag om Ane in 1227.
¶ Mr C. Pijnacker Hordijk te Assen publiceert in 1888 een uitgave bevattend een inleiding, de Quedam tekst in Latijn en een "Lijst van persoons- en plaatsnamen, van kalenderdagen en van geciteerde plaatsen".
¶ Volgens Mr Pijnacker Hordijk is de auteur van Quedam nogal sterk op de hand van de Utrechtse bisschoppen. O.a. gezien diens scheldpartijen jegens de strijders uit Drente en Fivelga (Fivelingo). Bovendien vindt Mr Pijnacker Hordijk dat de tekst enige historische onjuistheden bevat. O.a. betreffend data van gebeurtenissen.
¶ 1231 juli: Verbond Drente-Fivelga tegen bisschop Utrecht (Quedam/pXX)
¶ 1231 september: bisschop Utrecht verklaart Drente oorlog (Quedam/pXX)
¶ 1232 Drente en Fivelga belegeren stad Groningen (Quedam/pXX)
¶ NB: Anglisch:
cwid = bw kwijt; AS kwiet
cwidam = kwibus, kwast, dom mens, sufferd, rare, gek; AS kwidam
cwide = toespraak
# GNE, Quedam, DAB

Quickborn:
Dorp in de Ith Hils, een groot heuvelgebied langs de oostkant van de Weser, tussen Hamelen en Einbeck, circa 40 Km ZW van Hannover, in Neder-Saxen. Volgens Ptolemaeus wonen daar rond 150nC Angelen. Zij hebben zich daar rond 250vC gesetteld vanuit de regio Lunenburg.
¶ De naam Quickborn is afgeleid van Anglisch cwic (kwik, vlot) + burna (bron, stroom, beek). Dus: snel stromende beek.
¶ In Nederland en België bestaat de familienaam Van Quickenborne.
** Ith Hils, ASA

R::

Raatakkers:
De oudste raatakkers stammen uit de IJzertijd (800vC-12nC). Boeren op de zandgronden leggen vierkante velden aan van 40x40 meter met walletjes eromheen om verstuiving van de grond te voorkomen. Ze verbouwen afwisselend verschillende gewassen of laten de grond braak liggen en er vee op weiden. Zo ontstaan in de loop van vele jaren hele complexen van akkers. Middenin staan de huizen, schuren en stallen. Deze complexe raatakkers worden vaak ook celtic fields genoemd. Met Kelten hebben de raatakkers echter niets te maken, zoals oorspronkelijk is gedacht. Daarom is de naam raatakkers gekozen.
¶ Op de raatakkers werden o.a. verbouwd: boekweit, koolzaad, gerst, bonen en gierst. Rond 100vC wordt er ook rogge verbouwd.
¶ Raatakkers kwamen voor in Zweden, Denemarken, Polen, Baltische landen, Duitsland, Nederland en Brittannia. In Nederland zijn duizenden raatakkers aangelegd. Voornamelijk op zandgronden in Drente, Salland, Twente en op de Veluwe.
¶ Restanten van raatakkers zijn nog te zien in Hijkerveld (Drente), Balloër Veld (Balloo, Drente), Noordse Veld (Zeijen, Drente), Wekeromse Zand (Veluwe), Renkumse Beek (Renkum/Bennekom) en Emst (Veluwe).
¶ Gezien de periode en de locaties van de raatakkers mogen we aannemen dat deze vorm van landbouw is meegenomen door de Angelen naar hun woogebieden in NO Nederland. Temeer daar de Angelen van oorsprong primair landbouwers zijn. (> Angeln)
¶ In Angelheem bij Harreveld (Achterhoek) zijn welputten en goten gevonden, die naar schatting dateren uit circa 150vC. Het gebied lijkt te hebben bestaan uit een groot aantal kleine akkers, waardoor het doet denken aan een complex van raatakker. Nader onderzoek moet daarover nog zekerheid geven. > Angelheem
¶ Bron SDV (p281) schrijft dat raatakkers een vorm zijn van extensieve landbouw. Rond de jaartelling worden ze steeds meer opgegeven. Na de jaartelling worden de raatakkers steeds meer opgegeven.
¶ Sinds circa 700nC worden in NO Nederland steeds meer essen aangelegd. (> Esgrond) Gevolg: vele raatakkers komen onder essen te liggen. (SDV p281)
** Landbouw, Rogge, Wekerom, Denekamp, Mest
# FRI, archeos.nl 29.7.2010, WKP 29.7.2010, DAB

Radboud van Rijnland (650*-719nC)
Alias Redboud, Redbald, Redbad. Zoon van Aldsgil van Rijnland. Volgt zijn vader op in 679nC. Strijdt tegen de Franken, die Rijnland onder hun heerschappij willen brengen. In 690nC wordt Radboud bij Dorestad verslagen na een eerste offensief. Hij sterft in 719nC.
** Rijnland

Radfrith van Bedum (895*-910nC)
** Walfrith van Bedum

Radiger:
Zoon van koning Hermegisklus van de Varni. Hij is verloofd met Erma, een prinses van de Angelen. Radiger verbreekt de verloving om te trouwen met Theudichildis, zuster van de Frankische koning Theudebert. De prinses is furieus en neemt wraak. Ze zeilt met 400 schepen de monding van de Rijn op, waaromtrent Radiger dan kennelijk vertoeft. Radiger smeekt om genade en trouwt alsnog met haar. Het verhaal is afkomstig van Frankische ambassadeurs in Constantinopel, circa 540nC.
¶ Het is vooralsnog niet zeker waar de prinses woont. De Varni wonen nabij de monding van de Elbe. Het eerste Anglische Rijk in Brittannia is Bernicia, dat rond 600nC ontstaat. (> PgBrit/Bernicia) Van een Anglische koning c.q. een Anglische prinses uit Bernicia kan dus pas sinds dat jaar sprake zijn. Van een Anglische vloot van 400 schepen uit Brittannia is rond 600nC al helemaal geen sprake. De Anglische Rijken hebben nog enige eeuwen nodig om enige maritieme betekenis te krijgen.
¶ Per saldo mogen we concluderen dat de Anglische prinses haar thuisbasis op het Continent heeft en gezien de geografische context zal ze vrij zeker afkomstig zijn uit Angeln. De prinses woont dan mogelijk in Haithabu of daaromtrent.
¶ De vraag is nu wanneer en waar prinses Erma is geboren en wanneer haar tocht naar de Rijn plaats vindt.
- het verhaal stamt uit circa 540nC en is afkomstig van Frankische ambassadeurs in Constantinopel
- tussen de zeiltocht van Erma en het moment dat de Frankische ambassadeurs ervan horen zal toch minimaal 1 jaar tijd liggen
- als de prinses haar actie onderneemt, zal ze de huwbare leeftijd hebben en dus ergens tussen de 20 en de 30 jaar zijn, dus circa 25 jaar
>> per saldo zal Erma kunnen zijn geboren ergens rond 540 - 1 - 25 = 514nC
>> de vader van Erma zal dan ergens rond 514 - 35 jaar = 479nC zijn geboren.
¶ Genealogie Erma van Angeln:
420-489 Eomar van Angeln koning van Angelland
441-501 Icel van Angeln = zoon van koning Eomar van Angeln -- Haithabu-Mercia
444-504 Xx van Angeln = zoon van Eomar; grootvader van Erma
479-539 Xx van Angeln = zoon van Xx/444 vader van Erma
514-574 Erma van Angeln
¶ De laatste koning van Angeln is naar zeggen Eomar (420*-489). Daarna houdt het koninkrijk Angeln op te bestaan. Gezien de tijdcontext kan het zijn dat de prinses een dochter is van Eomar. Gezien het grote aantal schepen van de prinses moet ze nogal vermogend zijn of een zeer rijke en machtige vader hebben.
¶ Het lijkt dus vrijwel zeker dat ze ten tijde van het gebeuren nog in Haithabu woont, een zeehaven waar vele schepen aandoen. Met de schepen van toen zal de reis naar de Rijn dan circa 2 of 3 dagen hebben geduurd.
¶ Erma van Angeln (c 514-579) Zij kan rond 514nC zijn geboren. Als ze trouwt zal ze rond de 23 jaar zijn. De operatie naar de Rijnmond zal dus circa 537nC zijn gebeurd. Vader Xx van Angeln leeft dan nog. De schepen kunnen oorlogsbodems zijn van hem, mogelijk aangevuld met privee schepen van onderdanen. Kennelijk verkeert Angeln nog in een goede positie om deze maritieme prestatie te kunnen leveren. De grote migratiegolf van Angelen van Angeln naar Brittannia van 470nC moet nog gebeuren. De positie van Angeln is dus nog gunstig. Met deze maritieme operatie rond 537nC toont Angeln zelfs een belangrijke macht te zijn in NW Eurpoa.
** Haithabu, Constantinopel, Angeln
# semafoor.net 8.10.09, KBG

Rampen:
()A baernan (ww branden; ON barnen), baerne (zn brand), braendscada (brandschade), drugad (droogte), flod (vloed, overstroming), hearm (schade, letsel, kwaad, leed, ellende, smart, pijn), hearmian (ww schaden, pijnigen, kwetsen), plaege (plaag, onheil, ramp; ON plaghe), scada (schade; AS skade), scadan (ww schaden), scadlic (schadelijk), sccatha (schade; AS skade), sccathan (schaden; AS skaden), stormflod (stormvloed), stormscada (stormschade; AS stormskade), waeterscada (waterschade)

Ran: Gemalin van de Germaanse god Aegir. #K&E

Ranstrup:
Dorp nabij Angelradink en Coesfeld in Westfalen, beide van oorsprong Anglische regio's. Ranstrup is daarom vrij zeker afgeleid van Anglisch throp = dorp. De betekenis van Rans is vooralsnog onbekend. Mogelijk is Rans meervoud van ran, analoog aan coes (koeien) in Coesfeld. Ook de betekenis van ran is echter vooralsnog niet bekend. Mogelijk is ran = ME rain = Anglisch ren = regen. Dus: Rengensdorp; vgl Regensburg. Ranstrup is mogelijk circa 150vC bevolkt door Angelen uit noordelijke streken.
** Coesfeld, ASA, Regenham
# RZA (1773), KBG

Ravenswaay:
Ravenswaai is een dorp bij Beusichem in de Betuwe. Op kaart 25 van bron RZA (1773) is het dorp vermeld als Ravensway. Anno 2010 telt het dorp circa 450 inwoners.
¶ De Betuwe is rond 405nC bevolkt door Angelen tijdens het offensief van prins Offa van Angeln. (> Offaland) Ravenswaay lijkt derhalve afgeleid van Anglisch hraefn (raven) + waey (waay, kolk).
¶ Familienamen: Ravenswaay (Van) en Ravenwaaij. Anno 1947 komen de namen samen totaal 45x voor in Nederland, met pieken in de provincies Zuid Holland (17x) en Utrecht (14x). Bekend: Marcus Ravenswaaij (beeldenmaker).
** Engelrode, ASA, Angelland
# FRI, Meertens Instituut, KBG

RCE: = Rijksdienst Cultureel Erfgoed

Reccla:
Rivier nabij de Vecht in Salland. Mogelijk een oude naam voor de Regge. #Quedam/122
** Regda

Rechtbanken:
()A burgeriht (buurgericht = rechtbank van buren, buurtbewoners), byde (bode, heraut), deman (rechter), dingan (dingen, bedingen, afkopen; AS dingen), dinghus (dinghuis, rechtbank, raadhuis, vergaderruimte), etholstol (raad van edelen), ehtstol (etstoel, rechtbank), gawthing (gouwding = gouwgerecht, gouwrechtbank), gawgeriht (=A gouwthing), geriht (gericht, gerecht), grytgeriht (grietgerecht, grieternijgerecht), grytman (grietman = bestuurder, burgemeester, rechter), lagu (wet; ME law), manian (manen, voor gerecht dagen), pleayhus (pleithuis, huis waar gepleit en recht gesproken wordt), redga (gericht, gerecht), redgar (rechter; AS/Gro redger), rihter (rechter; AS rigter), scolt (=A scout), scout (schout, bestuurder, gerechtsdienaar), thingian (=A dingan), wigbold (rechtsgebied; AS wigbold; ASoud wigbolt)
¶ Widsith (c 615nC):
120. thone Hraeda here heardum sweordum
120. hun Raad hier zwoer met harde beloftes
121. ymb Wistlawudu wergan sceoldon
121. dat ze in Wistlawoud vermoorden zouden
122. ealdne ethelstol aetlan leodum.
122. de oude etstoel van adelijke lieden
¶ De etholstol is een raad c.q. rechtbank van edele lieden. Daaruit is in latere tijden de etstoel ontstaan, een raad en rechtbank van gegoede boeren (de etten). Deze etstoel is in Drente nog in gebruik tot in de 19e eeuw.
¶ De tekst van Widsith toont dat de etstoel al een oud begrip is in Angelland. Widsith is namelijk afkomstig uit Myrgingum, een regio in NO Groningen.
** Widsith

Rechtsgebieden:
()A clift (nederzetting, rechtsgebied; ON cluft, cleft), wigbold (rechtsgebied; AS wigbold; ASoud wigbolt)

Rechtspraak:
()A ae (wet), aer (=A ar), andettan (bekennen), ar (eer, gratie, genade), arword (erewoord), ath (eed), awerian (verweren), berec (rechtspraak; ON berec), berecan (ww recht spreken; ON berecken), bilewit (onschuldig), blaem (blaam, schande; ON blaem), blaeman (blamen, verwijten, beschuldigen), blaemte (=A blaem; ON blaemte), bonn (ban), bonnan (bannen, verbannen), bot (boete), bote (boete), byde (bode, gerechtsbode, heraut), carcere (kerker, gevangenis; ON carkere), ceas (berisping), ceasan (berispen), cetten (keten, ketting; ASoud ketten), claegan (klagen; ON claghen), claege (klacht; ON claghe), claegedaeg (klaagdag, rechtszitting), claegere (klager, aanklager; ON claghere), claene (onschuldig), claman (ww eisen, opeisen; ON clameren), clame (zn eis), clift (rechtsgebied; ON cluft, cleft), cose (zaak, oorzaak; ON cose), cwearter (kwartier, gevangenis), cweartern (inkwartieren, gevangen zetten), daeding (dading, rechtszaak, overeenkomst), daedingan (vervolgen, onderhandelen, overeenkomen), deman (rechter), deman (ww oordelen), ding (ding, twist, rechtszaak), dingan (dingen, bedingen, afkopen; AS dingen), dinghus (dinghuis, rechtbank, raadhuis, vergaderruimte), dingpleats (dingplaats), dingspel (dingspel = rechtsgebied), dom (oordeel, straf; ON doem), doman (oordelen, veroordelen, straffen; ON doemen), dorweard (deurwaarder), drop (galg), ehta (aanklacht), ehtan (aanklagen), ehtere (aanklager), ehtstol (etstoel, rechtbank), fah (vogelvrij), funniss (vonnis; ON vonnesse), gealga (galg; ON galge), geriht [geraith] (gerecht, rechtspraak), gefanganes (gevangenis), hocan (arresteren), holtspraec (rechtszitting; ON holtspraek; AS holtsproake), lagu (wet; ME law), maenan (manen, waarschuwen), maening (maning, waarschuwing), manadh (meineed), manian (manen, voor gerecht dagen), meldian (aanklagen), nayan (ontkennen), orthanc (oordeel), peandan (beslag leggen op een pand), peandscap (bepand, met pand belast; ASoud pantschap), peandwering (pandwering = verzet tegen panding), pene (straf, boete; ON pene, paine), pleagth (gewoonte, in rechte), pleay (plaats waar gepleit en recht gesproken wordt; ON pley), pleayan (pleiten; ON pleyen; ME to plea), pleayhus (pleithuis, huis waar gepleit en recht gesproken wordt), pliht (pleit, pleidooi, rechtszaak; ON plait), plihtan (ww pleiten; ON plaiten), raedstaec (radstaak; ON radstake; # marteltuig), reafar (rechter), redga (gerecht), redgar (rechter; AS/Gro redger), refa (vrede), refan (reven, effenen, tot orde brengen, tot vrede brengen, rechtspreken), refar (vredestichter, rechter), riht [rait] (zn recht; bw goed, ok; ON reht; ME right), rihter (rechter, richter; AS rigter; ASoud rigter, richter), rihtspraec (rechtspraak), sacu (rechtszaak, vervolging, schuld; ON saec), sacweald (zaakwaarnemer, gevolmachtigde, gedaagde; ON saecwelde), sacwealdig (gevolmachtigd), scafot (schavot; AS skavot), scolt (=A scout), scout (schout, gerechtsdienaar; AS skout), sculd (schuld; AS skuld; ASoud schuld, mv schulders), sculdan (schuldig zijn), scyld (schuld; ON sculd; AS skuld), soongield (zoengeld), stavian (staven, formuleren van een eed, voorzeggen), sten (gevangenis), stengield (onderhoudskosten in gevangenis; ON steenghelt), suk (=A sacu), swerian (zweren, eed afleggen), thing (ding, zaak, rechtszaak), thingian (dingen = rechtsproces voeren), thraf (straf, berisping), thrafian (drijven, berispen, straffen), wigbolt (rechtsgebied; ASoud wigbolt), wiglian (wichelen, uitpuzzelen), wipan (geselen), wipe (zweep; ON wipe), witnes (getuige), wregan (beschuldigen)
¶ De rechtspraak bij de Germanen c.q. Angelen is gezien in de tijd feitelijk niet slecht georganiseerd. Het stamrecht wordt overgeleverd van generatie op generatie en middels dingen (rechtszittingen) in een Mallus gehandhaafd. Verreweg de meeste delicten worden gestraft met een geldboete (zoengeld). Slechts zeer ernstige delicten worden gestraft met de dood. Pas na de vestiging van de christelijke kerk wordt de doodstraf op grotere schaal ingevoerd. Met name voor delicten tegen de kerk en zgn heidense rituelen. (> Mallus, Rechtspraak)
¶ Op het gebied van de rechtssystemen van vóór circa 800nC bestaat vooralsnog weinig helderheid. Veel wordt beweerd, maar alle beweringen samen vormen een grote chaos met nauwelijks enig systematisch overzicht. Om beter zicht te krijgen op het rechtsysteem waaraan de Angelen op het Continent zijn onderworpen tot circa 1000 nC, is het onontbeerlijk hun rechtswereld te plaatsen in een algemeen kader waarin de feiten en beweringen kunnen worden geplaatst. Daarbij kunnen we uitgaan van de volgende algemene aspecten van rechtspraak:
¶ Bij de Germanen heeft elke stam een eigen rechtssysteem met eigen rechtsregels, eigen rechtsnormen en eigen rechtbanken. Oorspronkelijk worden de rechtsnormen en -regels mondeling doorgegeven. Elke rechter moet die normen en regels uit het hoofd leren. Hierdoor kunnen afwijkingen en hiaten ontstaan en is machtsmisbruik mogelijk, waardoor rechtsongelijkheid en rechtsonzekerheid ontstaan. Sinds de 6e eeuw nC worden deze rechtsnormen en -regels daarom vastgelegd, naar het voorbeeld van de Romeinen. De oudste codering is de Lex Salica van de Franken, ingevoerd in 550nC. Later volgen de Lex Saxonum (785nC) en de Lex Frisionum (790nC). In 803nC introduceert keizer Karel de Grote de Lex Anglorum et Werinorum hoc est Thuringorum voor de Angelen en Warnen in Thuringen. Voor de Angelen in Maerland is geen Lex opgesteld. De verklaring moet zijn, dat de Saxen sinds 775nC grote delen van Anglisch gebied zijn binnegedrongen en zich daar blijvend hebben gevestigd. Bovendien zijn vele Angelen uit Marland sinds 450nC gemigreerd naar Brittannia. Hierdoor is de machtpositie van de Angelen op het Continent kennelijk sterk verzwakt.
¶ In Angelland ontstaan de oudste rechtsregels al rond 550vC, als de eerste Angelen migreren naar het zuiden en westen vanuit stamland Angeln. Het zijn voornamelijk jagers, herders, boeren en handelaars. Hun rechtsregels ontwikkelen zich in de loop der eeuwen vanuit gewoonterecht naar meer vastgelegd recht. Dit recht is kan worden samengevat als Lex Anglorum dat rond 1250 wordt vastgelegd. > Lex Anglorum
¶ Locatie: Dit is de plek waar rechtszaken worden behandeld. Bij de Germanen gebeurt dat op dingplaatsen, waar normaliter bestuurlijke vergaderingen plaats vinden van de stamoudsten onder leiding van het stamhoofd. Bij de Angelen was dat de Witan, een groep wijze mannen, van wisselende samenstelling. (> Witan) Dingplaatsen zijn vaak gelegen op een heuvel en wel onder een boom, meestal een eik. In het buitengebied van Markelo ligt de Dingselerberg, waar Angelen en sinds circa 775 nC ook Saxen uit de regio vergaderden. In Balloo bij Assen ligt de Balloër Kuil, die vroeger diende als dingplaats. (> Dingplaatsen)
¶ Zaken: Aan de orde kunnen komen:
-- publieke zaken:
--- verstoren van de stamvrede, openbaar geweld, meineed en stamverraad. Deze zaken worden aangespannen en behandeld door de Mallus, een vergadering van oude wijze mannen. Zij spreken recht over iemand die ernstig inbreuk maakt op de zeden en gewoonten van de stam. (> Mallus) Daders worden als weerwolven geweerd uit de stam en vogelvrij verklaard.
-- private zaken:
--- grensgeschillen, diefstal, erfeniskwesties, brandstichting, geweld, verkrachting e.d. worden behandeld door de Mallus na een klacht van het slachtoffer of diens verwanten. De straffen zijn meestal geldboetes. Voor elk vergrijp bestaat een vast bedrag, het zgn zoengeld. De ernst van het delict bepaalt de hoogte van het zoengeld.
--- oude Germaanse rituelen en zgn bezetenheid van de duivel worden door toedoen van de christelijke kerk zwaar gestraft. Vaak met de dood. In de TV serie Black Adder van de BBC komt een deel voor waarin de duivel Crumbledook wordt genoemd. De productie toont op meesterlijke wijze hoe duivels de aanklagers zelf zijn om vermeende schuld zgn te bewijzen. Niets wordt geschuwd om feiten te verzinnen en alle andere feiten te misinterpreteren en te duiden als bewijs voor schuld.
--- bij moord of doodslag werd de dode oorspronkelijk gewroken door diens maagschap; zgn bloedwraak. Als de verwanten van de dader de moord of doodslag niet gerechtvaardigd vinden, dan kunnen ze hem veeg stellen; i.e. uit hun midden stoten. Zijn ze wel eens met de dader, dan moeten ze hem steunen, maar de tegenpartij kan zich dan ook wreken op hen. Dit leidt dan vaak tot een vete, die alleen door een zoen kan worden gestopt. Een alternatief is zoengeld, als de nabestaanden van de dode dat tenminste accepteren. Later is deze eigenrichting gestopt door het opleggen van een fredus (geldboete) aan de fiscus en zoengeld aan de verwanten van het slachtoffer.
¶ Proces: Eerst wordt bepaald of de gedaagde schuldig is. Zo ja, dan volgt het vonnis.
- waarheidsvinding: Om te achterhalen wat werkelijk is gebeurd bij een vermeend delict vindt normaliter verhoor plaats. Soms ontaarde dat in foltering of in zgn godsoordelen: vuurproef en waterproef. In vele gevallen stierf de verdachte een gruwelijk dood.
(> Crumbledook)
- beroep: Partijen kunnen alleen in beroep gaan bij de koning. Zij moeten dat aanvragen bij de graaf.
¶ Strafrecht:
- Tacitus (98nC): Veroordeelden worden eerst gewurgd en dan in het moeras geworpen.
- Later: Bij halszaken wordt de veroordeelde publiekelijk terecht gesteld. Onthoofding voor adellijke personen. Ophanging voor anderen, waarbij de veroordeelde eerst wordt gedood en daarna pas opgehangen, meestal op een zgn Galgenberg. Vele locaties in het land kennen nog die naam. Pas in 1795 tijdens de Bataafse Republiek wordt een einde gemaakt aan deze barbarij.
¶ Rechtsorde: Elk stamgebied bestaat kent een aantal dingplaatsen. Drente heeft tot 1531 6 dingplaatsen (dingspels) met elk 4 vertegenwoordigers (etten) in de overkoepelende Etstoel, bestaande uit 24 etten (edelen en boeren) met als voorzitter de Drost van Drent. Elk huis heeft dingplicht, dwz moet iemand afvaardigen naar de drie jaarlijkse dingen (rechtszittingen). Drie keer per jaren komt de Etstoel bij elkaar. Twee keer in Rolde en 1 keer in Anlo.
** Lex Anglorum, Redger, Gerechtigheid, Verzoening, Weergeld, Dingplaatsen, Pleyhus, Doodstraf, Grummeldoek
# DVB, KBG

 
Rechtvaardigheid:
De rechtspraak bij de Germanen c.q. Angelen is gezien in de tijd feitelijk niet slecht georganiseerd. Het stamrecht wordt overgeleverd van generatie op generatie en middels dingen (rechtszittingen) in een Mallus gehandhaafd. Verreweg de meeste delicten worden gestraft met een geldboete (zoengeld). De rechtspraak is dus sterk gericht op verzoening. Die immers verzekert duurzame stamvrede. Slechts zeer ernstige delicten worden gestraft met verbanning of de dood. Pas na de vestiging van de christelijke kerk wordt de doodstraf op grotere schaal ingevoerd. Met name voor delicten tegen de kerk en zgn heidense rituelen.
** Mallus, Rechtspraak, Stamvrede, Verzoening, Zoengeld

Rechtszaken: > zaak, annex, kader, Rechtspraak

Redger:
Tot circa 1800 AD heet in Groningen en daaromtrent de rechter een redger (Angl: redgar). Hij moet voldoen aan de volgende eisen:
- eigenerfd zijn
- minimaal 30 grazen (15 Ha) land bezitten
- zijn gegoedheid moet gegarandeerd zijn; i.c. hij moet:
-- vrij man zijn
-- geboren zijn uit een wettig huwelijk
-- geen misdaden gepleegd hebben
-- vroom en oprecht zijn
¶ Het redgerschap wordt bij toerbeurt vervuld. Werkterrein: meineed, wanbetaling, vervreemding, juridische processen, bewaking van gevangenen, gewichten ijken, taphuizen, vagebonden, financiële transacties, boetes (breuken), etc.
# WVA/p80

Redwald:
- Anglische mansnaam.
- Vrml locatie in Oost Groningen, anno 2010 Reiderwoldt genaamd, gelegen onder Woldendorp. Oudst bekende naam: Redi in Walda (WEW p85).

Redwald van East Anglia (565*-625)
** PgBrit

Regda:
Rond 1404 de naam voor rivier de Regge in Twente. #Quedam/122

Regenham:
Mogelijk een voormalig gehucht bij Exloo in Drente. Aldaar loopt de Regenhamsdijk in een voormalig veengebied. De naam Regenhamsdijk suggereert een dijk die naar een locatie Regenham voert. Analoog bijvoorbeeld aan de Bornsedijk van Deurningen naar Borne in Twente. Exloo is rond 300vC bevolkt door Angelen uit Groningen. Regenhamsdijk kan derhalve zijn afgeleid van Anglisch regn (regen) + ham (heem, huis, oord) + dic (dijk). Dus: een dijk naar een oord waar het vaak regent.
¶ Bij Londen lag ooit het dorp Rainham. In de Doomsday Book van 1086 genoemd als Raineham. De regio is rond 470nC bevolkt door Angelen vanuit het Continent. Raineham lijkt derhalve afgeleid van Anglisch regn (regen) + ham (heem, huis, oord). Anno 2011 is Rainham deel van Havering, een borough van Londen.
** Ranstrup, ASA

Regge: > Regda
Regia Anglorum: (RAG:) > Politiek, Ladangpolitiek, Anglische Macht, Landsinrichting, Landsbestuur, Pax Anglorum

Regio Anglorum: (ROG:)
-300vC-450nC Angelland = gebied tussen Denemarken, Elbe, Saale, Rijn en Noordzee. > Angle
-400-600nC NO Nederland overwegend Anglisch gebied. > Pax Anglorum
-450--550 Massamigraties Angelen uit Angelland naar Brittannia. Ruim 3 miljoen Angelen migreren. Ruim 3 miljoen blijven in Angelland. Continentaal Angelland raakt daardoor ernstig verzwakt. Ze wordt een makkelijk prooi van Denen, Franken en Saxen. > Demografie, P58
-500--775 NO Nederland nog vrij (onbezet) Anglisch gebied
-550----- einde massamigratie naar Brittannia
-550++--- Lex Salica van en voor de Franken ingevoerd > Rechtspraak
-600++--- Angelland tussen Denum, Saale (Thuringen), Waal en Noordzee
-600++--- Saxenland tussen Elbe en Oost Polen
-600----- Franken bezetten Nijmegen
-600--700 Angelland verzwakt > P58
-600--700 Saxen settelen in NoordAlbinga/Holstein > Saxen
-600--700 Angeln (Opper Angelland) strekt zich uit tot de Elbe
-600--700 groei bevolking NO Nederland stagneert > Demografie
-600--700 Angelland geteisterd door raids van Denen
-600--700 Opper Angelland (Angeln) geleidelijk veroverd door de Denen.
-737++--- Deense koning Godfried bouwt Danewirke langs de Eider bij Haithabu
-742--814 Karel de Grote, koning der Franken
-750++--- In Angelland wonen nog vele Angelen > Angle
-750++--- Neder Angelland geleidelijk veroverd door Franken, Saxen en Friezen
-750++--- Saxen en Franken veroveren Thuringen > Thuringen
-750++--- Friezen settelen in Eemsland en Noord Groningen
-750-hedn Friezen in NW Duitsland (Noordzeekust Sleswig)
-768++--- Karel de Grote zetelt in Nijmegen
-775++--- Saxen migreren naar NW Duitsland en grensstreken NO Nederland
-780++--- Saxen veroveren de Groninger Ommelanden en Dokkum > Ludger
-782----- Karel de Grote laat 4500 Saxen onthoofden in Verden/Bremen
-785++--- Saxen onderwerpen zich aan de Frankische koning Karel de Grote
-785++--- Karel de Grote breidt zijn rijk uit tot aan de Elbe > Franken
-785++--- Lex Saxonum door Karel de Grote opgelegd
-790++--- Lex Frisionum door Karel de Grote opgelegd
-785----- Karel de Grote breidt zijn rijk uit tot aan de Elbe > Franken
-785++--- Lex Saxonum
-790++--- Lex Frisionum
-790++--- Lex Salica voor de Angelen in NO Nederland?
-800++--- Frisia Proper = Noord Nederland tussen Vlie en Weser > Friezen
-800++--- NO+Midden+Zuid Nederland onderdeel Frankisch Rijk
-800--803 Franken en Saxen veroveren Thuringen > Thuringen
-803++--- Thuringen een Frankisch hertogdom > Thuringen
-803--843 Neder-Angelland onderdeel Frankisch Rijk
-803++--- Lex Anglorum et Werinorum in Thuringen > Thuringen, Engilin
-843----- Verdrag van Verdun:
---------- Frankisch Rijk opgedeeld in Lotharingen, Saxisch Rijk en Frankrijk
-843--880 Angelland = Lotharingen > Angelland
-843----- Hertogdom Saxen omvat huidige (2010AD) deelstaten Nedersaxen, Noordrijn-Westfalen, Sleeswijk-Holstein en Saxen-Anhalt.
-880----- Oost Neder-Angelland onderdeel Oost Francia (= Duitsland)
-880----- West Neder-Angelland onderdeel Neder-Lotharingen (Lage Landen)
-880----- West Neder-Angelland = België, Luxemburg, Nederland + OstFriesland
1000++-- West Neder-Angelland zelfstandig geied > KHS
1260----- Einde Hertogdom Saxen.
¶ Tussen 775-800nC wordt Angelland geïnfiltreerd door Saxen, Franken en Friezen. In die zelfde tijd worden Saxen en Friezen onderworpen door de Franken. Karel de Grote legt hen elk een Lex (wet) op. Respectievelijk de Lex Saxonum en de Lex Frisionum. Een Lex bevat normaliter het volksrecht van een regio, i.c. civiel recht aangevuld met regels van strafrecht.
¶ De Angelen in Thuringen krijgen samen met de Warnen de Lex Anglorum et Werinorum. Voor de Angelen in Angelland komt geen aparte Lex. Zij vallen onder de genoemde Lex Saxonum en Lex Frsionum, naar gelang waar zij wonen.
¶ Het is vooralsnog niet duidelijk onder welke Lex de Angelen in NO Nederland vallen. Een optie kan zijn de Lex Salica van de Franken, daterend uit 550nC. Sinds 785nC valt West Neder-Angelland immers onder het Frankische Rijk!
¶ Een andere optie is: Lex Saxonum of Lex Frisionum, afhankelijk in welk lexgebied de Angelen wonen. Echter, NO Nederland wordt amper bevolkt door Saxen of Friezen. De grote meerderheid van de bevolking mag gerekend worden tot de Angelen. > Demografie
¶ Nog een andere optie is de Lex Anglorum et Werinorum uit 803nC. Deze Lex lijkt echter vooralsnog alleen te gelden voor de volken in Thuringen. > Thuringen
¶ Het schijnbaar ontbreken van een aparte Lex Anglorum voor de Angelen in Noord Neder-Angelland (NO Nederland) lijkt te demonstreren de mineure politieke rol die zij in die tijd lijken te spelen. In hoeverre zij nog een sociale en/of politieke eenheid vormen is vooralsnog niet goed bekend. Na enige eeuwen lijken ze helemaal geïntegreerd met de regionale bevolking en lijkt hun zelfkennis nagenoeg verdwenen.
** Angelland, Angle, FBAA, Pax Anglorum, KHS, Anglische Macht, HGZW, CABA, HAVA, HIZA

Regiokeuze:
Rond 400 vC migreren Angelen vanuit Angeln in NO Duitsland naar gebieden in het zuiden: het Elbe/Eems-gebied en NO Nederland tot aan de Rijn. Dit gebied heeft de fictieve naam Groot Veenland, omdat het grotendeels bestaat uit laagveen en moerassen met daartussen zandruggen, die onderling spaarzaam zijn verbonden door wegen en paden. Door deze gesteldheid is Groot Veenland moeilijk toegankelijk. De vraag rijst daarom welke motieven de Angelen hebben om zich in dit barre gebied te vestigen, terwijl meer oostelijk toch veel droog heuvelgebied ligt. Theoretisch zijn de volgende antwoorden denkbaar:

• leegheid: het gebied is nauwelijks bewoond.
• veligheid: de slechte toegankelijkheid maakt het gebied relatief veilig voor agressie van buitenaf.
• zwakheid: de Angelen zijn relatief te zwak in aantal en vechtkracht om te kunnen strijden tegen andere volken en kiezen daarom primair voor veiligheid.
• beverjacht: de aanwezigheid van bevers maakt beverjacht mogelijk, wat zeer lucratief is.
• droogheid: sommige bronnen beweren dat vele Angelen en Saxen naar Engeland migreren omdat hun homelands op het Continent te drassig is voor landbouw en veeteelt. Deels kan dit mogelijk waar zijn, omdat de homelands van vooral de Angelen voor een groot deel inderdaad in moeraslanden liggen. (> Groot Veenland) Echter, die moeraslanden zijn juist de woongebieden van bevers, waarop zoveel wordt gejaagd door de Angelen. Bovendien migreren deze Angelen juist naar gelijksoortige draslanden in Engeland. I.b. East Anglia en ZW Worcestershire.

¶ Anglische gebieden hebben relatief veel locatienamen met Bever-. Dat wijst op de aanwezigheid van bevers. Aangezien beverjacht zeer lucratief is, zal dat echter ook andere volken kunnen aantrekken. Dat betekent dus strijd.

Als Angelen desondanks nogal dominant aanwezig zijn in bevergebieden, dan duidt dat echter juist op een zekere superieure vechtkracht en/of strategie tegen vreemde indringers.

Regionamen: (RGN:)
Maashees is een dorp bij Boxmeer in Noord Brabant. Het dorp bestaat al in de Romeinse Tijd (12vC-400nC). Aldaar zijn Romeinse munten en andere voorwerpen gevonden. Ook zijn er urnen gevonden die afkomstig zijn van een Germaans volk. Gezien de historische migratiestromen lijken dit vrij zeker Angelen uit De Liemers in ZO Gelderland, die zich daar rond 100nC kunnen hebben gevestigd. De naam Maashees lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Mysse (Maas; streektaal Musze) + haesa (heze, bos). Dus: de heze bij de Maas. (# FRI, WKP 2.7.2010, DAB, KBG)
¶ De vertaling van Maashees met Maasbos = Maas(1)bos(2) = bos bij de Maas, geeft aan dat in Anglische plaatsnamen eerst de locatie (Maas = 1) komt en dan de specificatie (bos = 2) komt. De typonomische omschrijving is echter omgekeerd. Namelijk: eerst de specificatie (2) en dan de locatie (1). Ofwel: het bos (2) bij de Maas (1).
¶ Bij migraties van mensen worden normaliter taal, techniek en cultuur meegenomen naar de nieuwe settlezone. Afhankelijk van de omstandigheden vindt in de loop der tijd integratie plaats tussen de oorspronkelijke bewoners en de nieuwkomers. Vaak gaan machtige invaders echter een sterk eigen stempel drukken op de settlezone. Dat betreft o.a.: taal, plaatsnamen (regionamen), rechtspraak, architectuur en techniek. Zo zijn in Angel-Saxisch Brittannia plaatsnamen te vinden, die duidelijk zijn te relateren aan identieke plaatsnamen in de herkomstgebieden op het Continent, i.c. Angelland, de fictieve naam voor de regio tussen Denemarken en de Rijn, gelegen in NO Nederland en NW Duitsland.
¶ Aangezien regionamen in Engeland in een groot aantal gevallen corresponderen met regionamen in Angelland (NO Nederland + NW Duitsland), en de Angel-Saxen naar Brittannia zijn gemigreerd in de periode 450-550nC, lijken die identieke regionamen in Angelland al te dateren van ver vóór 450nC.
¶ Aangezien de Engelse spelling nogal conservatief is vergeleken met de Nederlandse spelling, zal de Engelse spelling van regionamen vrij zeker veel meer authentiek zijn dan de Nederlandse spelling van de identieke regionamen.
¶ Anglisch regionamen met:
- eind of einde zijn AVA aynde of ayne (einde; ON ende; AS/Gro ainde; resp: einde; AS aen, aan; ASoud ane). O.a. in: Ane (Drente), Westeind, Eindhoven, etc. Betekenis: locatie aan het einde van iets.
- doorn zijn AVA dore of dor = deur, doorgang, poort, open land. VB Hammendeure in Harreveld/Achterhoek = deur (toegang) naar de hamme =A hamma = beboste hoogte in moeras.
- foort > voort
- gum of um zijn AVA gum of um = huis, heem
- hem, heem of heim zijn AVA ham
- kamp zijn AVA caemp = kamp = hoog gelegen open veld, akker, stuk bouw- of weiland; ook: omheind of afgeperkt stuk cultuurland. AS kamp, kaamp; mv kempe; kempeken = kleine kamp
- oord zijn AVA ord = oord
- pas, paas, pes of pees zijn AVA paes, peas, pas of pes = paas, pas = heide, heideveld; AS pees, pes
- pet zijn AVA pet, pete, pith = turf, turfveld, laagveen; AS peet; HZ pet; ME peat. VB Norger Petgaten, Petkamp
- ter zijn AVA treo = boom. O.a. Deventer = prachtige boom = AVA dawn (prachtig) + treo (boom). I.c. een oude eik die ooit stond op een heuvel bij de kerk in het centrum. > Deventer
- vel zijn AVA fel = veldje, veld
- veld zijn AVA feld = veld
- voort, voorde of vorde zijn AVA ford of forde = voorde, doorwaadbare plaats; AS/Neede ford; AS/VW fort, vort, AS/LM vorde. VB Hackfort/Vorden.
- zaal zijn AVA saele = stroom, rivier, waterloop; Oldenzaal = Olde Saale; Upsala/Zweden = aan de stroom; Brussel = Broeksele = moersasstroom. (# KUOZ/p79)
** Veldnamen, Geonamen, TEHA
# DVB, KBG, FRI

Regio's:
()A berewic (gehucht, buurt, buurtschap), berth (buurt, streek), bourscap (buurtschap; ASoud buerschap, buyrschap), bura (buurt, streek), burscap (=A bourscap), byrtscap (=A bourscap), cluft (gehucht, wijk; AS/Gro kluft), flecce (vlek, gehucht; ON vlecke; AS vlekke; ME fleck), gaw (gouw, dorp, streek), gawe (=A gaw), gow (=A gaw), hamlet (klein oord, gehucht), heoda (hoede, gehucht; AS/AH hoede), inga (gehucht), land (land), rad (buurt; AS rot, rodde), rodda (=A rad), scere (gewest, regio, zone; ON scere, scheere), scir (=A scere), scyr (=A scere), stead (stad, stede), stede (stede), thorp (dorp, landgoed), throp (=A thorp), uterwic (buitenwijk; ON uterwyck), wic (wijk, buurt; ON wick; AS wik)
** naam, soort, Nederzettingen, Dorpen, Steden, Gouw, Geologie, Landsinrichting

Reistijden:

¶ 615nC: Widsith is een Anglisch dichtwerk geschreven rond 615nC door ene Widsith, afkomstig uit Myrgingum, dat gelegen moet hebben in Fivelga (Fivelingo in Groningen). Widsith schrijft daarin over vele reizen die hij maakte in Europa en Azië. De reizen in Europa zijn tamelijk gedetailleerd en lijken plausiebel. De reizen in Azië zijn aanzienlijk meer beknopt en lijken meer op fantasie gebaseerd op enige kennis, mogelijk opgedaan in een klooster. Desnietemin is het dichtwerk erg interessant en boeiend. Het geeft aan dat mensen in die tijd toch zeer ondernemend en reislustig kunnen zijn. > Widsith

¶ 1550: In Nederland ontstaat rond 1550 het postwezen. Ze zorgt ervoor dat de toestand van de wegen langzamerhand beter wordt.
¶ 1597: Anthony Duyck (schrijver van prins Maurits) over quade waterige wegen: het geschut zakt tijdens de veldtocht van Maurits tussen Enschede en Oldenzaal tot de assen in de modder. Reizen was veel zwaarder dan oorlog voeren.
¶ 1664: Graaf d'Avance (Franse gezant) rijdt van Deventer via Delden naar Munster. De paarden zwemmen meer dan ze lopen.
¶ 1727: Koning George I van Engeland reist naar Hannover. Na een stop in Delden wordt hij ziek en sterft.
¶ 1736: De zoon van George I van Engeland reist in nevel en stofregen langs de courantenpaal bij Oldenzaal in een koets getrokken door zes ezels.
¶ 1773: In dit jaar verschijnt het boekje Reise- en Zak-Atlas mbt De VII Vereenigde Nederlandsche Provinciën, uitgegeven Te Amsterdam by Jan Christiaan Sepp, Boekverkoper. Het boekje is praktisch ingedeeld en bevat prachtige kaarten, routebeschrijvingen en geografische teksten. > RZA
¶ 1800: Wegen in Nederland worden op grote schaal verhard. I.e.: Vele oude zandwegen worden bedekt met een laag grint of steenslag. Om aanleg en onderhoud van wegen te kunnen betalen gaan Rijk en Provincie tol heffen. Er komen tolhuisjes en slagbomen langs de weg. Doorgang is alleen mogelijk na betaling van tolgeld. De tarieven zijn aangegeven op de tolborden bij de slagbomen.
¶ 1812-13: Willem de Clerq reist vanaf Deventer per postkoets door Twente. De koets komt zo vast te zitten dat de rest van de rit op blote voeten moet worden voortgezet.
¶ 1854 februari: Roelof Kranenburg (18 jaar) schrijft vanuit Deventer zijn ouders te Groningen: Geliefden! ... Zaterdag den 3den Maart kom ik te Groningen en hoop enige mijner broers te Meppel aan te treffen. Om zeven uur gaan ik op schaatsen van hier, over de IJssel naar Zwolle en vervolg mijnen weg over het Zwarte Water tot Meppel waar ik, u aantreffende, verder in gezelschap met u naar Groningen rijd. Woensdag l.l. heb ik mijn schaatsen gebroken, maar heb voor 75 cent een paar anderen gekocht waar ook al niet veel aan gelegen is. Enfin, ik zal het er maar op doen daar ik toch nog de beste rijder ben van mijne kennissen. Niets bijzonders weet ik u op het oogenblik te schrijven en eindig dus na u het beste gewenscht te hebben. Uw Roelof
¶ 1854 september: Deventer den 10 Sept 54. Lieve Ouders Broers en Zusters! Onder het blazen des conducteurs van het door Hendrik zoo dikwijls op zijn klarinêt gespeelde stuk, rolden wij Groningens poorten uit. Hoewel het een allerprachtigste nacht was en de maan een zacht kwijnend licht over de stille aarde wierp, hoewel de schitterende sterren als door het luchtruim zweefden en ons des scheppers almacht verkondigden - toch konde ik met mijne togtgenooten, de slaap niet tot Assen uit mijne oogen weeren, maar had Morpheus mij reeds spoedig in zijne magt om mij te doen rusten en te laten droomen van de zoo spoedig vervlogen gelukkige dagen. Slapende stapte ik te Assen uit de diligence om na gefluit te hebben er ook slapende weder in te stappen. Mijne medgezellen waren ook allen spoedig ingesluimerd en den een viel al ronkende menigmaal tegen den ander om hem zijne illussiën te verdrijven en hem in de werkelijkheid - de diligence - terug te voeren. Zoo reden wij droomende naar Meppel waar we een kop koffij gebruikten en machinalement weder in de postwagen stapten. Ten acht ure arriveerden wij te Zwolle en gevoelde ik daar eerst regt dat ik mijn alléén leven weder zoude moeten beginnen. Niet zeer aangenaam vervolgde ik dan ook mijne reis naar Deventer, om daar weder het bijzijn van geliefde betrekkingen te moeten missen en als op mijzelf, alleen mijne weg te moeten bewandelen. ... Roelof.
** Lopen, Voertuigen, Schepen, Vaartuigen, Transport, Wegen, Veenbruggen, Tenten, Pleisterplaatsen, Tolwegen
# INS 2011/4, DAB, FRI

Rekveld:
Veld nabij Giethmen in het buitengebied van Ommen, gelegen aan de Rekveldweg aldaar. De naam komt ook voor als familienaam. In 1947 totaal 89x met piek van 38x in Overijssel, waar de naam derhalve afkomstig lijkt te zijn. De Vechtregio wordt rond 250vC bevolkt door Angelen afkomstig uit Drente. Rekveld kan derhalve zijn afgeleid van Anglisch rec (rook) + feld. Dus: recfeld = rookveld = veld waar vis, vlees e.d. wordt gerookt.
¶ Er is ook een familienaam Rookveld. De afleiding uit het Anglisch lijkt derhalve plausibel.
** ASA
# FRI, MI, KBG

Religie:
()A ael (altaar, tempel, offerplaats), aelhista (heiligdom), as (god, godheid; AS as), barliban (duivel; ON barlibaen, barlebaen), biddan (bidden), bigangan (begaan zijn met, aanbidden), carine (40 dagen vasten; ON carine), ceafell (bedevaartplaats; AS keevel), circclocc (kerkklok; ON cerkclock), circe (kerk), cirice (=A circe), closter (klooster; ON cloester), cobbold (geest, huisgeest; ON cobboud), cristen (christen), cristlic (christelijk), deofol (duivel), gast (=A geast), geast (geest), gebed (gebed), gebedhus (gebedhuis, kerk), geliefan (geloven), godcundnes (godheid, heiligheid), godnes (goedheid), godspell (gospel), hael (heil), haelig (heilig), halge (heilig), halgian (ww heiligen, vereeren), heafan (hemel; ON hevan), heafanrice (hemelrijk; ON hemelrice), heben (=A heafan), hel (hel), hilg (heilig), mone (duivel; ON moene), offre (offer), offrian (offeren; AS offern), preian (bidden, vragen, aanroepen; ON praaien), preost (proost, priester), preost (priester), prestere (priester), sawol (ziel; ON siel, siele), stifth (klooster, stichting; AS stift), synn (zonde), weoh (afgodsbeeld), wig (=A weoh)
¶ Missionaris Ludger (742-809) was een harde man. Zijn missiegebied was NO Nederland en Westfalen. De religie van de Germanen noemde hij heidens en vond dat die uitgeroeid moest worden met wortel en tak. Heilige wouden werden omgehakt en heilige stenen omver gegooid. (# OVG p 132) > Kerstening
** Ideologie, Mythologie, Goden, Tempels, Ossen, Offerplaatsen, Offerrituelen, Crematie, Herrijzenis, Hiernamaals, Crumbledook, Geesten, Nasa, Manapalen, Woluspa, Kerstening, Kerken, Geloof, Volksgeloof

Rese: Van
Adellijk geslacht.
1187-1227 Reynold van Rese: edelman; zoon: Bernard van Rese (gb 1212*); komt om in de Slag bij Ane (1227). > SBA:
1212-1272 Bernard van Rese: zoon van Reynold van Rese (gb 1187); vermeld in 1229 (Sloet)
#Quedam/p128

Resta:
Rond 1233nC de naam van rivier de Reest in Drente en Overijssel. Quedam/p123

RGT:
Runentekens, de geheime taal van stenen
Oorspronkelijk: The Book of Runes
Francis Melville, Librero Kerkdriel, 2004
** Runen

Richard Leeuwenhart (1157-1199)
Koning van Engeland. Bron Quedam/p45 schrijft over hem in tekst C25:

Cujus miliciam et audaciam commendabant Richardus, rex Anglie, cui multum servierat in guerris et eciam quandoque ceperat istum regem in Austria, ...

Rheden/Diepholz:
Stad in Kreis Diepholz in Neder-Saxen circa 36 Km NNO van Osnabruck. Aldaar is april 2011 een goudschat gevonden uit circa 50vC, mogelijk van Germaanse afkomst. (NDRtv 25-10-2011) De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit Eemsland. (> ASA) Op de kaart Magna Germania plaatst Ptolemaeus de Angelen (Angili) nabij dit gebied. (> Angili) De Saxen settelen daar pas rond 700nC vanuit NO Duitsland. (> Saxen) De goudschat lijkt derhalve afkomstig van de oorspronkelijke Angelen.
¶ De goudschap bestaat o.a. uit een mooie ring met een grote blauwe steen omrand met pareltjes. De overige delen van de vondst moeten nog worden gedetermineerd.
¶ Eerder zijn in dit gebied al archeologische vondsten gedaan. O.a. een vuurplaats van circa 8.000 vC. (# radiobremen.de 26-10-2011)

Richting:
()A adune (omlaag), dune (omlaag), eastrihte (oostwaards), east (oost; ON oest), eastlic (oostelijk), eastweard (oostwaards, oostelijk, ten oosten van), ellor (naar elders), foreweard (voorwaards; ON vorewaerd), hider (hierheen), leafet (links), middun (midden), na (na, naar; ASoud na), naer (na, naar), north (noord; ON nort, noert), northlic (noordelijk), northweard (noordwaards; ON nortwaerd), riht [rait] (rechts), -rihte (-waards), rihting (richting), scun (schuin; AS skuun), slenc (links), slinc (links), sud (zuid; ON sud, suud), sudende (zuideinde; ON sudende), sudhalfa (zuidelijk, ten zuiden van, aan de zuidkant; ON sudhalve), sudlic (zuidelijk, ten zuiden van), sudside (zuidzijde; ON sudside), sudweard (zuidwaerds; ON sudwaerd), suth (zuid), thider (daarheen), toweard (naar; ON tuwart, tewaerds), upweard (opwaards; ON upwaerd), -weard (-waards; ON -waerd, -weart), west (west), westlic (westelijk), westside (wetzijde; ON westside), westweard (westwaards; ON westwaerd)
** Windrichtingen

Ridders:
()A aethel (adel, edel), cniht (knecht, jongeman, ruiter, ridder; ON cnecht; ASoud knecht, ridder), cnihthod (knechtschap, ridderschap), ethel (edel), ridhere (ridder; ON riddere), ridherhus (kasteel; ON ridderhus), ridhergamen (ridderspelen), ridhergudh (riddergoed), ridherscap (ridderschap; ON ridderscap), tealtan (ww toernooien, ringsteken, duelleren met lans), tealtgeard (toernooibaan)
¶ Het Engelse knight is ook een adellijke titel, die oorspronkelijk de betekenis had van ruiter (Frans: chevallier; Spaans: caballeros). Mogelijk is dat ook de oudste betekenis van cniht. Verzorgers van paarden werden vroeger ook paardeknechten genoemd.
** Adel

Riet:
()A hreod (riet; AS reet), isop (=A ysop), lendreat (rietkraag; AS lendreet), peccreat (pekkeriet = hysop; AS pekkereet), reat (riet, rietveld; AS reet), reatbour (rietboer = boer die riet oogst en verkoopt), reatcoman (rietkoopman = handelaar die riet opkoopt en verkoopt), reatcopere (=A reatcoman), reatcopery (riethandel), reatdic (rietdijk), reatfeld (rietveld), reatland (rietland), reatman (rietman = rietboer), reatsticc (rietstok = stok om dakriet recht te snijden), reatta (rietland; AS reete, riette), reatthaecere (rietdekker), reatthaecery (rietdekkerij; AS rietdekkerie), ysop (hysop = # riet)


          

¶ Riet wordt van oudsher gebruikt als dakbedekking en voor het maken van watul, dat wordt gebruikt voor opvullen van gevlochten wilgenmatten bij het bouwen van muren. Het komt overvloedig voor langs de binnenwateren en in de rietvelden van grote meren en draslanden. In het voorjaar wordt het rijpe riet geoogst en gedroogd. Daarna wordt de droge riet gebundeld, gestapeld, vervoerd per boot of kar en verkocht aan riethandelaars.
¶ De Weerribben in de Kop van Overijssel is een groot rietgebied, waar van oudsher rietboeren wonen en werken.
¶ Riet zuivert het water en wordt daarom sinds enige tijd ook als zodanig gebruikt in de waterzuivering van particulieren. Deze installaties worden helofytenfilters genoemd. Het riet wordt daardoor verontreinigd door gevaarlijke stoffen en derhalve na droging verbrand.
** Watul

Rietmolen:
In de volksmond Reetmöl. Dorp onder Neede. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit Twente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch reat + myl (molen). Volgens Anglische naamregels betekent dat: de molen bij het riet.
** ASA

RIH:
Ridderschap in Holland. Portret van een adellijke elite in de late middeleeuwen.
Antheum Janse, Adelsgeschiedenis
Hilversum, Verloren, 2001

Rille:
De Rille is een locatie aan de A1 bij Rijssen in Twente. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit Noord Twente. De naam Rille lijkt derhalve afgeleid van Anglisch rilla (geul).

Ripon:
Vrml locatie tussen Warffum en Wadwerd in Noord Groningen. (WEW p71) Deze plaatsnaam vinden we anno 2010 terug als vrij grote stad in Engeland, circa 2 Km NW van York. Ripon in Groningen zal derhalve zeker van oorsprong een Anglische nederzetting zijn. De regio zal circa 500vC zijn bevolkt door Angelen uit de regio Fynserwald (Finsterwoud) in Oost Groningen.
** ASA

Rituelen:
** Offerrituelen, Thanatologie, Harfsen, Religie, Zonnecultus, Kalender, Broederschap, Bouwoffer

Rivierengebied:
Regio tussen Rijn en Maas. Daar komen drie locaties voor, die wijzen op bewoning door Angelen: Afferden/Druten, Engelen/DenBosch en Engelrode/Beusichem.

Roderwolde:
Wegdorp in NW Drente, tussen Foxwolde (Gem. Roden) en Groningen stad. Lag eerder circa 1 Km verderop bij de begraafplaats, waar ook de Jacobus Kerk stond. Later is de kerk verplaatst naar het huidige centrum. Oudste vermeldingen: 1139 (Roterwolde), 1350 (Roderwolde), 1460 (Rodenwolde) en 1542 (Raederwolde). De naam betekent naar zeggen: nederzetting (rode) bij het wold (bos). Door de nabijheid van Roden en Roderesch betekent Rode mogelijk toch iets anders. Bron EWB relateert rood aan rôd (Oud Saxisch), read (Oud Engels) en reod (Oud Engels) = roodkleuren. Mogelijk was de grond in het gebied roodkleurig door aanwezigheid van ijzer. Zulks komt in de hele wereld voor. Centrum van het gebied is Roden, wat dan kan staan voor iets als rood gebied. Mogelijk in tegenstelling tot Witten, een dorp circa 20 Km zuidoost bij Assen. Roderwolde en nabij gelegen Roderesch zijn dan het bos en de es bij Roden, of wel het rode gebied. Het bos is vrijwel zeker het oerbos dat daar al stond in 9000 vC. dit bestond voornamelijk uit torenhoge dennebomen. Rond 7000 vC is dit bos verdronken door de stijging van de zeespiegel na de Laatste IJstijd. Zo ontstond het zgn Stobbenven, een drasgebied met boomstronken en dikke wortels. De grond bestaat uit hoogwaardige klei van de zgn Formatie van Peelo. Deze klei is al vroeg gebuikt voor het maken van potten. De regio is derhalve vrij zeker al vroeg bewoond door mensen. De exacte datum is vooralsnog niet bekend. Aangezien er in nabij gelegen Leek en Midwolde al sinds circa 350vC Angelen wonen, kan Roderwolde in die tijd ook al bewoond zijn door deze Germaanse volkstam uit Noord Duitsland.
** Wold, Redwald van East Anglia, Rodewolt, ASA
# provincie.drenthe.nl 26.10.09, geologievannederland.nl 26.10.09, DAB, KBG

Rodewolt:
Dorp in Bedum, Groningen. Rond 500vC bevolkt door Angelen afkomstig van de regio Fynserwald (Finsterwold). Het is denkbaar dat de Anglische koning Redwald (gst 625nC) van East Anglia zijn roots in deze regio heeft. Temeer daar Rodewolt in het Anglisch vrijwel zeker Readwalt heet en de Saxen pas sinds circa 700nC geleidelijk Noord Groningen binnendringen.
** Rood, Wold, Redwald van East Anglia.

Rodolf van Ance (1207*-1277)
Mogelijk een zoon van Volker van Coevorden (gb 1171).
Heer van Ansen (Ance) bij Ruinen. Ghm NN. Overlijdt 1277.
¶ In Ansen stond sinds circa 1000nC een havezathe dat later wordt vermeld als Hof te Ansen, ook wel genoemd Huys te Ansen. Het stond aan de grens met Ruinen. In 1732 maakt Cornelis Pronk er een tekening van. Het huis is dan vrij groot.
¶ Hof te Ansen is in 1408 bezit van Johan van Goer (gb 1373*) alias Johan de Vos van Steenwijk. Dit hof blijft tot 1699 in bezit van zijn nazaten.
# Quedam/p92, KBG

Rogge:
()A rowland (rogge-akker; AS rowland), ryge (rogge), rygebread (roggebrod), rygepappe (roggepap), rygesang (roggezang, roggelied)
¶ Zover bekend wordt in Nederland rogge voor het eerst verbouwd rond 100vC en wel op raatakkers op de zandgronden in NO Nederland. Dat zijn de gebieden waar voornamelijk Angelen wonen. Rogge werd voornamelijk gebruikt om roggebrood (Angl: rygebread) en roggepap (Angl: rygepappe) te maken. Anno 2010 zijn Groningen, Friesland en Drente nog steeds de grootste consumenten van roggeproducten. Rogge bevat veel ijzer en vezels en is daarom erg gezond.
¶ Het oogsten gebeurde tot ver in de 20ste eeuw handmatig met de zeis en de zeisstok, die de roggestengels zeisklaar leggen. Daarna wordt het maaisel gebonden in schoven die in groepen bij elkaar werden gezet. De hele familie werkte mee. Het was een waar evenement. Na het oogsten werden de schoven op paardekarren geladen en in schuren bewaard tot ze werden gedorst. De roggekorrels ging in zakken en de roggestro werd bewaard voor het vee en de paarden in de stallen. Een deel van het stro werd verkocht aan fabrieken die er strokarton van maakten.
¶ In andere Anglische streken kregen op adellijke landgoederen de maaiers na het oogsten van de rogge het zgn Wodanbier geschonken. Dan zongen ze de Rygesang (Roggelied):

Roggemoeder:
Anglisch: Rygemodra. Volgens oeroud bijgeloof een geest die in roggevelden woont. Roggemoeder pakt mensen en kinderen op en neemt ze mee. Als roggehalmen anders bewegen dan normaal, dan komt dat niet door de wind, maar door Roggemoeder die de mensen waarschuwt. Roggemoeder pakt soms een aar beet, waardoor de korrels zwart en giftig worden. Deze korrels werden modracorn (moederkoorn) genoemd.
¶ Het bijgeloof in Roggemoeder kwam in heel NO Nederland voor, waar veel rogge werd verbouwd en duurde tot ver in 20e eeuw. Roggemoeder had een functie. Ze hield mensen en kinderen uit de roggevelden, waarmee ze voorkwam dat de rogge werd vertrapt. Mogelijk was dit oeroude bijgeloof daarom ooit eens bedacht.

Rolde:
Alias (1233nC++): Rotlo, Roclo, Rocclo, Rodo. Stad in Noord Drente. #Quedam/p128

Rome:
De belangrijkste persoon in de kerstening van Europa is Paus Gregorius I de Grote. AD 590 wordt hij paus. Op een dag ziet Gregorius blonde jongemannen staan op de slavenmarkt. Hij vraagt wie dat zijn. Gregorius krijgt te horen dat het Angelen zijn. Daarop antwoordt de paus dat ze engelen moeten worden en dus bekeerd tot het Christendom. Gregorius stuurt daarom missionarissen naar Engeland.
** Kerstening

Romeinen:
** ARV

Rood:
Anglisch: read, reod, red. Rood speelt van oudsher een belangrijke rol bij de mensheid. Rood is de kleur van liefde, geluk en gerechtigheid. Rood is echter ook de kleur van woede, agressie en gevaar. Rood staan is in Nederland negatief, maar op het Solomoneiland Ndende juist teken van rijkdom. In Zuid Amerikaanse culturen staat rood voor leven. In Peru echter besprenkelt de priester in de préhistorie de overledene met rode kleurstof. Op Papua Guinea is rood de kleur van status en macht. In het rode Friese knottendoek is een geschenk voor de bruid geknoopt.
¶ Mogelijk heeft de kleur rood iets te maken met de Anglische godin Hrethe (Hertha). Zij is godin van de aarde, Anglisch ear (aarde), eard (aarde, land, homeland), earda (aarde), eorthe (aarde), orette (aarde). De aarde is namelijk op vele plaatsen in de wereld rood gekleurd vanwege de ijzer daarin. Verder is rood een oerkleur en nagenoeg de eerste kleur die jonge kinderen bewust waarnemen. > Hertha
¶ Redbad, Redmar en Redwald zijn Anglische mansnamen. Redwald was ooit een dorp in Reiderland, dat in 1277nC verdronk na onophoudelijke zware stormen en overstromingen. Rodewolt is een dorp in Groningen. Roden en Roderwold zijn dorpen in Drente. Wat red en rode in deze namen betekent, is vooralsnog niet duidelijk.
** Beverwen, Engbergen (urn), Engeland (vlag, embleem), Edwin van Northumbria (mantel), Angon (jas)
# De Telegraaf 16.11.2010, DAB, KBG

Rossum:
Dorp bij Oldenzaal, Twente. De regio wordt rond 225vC bevolkt door Angelen uit de regio Hardenberg (Vechtdal). De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch hros (ros, paard) + ham (heem, oord). Dus: het oord waar paarden zijn.
¶ Er is ook een familienaam Van Rossum. Mogelijk afkomstig van Rossum in Twente.
** Everloo, Hardinga, ASA

RRA:
Germanic religion: rites and rituals of the Anglo-Saxons
Lawrence C. Chin
geocities.com 18.10.09

Rubrieken:
** Aandoeningen, Aardewerk, Adel, Administratie, Agressie, Agrocultuur, Ambachten & Beroepen, Angelsites, Anglische familienamen (> AFNA), Anglocs, Architectuur, Armoede, Bedrijfstakken, Bedrijven & Diensten, Bestuur, Bewegen, Bezigheden, Bezit, Bleekwerk, Bloemen, Boerderij, Bomen, Bosland, Bouw, Bouwwerken, Brandstoffen, Brood, Bruggen, Communicatie, Consumptie, Crematie, Criminaliteit, Defensie, Deugden, Dieren, Dorpen, Drinken, Dijken, Eenzaamheid, Erfrecht, Erfzaken, Evenementen, Familie, Folklore, Fungi, Ganzen, Gebruiken, Gedrag, Geesten, Geld, Geldhandel, Geldzaken, Geluiden, Geluk, Gemoed, Geneeskunde, Geografie, Geologie, Gerechten, Gereedschap, Gesteldheid, Geuren, Gewassen, Gezondheid, Glas, Goden, Grazers, Grenzen, Groente, Grond, Grondstoffen, Haar, Hagalaz, Handel, Happiness, Heffingen, Heideland, Heil, Hemel, Heraldiek, Herbergen, Herders, Hiernamaals, Hoeveelheid, Hooi, Horeca, Horigheid, Hout, Houtskool, Houtwerk, Huishouding, Huisraad, Huizen & Hoeven, Humor, Huurlingen, Huwelijk, Hygiëne, Insecten, Imkerij, Jacht, Kalender, Karakter, KBB (Koken, Bakken & Braden), Kerken, Kleuren, Kloosters, Koeien, Koningshuis, Koren, Kosmos, Kruiden, Kunst, Landbouw, Landbouwproducten, Landsbestuur, Landschap, Landsinrichting, Landwegen, Leenstelsel, Leerwerk, Leger, Legenden, Leven, Lichaam, Lonen, Lijden, Maanden, Maatschappij, Mansnamen, Marine, Markegrond, Markten, Maten & Gewichten (> MEG), Materiaal, Medicijnen, Meengrond, Mensen, Mest, Meubels, Milieu, Moerasland, Molens, Moreel, Munten, Muziek, Mijnbouw, Mythologie, Naaiwerk, Namen, Nederzettingen, Normen & Waarden, Olie, Omvang, Ongedierte, Onderwijs, Ontginning, Ontspanning, Oorlog, Ossen, Ouderdom, Outfit, Paarden, Paden, Planten & Struiken, Platteland, Pluimvee, Polders, Posities, Rampen, Rechtbanken, Rechtspraak, Rechtvaardigheid, Regio's, Reizen, Relaties, Religie, Richting, Ridders, Riet, Rituelen, Ruilhandel, Schapen, Scheepsbouw, Scheepslijnen, Scheepvaart, Schelden, Schepen, Schrift, Secretie, Seizoenen, Sieraden, Situaties, Slapen, Slavernij, Smaken, Smeedwerk, Snelheid, Solidariteit, Spionage, Sport, Spreken, Status, Steden, Steen, Taal, Techniek, Telecom, Tenten, Thanatologie, Theater, Titels, Tolgeld, Touw, Tuinbouw, Tuinen, Turf, Tijd, Uitgaan, Vaardigheid, Vaarwaters, Varkens & Zwijnen (VEZ) , Vechten, Veenland, Veerdiensten, Veeteelt, Vegetatie, Veiligheid, Velden, Verbindingen, Verhalen, Verlichting, Vermaak, Vervoer, Vestingen, Vethandel, Vissen, Visserij, Vlas, Vlechtwerk, Vlees, Voedsel, Voertuigen, Vogels, Volken, Volksverhalen, Voorspelling, Voortbewegen, Voorzieningen, Vrede, Vriendschap, Vrouwsnamen, Vruchten, Vuilnis, Vuur, Wagens, Wapens, Water, Waterdieren, Waterlopen, Waters, Waterwerken, Waterschappen, Weekdagen, Weer, Weiland, Wereld, Werken, Werktuigen, Wetenschap, Weefkunst, Wildernis, Wilgen, Woestland, Wonen, Woonland, Wijsheid, Yzer, Zeedieren, Zelfkennis, Zelfzorg, Zuivel

RUD:
Runenvondsten in Duitsland
hetrad.nl 10.12.07

Rudolf I van Coevorden (c 1130-1190)
Zoon van Ludolf van Bierum (gb 1105; burggraaf van Coevorden) en Xx van Goer (gb 1110; > Goer). Udh: Rudolf II (1162), Fredric (1165) en Godefrid (1167) van Coevorden. Alle drie genoemd als miles de Covordia en vermeld in oorkonden van 1217, 1218 en 1227 (Sloet)
** Bierum, Coevorden
# Quedamp98+99

Rudolf II van Coevorden (c 1162-1222)
Zoon van Rudolf I van Coevorden en Xx van Goer. Genoemd als miles de Covordia. Vermeld in oorkonden van 1217, 1218 en 1227 (Sloet). Dochter: Eufenia (1192) ghm Hendrik van Borculo.
** Borculo
# Quedam/p98+99, KBG

Ruilhandel:
¶ Bron ZWH/p30 schrijft:

In de middeleeuwen was geld als betaalmiddel schaars, behalve in gebieden waar handel werd gedreven. In de agrarische Achterhoek was er sprake van ruilhandel en belastingen werden in natura betaald. Ook herendienst werd daartoe gerekend. Na circa 1250 veranderde er iets: er kwam meer geld in omloop, de pacht kon betaald worden en menige horige kocht zich nu vrij.

Runen:
Germaanse lettertekens. Run is Oud Noors voor geheim. In gebruik circa 500vC-1300nC. Voornamelijk in NW Europa: Scandinavië, Engeland, Nederland en Duitsland. Waarschijnlijk zijn de runen afgeleid van de Noord Italische alfabetten. Het runenalfabet heet Futhark en bestaat uit 24 tekens. Later zijn variante futharks gecreëerd met afwijkingen in de vorm en het aantal van de tekens. Op de Britse eilanden komen de runen en de futhark voornamelijk voor in de 10e en 11e eeuw. De Angel-Saxische runen en futhark wijken verder af van de runen en futhark in de Scandinavische landen.
** Futhark, Schrift
# RGT, WP

Runenstenen: > Thorsberg
Runentekens: > Runen, Futhark

Ruurlo:
Volksmond: Reurle. Stad in de Achterhoek.

Rijnland:
Betreft regio tussen Nijmegen, Katwijk/Zee en Rotterdam.
¶ timetable:
--50nC++- Angelen bouwen schans Duno bij Heveadorp/Arnhem > ARV
-100++--- Rijnland bevolkt door Angelen uit De Liemers en ZuidVeluwe
-122++--- Angili (Angelen) wonen tussen de Rijn en de Elbe > Angili
-405------ Offa van Angeln bereikt de Maas bij Oeffelt > Oeffelt
-405++--- Offaland tussen Denemarken en de Rijn/Maas > Offaland
-520++--- Hygelac en zijn Vikings teisteren Rijnland: ze plunderen, moorden en branden
-600++--- Franken bezetten Nijmegen
-600++--- Nijmegen hoofdkwartier Franken
-615--675 Aldgisl van Rijnland -- koning
-640++--- Anglische gesp in Rijnsburg
-650--719 Radboud van Rijnland -- koning
-695++--- in Rijnland goeit de macht van de Franken
-750++--- handel tussen Rijnland en Mercia/GB > PgBrit/Mercia
In Mercia/GB zijn gevonden munten en potscherven afkomstig uit Rijnland. Ze zijn gedateerd uit de 8e eeuw nC.
-768++--- Karel de Grote zetelt in Nijmegen
 
Rijnsburg:
In Rijnsburg bij Leiden is gevonden een Anglische gesp die is gemaakt rond 640nC. (#KVN)

Rijssen:
Volksmond: Riesn. Stad in Twente. Vermelding:
1188: Parrochia Risnen in een oorkonde van de graaf van Dalen
1773: Ryssen op kaart RZA/37
De betekenis van de naam is vooralsnog niet bekend.
¶ Rijssen heeft van oudsher een schapenmarkt.
¶ Bron KUOZ/p58 ev:
- Rijssen heeft een bloeiende veemarkt.
- Brandewijn met suiker is de traditionele volksdrank.
- Rijssen is een oude vestingstad.
- In Rijssen wordt een streektaal gesproken die voor een groot deel los staat van de Nederlandse taal.
- Rijssen heeft in de 19e eeuw nog geen spoorverbinding. Daarom moet de jutefabriek daar de grondstof uit India per ossewagen uit Deventer halen.

Rijtuigen: > Voertuigen

RZA:
Reise- en Zak-Atlas
mbt De VII Vereenigde Nederlandsche Provinciën
Uitgegeven Te Amsterdam by Jan Christiaan Sepp, Boekverkoper, 1773.

S::

Saga's:
Oudnoordse overleveringen uit Scandinavië. Afgeleid van sagar = zeggen. Noordse settlers in IJsland leggen ze vast in de 12e-14e eeuw. Enkele saga's zijn vastgelegd in Noorwegen. De meeste auteurs zijn onbekend. Onderscheid:

familiesaga's  : saga's over belangrijke families
koningsaga's  : saga's over koningen en koninshuizen; o.a. Skjöldungasaga
heldensaga's  : saga's over heldhaftige figuren
fornaldasaga's: mythische overleveringen

De Skjöldungasaga is een Noors/Deense saga, vastgelegd rond 1190 nC. Ze handelt over het Deense koningshuis Skjöld. Arnigur Jonsson parafraseerd delen daarvan in het Latijn. Ook komen delen van de Skjöldungasaga voor in andere saga's en in Saxo Grammaticus. Verder zijn sporen van de saga terug te vinden in de verdewenen saga over de Oer Hamlet en in de Hamlet van William Shakespeare.
** Odin, Ingwi, Overleveringen, Saxo Grammaticus, Balder, Beowulf
# WP, WKP 25.12.07

Sagen: > Legenden
Sanskriet: oude taal der Hindu's > PgGen/Hinduïsme

Saxe:
Ook: sax, saex, saexe. Soort kromzwaard, vooral gebruikt door Saxen.
()A seax (saxe), scraemaseaxe (scramasaxe = scherp zwaard met giftige snijkant)
** Saxen

- 123nC
Saxen worden voor het eerst genoemd rond 123nC door Claudius Ptolemaeus (87-150) in zijn Geographia. Later wordt op basis van het boek een kaart gemaakt waarop de Saxen en andere Germaanse stammen zijn aangegeven.

- 150nC
Volgens sommige bronnen sluiten de Angelen en Saxen in het gebied tussen de rivieren Elbe en Weser in 150nC een verbond. Dat verbond blijkt te zijn bedoeld om samen sterk te staan tegen andere vijandige stammen in de regio. De Saxen zijn kennelijk inmiddels vanuit Pommeren verder doorgedrongen in NW Duitsland en zijn daarmee het gebied der Angelen binnengedrongen. (> Mega Angeln) Het is vooralsnog niet bekend hoe de Angelen daarop reageerden in eerste instantie. Dat ze echter een verbond sluiten met de Saxen, heeft mogelijk te maken met het feit dat Angelen en Saxen broedervolken zijn die voortkomen uit de Goten. Ze kennen elkaar dus en hun talen en culturen verschillen weinig. Deze periode is het begin van de onderlinge vermenging van Angelen en Saxen in de loop van de eeuwen daarna, waardoor ze in latere eeuwen veelal Angel-Saxen worden genoemd. (> Angel-Saxen)

- 350nC
Hasten (Saxen) wonen bij de Lüneburger Heide aan de bovenloop van de Elbe, ten zuidoosten van Hamburg. (> Kranenburg Stade)

- 400nC
Slavische volken vluchten voor de oprukkende Hunnen en vestigen zich in het land tussen Weichsel en Elbe. Saxen vluchten massaal naar NW Duitsland en NO Nederland. (> Volksverhuizingen)

- 441nC
De Saxen in Brittannia worden voor het eerst genoemd in 441/442 door een onbekende Gaulische (Franse) auteur die schrijft: "Brittannia valt onder het bestuur van de Saxen." Ze wonen dan in 'Litus Saxonicum' ofwel de Saxische Kust aan weerszijde van het Kanaal. Circa 775 settelen vele Saxen zich in NO Nederland: Oost Groningen, Drente, Twente, Veluwe en Achterhoek. In 780 veroveren ze de Groninger Ommelanden en Dokkum. Hun taal is het Saxisch. Het Oer Saxisch en het Oer Anglisch vormen samen de basistalen waaruit het Oer Angel-Saxisch ofwel Oud Engels is ontstaan. (> KTE) De belangrijkste woongebieden van de Saxen worden echter na circa 775nC de Duitse deelstaten Neder-Saxen en Westfalen.

-450-500nC
In 450-500nC migreren groepen Saxen naar Brittannia, samen met Angelen en Juten. Bij de Saxen gaat het volgens sommige bronnen in totaal om circa 150.000 migranten, die zich voornamelijk vestigen in Zuid Brittannia.

- 455nC
Hasten (Saxen) trekken langs Kranenburg Stade over rivier de Oste naar de Noordzee kust en migreren van daar naar Zuid Brittannia, waar ze de stad Hastings stichten. (> Kranenburg Stade)

- 555nC
De oudste uitgebreide vermelding van de Saxen op het Continent dateert van 555nC, als de Saxen in opstand komen na de dood van de Frankische koning Theobald.

- 600nC
In 731nC schrijft Beda in Yorkshire dat de Saxen wonen in Albinga, een gebied dat nagenoeg overeenkomt met Holstein en Lunenburg in Noord Duitsland en grenzend aan Angeln. De Saxen vestigen zich daar vrijwel zeker rond 600nC, na de massamigratie van Angelen naar Brittannia in 450-500nC. Het Koninkrijk Angeln raakt daardoor ernstig verzwakt en houdt dan in 489nC op te bestaan. Daarna wordt Angeln in 500-700nC geleidelijk verovert door de Denen. (> Koninkrijk) De Saxen hebben zich dan in die zelfde periode verder verspreid naar het noorden vanuit hun woongebieden aan de Elbe.

- 731nC
In zijn boek "Historia ecclestiasica gentis Anglorum" (731nC) schrijft de Engelse monnik Beda te Jarrow (N.Yorkshire) dat:

De Saxen wonen [rond 731nC] in het gebied tussen de Elbe, Weser en Eider. Dit gebied komt nagenoeg overeen met Holstein en Lunenburg in Noord Duitsland. De oudste vermelding noemt dit gebied Albingia.

- 770nC++
Rond 770nC fungeert Porta Westfalica als centraal vergaderplek van de Saxen. De regio ligt bij Minden, halfweg tussen Osnabruck en Hannover, daar waar de Wezer het Wezergebergte doorsnijdt. Deze regio is oorspronkelijk Anglisch gebied, dat rond 250vC is bevolkt door Angelen uit Lunenburg. De Saxen hebben zich daar rond 770nC gesetteld vanuit hun woongebied in NO Duitsland en Polen.

- 772-804nC
In de periode 772-804 worden de Saxen uitgebreid genoemd in de Saxische Oorlogen.

In 785nC legt keizer Karel de Grote de Saxen de Lex Saxonum op, waarin het oude stamrecht van de Saxen is geformuleerd in 24 regels. Verder zijn 10 regels geformuleerd waarin verzet tegen de kerk wordt gestraft met de dood. (> Rechtspraak) Kennelijk komen de Saxen daartegen alsnog in verzet. De strijd wordt hervat. Maar in 804 worden ze definitief verslagen door de Franken. Circa 5000 Saxen worden dan onthoofd. Daarna worden de overgebleven Saxen gedwongen bekeerd tot het Christendom.

- 775nC
Het feit dat Saxen zich rond 775nC gaan vestigen in NO Nederland, heeft mogelijk te maken met de massamigratie van Angelen naar Brittannia. Daardoor blijven relatief minder Angelen over in hun oude homelands op het Continent. Hun positie in deze oude homelands verzwakt dus enigermate, waardoor de Saxen minder weerstand vinden als ze zich in de Anglische gebieden vestigen. Ook het feit dat hun taal en cultuur relatief weinig verschilt van de Anglische homelanders, voorkomt grote conflicten. Toch blijven per saldo de Anglische roots in NO Nederland relatief sterker dan die van de Saxische settlers. Dat blijkt o.a. dat daar familienamen met de uitgang -ing circa 2.4 x vaker voorkomen dan met -ink. De ink-vormen zijn typisch voor het Saxisch. De ing-vormen zijn daarentegen van oorspronkelijk Anglische origine. (> ing/ink)

- 778nC
De Saxische grootgrondbezitter Widukind leidt rond 778nC een grote opstand tegen de Frankische koning Karel de Grote. Aanvankelijk heeft hij veel succes, maar op een gegeven moment moet hij vluchten naar Denemarken. Na zijn terugkeer weet hij een Frankisch leger te verslaan in het Suntel Gebergte bij de Weser. Karel de Grote weet de Saxen echter alsnog te verslaan. In 785 onderwerpt Widukind zich aan de Franken en bekeert zich tot het Christendom.

- 782nC
- #ASCV: 782. De Oude Saxen en Franken vechten.
- #KVN: Saxenland opgedeeld in graafschappen

- 785nC
- De Sax Widukind onderwerpt zich aan de Franken en bekeert zich tot het Christendom.
- Lex Saxonum > Rechtspraak

- 843nC Vrede van Verdun. Hertogdom Saxen omvat huidige (2010AD) deelstaten Nedersaxen, Noordrijn-Westfalen, Sleeswijk-Holstein en Saxen-Anhalt. > Saxenland

- 850nC
Bouw van de burcht Hunenborg in Volthe (Twente) door Saxen.
** Huneborg Volthe

¶ Twente is waarschijnlijk nimmer door Saxen bewoond, maar onderging wel een sterke Saxische invloed, omdat het centrum van het Saxisch machtsgebied lag in Westfalen, vooral in het stroomgebied van Lippe en Eems. ... Het gebruik van een Saxisch dialect, de vondst van Saxisch aardewerk en de toepassing van Saxische rechtsnormen in Twente zegt verder geenszins dat de Saxen hier werkelijk hebben gewoond. (#GVT/p16)
¶ Kaart KHS betreft Herzogtum Sachsen um 1000. Ze is gemaakt in 1886 door Duits historici. Op deze kaart is duidelijk te zien waar de Saxen wonen. Hertogdom Saxen omvat de huidige (2010AD) deelstaten Nedersaxen, Noordrijn-Westfalen, Sleeswijk-Holstein en Saxen-Anhalt. Nederland en Ost-Friesland zijn op deze kaart oranje gekleurd en liggen duidelijk niet in Hertogdom Saxen. (> KHS) E.e.a. bevestigt de these dat de Saxen zich maar in kleine aantallen hebben gevestigd in de grensgebieden van NO Nederland.
 

775 -- Saxen verspreiden zich in NO Nederland
780 -- Saxen veroveren Groninger Ommelanden en Dokkum > Ludger
785 -- Saxen onderwerpen zich aan de Franken
785 -- Lex Saxonum > Rechtspraak
800 -- Saxen settelen in Saxum/N.Groningen > Saxum
804 -- Saxen verslagen door Frankische koning Karel de Grote
850 -- Bouw burcht Hunenborg door Saxen in Volthe, Twente
1116- Inname Bentheim door Lothar van Supplinburg, hertog van Saxen > Bentheim

** Beda, Oud Engels, ASC, ASV, Angologie, Ludger, ink/ing, Angel-Saxen, Nokkruis, Maerlands (Saxisch Credo 800nC), Kranenburg Stade, ang/sax, Asland, Friezen
# WP, WKP 18.5.09, DAB, KBG

 
Saxenland:
Alias Saxonia. De Saxen wonen oorspronkelijk ten oosten van de Elbe. I.c. het huidige NO Duitsland (Mecklenburg + Pommern) en NW Polen.
125nC Saxen infiltreren de Lünenburger Heide net over de Elbe.
405nC Prins Offa van Angelen dringt de Saxen weer terug over de Elbe.
600nC Saxen settelen in Oost Holstein.
775nC Saxen breiden ze zich geleidelijk uit naar NW Duitsland en vandaar naar NO Nederland i.c. de oostelijke delen van Groningen, Drente, Overijssel en de Achterhoek.
780nC Saxen veroveren de Groninger Ommelanden en Dokkum.
804nC Karel de Grote verslaat de Saxen aan de Elbe en lijft Saxenland in zijn Rijk.
843nC Verdrag van Verdun: Frankische Rijk wordt opgedeeld in Francia (Frankrijk), Lotharingen (Lage Landen) en (Hertogdom) Saxen.
843nC Hertogdom Saxen omvat huidige (2010AD) deelstaten Nedersaxen, Noordrijn-Westfalen, Sleeswijk-Holstein en Saxen-Anhalt.
1260 Einde Hertogdom Saxen.
** Saxen, Old Saxum, G449, KHS

Saxo Grammaticus: (c 1140-1220) (SAG:)
Deense geestelijke en historicus. Schreef Gesta Danorum (Deense heldendaden), een serie van 16 boeken over de Deense historie in Latijn. Hij schrijft o.a. over koning Wermund van Angeln (c 356-416) en diens zoon Offa (c 380-456)
** NHS, Offa van Angeln, Saga's

Saxo-Anglisch: > Versaxing
Saxonia: > Saxenland

Saxum:
Dorp in Humsterland, NW Groningen. Alias: Saaxum, Saaksum. Oudste vermelding circa 850 nC. WEW p59: lijst Werden 990nC: Sahsinghem genoemd. WEW p65: lijst Werden 1025nC: Sahsinhem. Mogelijk gesticht rond 800nC. De kerk aldaar dateert van 1550. Anno 2009 circa 120 inwoners.
** Suxwort

Schaaldieren:
()A weoloc (wulk; # slak)
** Waterdieren

Schaatsen:
()A skaet (schaats; AS skaats), skaetan (ww schaatsen)
¶ 0nC++: Bron LLZ/p26 schrijft dat er in de terpenregio's van Noord Nederland archeologische vondsten zijn gedaan van na de jaartelling. Ze getuigen van een hogere ontwikkelingsnivo van de bewoners: benen voorwerpen als dobbelstenen, schaatsen, etc. Veel van deze vondsten liggen in het Fries Museum te Leeuwarden.


   

 
Scharmer:
Dorp in Slochteren, Groningen. K. ter Laan schrijft in "Geschiedenis van Slochteren" (1962)

De naam van Scharmer wordt voor 't eerst aangetroffen in 1231, bij gelegenheid dat de abdij van Werum (Wittewierum) het patronaatsrecht verkreeg over de kerk.

Scarborough is a very popular resort which is well situated on two sandy bays divided by a headland.

Ter hoogte van de plaats waar nu de Avebe-fabrieken staan - voorheen W.A. Scholten - kwam in het Foxholstermeer een diepe geul [= inham] voor, die naar naar het noorden afhelde. Daar was de doorstroming geweest langs huize 'Tilburg' onder Scharmer, vlakbij Foxhol, waar nu Rijksweg 860 ligt.

Scheepsbouw:
()A raemakere (ramaker, mastenmaker), scip (schip), scipbow (scheepsbouw), scipgaerd, scipwearf (scheepswerf), scipmakere (scheepmaker), scipmakery (scheepmakerij)
¶ 6000vC Oudste boot van NW Europa gemaakt te Pesse in Drente > Schepen
¶ De meeste scheepswerven staan van oudsher langs of nabij de kust van de Noordzee. Schepen worden van oudsher echter ook gebruikt in de waterrijke gebieden in het binnenland. I.b. bij rivieren en moerassen. Zo heeft er o.a. in Hardenberg (Vechtdal) vrij zeker ook een scheepswerf gestaan. De familienaam Ramaker (AVA raemekere = ramaker, mastenmaker) is immers vrij zeker afkomstig uit Hardenberg. Deze masten worden normaliter gemaakt vlakbij een scheepswerf.

 
Scheepslijnen:
Achterhoek -- Rotterdam -- Engeland (1700++) > Ganzen
Bremen -- Engeland (450nC++) > Engelandvaarders
Deventer -- Engeland (450nC++) > Kolkert
Diepen(Dieppe)/N.Frankrijk -- Z.Engeland (1000++) > Paardenhandel
Drente -- xx -- Mid.Engeland (400nC++) > Veenhutten
Emden -- Engeland (450nC++) > Engelandvaarders
Fiveldore/Gro -- xxx (405nC++) > Fiveldore
Fiveldore/Gro -- Engeland (450nC++) > Engelandvaarders
Groningen -- Rotterdam -- Diepen/N.Frankr. -- Z.Engeland (1000++) > Paardenhandel
Haithabu -- Dvina/W.Rusland -- ZwarteZee -- Kreta (400vC++) > Barnsteen
Hamburg -- Engeland (450nC++) > Engelandvaarders
Harlingen/Frl -- N.Engeland (1850++) > Steenkool
HoekVanHolland -- Harwich (xxx++)
Holland -- Z.Engeland (100nC++) > PgBrit/Winchester
Hollingstedt/NW.Duitsland -- Engeland (450nC++) > Hollingstedt
Katwijk/Rijnsburg -- Engeland (450nC++) > Engelandvaarders
Lobith -- Engeland (25nC++) > ARV/Historie
Munsterland -- xx -- Mid.Engeland (400nC++) > Veenhutten
Rotterdam -- Engeland (450nC++) > Engelandvaarders
Rijnland -- Mercia/GB
Scheveningen* -- Hull/NO.Engeland (xxx++)
Scheveningen -- Norfolk (xxx++)
Scheveningen -- Sizewell/Suffolk (1940-45) > Engelandvaarders
Suxwort/Humsterland/Groningen -- Engeland (450nC ++) > Suxwort
Twente -- Deventer* -- Hull*/Yorkshire/GB (230nC) > Twente
Twente -- Deventer* -- Mid.Engeland (400nC++) > Veenhutten
Twente -- Rotterdam -- Engeland (1700++) > Ganzen
Twente -- Harlingen -- N.Engeland (1850++) > Steenkool
Vlaanderen -- Antwerpen* -- Z.Engeland (100nC++) > PgBrit/Winchester
Ymuiden -- Newcastle/N.Engeland (xxx++)
Zeeland -- Middelburg* -- ZuidEngeland (100nC++) > PgBrit/Winchester
¶ 180-400nC: De Romeinen in Brittannia exploiteren vele belangrijke kolenvelden in dagbouw. De handel in steenkool strekt zich uit tot in heel Engeland en zelfs tot het Rijnland op het Continent. Steenkool wordt gebruikt voor de verwarming van badhuizen en rijke villa's.
¶ 450-550nC: Angelen varen met kielboten naar Brittannia. (> Engelandvaarders)
¶ 750nC++: Handel tussen Mercia/GB en Rijnland. In Mercia zijn gevonden munten en potscherven afkomstig uit Rijnland. Ze zijn gedateerd uit de 8e eeuw nC.
** Scheepvaart, Vaarwegen, TEHA

Scheepvaart:
()A aca (aak), ealman (vrachtboot met platte bodem; ON aleman), earc (ark, boot, woonboot), aesc (oorlogschip van essenhout), afaran (afvaren, wegvaren, vertrekken), ancor (anker), angol (pikhaak), anlaecan (aanleggen boot), bacbord (bakboord, achtersteven), baeke (baken), baft (achtersteven van schip), barce (bark: lichte houten boot; ON barke), bat (boot), beacan (baken), bog (boeg), boldar (bolder = meerpaal), bot (boot), botbow (botenbouw), bote (boot), bothus (boothuis), botman (bootsman, zeeman belast met zeiltuig), bracan (braken, varen), bracce (brak = boottype), caed (kade), caedmon (kademan, kadewerker = lader en losser van schepen), caedwael (kademuur), captane (kapitein; ON captein), cay (kaai, kade; ON caay), ceol (kielboot), deadbot (dodenboot = boot die een dode vervoert), decc (dek), doggar (visboot met twee masten en hoge steven), dohte (roeibank; ON dohte), faet (vaat; # boot), faran (varen, reizen), fatu (=A faet), feotor (=A fetor), ferian (varen), feribot (veerboot), feriman (veerman), fetor (ketting, boei; ON veter), fihbot (veeboot), fiscbot (visboot), fleot (boot, vloot), flet (vlet, kleine platbodem), flot (vlot), flotman (zeeman, piraat), furcassan (verkassen), furdar (vervoerder, schipper), hac (korte bijl met dwars blad om houtvlakken te effenen; o.a. gebruikt in botenbouw), haefen (haven), helma (helm = stuurwiel), hocer (hoeker; # visboot), hulc (vrachtboot; ON hulc, holc), kuyl (kuil, kiel, kielboot; AS kel, kuul, koel),

          

Hierboven: Aquarel van een Anglische kielboot gemaakt door Hester Jans-Molenberg na zorgvuldig historisch onderzoek. De Angelen op de boot varen rond 450nC een riviermond op ergens aan de oostkust van Brittannia, het beloofde land. (@ aquarel © BCK)

langbot (langboot = soort vikingboot), logboc (logboek), maerels (meertouw voor aanleggen boot), maest (mast), misthorn (misthoorn), moran (ww meren, vastbinden; ON moren), naca (aak; =A naa aca), peadlan (peddelen, roeien), peadle (peddel, roeispaan), picchoc (pikhaak), pinck (pink = smalle zeilboot; ON pincke), pliht (plecht, voorsteven van schip), plihtere (onderstuurman), portu (haven), poupdecc (poepdek), prow (prauw), racca (rak = touw voor scheepsmast), rae (ra, mast), racente (boei), road (rede, ree = ligplaats voor schepen), rowan (roeien), rowbot (roeiboot), rudder (roer; ON roeder), ruther (=A rudder), saeman (zeeman), sayl (zeil; ON seil), saylan (zeilen; ON seilen), saylbot (zeilboot), saylere (zeiler), scegg (wigvormig stuk van achtersteven van een boot), scip (schip), scipan (schepen), scipgaerd (scheepswerf), sciphoc (scheepshaak = enter- en duwhaak), scipmakere (scheepsbouwer; ON scipmacer), scipmakery (scheepmakerij), scippere (schipper; ON scippere; AS skipper), scipwearf (scheepswerf), scipweol (scheepswiel = stuurwiel, stuur), scute (schuit, platbodem, boot; ON scute, scuyt; AS skuit), scutemakere (schuitenmaker), scutemakery (schuitenmakerij), scuteman (schipper; ON scuteman), sigel (zeil), siglan (zeilen), siglar (zeiler), siglbot (zeilboot), snicc (snik, trekschuit), sora (oever, kust, landingsplaats), spinacer (spinaker; # boot), staeg (stag = scheepstouw), staegar (stijger), stefn (steven, achtersteven), stemn (=A stefn), steor (stuur), tarfbot (turfboot), tarfcay (turfkade; ON turfcaay), tarfscippere (turfschipper; AS tarfskipper), thaec (dek; ON deck), tholl (dol = roeispaan), tow (touw, sleeptouw; AS/LM töw), towan (slepen), towbot (trekboot, sleepboot), towpath (jaagpad = pad langs trekvaart), trig (smalle houten boot met platte bodem), upfaeranda (opvarende), waeterwegan (waterwegen), wraenc (wrang = ankerpaal; ON wranc)
¶ 6300vC++ Mensen maken boten en pagaaien (roespanen met twee bladen) (#DWO)
¶ 6300vC Oudste boot van NW Europa gemaakt te Pesse in Drente
Boomstamkano aldaar gevonden in 1955. (# WP, DWO)
¶ 4000vC++ Zeilboten in Egypte en Sumeria (#WP/schip)
¶ 2000vC++ Groningen-Duinkerken-Dover In en bij het A-Kwartier te Groningen bevinden zich vele aanlegplaatsen voor vrachtboten (Ang: frehtbotan), met name voor de binnenvaart. Bij de Kranepoort ligt de voorhaven van het Reitdiep, waar circa 1550nC en eerder voornamelijk runderen en ander vee werden vetgemest en per boot doorgevoerd via Rotterdam naar Duinkerken en vandaar naar Brittannia. > LACA, Ossenweg
¶ 2000vC++ NoordEuropa-Dvina-ZwarteZee-Constantinopel Barnsteen is als handelswaar in de oudheid een geliefd product. De handel voltrekt zich sinds circa 2000vC van Noord Europa via de Dvina in West Rusland naar de Zwarte Zee en verder naar Constanitnopel. (> Barnsteen)
¶ 800-600vC Inglo-Goten (Oer Angelen) wonen in Z.Zweden en NO.Denemarken.
¶ 655vC Koning Ingwi van Denemarken reist per boot met groot gezelschap Inglo-Goten van Leire op Seeland (NO Denemarken) naar het zuiden van zijn rijk, het latere Angeln in NO Duitsland. > Transport
¶ 655vC Broer van Ingwi pleegt staatsgreep in Leire. Ingwi en zijn Inglo-Goten besluiten in Angeln te blijven. Zij zijn daarmee de Oer Angelen, ofwel de oudste bewoners Angeln.
¶ 655vC Koning Ingwi bouwt de burcht Haithabu (Heideburg) aan de monding van de Schlei. Daarmee ontstaat de havenstad Haithabu. (> Haithabu)
¶ 655vC++ Angelland, het land der Angelen tussen Denemarken, de Elbe, de Saale (Thuringen), de Rijn en de Noordzeekust. (> Angelland)
¶ 25-400nC Romeinen controleren scheepvaart via de Rijn naar Brittannia vv. (> ARV)
¶ 180-400nC De Romeinen in Brittannia exploiteren vele belangrijke kolenvelden in dagbouw. De handel in steenkool strekt zich uit tot in heel Engeland en zelfs tot het Rijnland op het Continent. Steenkool wordt gebruikt voor de verwarming van badhuizen en rijke villa's.
¶ 450-550nC Angelen varen met kielboten naar Brittannia. (> Engelandvaarders)
¶ 750nC++ Handel tussen Mercia/GB en Rijnland. In Mercia zijn gevonden munten en potscherven afkomstig uit Rijnland. Ze zijn gedateerd uit de 8e eeuw nC.
¶ 1000nC In de polder bij Meijnersveld te Arnhem is een restant gevonden van een houten boot uit circa 1000nC. (# ARG p 58)
¶ Uit bovenstaande timetable mogen we concluderen dat de Angelen de scheepsbouw en scheepsvaart vrij zeker hebben geleerd van de Inglo-Goten, hun voorvaders in Zuid Zweden en NO Denemarken. Zelf zullen de Angelen derhalve al sinds hun bestaan actief zijn op die gebieden.
** Vaarwaters, Veerdiensten, Transport, LACA, Banrsteen (Banrsteenroute), Angol

Schelden:
()A blawcaece (blaaskaak; AS blaoskake), bur (boer, kinkel, boerekinkel), ceorl (kerel, vlerk, vlegel; AS kerl), clappluppere (klaploper; AS klaplupper), clodhoppere (boerenpummel), clodsacc (klootzak), cwesal (kwezel = zeurpiet), fleahbac (vlooienbak), flearc (vlerk), fleggel (vlegel; AS vleggel), foddbael (voddebaal, landloper; AS voddebaal), fulac (=A fuylac), fuylbac (vuilbak), fuylac (vuilak; AS veulak), hyftar (hufter, schurk; AS hufter), lurc (vlegel, hufter, schoft; ON lurk; AS lork), niccan (knikken, knakken, schelden, belazeren; AS nikken), nicnome (bijnaam, scheldnaam), rascal (raaskal, schreeuwert), rascallan (raaskallen, schreeuwen, tieren, schelden), raspal (rapaille, troep, bende, schurk; ON raspalge), scealdan (schelden; AS skelden), scealdword (scheldwoord), scealc (schalk, schurk; AS skalk), screawan (schreeuwen, schelden), screwan (=A screawan), scunc (skunk, stinkdier), scunnert (schurk, hufter), sleang (laag, ordinair), sleangan (schelden), traemp (landloper)

Schepen: > Scheepvaart

Schepping:
Woluspa: Germaans scheppingsverhaal. Odin/Wodan en zijn helpers Hoenir en Lothurr maken samen de mens uit een boomstam waarin ze het leven blazen. Hoenir geeft de mens daarna 'wit en hroering', ofwel fitheid en beweging.
** Woluspa

Scherpenzeel:
Dorp in West Stellingwarf. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit NW Drente. De naam Scherpenzeel lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Scarpo (mansnaam) + sali (huis zonder kamers).
¶ De oudst bekende vermelding van Scherpenzeel dateert van 1245 in een oorkonde waarin het dorp wordt genoemd als Scerpensele. De regio wordt echter zover bekend zeker al bewoond rond 1100nC.
** Stellingwarf
# FRI, settlingwer-heemkunde 21.8.2010, KBG

Schilderkunst: > Korteling

Schilling: (shilling:)
De oudste munt in Germaans Europa is waarschijnlijk de schilling, afgeleid van het Germaans skildulingaz = schildachtig ding. Later wordt de munt schilling, schelling genoemd in de Lage Landen. Ze heeft de waarde van 6 stuivers. Anno 2009 is de shilling nog steeds een onderdeel van het Britse en Oostenrijkse geldstelsel.
¶ In Engeland dateert de shilling uit de vroegste periode van de Angel-Saxen. Kennelijk is ze meegenomen van hun continentale homelands. Echter, pas in de 15e eeuw wordt de eerste Engelse shilling gemunt ter waarde van 12 pence (pennies). In de periode 450-1400 gebruikt men in Engeland de shilling alleen als rekeneenheid.
¶ Joannes van Cranenburgh (gb 1637) maakt in 1674 een lange pelgrimstocht. In Koblenz logeert hij in herberg De Ridder. Daar betaalt hij met een schilling, zoals hij zelf dicht:

Eijer, Linsen, Slaett en Visch,
brochten sij hier op den disch;
raedt, wat hadde ick verteerd?
Eenen schillingh kreegh de weerdt.

Schoenen: > Outfit
Schrift: > Futhark, Schrijven

 
¶ timetable:
3000vC++---- Hieroglyfen (beeldschrift) in Egypte = oudste schrift
2500VC++---- Spijkerschrift (tekenschrift) in Mesopotamië (WP)
2500vC++---- Barnsteenroute -- Oostzee-Dvina-ZwarteZee-Kreta-Egypte > Barnsteen
2000vC++---- Kreta Alfabet
2000vC++---- Handel tussen Kreta en NW Europa > PgGen/Kreta
1500vC++---- Inglings --- ZuidZweden > PgGen
1500vC--100n Oer Futhark > Futhark, Runen
-800vC--600v Inglo-Goten -- Z.Zweden-NO.Denemarken-Haithabu/Angeln
-700vC+-640v Ingwi, telg uit de Inglings > Ingwi
-650vC--hedn Angelland (ZA)
-600vC--hedn Romeins Alfabet
-450vC--451v XII Tafelen Romeins Recht
-350vC++---- Teutonen noemen Angelen Anglisko > Anglisko
-300vC++---- Angeland strekt zich uit tot aan de Rijn > Angelland
-350vC++---- Anglische hoeve te Hijken/Drente > Hijken
--12vC--400n Romeinse Tijd
--50++------ Angelen bouwen schans Duno bij Heveadorp/Arnhem > ARV
-100nC--800n Oude Futhark
-125nC++---- Wodanmunt Groningen > Geldstelsel
-225nC++---- Anglische runensteen Thorsberg/Angeln > Thorsberg
-300nC++---- Anglische soldaten uit Colmschate bij Romeinen > Colmschate
-350nC++---- Angeli -- Constantinopel-Griekenland > Angeli
-350nC++---- Ankland op runesteen in Angeln > Ankland
-365nC++---- Goten wonen in de regio Dnepr bij de Zwarte Zee > Angantyr
-500nC-1300n Runen in gebruik in NW Europa > Runen
-540nC++---- In Constatinopel wonen Angelen > Constantinopel
-550nC--1000 Kerstening van NW Europa
-586nC---633 Edwin van Northumbria (Deira en Bernicia) > PgBrit
-713nC---773 Lebinus -- Daventry-Yorkshire-Deventer > Lebinus
-730nC++---- Historia ecclestiasica gentis Anglorum > PgBrit/Beda
-800nC++---- Nieuwe Futhark
-803nC++---- Lex Anglorum et Werinorum in Thuringen > Thuringen, Engilin
-950nC++---- Runensteen Haithabu > Haithabu
1050nC++---- Hebban olla vogala nestas > Maerlands

¶ Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de kennis van het schrift bij de Angelen zeker al sinds hun bestaan aanwezig is. Te beginnen bij Ingwi rond 675vC en later bij zijn nazaten. De kennis van het schrift zal oorspronkelijk zeker voornamelijk aanwezig zijn bij de elite, zijnde de adel en vrije mensen en waarschijnlijk ook de sjamanen. Sinds de kerstening rond 550nC komen daar de kloosterlingen bij.
** Taal, Futhark, Runen, Administratie, Kerstening

Schrijvers:
Emo van Huizinge (1175-1237; Fivelga, Oxford, Parijs, Bloemhof, etc)
Xx van Quedam (1198-1258; Drente) > Quedam
Menko van Bloemhof (1213-1277; Fivelga)
Abel Eppens (1534-1590; Groningen; Der Vresen Chronicon)
Podagristen (19e eeuw; Drente)
** Literatuur, HAPA

Schuilenburg:
Alias Sculenborch (1233nC++). Voormalig kasteel aan de Regge in Hellendoorn. Mogelijk bezit van de kasteleins van Coevorden. Zij hadden veel bezit langs de Regge. #Quedam/p124
** Coevorden

SDV:
Samenvatting dissertatie Henk van der Velde getiteld Wonen in een grensgebied, i.c. Oost Nederland in de periode 500vC-1300nC. Presentatie 25.2.2011 aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Van der Velde stelt o.a. dat de Germanen in Oost Nederland in de Laat Romeinse Tijd onderdeel zijn van het Romeinse Rijk. Hij baseert zich daarbij op onderzoek naar het cultuurlandschap in Twente, Salland en de Achterhoek. Gezien zijn statements moet dit vooral gezien worden als economische en culturele verwevenheid. Niet als bestuurlijke of militaire. De historische feiten tonen namelijk dat de Germanen (i.c. Angelen) in die periode voldoende macht hebben om hun zelfstandigheid te handhaven.
Excerpt:
persvoorlichting: NO Nederland komt tot bloei door contacten met Romeinen
p281:
- cultuurlandschap met urnenvelden, raatakkers en zwervende erven
- raatakkers vorm van extensieve landbouw
MiddenYzertijd++ (400vC++):
- urnenvelden worden opgegeven, raatakkers opgegeven
- gevolg: urnenvelden en raatakkers liggen vooral onder essen
- Hoolingerveld: vanaf MiddenYzertijd verplaatst woning buiten akkercomplex + wallen blijven in gebruik als akker
- Holsloot + Borne: kleine grafvelden op of aan rand van erven
- omvang boerderijen neemt toe; ib stallen; oorzaak: grotere nadruk op bemesting van akkers
- veel aardewerk artefacten; deels NO-Nederlandse stijl, deels stijl Midden&Zuid Nederland
- architectuur: tweebeukige huizen; verwant met idem in Midden&Zuid Nederland
- NO Nederland overgangzone tussen Jastorf-cultuur (Elbemonding) en LeTène cultuur in Zuid Nederland
Midden-RomeinseTijd++ (100nC++):
groeiende contacten tussen Germanen [Angelen!] en Romeinen; waardoor:
- ontstaan grote nederzettingen zoals o.a. bij Wijster
- grotere stamgroepen
- meer hiërarchie in samenleving
- nederzettingen meer plaatsvast
- einzelhöfe (eenzame zwervende hoeven) in minderheid
- erven gaan clusteren tot grote nederzettingen
- sinds circa 150nC meer samenwerking en gezamenlijke voorzieningen als omheiningen, ambachtzones en grafvelden
p282:
- sinds circa 100-350nC daardoor snelle verdubbeling aantal huishoudens
- na 350nC neemt omvang en aantal nederzettingen snel af
- 150-300nC++ gereguleerde contacten tussen Noord [Angelen] en Zuid (Romeinen, Bataven, Franken etc) Nederland
-- Rijn/Wezer aardewerk
-- migratie kleine groepen Germanen [Angelen] naar Zuid Nederland
-- in Zuid Ndl meer materiaal uit Noord Ndl (boven Limes)
-- meer Germaanse (Anglische) huurlingen in Romeinse legers
- 350nC++ wegvallen Romeinse invloed in Noord Ndl
- 300-500nC meer vaste bewoning
- "Het ontbreken van een breuk in de ontwikkeling van de materiële cultuur (huisplattegronden en aardewerkstijlen) ondersteunt de visie dat de Romeinse tijd geenszins eindigt in massale migraties uit Oost-Nederland. Hoewel Oost-Nederland vanaf de Vroege Middeleeuwen [450-1050nC] als Saksich wordt betiteld, moet wellicht gesteld worden dat dit (zeker voor de 5e tot en met begin 7e eeuw) eerder betekent dat het gebied weinig verwantschap vertoont met de gebieden waarin Friezen en Franken woonden."
- 500-600nC:
-- aardewerkcomplexen uit o.a. Zelhem en Deventer tonen nog vele contacten met Midden en Zuid Ndl.
-- aandeel Rijnlandse importen is hoog
-- Hessen-Schortens aardewerk bepaalt grotendeels het beeld
- 600nC++:
-- grote regionalisering in Oost Ndl en Munsterland
-- boerderijen in Zelhem gemiddeld na 3 tot 4 generaties verplaatst
- 750nC++ incorporatie Oost Ndl in Frankisch Rijk; waardoor:
-- kogelpot aardewerk
-- nederzettingen verdwijnen uit beeld
-- plaatsvaste erven
-- bootvormig huistype, afkomstig uit Midden Ndl (model Zelhem)
-- ontstaan essen
-- ontginning van kampen (open velden)
- 1100nC++ vele erven verplaatsen naar randen van essen
- 300vC-200nC:
-- vele tweebreukige boerderijvormen in Oost Ndl, wat verwijst naar contacten met Midden en Zuid Ndl
-- vele huisplattegronden model Wijster/Drente
-- later regionalisering van deze plattegronden [bouwschema's]
- aardewerkcomplexen uit Achterhoek/ZuidTwente tonen verwantschap met Rivierengebied Zuid Ndl
p283:
- glazen armbanden (La Tène)
- 12vC-50nC: komst Romeinen verandert netwerken (contacten) tussen Oost Ndl en Midden en Zuid Ndl
-- zgn Fries aardewerk =* Ndl [Anglisch] variant op Elbegermaanse aardewerk
-- introductie RijnWezerGermaans [Anglisch] aardewerk (RWA)
-- Oost Ndl stijlvariant van RWA
- Culturele relaties tussen Oost en Zuid Ndl
-- 0-200nC minimaal
-- 200nC++ snelle toename
--- geen grote rol Romeinse producten
--- alleen toename nigra-achtig aardewerk van draaischijf
--- wel meer metalen
--- hoge vlucht ambachtelijk werk
--- toename aardewerkstijlen uit Noord Ndl
- tot 550nC uitwisselingen tussen Oost Ndl en rivierengebied Midden Ndl
- 600nC++ regionalisering stijlgroep
- 800nC++ grote veranderingen door introductie kogelpot
- CentraalSalland (CS):
-- ijzerhoudende laagtes [moerasijzer*]
-- CS in Yzertijd (800-12vC) elatief droog
-- CS in LaatRomeinseTijd (300-450nC) relatief nat
- langdurig en intensief gebruik van akkergrond is niet mogelijk zonder bemesting
- langetermijngeschiedenis van Oost Ndl vertoont breuklijnen
- in Oost Ndl vrijwel continu gebuik van dezelfde woonlocaties
- continu woon- en landgebruik kan ook mogelijk zijn op hoge zandgronden
** ARV
# VU 21.2.2011

SEBA: Sporen & Bronnen getuigend van aanwezigheid Angelen in Angelland
¶ 700-640vC: Koning Ingwi > Ingwi
¶ 500vC++: Anglische nederzettingen > ASA, Anglocs
¶ 500vC++: Anglische Maten & Gewichten in Nederland en Vlaanderen (#2009) > Pint
¶ 500vC++: namen met Engel~ in NO Nederland > Engnamen
¶ 500vC++: bizondere Anglische locaties > BALA
¶ 500vC++: Balderverering > Balder, Balderland
¶ 433vC: Angol in Ezinge (NW Groningen) > Ezinge, Angol
¶ 433vC: Hoeve in Ezinge (NW Groningen) > Ezinge
¶ 400vC++: Raatakkers NO Nederland > Raatakkers
¶ 350vC: Anglisko -- Teutonia > Anglisko
¶ 300vC: Hoeve Hijken/MiddenDrente > Hijken
¶ 300vC: Coevorden (ZA)
¶ 200vC: Angelen in Humsterland/Gro > Humsterland, Suxwort
¶ 200vC: Fordweg/Neede (ZA)
¶ 200vC: Wekerom: waterput + raatakkers > Wekerom
¶ 200vC-300nC: Anglische nederzetting in Didam > Didam
¶ 200vC-450nC: Vondsten in Zweeloo/Drente > Zweeloo, Prinses van Zweeloo
¶ 150vC: Welputten + goten, etc in Angelheem/Harreveld > Angelheem
¶ 100vC: Vondsten in Garmerwolde > Garmerwolde
¶ 100vC: Grafresten in Haarlem (A*) > Haarlem
¶   10nC: Meisje van Yde > Yde, Veenlijken
¶   50nC: Ossenhoorns (blaasmuziek) in N.Nederland > Ossenhoorn
¶   50nC: Angelen wonen tot aan de Eider (FFS/p4)
¶   50nC: Angelen wonen tot aan de Elbe (FFS/p3)
¶   50nC: Angelen bouwen schans Duno bij Heveadorp > ARV
¶   80nC: Angelen wonen tussen Elbe en Rijn (Tacitus) > Angelen, Ingwi, Afstamming
¶   98nC: Op Continent NW Europa wonen voornamelijk Angelen (Tacitus) > Angol
¶ 100nC: Loper maalsteen te Westerveld/Drente > Westerveld, Maalstenen
¶ 100nC: Urn van Engbergen/Achterhoek > Engbergen
¶ 125nC: Angili (Angelen) wonen tot aan de Rijn (Ptolemaeus) > Angili, Mega Angeln
¶ 125nC: Angelen wonen in Swaney/Hannover > Ptolemaeus, Swaney
¶ 125nC: Wodanmunt van Gronigen > H12E
¶ 150nC: Angelen in Afferden/Maas > Afferden/Maas
¶ 150nC: Vondsten in Thorsberg/Angeln > Thorsberg
¶ 150nC: Runenstenen in Angeln vanaf 2e eeuw nC > Thorsberg
¶ 235nC: Wapens, spijkers, etc Slag bij Harzhorn > Oldenrode
¶ 260-489nC: Anglische koningen > Koningen
¶ 287-800nC: In Angelland wonen hoofdzakelijk Angelen > Angelland/Bewoning
¶ 300nC: nederzetting in Colmschate/Deventer > Colmschate
¶ 300nC: ijzerovens in Colmschate/Deventer > Comschate
¶ 300nC: dobbelstenen Didam, NieuwWehl en Baard > Dobbelen
¶ 300nC++: Overleveringen > OMAA
¶ 350nC: Ankland op runesteen in Angeln > Ankland
¶ 365nC: Dorp bij Katwijk/ZH > ZuidHolland
¶ 365nC: Aardewerk bij Katwijk/ZH > ZuidHolland
¶ 365nC: Grafheuvels Katwijk-Rijnsburg-Monster > ZuidHolland
¶ 400nC: Angelen in NO Nederland zeker aanwezig > Hunnen
¶ 400nC: Anglische ribbelurn in Loppersum > Loppersum
¶ 400nC: beeldjes Minerva + Mercurius + Romeins aardewerk in Wirdum/N.Gro > Wirdum
¶ 405nC: Offa van Angeln (ZA)
¶ 405nC: Angelen in Fivelingo > Fiveldor
¶ 405nC: Angelen in Offehaar/Coevorden > Offehaar
¶ 405nC: Angelen in Uffelte/Drente > Uffelte
¶ 405nC: Angelen in Oeffelt/Maas > Oeffelt
¶ 430-500nC: Langdurige natheid dwingt Angelen kustgebieden Angelland te migreren naar Brittannia. > Overleveringen
¶ 445nC: Angelen in regio Hengforden/Olst > Hengforden
¶ 445nC: genologie Kolkert/Walsh > Kolkert
¶ 449nC: Angle tussen Denemarken, Elbe, Saale, Rijn en Noordzee > Angle
¶ 449nC: Angelen machtig Germaans volk op Continent > G449/C
¶ 449nC: Hengest & Horsa > Hengest en Horsa
¶ 450nC: Prinses van Zweelo (ZA)
¶ 450nC: Bevertand Zweeloo van Anglische beverjager > Zweeloo
¶ 450nC: Engist van Angeln (ZA)
¶ 450-550: the Anglo-Saxons came from the western coastlands of Europe, from the area between the mouth of the Rhine and central Jutland (ASW p31) > HAB
¶ 468nC: Anglische vloot van 400 schepen van Haithabu naar Rijnmond > Radiger
¶ 500nC: veenhutten in NO Nederland en in Berkshire/GB > Huizen & Hoeven
¶ 500nC: weefkam van Westeremden/N.Groningen > Dzjim
¶ 500nC: Anglische nederzetting in Breckles/Norfolk/UK > Burchten
¶ 500nC: Angelen in Coevorden bouwen motte + wallen tegen Saxen > Coevorden
¶ 530nC: Angelen wonen in Constantinopel (Procopius) > Constantinopel
¶ 540nC: Het verhaal van Radiger > Radiger
¶ 550nC: resten van huizen en grafveld van Angelen in Aalten > Aalten
¶ 550nC: kolbenarmband Deventer > Deventer, Archeologie
¶ 600nC: Paus Gregorius ontdekt Angelen op slavenmarkt in Rome > Dzjim
¶ 600-700: groei bevolking NO Nederland stagneert > Demografie
¶ 625nC: gouden zwaardknop van Ezinge/Groningen > Ezinge
¶ 640nC: Anglische gesp in Rijnsburg gemaakt rond 640nC
¶ 650nC: in Angelland wonen nog vele Angelen > Demografie, Widsith
¶ 650nC: Widsith getuigt van Offa van Angeln > Offa van Angeln
¶ 650nC: Widsith getuigt van Ongle (= Angle) en Offa > Widsith
¶ 678nC: York/Nhm: NO Nederlanders zijn neven > Neven
¶ 750-773nC: Lebinus -- Daventry-Yorkshire-Deventer > Lebinus
¶ 750nC: Urn, dobbelsteen, etc Aalsum/Groningen > Aalsum
¶ 800nC: Codex Fivelingo et Oldamptis > Lex Anglorum
¶ 801nC: Hof Englandi > Engeland Beekbergen
¶ 803nC: Lex Anglorum et Werinorum in Thuringen > Thuringen, Engilin
¶ 835nC: ASC/449: Angelen/Engeland uit Angle op Continent > Angle
¶ 835nC: hier die dagum > Zuidafrikaans
¶ 850nC: schapekooi Markelo > Schapen
¶ 850nC: bouw Hunenborg Volthe (ZA)
¶ 877nC: Deventer genoemd als Daventre > Deventer
¶ 950nC: Appel/Nijkerk: burgt, put, komhut, smederij, etc > Appel
¶ 965nC: brief van Ibrahim > Haithabu
¶ 1000n: Ingwi en Hardinga genoemd op steen in Engeland > Hardinga
¶ 1000n: Scharmer (ZA)
¶ 1000-1800: Teng Utrecht > Teng
¶ 1000-hedn Schaapskooi Markelo > AAA
¶ 1050: Anglische adelaar stadszegel Deventer > Deventer, Adelaar
¶ 1126: Wolfdaken (ZA)
¶ 1141: Coevorden (ZA)
¶ 1200: Wermund (356-416) en Offa (380-456) van Angeln > Saxo Grammaticus
¶ 1200-1350: Anglische Mark -- Fivelingo/Oldambt/Groningen > Anglische Mark, CFO
¶ 1200-hedn: Havezathe Plekenpol/Winterswijk > Plekenpol
¶ 1229: Inglinga Saga (ZA)
¶ 1250: Aldenhaeve Zelhem (ZA)
¶ 1281: Ahave Aalten > Aalten
¶ 1327: Codex Oldamptis > CFO, Oldambt
¶ 1350-1450: Vetkopers (ZA)
¶ 1350-1490: Hoeken (ZA)
¶ 1370: in Ankehaarveld/Drente en daaromtrent wonen nog Angelen > Ankehaarveld
¶ 1378: Aldekoninck Velswijk > Aldenhaeve Zelhem
¶ 1600: Angelen NO Nederland sinds 400nC nog dominant aanwezig > Hunnen
¶ 1649: Atlas van Blaeu: 449nC Engist, overste der Angel-Saxen > ASV
¶ 1658: Inglisc Miss in NW Angelland > Inglisc Miss
¶ 1825: Angelhoven: Boerderij in Kernhem/Ede > Angelhoven
¶ 1842: Angelen in Beekbergen en Brummen (#AWA) > AWA/Angelen
¶ 1932: Anglische taalresten in Nederland en Vlaanderen > ATZA
¶ 1957: Angelen al rond 250nC in Overijssel > Overijssel
¶ 1960: Angelen komen uit Angeln (#ASW) > HAB
¶ 1982: Angelen en Saxen wonen langs kusten Nederland/Duitsland. > HAB
¶ 2009: ang/sax: 3.4x meer Anglische regionamen dan Saxische in Asland > ang/sax
¶ 2009: Anglische wortels 2.7 x sterker dan Saxische in NO Nederland > AFA
¶ 2009: Anglische locaties > ASA, Anglocs (++)
¶ 2009: Anglische familienamen > AFNA
¶ 2009: Anglische architectuur (ZA) (++)
¶ 2009: Locaties Kranenburg~ > Kranenburg, PgA-Z/Kranesites
¶ 2009: Anglische Maten & Gewichten > Pint
¶ 2009: Heggen (ZA)
¶ 2010: Engnamen getuigen van Angelen > Engnamen
¶ 2010: Veldnamen > Harreveld
¶ 2010: Tone/Ton (Harreveld) > PgDix
¶ 2010: ae-klank Stellingswarfs > Stellingwarf
¶ 2010: Petgaten bij Norg (ZA)
¶ 2010: Patrilocalisme (ZA)
¶ 2011: Archeologie NO Nederland > SDV
¶ 2011: Hengest & Horsa (ZA)
¶ 2011: Taalverwantschap > ATZA, Naca, VTO
¶ 2011: Kakkinees (ZA)
¶ 2011: Anglesch (ZA)
¶ 2011: Ge-gebruik > PgLing/ge-gebruik
¶ 2011: Geonamen (ZA)
¶ 2011: Twinnamen in Angelland en Engeland > TEHA
¶ 2011: Lingua Franca in Angelland > LFA
¶ 2012: Anglische familienamen in Angelland > AFNA
** A5+, HBAA, HIZA, FBAA

Secretie:
()A boghus (wc; ES pouphus; ON kakhoes), caccan (kakken, poepen), cachus (wc; ON+AS kakhoes), dreat (scheet, stront, poep; ON dreet; AS driet), dreatan (poepen; ON dreeten; AS drieten), dreatig (vies, vuil), dreatpol (graspol op oude koeiepoep; AS drietpol), drec (drek, mest, stront, modder), dreccarre (drekkar, strontkar, mestkar), drit (vuil, afval, poep; AS driet), dritan (drijten, poepen; AS drieten), drytan (drieten, poepen), dryte (driet, poep), fluman (fluimen, spugen), flume (fluim, spuug; ON flume), meaga (pis, plas), meagan (pissen, plassen; AS miegen), miga (urine, pis), migan (miegen, plassen, pissen, urineren; AS miegen), miggan (zeiken), pissan (pissen, urineren), pisse (pis, urine; ON pisse), poup (poep), poupan (poepen), poupdecc (poepdek; # schepen), sic (zeik), sican (zeiken, pissen; AS zieken), skyt (schijt, poep; AS skyt), skytan (schijten, poepen; AS skyten), skytfaet (schijtvat, beerton, poepdoos; ON schijtvat), slim (slijm), snot (snot), spaetan (spugen), spitt (spuug, slijm), spittan (spugen), spiwan (spuwen), sputan (spugen; AS sputen), spute (spuug; AS spute), spuw (spuug, speeksel), spuwan (spuwe, spugen), taeher (traan), tear (traan)

Seizoenen:
()A gear (jaar), seyssunne (seizoen; AS seizunne), sunna (zon), sunneganc (zonnegang = gang van de zon; ON sonneganc; AS zunnegank), year (jaar; AS/Gro/oud yaer, iaer), yeargethidan (jaargetijden, seizoenen)
¶ Naar zeggen verdelen de Arische volken oorspronkelijk het jaar alleen in twee seizoenen: zomer en winter. De Angelen daarentegen lijken oorspronkelijk alleen te onderscheiden: lente en herfst. (> Harfsen) Kennelijk zijn later de andere seizoenen erbij gekomen.
** Lente, Zomer, Herfst, Winter

Sel::
Woord dat nagenoeg uitsluitend voorkomt in locatienamen in specifiek Anglische regio's. O.a. in Selhorstbroek (Denekamp/Agele), Sellingen (Groningen), Selwerd (Stad Groningen), Selwerd (buurt in Oldehove, vrml Suxwort), Zeldam (Goor), Zelhem (Achterhoek), Selham (Warnsveld/Vordem), Salland en Selsten (Hoensbroek, Limburg). De betekenis van dit woord is nog niet met zekerheid achterhaald. Het lijkt een Anglisch woord. Vooral omdat de naam Selwerd een buurt is in Oldehove, het voormalige Suxwort in NW Groningen. Suxwort is zowat de oudste nederzetting van Angelen in Humsterland, de regio waar vele Angelen zich hebben gevestigd rond 400vC. (> ASA) Volgens bron NGE is Sellingen afgeleid van Sello, Sallo, zijnde een mansnaam. Sellinge (Sallinge, Zellynge) betekent dan: bij de lieden van Selle. Aangezien de locaties met Sel~ voornamelijk in Anglische regio's liggen, lijkt de naam Selle een specifiek Anglische naam.
¶ Aan de weg van Kloosterhaar naar Hardenberg staat rechts een grote hoeve met de naam SALE. Aangezien boerderijen en hoeven vaak een persoonsnaam krijgen, kan het hier ook om een persoonsnaam gaan. De regio grenst aan Balderhaar, waar rond 250vC Angelen zijn gaan wonen. Sale kan derhalve zeker als Anglische mansnaam zijn bedoeld. (> Mansnamen)
¶ In Engeland vinden we de locaties Salcombe, Salford, Salhouse, Salwarpe, Selborne, Selby, Selkirk, Sellindge, Selsey en Selston. Ze liggen nagenoeg alle in historisch Anglische gebieden. Het lijkt daarom welhaast zeker dat deze namen te maken hebben met Sello, Sallo, zijnde een Anglische mansnaam.

Selsham:
Locatie tussen Warnsveld en Vorden. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Berkelland. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Sell (mansnaam) + ham (heem, oord).
** Sel, ASA

Selwerd:
Alias Zelworde (c 1300). Oud wierdedorp aan de no-grens van stad Groningen. De regio wordt rond 450vC bevolkt door Angelen, mogelijk uit de nabij gelegen regio Harkstede. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Sel (mansnaam) + weorth (wierde). Dus: de wierde van Sel uit Harkstede. Ofwel: de wierde gesticht door Sel van Harcstea (> Harkstede). Hij zal dus geleefd hebben circa 415-355vC.
¶ Gezien de gesteldheid van de regio lijkt Sel van Harcstea veeboer te zijn. Natte gronden worden namelijk normaliter alleen gebruikt voor veeteelt. Op de wierde (terp) zelf wordt vaak alleen land- en tuinbouw bedreven voor eigen gebruik. Het aangrenzend land voor veeteelt.
¶ Ludolf van Selwerd (c 1287-1347) Anno 2000 is in Nijenklooster gevonden een helft van een munt, zijnde een zgn korte ruitergroot uit circa 1322, dragend de omschrift MONET/A.ZELWORDE (munt/A.Zelworde), geslagen door Ludolf I van Gronebeke en Selwerd, bisschopplelijk prefect van Groningen. Hij zal geleefd hebben rond 1287-1347. Ludolf van Gronebeke noemt zich na 1322 Ludolf van Selwerd.
¶ Ida van Selwerd (c 1340-1396) Achterkleindochter van Ludolf van Selwerd. Ghm Herman van Coevorden (c 1335-1395).
¶ Hendrick van Selwerd (c 1365-1425) Zoon van Herman van Coevorden en Ida van Selwerd. Maakt 1411 aanspraken op de prefectuur van Groningen maar wordt afgewezen. Wordt daarna kastelein van de Slinge bij Gramsbergen.
¶ Alma van Selwerd (c 1430-1490) Achterkleindochter van Hendrik van Selwerd en NN. met haar dood sterft het geslacht Van Selwerd uit.
** Harkstede, Gronebeke
# NGE, KBG

Sepperothe:
Alias Saprothe, Sapperoth, Saperode. Oud adellijk geslacht in Groningen, afkomstig uit de plaats Seppenrade bij Munster in Westfalen.
1150-1176 Godschalk van Sepperothe; ghm Xx van Bierum (gb 1155), dochter van Leffard van Bierum (c 1133-1176), prefect van Groningen; udh: Rodolf (gb 1170*), Egbert (gb 1172*) en Menso (gb 1175*)
1170-1230 Rodolf van Sepperothe; vermeld 1187; prefect van Groningen; ghm Xx; udh: Albero (gb 1185*).
1172-1240 Egbert van Seppenrothe: alias Hecbert; vermeld 1225 + kronieken Emo en Menco; prefect van Groningen; ghm XX; udh: Rudolf (gb 1202*), Egbert (gb 1205*) en Godschalk (gb 1208*).
1175-1235 Menso van Sepperothe: vermeld 1225; prefect van Groningen
1185-1245 Albero van Sepperothe: vermeld 1125; ghm Xx; udh: Rodolf (gb 1215*).
1202-1262 Rudolf van Sepperothe: xxx
1205-1265 Egbert van Sepperothe: xxx
1208-1268 Godschalk van Sepperothe: xxx
1215-1275 Rodolf van Sepperothe: xxx
# Quedam/p105+124, KBG

Sibculo:
Dorp in Noord Twente. Rond 225vC wordt de regio bevolkt door Angelen uit het Vechtdal. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Sybbce (Sipke; mansnaam) + loha (hoog gelegen bos). Inspectie ter plekke leert dat de regio aldaar inderdaad merkbaar hoog ligt.
¶ 1418++: In Sibculo stond ooit het klooster Groot Galilea. Sinds 1418 vormt dit klooster samen met de kloosters te Eiteren (bij IJsselstein) en Warmond de Colligatie van Sibculo.
¶ 1422++: In 1422 is Gerlach van Kranenburg (1412-1492) conventuaal van het klooster Groot Galilea te Sibculo. Mogelijk is hij afkomstig uit Warmond of Leiden waar in die tijd vele Kranenburgs wonen.
¶ 1448++: In 1448 wordt Gerlach van Kranenburg Eerste Prior van Wilhelmieten Klooster Mariengarden in Groot Burlo bij Borken (Dtl). Dit Cisterciënzer klooster staat onder leiding van het klooster in Sibculo. Gerlach brengt hier onder moeilijke omstandigheden orde op zaken en zorgt er voor een beter bestaansnivo.
¶ 1455++: In 1455 wordt Gerlach van Kranenburg Prior van klooster Groot Galilea in Sibculo.
¶ 2007: Inspectie ter plekke anno 2007 leert dat van het klooster in Sibculo slechts enkele fundamenten resten, benevens overblijfselen van de oude gracht. Mogelijk wordt op de plaats van het klooster een bejaardencomplex gebouwd, die in de stijl zal zijn van het oude klooster. Op de plaats van de oude kloosterkerk staat nu een Gereformeerde Kerk.

Siddeburen:
Dorp in Groningen. Rond 1000nC genaamd Syerdeberth, Sydebert = buurt van Syerd, Sydd (Siert, Sid; mansnamen). Op een kaart van 1589 staat Siddeburen echter geschreven als Sydbueren. Aangezien Siddeburen ligt in een regio die oorspronkelijk door Angelen is bevolkt, lijkt berth Anglisch te zijn voor buurt, buurtschap. Gezien de Anglische naamsdelen en de historische migratiestromen kunnen daar rond 350vC Angelen zijn gesetteld.
** ASA

Sieraden:
()A aembre (amber = banrsteen), aembrestin (barnsteen), almandyt (almandiet = halfedelsteen), baernstin (barnsteen), beag (torque), broche (broche), carboncle (karbonkel = felrode robijn; ON carbonkel), cetten (ketting; ASoud ketten), coper (koper), dalc (spang, gesp, armband), glittan (glitteren, glinsteren; ON glittan), gold (goud; ON+AS gold), hleodryhtne (torque), hring (ring), rubin (robijn; ON rubin), seolfor (zilver), torcca (torque = hals- of armband van goud)
¶ Tacitus schrijft rond 98nC: Germania biedt een grote afwisseling aan bossen en moerassen. Er wordt veel graan verbouwd. Ze hebben veel koeien, maar die zijn klein en mager. Ze denken alleen in aantallen. Ze hebben liever zilver dan goud. Bootjes van zilver geven ze elkaar als geschenk. Goud, zilver en ijzer worden er weinig gevonden. (TAG/G5)
¶ 3500vC++ Barnsteen is al ver in de oudheid en een geliefd product voor sieraden. De oudste vondsten daarvan dateren van circa 3500vC en zijn afkomstig uit een koningsgraf te Ur in Mesopotamië.
¶ 50vC Goudschat van circa 50vC, o.a. bestaande uit een mooie gouden ring met grote blauwe steen omrand met pareltjes. > Rheden/Diepholz
¶ 500vC In de Waarbeek bij Hengelo/Twente is een armband gevonden. De vondst dateert van rond 500vC. In die tijd komen de eerste Germanen [Angelen] zich vestigen in Twente. (#GVT/p13)
¶ 400nC Borgstedterfeld/Angeln: ovale broches, sterk lijkend op broches uit graven in Engeland
¶ 430nC Schat in Beilen bestaande uit gouden munten en halsringen. > Beilen, Drente
¶ 450nC Zweeloo is bekend om de Prinses van Zweeloo, een jonge vrouw van goede stand die leefde in circa 425-450nC. Haar graf is ontdekt in 1952 tijdens graafwerk. In haar graf zijn ook sieraden gevonden: bronzen spelden, een ketting met glazen kralen, een ketting met kralen van barnsteen, een zilveren ring, zilveren toilet garnituur, een bronzen sierspeld in vlindervorm, grote losse kralen van banrsteen en van glas en bronzen armbanden, ringen en sleutels en een ketting met een bevertand.
¶ Vondst glazen armabanden van de La Tène cultuur in Achterhoek en Twente. (SDV p283)
¶ 550nC In 2006 vindt een amateur archeoloog in het Nieuw Plantsoen te Deventer twee gouden sluitstukken van een zgn kolbenarmring, een soort armband met brede uiteinden (kolben) uit circa 550nC. Dit soort armbanden wordt in die tijd veel gedragen door Anglische krijgers in o.a. Brittannia. Ook droegen zij kolbenringen om de hals. De vondst illustreert dat in die tijd Deventer is bewoond.
¶ 625nC gouden zwaardknop van Ezinge/Groningen gevonden in 1934 > Ezinge
¶ 640nC Anglische gesp gevonden in Rijnsburg gemaakt rond 640nC.
¶ 650nC In de jaren 1950 is in Wynaldum (Friesland) een fibula-speld gevonden: een mantelspeld van goud, versierd en belegd met edelstenen (almaldien). De mantelspeld dateert van circa 650nC en vertoont grote overeenkomst met sieraden uit het graf van de Anglische koning Redwald (gst 625nC) te Sutton Hoo in Suffolk in East Anglia. De kopplaat van de fibula draagt het masker (grima) van Wodan. Bron AWA (1841) schrijft dat in Wynaldum is gevonden een gouden gesp van Anglische stijl, daterend uit de 7e eeuw nC.
** Barnsteen, Broches, Prinses van Zweeloo, Wynaldum

Sinterklaas:
De Wilde Jacht na het Joelfeest was het feest van Wodan. Er werd dan veel bier gedronken en luidruchtig gezongen. De Christenen maakten van Wodan's feest in latere eeuwen hun Sinterklaasfeest. Volgens de Christelijke legende komt Sinterklaas uit Myra in Turkye, waar hij in de Christelijke tijd bekend stond als een goede bischop die arme kinderen kado's gaf rond zijn verjaardag.
¶ Uit onderzoek is gebleken dat het Sinterklaasfeest qua populariteit onbedreigd op de eerste plaats staat boven alle andere feesten in Nederland. In NO Nederland is dat 1.9x meer populair dan Kerstmis. In de rest van Nederland in totaal 1.4x meer. In NO Nederland is Sinterklaas per saldo 1.9/1.4 = 1.4x meer populair dan elders in het land. Zeer opmerkelijk. Kennelijk leven in NO Nederland de oude Germaanse (i.c. Anglische) tradities sterker, dan elders in het land.
** Wodan, Wilde Jacht
# De Telegraaf 20.11.10, DAB, KBG

Sirius:
In 965 nC brengt ene Ibrahim Al Tartushi een bezoek aan Haithabu. Hij is afkomstig uit Cordoba in Spanje en schrijft over zijn bezoek o.a.:

Haithabu is een zeer grote stad aan het uiterste eind van de wereld oceaan... De bewoners aanbidden Sirius [de Hondster], behalve de Christelijke minderheid die een kerk heeft...

Situaties:
()A aemlup (voorspoed), deorfan (in gevaar zijn), dolmodig (vrolijk, opgelaten; AS dolmodig), ead (geluk, bezit, rijkdom), eadig (gelukkig, rijk, gezegend), earm (arm), earmod (armoede), faer (gevaar), faerlic (gevaarlijk), fealic (veilig; ON velic, velich), fralic (vrolijk), fray (fraai, vrolijk; ON fraey), frec (gevaar), frecenes (gevaar), freclic (gevaarlijk), frolic (vrolijk; AS vrolik), furspod (voorspoed), furspodig (voorspoedig; AS veurspoodeg), hwopa (dreiging), leofondig (levendig), orlege (oorlog), plaege (plaag, onheil, ramp; ON plaghe), pleolic (gevaarlijk), pleor (pleuris, ellende, gevaar), raestig (rustig), ricdom (rijkdom; AS riekdom), rice (bn rijk; AS+SW riek), sayniss (saaiheid), seocniss (ziekte), sarga (zn zorgen), sorga (zn zorgen), stencig (stinkig, stinkend), wela (welzijn, welgaan), welta (weelde), worran (zorgen maken), worre (zn zorgen), worrig (bezorgd)
** Gesteldheid, Rampen

Sjamanisme:
()A bodig (lichaam), hael (heel, gezond, ongeschonden), haelan (helen, gezond maken), haelcunst (heelkunst, heelkunde, geneeskunde), leag (sjamaan), leagan (vaststellen, genezen), sawol (ziel), sorcere (sjamaan), sorcery (sjamanisme), wisard (wijze man, sjamaan, tovenaar)
¶ Sjamaan = hij of zij die weet (Toengoezisch/Siberisch). Zowel mannen als vrouwen kunnen en konden sjamaan zijn. Bij de Nasa-Indianen in Columbia nemen de sjamanen anno 2010 nog steeds een belangrijke positie in. Tijdens een massademonstratie tegen de regering anno 2009 scanderen ze luid:

Leve Moeder Aarde
Leve de stamoudsten die ons dienen
Leve de goden die ons regeren
Leve de geesten
Leve de sjamanen die ons helpen

- verklaren van dromen
- genezen van mensen met lichamelijke, geestelijke en psychische kwalen
- genezen met kruiden, magische rituelen, magische muziek, transcendentie en extase; o.a. met trommels, tamtams, drums, fluiten en dans; alles gericht op healing
- opsporen van verloren voorwerpen
- interpreteren van events, tekens en omen
- voorspellen van de toekomst
- hulpmiddelen: diagnose, projectie, paragnose, contact met goden, dobbelen

¶ Het sjamanisme is vrij zeker al door de Germanen meegenomen van hun Ariesche voorouders. Later is het meegenomen door de Angelen en andere Germaanse volken naar hun eigen woongebieden. Bij hen wordt het sjamanisme vooral gekoppeld aan de god Thor. Zijn heilige tekens staan vaak afgebeeld op rituele drums.
¶ Sjamanisme wordt vaak negatief beoordeeld. Toch zijn ook vele exceptioneel goede resultaten bekend. O.a. anno 2009 van een Amerikaans jongetje met ernstige gedragsproblemen dat in de USA door geen enkele arts of psycholoog kon worden geholpen. De ouders gingen ten einde raad naar een sjamaan in Mongolia, die het kind in vrij korte tijd verbluffend goed wist te genezen. Ook zijn vele goede ervaringen bekend met doekoens op Sumatra. O.a. een vrouw in de 1930-jaren die in de oerwouden van Sumatra op wonderbaarlijke wijze binnen 14 dagen werd genezen van een mysterieuze kwaal, nadat Nederlandse artsen na veel en langdurig onderzoek haar niet konden helpen. Verder is bekend een geval waarbij een doekoen een gestolen horloge wist te achterhalen, door de bestolene te laten kijken in een kom met water. Hoewel sommige sjamanen kwakzalvers kunnen zijn, heeft ook de moderne geneeskunde z'n uiterst dubieuze, zo niet kwaadaardige aspecten en representanten. In Afrika werkt anno 2009 de moderne geneeskunde uitstekend samen met locale sjamanen.
** Aandoeningen, Geneeskunde, Kruiden, Dobbelen, Grummeldoek, Arwin, Nasa
# FRI, TV 2009, DAB, KBG

Skjöldungasaga: > Saga's, Odin

SLA: Stamlijn Angelen
- 5000-3000vC Germanen --- Arya-Khwarizm/CentraalAzië
- 3000-2500vC Goten --- Khwarizm-Oekraïne
- 2500vC++ Balten --- Oekraïne-Litouwen-Letland
- 2500-2000vC Litouwers --- Oekraïne-Litouwen
- 2000-1500vC WestGoten --- Litouwen-ZW.Zweden
- 1500-665vC Inglings --- ZW.Zweden
- 800-600vC Inglo-Goten --- ZW.Zweden
- 650vC++ Angelen --- ZW.Zweden-Angeln/NO.Duitsland
** Afstamming, PgGen/@

Slag bij Ane: (1227) (SBA:) > Coevorden, Ane, Gelekings

Slapen:
()A aweccan (ontwaken, wakker worden), bearra (bed; AS berre), bedd (bed, slaapplaats; ON+AS bedde), beddcladh (bedkleed, beddesprei, deken; ON beddecleet), beddnot (bedgenoot, echtgenoot; ON beddegenoot), beddpanne (bedpan = pan met lange steel voor hete kolen om bed te warmen), beddrum (slaapkamer), cult (matras, bed, kussen, deken; ON culcte, culte), dream (droom; AS dreem), dreaman (dromen; AS dremen), dusan {dust, dost, dust} (ww doezen; AS doezen), dusig (doezig, slaperig; AS doezig), dusigan (=A dusan), gapan (gapen), haefresacc (haverzak; # matras), hyrstan (rusten), nihtmere (nachtmerrie = vreselijke angstdroom), onwocan (ww ontwaken), onwocan (bn ontwoken, ontwaakt), pylu (peluw, kussen), raestan (rusten), reowe (deken), slapan (slapen), sliefe (=A slyf), slyf (sloop), snorcan (snurken; AS snorken), swefan (zweven, dromen, slapen), thecen (deken), tior (moe), tiorian (vermoeien), tiorig (vermoeid), wer (moe), werian (vermoeien), werig (vermoeid)
¶ In verre tijden sliepen mensen vaak in een klein bed en nagenoeg zittend met opgetrokken knieën tussen hoge kussens. Men was namelijk bang dat de duivel hen snachts besluipt en binnendringt en dan eeuwig is verdoemd.

Slaven: > Slavernij

Slavernij:
Slavernij komt al voor in het oude Egypte en mogelijk al ver voordien. Meestal echter in beperkte vorm. Ze worden voornamelijk gebruikt door boeren voor het bewerken van land. Later ontstaan zgn huisslaven voor huiselijke arbeid voor hun doorgaans rijke eigenaars.
¶ Slaven zijn vaak soldaten of burgers die in een oorlog gevangen zijn genomen en daarna onbetaald werk moeten verrichten voor hun zgn heren. Later ontstaat gerichte slavenjacht en slavenhandel.
¶ timetable:
- 377nC: Romeinse keizer Valentinianus beveelt afschaffing slavernij.
- 600nC: Paus Gregorius (de Grote) ontdekt naar zeggen Angelische slaven uit Deira/GB op de slavenmarkt van Rome. (> Gregorius) Vooralsnog is niet bekend hoe deze Anglische slaven in slavernij zijn gekomen. Opties:
1: door gevangenneming in strijd
-- Deze optie is goed mogelijk. Rond 600nC voeren de Angelen in Brittannia nog veel strijd tegen o.a. Picten, Scoten, Welshmen en Saxen.
2: door slavernij in eigen Anglisch gebied
-- Deze optie imlpiceert dat de Angelen in Brittannia in hun eigen Anglisch volk eigen Anglische slaven kennen. Maw: Angelen houden andere Angelen als slaaf. Over deze optie is vooralsnog niets bekend. Zo die werkelijk heeft bestaan, lijkt het mogelijk dat Angelen het bestaan van slavernij van eigen mensen hebben meegenomen van hun homeland Angelland op het Continent. Vooralsnog is het bestaan van deze optie niet bekend.
--- Onbegrijpelijk is hoe en waarom Anglische slaven in Rome belanden. Een optie is dat er rond 600nC een uitgebreide slavenhandel bestaat in West Europa.
- 600nC: Paus Gregorius de Grote eist vrijlating alle slaven.
- 650nC++: Economie West Europa krimpt. Dit bevordert de vraag naar slaven en daardoor de slavenhandel. (KVN/81)
- 800nC++: Verdun heeft nog steeds een bloeiende slavenmarkt.
- 900-1300: Afname toevoer slaven in West Europa. I.b. van Engelse en Slavische slaven.
** Horigheid
# WP, DAB

Sleeswijk:
Duits: Sleswig. De naam is afgeleid van rivier de Schlei in Angeln.
- stad
Gelegen aan de noordzijde van de monding van de Schlie. Bestaat al in 4e eeuw. Belangrijk centrum voor handel, scheepvaart en schepenbouw. Oudste vermelding onder de naam Sliesthorp in de 8e eeuw in Frankische bronnen en in bron ASC. Bestaat mogelijk al vele eeuwen vóór 650. Sleswig is immers tot circa 650 nC een onderdeel van het koninkrijk Angeln. Bovendien ligt het in een gebied waar sinds de 1e eeuw nC hoofdzakelijk Angelen wonen. Wig moet dus inderdaad rond 370 nC een burggraaf zijn van de stad Sleswig, gelegen in het koninkrijk Angeln. Als zodanig is hij mogelijk verwant aan het Anglische koningshuis.
** Haithabu, Wig van Sleswig (gb 345)
- regio
Het huidige gewest Sleswig omvat het Duitse gebied boven de Eider tot de Deense grens. Die situatie bestaat pas officieel sinds 1920. In diverse historische teksten over deze regio vóór de 19e eeuw, wordt dit gebied vaak ten onrechte ook Sleswig genoemd. Nogal verwarrend. In de 1e eeuw nC is dit gebied Sleswig bewoond door Angelen (oostkust; Oostzee; > Angelen) en Avionen (westkunst; Noordzee). De Avionen zijn een subgroep van de Juten. Sinds de 8e eeuw nC wonen aan de weskust ook Friezen uit Friese kunstgebieden in Noord Nederland. Wanneer Sleswig ontstaat is niet zeker. Angeln ontstaat rond 650 vC en existeert zeker tot 489 nC, als koning Eomar sterft. Hij wordt de laatste koning van Angeln genoemd. Rond 345 is Wig geboren. Hij wordt onderkoning van Sleswig genoemd. Met onderkoning wordt vaak burggraaf bedoeld. In dat geval is Wig burggraaf van de stad Sleswig. Mogelijk onder de koning van Angeln. Een koning van Sleswig wordt in die tijd immers nergens genoemd. Kennelijk bestaat Sleswig in die tijd niet als koninkrijk.
- hertogdom
Sleswig wordt al bewoond sinds de prehistorie. In de 9e eeuw nC vormt het een hertogdom in Denemarken onder het Huis der Estritiden, dat in Denemarken regeert. De zuidgrens wordt gevormd door rivier de Eider. In de 8e eeuw wordt de eerste koning van Denemarken genoemd. Ene Godfried. Hij bouwt in 737nC de Danewirke, een muur tussen de Eider en de Schlei bij de stad Sleswig om de zuidgrens te beschermen. De Danewirke wordt geïnterpreteerd als een aanwijzing voor het ontstaan van het Deense Rijk. In 1100 krijgt het Huis Schauenburg het gebied als leen. In 1460 sterft dit huis uit en komt het leen aan Christian I van Denemarken uit het Huis Oldenburg. In 1920 wordt een volksreferendum gehouden over Sleswig. Noord Sleswig kiest voor Denemarken. Zuid Sleswig voor Duitsland.
Bevolking: anno 1900 circa 1 miljoen.
Wapen: op goud boven elkaar twee kruipende leeuwen in blauw, gericht naar links, rood getongd en geklauwd.
Vlag: een rood veld met daarop een wit kruis. Gelijk aan de Deense vlag.
** Fivelingo
# WP, DAB
- gewest
Door vererving komt het zuidelijk gebied van het Deense hertogdom Sleswig in de 19e eeuw bij Pruisen. Pas na het referendum in 1920 erkent Denemarken deze situatie. Het gewest omvat het hele gebied van de Deense grens in het noorden tot aan de rivier de Eider in het zuiden. Hoofdstad is de stad Selswig.
Economie: visserij, scheepvaart en industrie. Anno 2007 een touristisch centrum.
Wapen: op goud twee kruipende leeuwen in blauw, rechts gericht en rood geklauwd.
- euregio
- Zuidelijk deel van Denemarken grenzend aan Duitsland. Ook wel Zuid-Jutland genoemd. Hoofdstad van deze sector is Aabenraa.
- Noordelijk deel van Sleswig-Holstein in Noord-Duitsland. Hoofdstad van deze sector is de stad Sleswig aan de Oostzeekunt. Regio Selswig is pas sinds 1920 bij Duitsland gekomen na een referendum. Voordien hoort dit gebied bij Denemarken. Door vererving komt het zuidelijk gebied van het Deense hertogdom Sleswig in de 19e eeuw bij Pruisen. Pas na het referendum in 1920 erkent Denemarken deze situatie. Anno 2007 vormen deze twee gebieden samen een Euregio met Aabenraa als bestuurcentrum.
** Angeln, Freawin (gb 320)
# WP, WKP 24.11.07

Sliesthorp
Oude naam voor de stad Sleswig.
** Sleswig (Stad)

Slinge:
Rivier in de Achterhoek. Mogelijk afgeleid van Anglisch slingan = slingeren, sluipen. De Slinge ontspringt ergens in Westfalen en stroomt dan langs Winterswijk door naar Groenlo en Beltrum en mondt daarna uit in de Berkel bij Borculo. De rivier heeft in de loop der eeuwen voortdurend haar loop veranderd. In de 19e eeuw is ze echter op vele plaatsen gekanaliseert of verlegd naar bestaande waterlopen. O.a. bij Beltrum, waar ze anno 2010 is opgenomen in de oude Goormansslath, een sloot genoemd naar ene Goorman.
** Slath, Beltrum, Bleckenpoel

Slingeland:
¶ Regio in de Achterhoek genoemd naar rivier de Slinge. Dus: land van de Slinge. Analoog aan Rijnland: land van de Rijn. Slingeland omvat o.a. Winterswijk, Doetinchem, Groenlo, Beltrum, Ruurlo en Borculo.
¶ Familienaam. O.a. regenten in Dordrecht in de 17e eeuw.
** Slinge, Slath, Beltrum

Smaken:
()A biter (bitter), biterniss (bitterheid), bitter (bitter), melo (zacht, sappig, rijp, vol, zuiver), smeac (smaak), smeacan (ww smaken), smeaclic (smakelijk), swete (zoet)
** Consumptie

Smeedwerk:
()A ambilt (aambeeld; ON aembelt), blacsmidh (ijzersmid, smid), blaesbealcge (blaasbalg), bruns (brons; bn bronzen), ceol (houtskool; ASoud kel), ceolholt (houtskool), col (houtskool), colsacc (kolenzak; AS kolzak), forge (smederij; ON forge), funkan (ww vonken), funke (vonk), fur (vuur), fyr (vuur), fyrpleats (vuurplaats), geatan (gieten; ASoud geeten), gold (goud; AS gold; ON gold), goldsmidh (goudsmid), hofiser (hoefijzer; AS hoofiser), homor (hamer), horssco (hoefijzer), isen (ijzer), isensmidh (ijzersmid), iser (ijzer; ON iser; AS ieser), isern (ijzeren, van ijzer; AS isern), maestling (mesling, brons), maestlingsmidh (meslingsmid, bronssmid), onfilti (aambeeld), smidh (smid), smidhan (ww smeden), smidhcole (steenkool; ON smedecole), smidhdhe (smidse), smidhery (smederij; AS smederie), smidhgetaw (smeedgereedschap; ON smedegetouwe), smidhwerc (smeedwerk), tong (tang), waepensmidh (wapensmid), waepensmidhery (wapensmederij)
¶ 3000vC++: Smeedwerk in Egypte.
** Yzer, Wapens, Techniek, Vuur, Appel
++ Smederij Bosman (De Kotten, Winterswijk)

Snakenbroek:
Familienaam. Komt voornamelijk voor in Apeldoorn. De naam is afgeleid van Anglisch snaca (ringslang) + broc (broek, drasland). Mogelijk ligt of lag er een broekland met die naam in of nabij Apeldoorn.
** AFNA, Apeldoorn

Snakenburg:
Familienaam. Komt anno 2010 voornamelijk voor in Zwolle en Kampen. In de 17e eeuw woonden er ook Snakenburgs in Rijnsburg. De naam Snakenburg is afgeleid van Anglisch snaca (ringslang) + burg (burg, burcht). Vooralsnog is er geen locatie gevonden met die naam, waar de familienaam van afgeleid kan zijn. Bekend:
- Hendrik Snakenburg (1674-1750) dichter te Leiden.
¶ De variante naam Snakenborg komt als familienaam voornamelijk voor in Groningen. In Haaksbergen komt de naam voor als erfnaam.
** Haaksbergen, AFNA

Snelger de Skiramere (c 1250-1310)
Woont in Scharmer op Huis Nyenhoff (= Huis te Scharmer). Genoemd in oorkonde van 1285. (Vrouger mei1998/p34) De naam Snelger is mogelijk afgeleid van Anglisch Snell (mansnaam) + gar (speer).
¶ De Borg in Scharmer: hier stond het steenhuis van de Snelgersma. Mogelijk had dit als voorloper een borghit = versterkte hoeve. (Vrouger mei2004/p33)
** Scharmer

Snelger de Skiramere (c 1361-1421)
Woont in Scharmer op Huis Nyenhoff (= Huis te Scharmer). Genoemd in oorkonde van 1396. (Vrouger mei1998/p34) De naam Snelger is mogelijk afgeleid van Anglisch Snell (mansnaam) + gar (speer).
** Scharmer

Snelheid:
()A aengul (gelijkmatig; AS aengol), arod (snel), cwic (kwik, kwiek; ON quic = kwiek; AS kwiek), earg (traag), faest (snel), geraede (vlug), gewona (gewoon), laysig (lijzig, traag, lui; ON lijsig), naecs (kwiek, vlug, snel, handig; AS naks), raede (vlug), rap (rap, vlug, snel), raphad (rapheid, vlugheid, snelheid; AS rappigheed), rapig (=A rap), rapigniss (rapheid, vlugheid, snelheid), saena (langzaam, traag), saenan (talmen), slac (traag), slaw (traag; AS slauw), sleacig (traag, langzaam), slouw (traag, langzaam; AS slouw), smodh (gelijkmatig), smothe (gelijkmatig), snell (snel), trag (traag)

Snoad van Raayen: (c 65-125nC)
Mogelijk afkomstig uit de regio Arnhem. Settelt zich rond 100nC met zijn gevolg bij Raayen nabij Elst in de Betuwe, tussen Arnhem en Nijmegen. De regio aldaar krijgt later de naam Snodenhoek.
** Snodenhoek

Snoad van Tuxfeld: (c 465-525)
Alias Snot, stamleider van een groep Angelen die zich rond 500nC settelt in Lace Market bij Nottingham in Mercia. Nottingham zou vernoemd zijn naar hem via Snottingham AVA Snoad, Snot (mansnaam) + ing (volk) + ham (oord) = woonoord van Snot (Snoad) en zijn volk.
¶ Het is denkbaar dat Snoad afkomstig is uit Tusveld in Twente. Immers:
1. Snoad kan zijn afgeleid van Anglisch snoad = snode = stoutmoedig. Snoad (Snot) als mansnaam betekent dus de stoutmoedige.
2. Tuxford is een stad bij Nottingham. De naam is afgeleid van Tuckers Forde, ofwel de voorde bij/van de Tukkers.
3. De naam Tukkers staat voor Twentenaren. Dus mensen uit Twente.
4. Tuckers Forde lijkt dus gesticht door Tukkers uit Twente.
5. De naam Tukkers lijkt afgeleid van Tuxfeld, Anglisch voor Tusveld, een gehucht tussen Borne en Almelo in Twente.
6. De migratie van Angelen naar Brittannia vindt voornamelijk plaats in de periode 450-550nC vanuit Angelland op het Continent.
7. Nottingham ligt in Mercia, een historisch Anglisch Rijk, waar Angelen zich sinds circa 450nC hebben gevestigd vanuit Angelland op het Continent.
8. Uit de informatie over Snoad kan men afleiden dat hij met een groep Angelen van het Continent naar Brittannia is gemigreerd rond 500nC. Zij vestigen zich in de regio die later de naam Lace Market krijgt, een stadsdeel van Nottingham.
¶ Per saldo lijkt het dus denkbaar dat Snoad (Snot) met een groep Angelen uit Twente (mogelijk Tusveld) rond 500nC is gemigreerd naar het gebied in Brittannia, dat later de naam Nottingham krijgt. Mogelijk heeft een deel van zijn groep Angelen zich later gevestigd in de regio die de naam Tuckkers Forde heeft gekregen.
** Nottingham, Tusveld

Snodenhoek:
Bij Elst in de Overbetuwe onder Arnhem ligt het gehucht Snodenhoek. De regio wordt rond 100nC bevolkt door Angelen uit de Zuid Veluwe. De naam Snodenhoek lijkt derhalve afgeleid van Anglisch Snoad (mansnaam) + ing (volk) + hoc (hoek, stuk land).
¶ Gezien het voorgaande was er mogelijk ooit een Anglische leider met de naam Snoad, die zich met zijn aanhang bij Raayen settelde. Mogelijk is deze Snoad van Raayen afkomstig uit Raayen of uit een meer noordelijke streek bij Arnhem.
¶ Snodenhoek is een wijk van circa 500x750M2 groot. Anno 2011 staan er circa 10 woningen met tamelijk grote erven. Opvallend is dat deze woningen duidelijke kenmerken hebben van de Anglisch bouwstijl. In aangrenzend Elst is dat beduidend minder.
** Snoad van Raayen (gb 65nC), Nottingham, AAA, Patrilocalisme, ASA
# FRI (8.5.2011), DAB, KBG

Snorri:
Feitelijk: Snorri Sturluson (1179-1241). IJslandse geeleerde, compilator en dichter. Heeft vele Noordse saga's vastgelegd en erover geschreven.
** Saga's, Inglinga Saga, Edda (Snorri Edda)
# WP, DAB

Solidariteit: > Liefde & Verbondenheid, Eerlijkheid & Trouw, Huwelijk, Nabuurschap

Sop:
Oud Nederlands: top, punt, tepel. (WMN)
Sop komen we tegen in de locatienaam Pasop in Midwolde, Groningen. Maar ook in Noord Engeland in de plaatsnamen:
- Blenkinsopp (Cumbria, NW Engeland)
- Glossop (bij Manchester)
- Jessop (bij Sheffield)
- Warsop
- Worksop (bij Mansfield
Dit kan duiden op migratie vanuit NO Nederland naar Noord Engeland. Aangezien het noorden en midwesten van Engeland overwegend Anglisch is van origine, betekent dat vrijwel zeker dat Midwolde in de grote migratieperiode 450-600nC een Anglisch gebied is. Dat stemt overeen met het feit dat in het noordelijk gelegen Humsterland in diezelfde tijd ook Angelen wonen.
¶ Massop: Familinaam afkomstig uit de Oude Ysselstreek. De familienaam Mastop komt ook voor. Deze variant bevestigt dat sop = top.
** Pasop, TEHA, Hengevelde, Englefield, Migratiewaarden

Specerijen: > Kruiden
Speer: > Angon, Wetsteen

Spelen:
()A spilian (spelen, vrolijk bewegen, dansen)
** Vermaak

Spelt:
Anglisch: spelt. Soort tarwegewas afkomstig uit Afrika. Sinds circa 400nC verbouwd in NW Europa.
** Gewassen, Landbouw

Speltbrood:
Anglisch: spelbread. Wordt gemaakt van spelt. Goed voor de gezondheid.
** Consumptie

Spiegels:
3000vC++ Egypte: Dagblad De Telegraaf 4.5.2012 schrijft over een tentoonstelling in het RMO te Leiden (mei-sep 2012): "Op vrijwel elk voorwerp uit het oude Egypte staan bloemen, planten of fruit afgebeeld. Op spiegels, zuilen, vaasjes, en zelfs op wapens als als dolken en messen, maar vooral op offertafels, wanden van grafen en mummiekisten staan bloemenkransen en soms complete tuinen. ... Hoe de Egyptische tuinen de Grieken en Romeinen en veel later de kunstenaars uit de art-noueveauperiode inspireerden, zien we in de laatste vitrine."

 
Spionage:
()A diegol (geheim, verborgen), diegollice (heimelijk), gabbelan (stiekem praten, fluisteren; AS gabbelen), gloran (gluren), gloweran (gluren), glupan (gloepen, gluren), glupe (gluurpost, heimelijke waakkpost; AS gloepe), gloweran (gluren, begluren), luran (loeren, bespieden), narc (spion; ON nark; ES spion, lokeend), prollan (rondhangen, spioneren), snecan (kruipen, gluren), snecig (kruiperig, gluurderig), spai (spion), spaian (spieden, bespieden, spioneren), spian (spieden, bespieden, spioneren; ON spien), spie (spion; ON spie), spican (spieken, gluren, afkijken), spichol (spiekgat, kijkgaatje in deur e.d.), stolic (steels, heimelijk, stiekem)

Sporenlijst: btr aanwezigheid Angelen in Angelland > SEBA

Sport:
()A battan (soort balspel), batte (slaghout), caetsan (kaatsen; ON caetsen), caetse (kaatsebal; ON caetse), caetsballan (kaatseballen; ON caetseballen), clout (bal, kogel), cloutan (ballen, balspelen; ON cloeten), cloutsceotan (klootschieten; # balspel; AS klootskieten), dolcusan (soort balspel; AS dolkoezen), feohtan (vechten), gamen (spel, dobbelspel, sport), gamenian (spelen, sporten), pallyamalle (paljebaan; ON paljemalje), pallyan (soort balspel; ON paljen), peadlan (peddelen, roeien), ranan (rennen, lopen, rijden), ridan (paard rijden), rydan (=A ridan), rydar (ruiter; ASoud ryder), sayl (zeil; ON seil), saylan (ww zeilen; ON seilen), saylbot (zeilboot), saylere (zeiler), scacan (schaken; AS skaken), scurran (scheuren, hard rijden; AS skeuren), scurre (soort paardekar), sige (zege, overwining), sigor (winnaar), skaet (schaats; AS skaats), skaetan (schaatsen), spereweorpan (speerwerpen), sprint (sprint), sprintan (sprinten, hard lopen), swimman (zwemmen), wreastlian (worstelen)
** Vermaak, Vechten

Spreken:
()A gabbelan (stiekem praten, fluisteren; AS gabbelen), specan (spreken; ON spekan), spilian (spelen, vrolijk bewegen, dansen), sprecan (spreken), whispelan (slissen, sissen; ON wispelen), whisprian (fluisteren, fluiten, slissen; ON wisperen), talu (taal; AS toal; SW tael), talu (spreken), word (woord)
** Taal

Spijk:
Alias: Spik (1150nC), Spyc, Spiic, Spick, Spiek. Wierdendorp in NO Groningen. Reeds bewoond rond 550vC. Rond die tijd wordt de regio bevolkt door Angelen uit Oldambt. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch spic (scherpe punt; ON spick). Naar zeggen zo genoemd naar de scherpe punt in de kust van de Waddenzee aldaar.
¶ Kaart FBZ/p31 is een reconstructie van de geografie van Noord Groningen rond 1050nC. (> Fiveldore) Op deze kaart is te zien dat Spijk (Spik) ingeklemd ligt tussen twee taken van een zijrivier van de Delf. De regio ligt in de hoogste bocht van de NO kust van Groningen. Mogelijk dat dit de spik (spic) werd genoemd.
¶ In de NH Kerk aan 't Lough te Spijk zijn vrij veel grafzerken versierd met een wapen met drie klavers 1-2 geplaatst. Deze plaatsing komt veel voor in een Anglische context. (> H12K) Dit lijkt te bevestigen dat Spijk een oude Anglische nederzetting is. > Patrilocalisme
# NGE, FBZ, DAB, KBG, FRI

Stad & Ambt: (SEA:)
Gemeentelijke indeling in de pré-Napoleontijd. In Overijssel o.a.: Stad en Ambt Almelo, Stad en Ambt Delden, Stad en Ambt Hardenberg, Stad en Ambt Vollenhove, Enschede en Lonneker, Zwolle en Zwollerkerspel, Ootmarsum en Denekamp, etc. #KUOZ/p61

Staffordshire: > PgBrit

Stam:
()A cynn (kinne, clan, volk, stam, volksstam; ON kinne = bloedverwant), kinn (=A cynn), kunn (=A cynn)
¶ Doorgaans zijn mannen van eenzelfde stam of volk vaderneven en stammen ze af van een gemeenschappelijke oervader, ofwel stamvader. Bij de Angelen is dat Ingwi. > Neven, Ingwi
** Onderstammen, Volk, Patrilocalisme, Tribalisme

Stambewustzijn:
I.c. het bewustzijn van de Anglische identiteit. Hoe sterk dit bewustzijn bij de Angelen is in de loop van vele eeuwen, is vooralsnog onbekend. Feit is dat de Teutonen al circa 350vC spreken over Anglisko. Of de Angelen zichzelf al zo noemen, lijkt niet onwaarschijnlijk. (> Angelen) Welke waarde hun naam en hun identiteit voor hen heeft, is voralsnog evenzeer onbekend. Het valt aan te nemen dat de Angelen van meet af aan bewust zijn van hun herkomst en kwaliteiten en dat ze daaruit een zeker eigenwaarde hebben verkregen. Dat zal mogelijk van persoon enigermate verschillend zijn geweest, maar een zekere stambewustzijn zal wel bestaan hebben. Dat was toen ook een zekere voorwaarde voor het gevoel van samenhorigheid en derhalve van voortbestaan.
** Anglisko, Angelen, Stamleven

Stamleven:
Onder stamleven valt te verstaan het leven van mensen in een volkstam. Het is vooralsnog onbekend wat het stamleven bij de Angelen in Angelland inhield. Hoe close was dit leven? Hoe en door wie werd hun leven bepaald?
¶ De Angelen verspreiden zich rond 600vC steeds verder naar het zuiden. Rond 150vC wonen ze aan de oevers van de Rijn, de Elbe en de Saale. Dit gebied werd echter tegelijkertijd ook bewoond door andere, kleinere volkstammen binnen een eigen encalve. We mogen dus aannemen dat de Angelen in Angeeland wonen in diverse enclaves verspreid over heel Angelland.
¶ Stamland Angeln in NO Duitsland was de oudste Anglische enclave. Vandaar verspreiden de Angelen zich naar het zuiden. De hoofdstad van Angeln was Haithabu, sinds circa 1000nC Sleswig genoemd. De Anglische koningen wonen daar en daar vergadert ook de Witan, de Raad van Wijzen (Witas).
¶ De leiders in Angeln blijken doorgaans goed op de hoogte wat er in Angelland gebeurt. Ook blijken ze vanuit Haithabu acties te organiseren. O.a. om het koninkrijk te verdedigen of om mensen en militairen te sturen naar Brittannia en dat eiland geleidelijk te koloniseren.
¶ De vraag blijft over hoe de Angelen in de Anglische enclaves buiten Angeln leven en in hoeverre de Anglische leiders in Haithabu het leven van de Angelen buiten Haithabu en Angeln reguleren. Ook is onbekend hoe de contacten tussen de externe Anglische enclaves onderling zijn en wat die contacten allemaal inhouden.
¶ Gezien de massamigraties vanuit diverse delen van Angelland naar Brittannia in de periode 400-500nC mag worden aangenomen dat er zeker onderlinge contacten zijn tussen alle Anglische enclaves. Men zal elkaar kennelijk verteld hebben dat de Romeinen uit Brittannia waren vertrokken en dat aldaar nu veel en goed land leeg was en makkelijk te bezetten om er zich duurzaam te settelen. Die onderlinge contacten zullen zeker al vóór 400nC bestaan en zeker ook na 500nC, toen ruim 1/2 van de Continentale Angelen was gemigreerd naar Brittannia.
¶ Hoe een Anglische enclave intern is georganiseerd blijft vooralsnog onbekend. Het lijkt waarschijnlijk dat zo een enclave bestaat uit een aantal verspreid liggende nederzettingen, mogelijk inga's genaamd. Een inga bestond dan mogelijk uit een soort dorpshoofd met zijn volk. Daaraan hebben we dan de vele namen op -ing te danken. Zoals Assing, Breuking, Wassing, Wissing, etc. Assing is dan een nederzetting (volk) waarvan ene Aesc (mansnaam) de oorspronkelijk stamvader is, c.q. het eerste hoofd van de nederzetting. Zijn nazaten noemen zich dan Assing.
¶ Door de bevolkingsgroei in de loop van vele jaren ontstaan uit de inga's de dorpen. Elk dorp omvat dan enige inga's, van wie de hoofden regelmatig vergaderen om gezamenlijke problemen op te lossen. Sommige dorpen boeren goed en groeien dan uit tot steden.
¶ Na verloop van vele jaren besluiten enige bij elkaar liggende dorpen en steden tot samenwerking en zodoende ontstaan de zgn gewesten. Elk gewest omvat dan enige dorpen en steden, die samen hun problemen oplossen. Zulke gewesten kennen we anno 2010 als Berkelland, Slingeland, Montferland, etc.
¶ Door de massamigratie van Angelen naar Brittannia in 400-500nC verzwakt de positie van de achtergebleven Angelen tegenover de Saxen en Franken. Tot circa 800nC weten ze nog goed stand te houden, maar daarna worden de Angelen deels onderworpen door de Saxen en Franken. Daarna komen ze onder wisselende macht van diverse staten, waarin ze staatkundig uiteindelijk opgaan. De Anglische macht wordt versnipperd en overwoekerd. Het Anglische zelfbewustzijn sterft. De Anglische identiteit raakt in de vergetelheid.
** Stambewustzijn, Angelland (Bewoning), Witan, Koninkrijk, Anglische identiteit, Ontangeling

Stamlijn Angelen: (SAN:) > SLA

Stamnamen:
¶ Angelen: afgeleid van stamvader Ingwi (Inge) via de reeks Ingwilund > Ingelund > Angelund > Angeln > Angelen. De grondvorm Inge is nog o.a. terug te vinden in Ingleby (N. Yorkshire) en Ingelheim (Duitsland) > HSA
¶ Hardinga's: mogelijk afgeleid van stamvader Hardi (Haerdi) = de Sterke. > Hardinga
¶ Saxen: afgeleid van saexe = soort kromzwaard. Saxen kenmerkten zich kennelijk door het bezit van saexen en waren kennelijk zeer bedreven in het zwaardvechten. > Saxen

Stamoudsten:
In vele oude culturen speelden en spelen stamoudsten een belangrijke rol. Wat hun positie en hun taken inhouden is vooralsnog niet bekend. Evenmin in relatie tot de stamleider of het stamhoofd. Hoe e.e.a. bij de oudste Angelen was geregeld, is vooralnog evenmin iets bekend. Wel is de term ealdorman (mv ealdormen) bekend, wat zoveel betekent als hoofdeling, bestuurder of leider; ON en AS/Gro olderman.
¶ Bij de Nasa-Indianen in Columbia nemen goden en geesten anno 2010 nog steeds een belangrijke positie in. Tijdens een massademonstratie tegen de regering anno 2009 scanderen ze luid:

Leve Moeder Aarde
Leve de stamoudsten die ons dienen
Leve de goden die ons regeren
Leve de geesten
Leve de sjamanen die ons helpen

Stamvrede:
Een begrip in de Germaanse tijd, die betrekking heeft op de sociale en juridische vrede binnen een stam. Juridische conflicten en sociale onvrede hebben veel met elkaar te maken. Schendingen van het recht veroorzaken namelijk veel boosheid bij mensen, of zelfs geweld. Rechtsherstel is daarom van grote betekenis. Alleen dan is immers weer vrede te bereiken. Deze vrede kan dan weer leiden tot herstel van orde en gezag en tot verdere bloei van de gemeenschap. Daarom neemt de stamvrede zo een belangrijke plaats in bij de Germanen.
** Rechtspraak, Gerechtigheid, Rechtvaardigheid, Democratie

Status:
()A aenta (tante), ancenned (enig kind), arweorth (eerwaarde), baes (baas), bairn (baby, kind), bearn (geborene, baby, kind), beddnot (bedgenoot), bloce (flinke jongen, kerel), brothor (broeder, broer), calle (liefje; ON calle), cild (kind), cind (kind), cniht (knecht, jongeman, ridder), croenig (vriend, kameraad, kornuit), cynne (=A kinn), dohtor (dochter), domne (heer), ealdorman (hoofd, leider), ealdors (ouders), eam (oom; ON oem), eama (tante, zoogmoeder), eorl (vorst, krijgsleider), faeder (vader), feond (vijand), fera (gezel, metgezel, maat), fiend (feond), findling (vondeling; ON vundling), forainere (vreemdeling), forealdar (voorouder), forealdars (voorouders), fraw (vrouw), freond (vriend), frona (vrone, vroon, heer), fyrmest (eerste, baas, chef), gaebber (gabber, makker, kameraad), gegada (gegadigde, gade, gezel, partner), gemaecca (makker), geniht (nicht; ON ghenicht), geongling (jongeling), gewiss (bondgenoot), gyr (kind), gyrle (klein kind, meisje), har (grijsaard), herscop (heerschap, landsheer, leenheer; ASoud herschop), hlaedige (=A laedige), hlaford (broodheer; ME lord = heer), hwilum (bn wijlen), inga (volk, gevolg, aanhang), joffre (juffrouw, jongedame), kinn (kinne, bloedverwant, familie, groep, volk), kunn (=A kinn), lad (jongen, jongeman), laedige (jongedame, vrijgezelle dame; ME lady), laet (horige, lijfeigene, onvrije; ON laet, late), -ling (horend bij, iemand van), maeccar (makker, maat, genoot), maegester (meester), maeget (maagd; ON maget), maegh (bloedverwant; ON maegh), maeghdom (verwantschap; ON maeghedom), maester (meester), magu (zoon), manwif (vrouw), megid (meid), meoce (moeke, moedertje, oud vrouwtje; AS meuke), miss (=A joffre), modor (moeder; ON moder), modra (moeder), moy (tante; ON moei), moysunu (neef = zoon van tante; ON moyensoon), mudhig (mondig, meerderjarig), mundbora (voogd; ON mambore, momber, momboor), mutha (moeder), myge (jongen, jongeman; AS meuge), nefa (neef; ON neve), nefas (neven = mannen met dezelfde voorvaders), nenne (oude vrouw; ML nènè; ME nanny), ofspring (kinderen, nazaten), outa (oudje, grootmoeder), papa (vader, paus), paws (paus), ricman (rijkaard, aanzienlijk persoon; ON riceman), scaelc (dienaar, knecht, bediende; ON scalc; AS skalk), scatha (vijand), snoru (schoonzuster), soonan (zoenen), steff- (stief-), steffsunu (stiefzoon), stemn (stam), steop (stief-; vb stiefvader), sucling (zuigeling, baby), sun (zoon; ON son, sone; AS sun), sunu (=A sun), swagor (zwager), sweader (schoonvader; ON sweder), sweostor (zuster), swettnot (buurman), thegn (dienaar, leenman), unmudig (onmondig, minderjarig; ASoud onmudig), upfaeranda (nieuwkomer; ASoud opvarende), weda (weduwe), wede (weduwe; ON wede), wedfraw (weduwe; AS wedtfrouwe), wedwe (weduwe; AS wedwe), weso (wees, weeskind), wif (wijf, vrouw, echtgenote), wifman (vrouw), wiht (wicht, meisje), win (vriend), wine (vriend), winne (pachter; ON winne; AS wunne), wyn (vriend)
** Mensen, Adel, Koningshuis, Bestuur, Leger, Beroepen, Relaties, Kerken

Staverden:
Gehucht bij Ermelo op de Noord Veluwe. Anno 2005 telt Staverden 40 inwoners. De regio Ermelo wordt rond 100vC bevolkt door Angelen uit West Salland. (> ASA) De naam Staverden lijkt derhalve afgeleid van Anglisch stea (stee, stede) + ford (voorde = doorwaadbare plek in beek of rivier). Staverden betekent dan oorspronkelijk de stee bij de voorde.
¶ Staverden ligt volgens kaart RZA/p32 (1773) inderdaad nabij een rivier of beek. Dit blijkt te zijn de huidige Staverdense Beek, die door de eeuwen heen nogal van loop veranderde.
¶ Met de stee (stede, woning) zal kasteel Staverden zijn bedoeld. Het huidige kasteel dateert van 1905. Voordien stond er een kasteel uit 1290, gebouwd door graaf Reinoud I van Gelre. Eerder kan er een motte hebben gestaan. Een motte is het prototype van de latere kastelen. Ze dateren uit al uit 100nC en komen in heel NW Europa voor. > Motte
¶ Iets westelijk van Daventry bij Northampton (MidEngland) ligt Staverton, een naam die sterk lijkt op Staverden. Daventry en Staverton liggen maar 3 Km van elkaar af. Deventer en Staverden liggen hemelsbreed 30 Km van elkaar. Daventry lijkt gesticht rond 920nC door Angelen aldaar. Gezien de het verblijf van de Engelse missionaris Lebinus in Deventer in 754-773nC en zijn vermeede herkomst uit Daventry lijkt Daventry genoemd naar Deventer. De naam Daventry lijkt namelijk afgeleid van Daventre zoals Deventer anno 877nC wordt genoemd. Het kan betekenen dus dat in de migratieperiode 450-550nC Angelen uit Staverden en Deventer samen migreren naar Midden Engeland, een historisch Anglische regio. > HAG
¶ Als Staverton bij Daventry inderdaad is gesticht door mensen uit Staverden ergens in 450-500nC of kort daarna, dan kan het niet anders dan dat er er in Staverden al in de periode 100-450nC een motte heeft gestaan, gezien de betekenis van de naam Staverden, zijnde de stede bij de voorde.
¶ 170nC: In dat jaar bouwen de Romeinen een tijdelijk legerkamp op de Ermelose Heide bij Ermelo. Dit kamp had wallen en grachten. Het kan zijn dat dit kamp model stond voor de bouw van een motte aan de Staverdense Beek. Mogelijk was de regio door de aanwezigheid van Romeinse soldaten nogal onveilig geworden. In deze optiek lijkt het dan zelfs waarschijnlijk dat er al vóór de bouw van deze motte een normale woning (stee, stede) stond aan de Staverdense Beek.
** Ermelo, Deventer

STC: spititus-temporis.com 31.5.09

Steden:
()A baecere (bakker), baecery (bakkerij), baelas (bedelaars), barbur (barbier), beacans (bakens, straatlichten), beaman (bomen), borgar (burger, borger, poorter), borgmaester (burgemeester), borgweard (stadswacht), botan (boten), brycgen (bruggen), burggeat (stadspoort), burgomaester (burgemeester), caeppar (kapper), catten (katten), cindan (kinderen), cingel (singel = gracht, buitenmuur, ringmuur, wal), circclocc (kerkklok; ON cerkclock), circe (kerk; ON cerke), circgeard (kerkhof), cloccere (klokkenluider; ON clockere), cniphus (kapper), cotsan (koetsen), dam (dam), dican (dijken), drenchus (drinkhuis, bar, cafee), fald (vaalt, afval), fiscsceopa (viswinkel), fugols (vogels), goldsmidh (goudsmid), graftan (grachten), guttan (gote; AS/LM gutten), haefen (haven), haughstrate (hoogstraat = winkelstraat), herebeorg (herberg; ON hereberghe), horsan (paarden), hundan (honden), husan (huizen), isensmidh (ijzersmid), laugh (kom van een dorp; AS/Gro lough), maerct (markt), maerctdaeg (marktdag), maerctpleats (marktplaats), menscen (mensen), milcbour (melkboer), plain (plein), polre (polder), poortere (poorter, burger), pottery (potterie, pottebakker), pumpe (pomp), raed (raad, raadslid), raedhus (raadhuis), sceopa (winkel, pand; AS shoppe = schuur), sceopan (winkelen, shoppen), scepen (schepen, raadslid; ON scepen), scipmakery (scheepmakerij), scolt (schout, bestuurder, gerechtsdienaar; AS skolt), scomakere (schoenmaker), scout (=A scolt; AS skout, skolt), scrivere (notaris; ON scrivere), slath (sloot), slot (sloot), slut (sloot), smidh (smid), smidhdhe (smidse), stead (stad, stede), steag (steeg), straet (straat; ON straet), straetleohtan (straatlichten), strate (straat), syll (sluis; ON sijl, zijl; ASoud syll), thunen (tuinen), treowyrhta (timmerman), uterwic (buitenwijk; ON uterwyck), utscyrt (buitenwijk, randgebied), viccari (vicarie; ASoud viccari), waermosere (warmoesier, groenteboer), weal (wal, muur, schans), wer (weer, dam)
¶ 1500nC++: Bron ZWH/p34 schrijft:

Na circa 1500 hadden de gegoede grondbezitters, de markegenoten, op het platteland de touwtjes in de handen, zoals dat in de steden het geval was met de rijke kooplui. Zij benoemden een schoolmeester, want hun kinderen moesten onderwijs hebben, en zij benoemden een koster, want de kapel was eigendom van de markegenoten (van wie een aantal weliswaar rooms was). Overigens werd de kapel, behalve zo nu en dan voor een kerkdienst, gebruikt voor de markevergaderingen. Ook de armenzorg namen de markegenoten voor hun rekening - en zo zijn tot diep in de 19e eeuw marke en naoberschap in elkaar verweven.

Stedingers:
Boeren in de moeraslanden aan de benedenloop van de Weser. Rond 1220nC weigeren ze pertinent tienden te betalen aan de bisschop van Bremen. De Katholieke prelaten beginnen dan een hetze tegen hen en roepen mensen op een kruistocht tegen hen te houden. Kroniekschrijver Emo van Huizingen vindt de Stedingers ongehoorzaam, maar heeft wel veel begrip voor hun weigering te betalen voor iets wat de bisschop niet toekomt.
** Emo van Huizinge
# NGE, DAB

Steen:
()A bacsten (baksteen), bicc (steen, blok; bick), biccan (bikken, afbikken, uithouwen), bicce (bikhamer, steenhamer; ON bicke), biccere (steenhouwer; ON bickelaer), brec (baksteen), bric (brik = baksteen), calsid (kassei, kei, straatsteen; ON calside), homor (steen, rots), limston (lijmsteen, kalksteen), rocc (rots, rotsblok, steenklomp; ON roche), sindel (sintel; AS sendel), sinder (=A sindel), stan (steen), stanwyrhta (steenwerker, steenbewerker, steenhouwer), sten (steen, natuursteen), sten (steenhuis, kasteel, gevangenis; ON steen), stenan (bn stenen), stenbacere (steenbakker; ON steenbackere), stenbacery (steenbakkerij), stenbow (steenbouw), stencaemere (=A stenhus), stenhus (steenhuis, stenenhuis = versterkt huis; ON steenhus; AS/Gro stins), stengrove (steengroeve), stenmylen (steenmolen, steenzagerij), stenofen (steenbakkerij; ON steenoven), stentor (stenen toren), stin (steen)
¶ 60.000vC: steenfabriek van Tiboobura, een woestijn in Queensland/SouthWales. Stenen werden gehakt uit rotsen en bewerkt voor de handel. Tiboobura betekent volgens Abortaal: stapel rotsen.
¶ 1348vC: Egyptische steenhouwers gebruiken bijlen, beitels en olielampjes bij de bouw van een piramide voor Horemheb, een Egyptische veldheer. De bijlen zijn trapezium vormig. De olielampjes zijn van steen, plat en afgerond met een holte voor olie en een dunne buis voor de pit. # NatGeoTV 16.11.11
¶ 10nC++: De Romeinen gebruiken steenzaagmolens aangedreven door waterkracht. # De Telegraaf 20.9.2011
¶ 1130nC: De Proosdij in Deventer stamt uit 1130nC en is daarmee het oudst nog bestaande stenen huis in Nederland.
** Steenbouw, Leem, Baksteen, Tufsteen, Tegels, Bouwwerken

Steenbouw:
De oermensen bouwen hun hutten van takken, stammen en bladeren. Later bouwen ze huizen, stallen en andere bouwsels van leem in houten raamwerken. De Soemeriërs bouwen al met steenblokken, uitgehakt in aardlagen van zandsteen, later meer rotsachtig. De Romeinen bouwen met natuursteen en zelfs al met beton. In Nederland wordt zeker al in de 7e eeuw gebouwd met zandsteen, zij het sporadisch en alleen door rijke mensen. Zo ontstaan de steenhuizen, in Noord Nederland ook stinzen genaamd. Ook wordt veel gebouwd met Bentheimer steen, die van hoge kwaliteit is. Vooral kerken, kastelen, havezaten en publieke panden. Later worden bakstenen gemaakt uit klei, die gedroogd wordt in de zon en wind. Door ontginning van veengebieden wordt sinds de 13e eeuw steeds meer turf geproduceerd, waardoor steenbakkerijen ontstaan, die steen drogen in grote ovens.
¶ 200nC++: Mogelijk worden bakstenen sinds die tijd in Nederland al deels gemaakt door ze te drogen in ovens. Door de duurte van de turf is de produktie echter nog kleinschalig.
¶ 650nC++: Steenbouw begint feitelijk al rond 650nC met de bouw van huizen met zandsteen. Vooral in Oost Nederland, waar veel zand beschikbaar is en sterke grond om de steenhuizen te dragen.
¶ 1130nC: De Proosdij in Deventer stamt uit 1130nC en is daarmee het oudst nog bestaande stenen huis in Nederland.
** Steen, Tegels, Turfindustrie

Steenkamers:
Anglisch stencaemere = steenkamer, afgeleid van Anglisch sten (steen) + caemere = kamer, gewelf. Later: versterkt huis, hoeve of landhuis; borg, burgt, vesting.
¶ Steenenkamer is een gehucht in Voorst en in Putten.
¶ De term caemere is al sinds de Romeinse Tijd (12vC-400nC) in gebruik bij de Germanen. Kennelijk is ze overgenomen uit het Latijn camera = gewelf, woning. Mogelijk circa 200nC, halfweg de Romeinse Tijd.
¶ Anglisch caemergudh = landgoed = het grondgebied bij een landhuis (havezathe e.d.).
¶ Anglisch stenhus = steenhuis, stenen huis = versterkt huis; ON steenhus; AS/Gro stins.
¶ 650nC: Steenbouw begint feitelijk al rond 650nC met de bouw van huizen met zandsteen. Vooral in Oost Nederland, waar veel zand beschikbaar is en sterke grond om de steenhuizen te dragen.
¶ 1130nC: De Proosdij in Deventer stamt uit 1130nC en is daarmee het oudst nog bestaande stenen huis in Nederland.
** Appel, Steenbouw, Vestingen

Steenkool:
()A coces (kooks, steenkool; AS kooks), col (steenkool; ON cole, coel), cole (=A col), colebour (kolenboer = handelaar in houts- en steenkool), colsacc (kolenzak; AS kolzak), kol (houtskool, steenkool), smidhcole (steenkool; ON smedecole)
¶ 287vC: De Griekse wetenschapper Theophrastus (c 371-287vC) schrijft in zijn boek "Over Stenen" (Lap. 16):

Onder de nuttige delfstoffen bevinden zich steenkolen, die zijn gemaakt van aarde en die branden als houtskool. ... Ze worden gebruikt door metaalwerkers.

Steenwijk:
Alias Stenwic, Steenwijc (1233nC++). Stad in NW Overijssel. #Quedam/p125
Adelljk geslacht Van Steenwijk > Johan van Goer

Steinfurt:
Alias Stenvorde, Steenvoerde (1233nC++). Burcht ZO van Bentheim.
1133-1193 Rudolf II van Stenvorde: burchtheer; zoon: Ludolf I.
1163-1227 Ludolf I van Stenvorde: burchtheer
#Quedam/p125

Stelling:
Familienaam. Komt voornamelijk voor in NO Nederland. Gezien de historische vorming van namen lijkt de naam Stelling afgeleid van Stel (mansnaam; vr Stella) + ing (volk) = volk van Stel. De naam Stel komt in Nederland ook voor als familienaam. Anno 1947 in totaal 876x, voornamelijk in Groningen (326x) en Drente (207x). Groningen lijkt daarmee het herkomstgebied van de naam. Gezien de naamdelen Stel + ing en de mogelijke herkomst, lijkt de naam van oorsprong een Anglische familienaam.
¶ Stellingweg in het buitengebied van Zelhem (Achterhoek) is dus de weg naar of van Stelling. De regio wordt rond 200vC bevolkt door Angelen uit Berkelland. Het lijkt dus dat ook hier de Anglische naam Stelling wordt bedoeld.
¶ Bij Grimsby in Noord Yorkshire ligt een dorp met de naam Stallingborough = de burcht van Stalling. Yorkshire is een historisch Anglisch gebied, dat ondeeel was van Northhumbria, vroeger een Anglisch Rijk. Kennelijk is Stalling hier een Anglische naam, gelijk aan Stelling.
# Meertens Instituut, KBG

Stelling Minnis:
Dorp in Kent, circa 9 Km zuid van Canterbury.

Stellingwarf:
Regio in ZW Friesland met Wolvega als centrum. De naam wordt voor het eerst genoemd in een document uit 1309. De naam betekent letterlijk: de warf (zandhoogte) van Stelling (= volk van Stel, mansnaam). Ofwel: de warf waar het volk van Stel woont. Beide naamdelen hebben Anglische roots. (> Warf, Stelling) Als zodanig kan de regio rond 300vC zijn bevolkt door Angelen uit de regio Havelte. > ASA
¶ De regio Stellingwarf bestaat uit 39 dorpen. De streektaal heet een Neder-Saxische taal met enige Friese en Nederlandse leenwoorden. Bron stellingwarfs.nl 15.5.2010 schrijft:

Et Stellingwarfs wordt vanoolds praot in de gemienten Oost- Stellingwarf, mit et heufdplak Oosterwoolde, en in West-Stellingwarf, mit et heufdplak Wolvege. Et is veural bekend om zien ae-klaank, bi'jglieks in et zinnegien Et waeter klaetert tegen de glaezen. Et Stellingwarfs is een diel van et Nedersaksisch in Nederland, dus krek as Drents, Sallaans enz. Et ooldste Stellingwarfs dawwe in drok tegenkommen is van 1837.
...
Et Stellingwarfs is et meerst femilie van de taelsystemen van Noordwest-Overiessel en Zuidwest-Drenthe. De tael van die gebieden het ok et kenmark van de ae-klaank, dat is de klinker zoas die him veurdot in de laeste lettergrepe van et Fraanse woord militair. Daoromme wodt hi'j deur de meeste talegeleerden ok bi'j et Stellingwarfs rekend.
...
An et Stellingwarfs kuj' vernemen dat et hier om een iewenoolde, slim levendige tael gaot die riek is an uutdrokkings, spreukwoorden en aandere biezundere menieren van zeggen. Dat vaalt bi'jglieks te zien in de drie al verschenen dielen van et Stellingwarfs Woordeboek en in et wark van de aktieve schrievers van vandaege-de-dag, zoals Johan Veenstra, Karst Berkenbosch, Harmen Houtman, Aneke Hoornstra, Jan Oosterhof, Benny Holtrop en - veural veur kiender - Sietske Bloemhoff.

Natuurlijk, er is veel overeenkomst [tussen Engels en Fries], vooral in klankstelsel, b.v. de palatalisatie van k en g, de breking, de voorliefde voor e-klanken in plaats van a, maar dit geeft alleen recht om van 'loose unity', niet van een vroegere 'close knit unity' te spreken. Wel kan men zeggen, dat het Oudfries het dichtst staat bij het Oud-Kents, b.v. in de ontwikkeling van e uit u en van de ê = ndl. â.

Als het Stellingwarfs zich kenmerkt door de ae-klank en niet van het Fries afstamt, dan lijkt het Stellingwarfs mogelijk dichter bij het Anglisch te staan.

Stenen: > Steen, Steenbouw, Tufsteen

Stokte: De
De Stokte is een gebied aan de Vecht in Dalfsen Oost. De regio wordt rond 300vC bevolkt door Angelen uit Noord Drente. De naam lijkt derhalve afgeleid van Anglisch stocc (stok) + ta (veld, gebied) > gebied waar veel stokken staan.
¶ Waartoe genoemde stokken dienden is vooralsnog niet bekend. Mogelijk voor visnetten, gebruikt voor visvangst op de Vecht. Om te drogen en te boeten.
¶ De stokken konden mogelijk ook dienen voor het drogen van vissen, zoals o.a. anno 2011 nog is te zien op Ysland. Zo een visdrogerij bestaat uit een woud aan stokken waaraan de vissen worden gespiest en gedroogd in de zon en de wind. (FRI 22.6.2011 dvd cursus fotografie op Ysland)
¶ Er bestaat een Nederlandse familienaam Stokvis. Deze naam komt voornamelijk voor in Hellendoorn, Ommen en Dalfsen. De vorm Stokvisch is ouder en komt voornamelijk voor in Ommen. Stokvis lijkt afgeleid van Anglisch stoccfisc = stokvis = aan paal een paal gedroogde vis door zon en wind.
¶ Gezien:
- de herkomst van de familienaam Stokvis uit de regio Ommen-Dalfsen
- en de ligging van de locatie De Stokte aan de Vecht tussen Ommen en Dalfsen
- en gezien het zgn Patrilocalisme (ZA)
>> lijkt de familienaam Stokvis te bevestigen dat De Stokte is genoemd naar de vele stokken die er lang geleden stonden en waaraan vissen werden gedroogd.
¶ In 1962 zijn bij De Stokte archeologische resten gevonden die duiden op bewoning. O.a. een beeld van Mercurius, de Romeinse god van de handel, etc. Het beeld wordt getaxeerd op circa 350nC.
¶ Sommigen menen dat de vondst te maken heeft met Franken die daar leefden. Echter, de eerste Franken verschijn pas rond 782nC opdagen in de gebieden boven de Rijn. > Franken
** ASA, Mercurius
# FRI 7.5.2011, KBG

Stoppelhanen:
Traditioneel zomerfeest in NO Nederland. Bron ZWH/p74 schrijft: "In de lente kregen het huis en de deel een grote schoonmaakbeurt. Op het land werden de aardappels gepoot en de haver werd gezaaid. ... Vervolgens was de rogge aan de beurt. Als die los was en aan de 'gas' stond van 4 of 6 schoven, werd daar traditioneel een borrel op gedronken: 'stoppelhanen' heette dat feest ('hanen' verwijst naar de haan of de hanen die bij deze gelegenheid werden gegeten; het betrof de hanen van de voorjaarsbroed). Waren de schoven droog, dan werd alles naar binnen gereden en vervolgens moest er snel worden geploegd omdat het knolzaad vóór 10 augustus gezaaid moest zijn.

Stork:
Gehucht bij Loppersum in NO Groningen. Stork = Anglisch/AS: storc = ooievaar. In het Saxisch is ooievaar = uiver, euver. De naam Stork verwijst dus naar een Anglische nederzetting. Volgens overlevering dankt de locatie de naam aan drie ooievaarsnesten die daar ooit waren.
** ASA

Strafpleging: > Rechtspraak, Verzoening, Doodstraf
Strafrecht: > Rechtspraak
Straten: > Wegen
Streektalen: > ATZA, Rijssen, Stellingwarf, Angelnees, Anglesch, Groningen (Ommelanden)

Strijdbijl:
()A bilaex (strijdbijl; AS bielaxe), flitaex (strijdbijl), gysarm (tweesnijdende strijdbijl; ON ghisarme)
** Bijlen

Suderwick:
Dorp bij Bocholt in Westfalen. De naam is afgeleid van Anglisch suth, sud (zuid) + wic (wijk). Zuidwijk dus. De Angelen zijn daar gaan settelen rond 150vC.
** ASA

Sueven:
Germaans volk in Noord en Midden Duitsland. Ook genaamd Suevi, Suebi, Swafen, Swaven of Swaben. Beschreven door Julius Caesar, die hen bestrijdt in 58vC, toen zij met hun koning Ariavistus de Rijn overstaken. Rond 108nC beschrijft ook Tacitus hen wegens gebeurtenissen in Bohemen. Onderstammen: Hermunduri, Quaden, Semmonen, Marcomannen, e.a.
¶ Swaefe is het stamland van de Sueven. Het wordt genoemd door Widsith, een Oud Engels dichtwerk geschreven rond 615nC. Volgens Widsith is Swaefe het stamland der Swafen in Noord en Midden Duitsland, grenzend aan Offaland, Myrgingum en de Rijn bij Keulen.
¶ In de 5e eeuw trekken vele Sueven met de Vandalen naar Spanje, waar ze uiteindelijk opgaan in de Visigoten. De achtergebleven Sueven zijn mogelijk opgegaan in de Ostrogoten.
** Swaefe, Marcomannen, Widsith, Myrgingum, Fiveldor, Offaland
# WP, DAB, KBG

Suffolk: > PgBrit

Sulmaent:
= februari = ON selle, sulle, sille = ploegmaand. In deze maand ploegen de boeren hun land en offeren ze koekjes aan de goden om hen gunstig te stemmen en een goede oogst af te smeken.
** Ploegen

Super Fries: > Fries
Sutton Hoo: > Suffolk, Suttum

Suttum:
Dorp in Humsterland (NW Groningen), tussen Aduard en Oldehove. de naam is mogelijk afgeleid van Sutheem, i.c. Anglisch suth (zuid) + ham (heem, huis,oord). Rond 450vC bevolkt door Angelen uit Oost Groningen. Rond 425nC migreert mogelijk een deel van hen met andere Angelen uit de regio naar Engeland, waar ze zich mogelijk vestigen in Suffolk (East Anglia) i.c. in Sutton Hoo (sut=zuid, hoo=hem,heem)
** Ezinge, Migratiestromen, Humsterland, PgBrit/Suffolk
# NGE, KBG

Suxwort:
Oude hoofdstad van Humsterland, sinds 1200 nC Niehove genaamd. De wierde (terp) van Suxwort wordt al bewoond sinds 200 vC. De naam Suxwort komt nog voor als familienaam. O.a. in Engeland als Suxworth. De wierde van Suxwort ligt circa 8 meter boven NAP. Ten opzichte van het omringende land ligt de wierde circa 5 meter hoger. Centraal op de wierde staat de NH Kerk. Radiaal daaromheen staan de huizen. Vele van die oude huizen hebben een zgn wolfdak, een driehoekig stuk dak, dan naar schuin naar achter wijk.
¶ Wanneer de naam Suxwort voor het eerst opduikt, is helaas nog niet bekend. Wel is bekend dat de naam wordt gebruikt tot circa het jaar 1200. Suxwort krijgt dan een rechtstoel en heet sindsdien Niehove. Sommige bronnen noemen de plaats Suxwort als Humsterland in 800nC door een zware storm wordt gescheiden van het vasteland en een waddeneiland wordt. Maar of dat authentiek is, wordt niet vermeld. De plaats zal in die tijd zeker al een naam hebben. Maar of dat Suxwort is, kan vooralsnog niet met zekerheid worden gesteld. Aannemelijk is het echter wel. Plaatsnamen veranderen normaliter immers nooit of nauwelijks.
¶ De herkomst van de naam is nog onbekend. Wort = wierde. Sommige bronnen denken dat Sux = sut = zuid. Sux ligt echter qua woord dichter bij sax of saex. Suxwort kan dus Saxenwierde betekenen, analoog aan het nabijgelegen Saaxum (= Saxenheem). Saaxum (Saxum) wordt naar zeggen al genoemd tussen 700 en 1000 nC. Zulks kan natuurlijk nimmer de oudste vermelding heten. Daar hoort immers een meer precies jaartal bij. Mocht de auteur op goede gronden menen dat de naam Saaxum in 700-1000 moet zijn ontstaan, dan zullen we vooralsnog aannemen dat het halverwege rond 850 nC moet zijn gebeurd. Een plausibel jaartal. Immers, de Saxen veroveren circa 780 nC de Groninger Ommelanden en Dokkum. (> Ludger)
¶ Aangezien Humsterland in de begintijd vrij zeker is bevolkt door Angelen, lijkt de veronderstelde naam Saxenwierde eigenlijk vreemd. Interessant in dezen is, dat 15 Km westelijk van Niehove (Suxwort) de locatie Engwierum ligt. Mogelijk dat die naam dan de wierde van de Angelen was en dus oorspronkelijk zoiets heet als Angwierum of Angelwierum. Analoog aan Engelum in Friesland, dat in 1335 als Anglum wordt geschreven. (> Engelum)
¶ Een eerste kennismaking met de regiotaal van Suxwort doet veronderstellen dat we te maken hebben met de taal van Noord Groningen ofwel het Olfries. Je en joe en gaon=gaan zijn typisch voor die talen. Streekhistoricus F. van Kammen lijkt een laatste kenner van het oude Suxworts. De nieuwe bewoners van Suxwort spreken normaliter alleen Nederlands. Jammer. Het is te hopen dat iemand de moeite neemt het oude Suxworts in kaart te brengen eer het te laat is.